|
2002
|
|
|
Gure kulturan «gazte» izatea plus bat da, mendebaldeko kulturan, alegia. Egunkari
|
bateko
iruzkin batek ematen duena presazko flash txiki bat da. Baina zer geratzen da liburu dendatan?
|
|
|
" Oinezko" kritika on eta erabilgarri bat egiteko gure egoera, teorian behintzat, inguruko literaturetakoa baino baikorragoa da, ordea: gogoan hartu Espainiako kritikari egin ohi zaion salaketarik ohikoena argitaletxe handien morroi hutsa izatearena dela (Babeliak ez duela Alfaguarako liburu
|
baten
iruzkin txarrik kaleratuko, kasu); gurean, eta euskal literaturari dagokionez, ez dago halako kasurik, agerian bederen. Arazoa bestelakoa da.
|
|
2003
|
|
|
Ikuspuntu fisikotik, haurrak ez dira ahulak soilik. Sentiberatasuna dela eta, oso pertsona ahulak dira akats fisiko
|
bati buruzko
iruzkin iraingarri edo barregarri baten aurrean; esate baterako, belarriak," murmurioak". Itxura horrengatik eta izan ditzakeen ondorio psikologikoengatik lizunkeriarik gerta ez dadin, gero eta guraso gehiagok hautatzen dute beren seme alabei ebakuntza kirurgikoa egitea.
|
|
|
“Hala ere, belarri desberdinak izateak haurrarengan asalduraren bat eragiten badu, ebakuntza lau urtera aurreratu daiteke”, zehaztu du. Malagako Unibertsitateko (UMA) Haur eta Gazteen Psikologiako irakasle Manuel Jiménezek nabarmendu duenez," akatsak dituen haur
|
bati buruzko
iruzkinek baztertu egiten dute". “Eta gurasoek eta irakasleek —jarraitzen du Jiménez ek— hautematen dute arazo hori, emozioen eremuan eragiteaz gain, sintoma somatikoak ere baditu, hala nola gauetan txiza egitea”.
|
|
2006
|
|
|
MAPA
|
BATEN
IRUZKINAREN ESKEMA
|
|
|
TESTU HISTORIOGRAFIKO
|
BATEN
IRUZKINA EGITEKO ESKEMA
|
|
|
«Testu historiko
|
baten
iruzkina egitea, azkenean, iragandako garai bat ulertzea da testuak berak eskaintzen dizkigun edo ulertarazten dizkigun
|
|
2008
|
|
|
Horretan datza, hain zuzen ere, blogen bidezko solasaldi honen joritasun handiena. Argi dago blogosfera horien eremuetan hartu eman ugari eta aberatsak sortzeko aukera handiagoak daudela, blog bakar
|
bateko
iruzkinen bidez baino. Horregatik, fenomeno honen gakoa, blogetan baino gehiago, blogosferetan dago, blogekin sortu den mundu berria, ugaria eta librea.
|
|
|
Gaztelania eta literatura ariketa: irakasgaiaren gaitasunekin eta edukiekin zerikusia duen testu ez espezializatu
|
baten
iruzkina da. Atzerriko hizkuntzako ariketa:
|
|
2009
|
|
|
poetak, hitzaren muina eta hotsa behar ditu lehenengo eta behin, inondiko «oihartzun sorrik» nahi baldin badu sortu; hitz ondo inguratu eta trinkoa behar du «ez bai» eta lurrun besterik ez litekeen hitzik begitandu arazi nahi baldin badu; hitzaren bolumena behar du «erabako itzal» hura sortu nahi baldin badu; hitz ongi finkatu eta zehatza behar du «lotu bako berba» haren lehen erreferentzia puntu bezala; hitzaren soinu erreala behar du beste «soinu halakoa» sortu nahi baldin badu; hitzaren usain materiazkoa behar du «usain askatu» hura aditzera emateko; sakonki markatutako hitza behar du «kolore pintatu bako dan ez dan ezko» hura iruditzera emateko?. Pasarte hau Elorri ko poesia
|
baten
iruzkina da,. Neure itzaren billa? (E, 2).
|
|
|
Arrain gorriaren heriotzak egoera goibel hartan sartu zuen Gabino, handik bizpahiru egunera ezusteko batek atera zuen arte: ...ta eguna etorri, hilabetea ere pasatu zen Gabinok berea idatzi zionetik, baita hilabete eta erdia ere?, ez baitzuen erantzunik jasotzen; ezustekoa izan zuenean, Gabino ez zegoen bere gelan, galerian baizik, beste gaixoekin hizketan, eta hala, postaren moja arduraduna kartarekin heldu zitzaionean, chaise longue tik jaiki eta bere logelarantz abiatu zen, ez Rodolfo Bustamante izeneko gaixo hitzontzi
|
baten
iruzkina entzun gabe, halere, gazteleraz ozta ozta zekièn beste gaixo batek. Lorenzo Mutiloak, hatza lokira zeraman bitartean, mugimendu birakari ezin adierazgarriago batean:
|
|
|
Mutil baten argazkia igo dute. Neska
|
batek
iruzkina idatzi du, mutila laudatuz, mutilarengana hurbilduz. Orduan, mutilaren atzetik dabilen beste neska batek hamaika iruzkin idatziko ditu jarraian, neska sarkinari gaztigatuz bezala:
|
|
|
Arrain gorriaren heriotzak egoera goibel hartan sartu zuen Gabino, handik bizpahiru egunera ezusteko batek atera zuen arte: ...torri –hilabetea ere pasatu zen Gabinok berea idatzi zionetik, baita hilabete eta erdia ere–, ez baitzuen erantzunik jasotzen; ezustekoa izan zuenean, Gabino ez zegoen bere gelan, galerian baizik, beste gaixoekin hizketan, eta hala, postaren moja arduraduna kartarekin heldu zitzaionean, chaise longue tik jaiki eta bere logelarantz abiatu zen, ez Rodolfo Bustamante izeneko gaixo hitzontzi
|
baten
iruzkina entzun gabe, halere, gazteleraz ozta ozta zekièn beste gaixo batek –Lorenzo Mutiloak– hatza lokira zeraman bitartean, mugimendu birakari ezin adierazgarriago batean:
|
|
2010
|
|
|
Hori da kontsumitzaile batek edari horiei buruzko Interneteko foro batean egiten duen iritzia eta balorazioa, eta bat dator beste hainbeste erabiltzailerekin hainbat forotan. Beste kontsumitzaile
|
baten
iruzkinaren arabera, “zuku esneduna” erosi behar zaio haurrari, ez baitu esnea nahi eta zukua besterik ez baitu hartzen. Edari horiek freskagarriak eta hidratatzaileak dira.
|
|
|
Ez da gomendagarria da kontaktu profesionalak eta pertsonalak nahastea talde bera, informazioa gurutzatu baitaiteke eragozpena. Facebook bezalako sare sozialek sortu taldeak pribatutasun eta sarbide maila desberdinekin erabiltzaile
|
baten
iruzkinak, argazkiak eta bideoak: sarea.
|
|
|
Irakurri bako liburuak aipagai izan ditzakegula adierazteko, besteak beste, Balzac eta Oscar Wilderen anekdotak libururatzen ditu. Azken horrek omen zioen liburu
|
baten
iruzkina egiteko orduan garrantzitsuena zera zela: testua aitzakia modura erabili eta norbere sormenari bide egitea eragin dizkizun iradokizunak agertzeko.
|
|
|
Accursioren glosan ere bereizketa bera aurki daiteke, Digesto laneko beste testu
|
baten inguruko
iruzkina egiten denean. Testu horretan, zuzenbide orokorra eta berezia aipatzen dira, lehenengoa erkidegoari ezartzen zaiola esanez; bigarrena, berriz, pertsona bakarrari buruzkoa izan daiteke.
|
|
2011
|
|
|
Antzera jokatzen badute, urrea irabaziko dute Londresko Olinpiar Jokoetan». Lagun Aroko jokalari
|
baten
iruzkina. Espainiak hamaikagarren erakustaldia eman zuen igande gauean Kaunasen (Lituania), eta bigarrenez jarraian urrezko domina irabazi Europako Saskibaloi Txapelketan.
|
|
|
Ikaslearen aldez aurreko ezagutzetan eta ikasgelako, auzoko, lagunarteko eta ospetsuen arteko hizkuntza errealitatean oinarrituta hizkuntza aniztasuna lantzen da. hainbat hizkuntzatan eskerrak emateko jolasa. guaranieraz idatzitako ipuin
|
baten
iruzkinak egitea proposatzen da. Beste ipuin baten bidez hizkuntza artifizialak lantzen dira.
|
|
|
Hona beste lagun
|
baten
iruzkina:
|
|
|
esan demandatuaren alde, irain kontzeptuak kontuan har ditzakeelako, desleialtasuna edo enpresaren ohorerako hutsegiteak. Lan egiten den enpresarekin zintzoa izan behar da, ez da diskretua izan behar, ez eta sare sozial
|
batean
iruzkin batzuk egin ere. Sare sozial guztiak ez hauek dira:
|
|
|
Joseba Sarrionandiaren liburu
|
baten
iruzkina
|
|
|
Hirugarren egunean erdiek edo ekarri zuten eta liburuaren aurrean binaka jartzeko aukera izan nuen. Binaka jartzearena osoki da egia, ez, ordea, liburuarena; esan nahi baita ez ziotela jaramonik egiten liburuari, ez bazen ilustrazioren
|
baten gainean
iruzkin kuriosoak egiteko bederen. Ez nintzen gauza kaos hartan ordena izpi ñimiño bat pizteko.
|
|
2012
|
|
|
–Lasai, Iriarte. Persona
|
baten
iruzkina besterik ez zen izan, susmo bat.
|
|
|
Hitzik argien eta errazenez idazten dira, eta jende hura ez da lege haietan interpretazio bat baino gehiago aurkitzeko bezain zolia. Eta heriotza zigorra izaten du legeren
|
bati buruzko
iruzkinik idazteak. Auzi zibiletako epaitzei edo kriminalen aurkako prozedurei dagokienez, hain kasu gutxi izan dutenez aurrez, arrazoi askorik ez dute aparteko trebetasunaz harrotzeko.
|
|
|
terminoa erabiltzen du Holmesek: itzulpena, horrela, iruzkin
|
baten
iruzkina litzateke. Itzulpengintzaren arlo berri honi sorrera eman zion testutzat jotzen den. The Name and Nature of Translation Studies?
|
|
|
Oztopo mentalak: hierarkiako nagusi
|
baten
iruzkin arrunt batek jokaerak baldintza ditzake enpresan, iruzkina egin zuenak duen posizioarengatik hain zuzen ere, iruzkina egindakoan portaerak baldintzatzeko asmorik izan ez arren. –
|
|
|
Joseba Agirreazkuenagaren saiakera
|
baten
iruzkina
|
|
|
Liburu garrantzitsu
|
baten
iruzkina egitera noalarik, zergatik garrantzitsu, galde lezake edozeinek. Eta lehen oharra, gurean ohikoa denez, hizkuntzari berari buruzkoa da.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, glosaren agintea da kontinenteko zuzenbide zibilean oraindik erabiltzen den ideia honen jatorria: agintedun testu juridiko
|
baten gaineko
iruzkin akademikoa berez da zuzenbidearen egiazko iturri.
|
|
|
Lan hau, azken buruan, liburu
|
baten
iruzkin kritikoa da.1 2012an Jesse Prinz filosofoak Beyond Human Nature (Giza naturatik harantzago) liburua plazaratu du. Liburua polemikoa da, batez ere zenbait esparrutan indarrean edo nagusi diren ikuspegiei aurre egiten dielako.
|
|
2014
|
|
|
Igerilekuetan kaleko arroparekin bainatzeari eta higieneari buruz ari zen Javier Maroto Radio Euskadin, eta zehaztapen hori egin zuen. Higienearen aldarrikapenetik jantzi islamiar
|
baten
iruzkin ezkorra egitera, segundo bakarrean. Ezin da jakin adierazpena pentsatutako diskurtso baten barruan zegoen, edo oharkabean atera zitzaion, arrazoibide xenofobo baten ondorio gisa.
|
|
|
Udal liburutegiak, liburu eguna dela eta, hainbat liburu eta komikiren iruzkinak prestatu nahi ditu. Zuei, Aro Modernoan aditua zaretenez, XVII. mendeko arrantzale baten haurtzaroko memoriak kontatzen dituen komiki
|
baten
iruzkina egitea iradoki zaizue. Iruzkina bideratzeko, osa itzazue, binaka, eskakizunak.
|
|
|
Testua idazten du batek eta muntatzen da ondotik. Zuzendari
|
batek
iruzkina eta aktore gidaritza eginen dituelarik. Fikzioa da eta sinetsi behar dugu pertsonai horiek existitzen direla, fikziozko abiapenari ikusleak errealitatean ezagutzen dituen legeak aplikatzen dizkio eta lanak behatzailea gantxatu ondoan eramaten du beste puntu batera beti eskua emanez.
|
|
|
Dokumentu hagitz polit
|
baten
iruzkina egiten digu: Instruccionea rena.7
|
|
2015
|
|
|
Honezkero behin baino gehiagotan argi geratu den bezala, liburua gaztelaniaz dago, Portugalgo Coimbran argitaratu bazen ere. Funtsean latinezko testu labur
|
baten
iruzkin luzea da, eskolastikoen molde klasikoan egina: Commento en romance a manera de repetición latina y escholastica de Juristas sobre el capítulo Inter verba XI, q.III, Compuesto por el Doctor Martin de Azpilcueta Navarro, cathedratico de prima en Canones de la universidad de Coimbra... Conimbricae, 1544 Jatorrizko liburua erabiliko dut iturritzat, baina grafia apur bat gaurkotuta, irakurketa errazteko.
|
|
|
Uhuria oraindik orain literatura kritika ezak eragiten zuen, baina gero eta gehiago dago, egunkarietan, aldizkarietan zein liburuetan. Lehen otoi eta arren eskatzen zizkizuten iruzkinak; oraingo ugaritasunak, aldiz, egunkarietan bost bat asteko itxarotea eragiten die bataz beste, eta agertu baino lehen ezarria izaten du Euskaltzaindiak arau berriren
|
bat
iruzkinari tankera zaharkitua ematen diona.
|
|
|
Hurrengo zenbakietan ere (1976an argitaraturiko lehen 13 zenbakiak aztertu ditugu) joera horri eutsi zion Garaiak: 48 orrialde orotara, eta euretan pare
|
bat
iruzkin eta gehienera jota beste bizpahiru idatzi labur euskaraz. Gainerako guztia, gaztelaniaz.
|
|
|
Lagun agurtu berriei buruz hitz egiteko unea zen. Hirugarren
|
bati buruz
iruzkinak egitea modukorik ez dago norbere berri emateko. Hori dakitenen artean daude bi emakumeak.
|
|
2017
|
|
|
Eta azken honi dagokionez, Gasteizko eremuan ugari dira, molino? izena daramaten toponimoak eta, horietako
|
baten
iruzkinean, honela dio Martínez de Madinak (2010):
|
|
|
Asiainek arindua hartu zuen ikusita mutilak pare bat hitz besterik ez ziola eskaintzen eskolakideen topaketari. Klasearen argazki zaharrek ere minutu
|
bateko
iruzkin bat besterik ez zuten merezi izan. Asiain ez zen hamalau urteko Leire hari begiratzera ausartu.
|
|
2018
|
|
|
Ondoren, soziolinguistikan aditu diren 20 euskaltzaleei igorri diet beraien iritzi iruzkinak jaso eta artikuluarekin batera argitaratzeko asmoz, baina ez ditut 20 iruzkin jaso, mordoska bat gehiago baizik. Artikulua eskuz esku, ordenagailuz ordenagailu nahiz telefonoz telefono ibili da eta, handik eta hemendik, eskatu gabeko makina
|
bat
iruzkin eta iritzi iritsi zaizkit nire postontzi elektronikora. Erabili.eus agerkari digitalaren sorreratik, orain dela 12 urteko sorrera hartatik, sekula artikulu batek ez du horrenbeste iritzi emaile izan.
|
|
|
Lortu maitasun iraunkorra ez da lan sinplea. Exeterreko Unibertsitateko (Erresuma Batua) psikologo eta dibortzio abokatuak zerrenda batean bildu dira maitasun harreman osasuntsu eta iraunkor baten gako batzuk biltzen dituzten hamar galderak. Ondoren, aditu
|
baten
iruzkinekin azalduko ditugu. Baina hori aurrerakada bat da:
|
|
|
Horretarako hiztegi politiko berria eta mundu ikuskera berria beharrezkoak dira. Hasiera batean ezin hobea dirudi ideia horrek Facebook eta Twitterren garaiotan, non webgune
|
batean
iruzkin bat edota txio sumindu bat jartzea ekintza politiko nagusi bihurtu den, ordenagailuaren pantailaren aurrean etxetik politika aise egin daitekeelakoan, edo gero eta gutxiago saltzen diren egunkarietako zutabeetan argitaratutako eskariek eta mendekuzko iritziek Interneten bidez munduari bira emango diotelakoan.
|
|
|
Eta bigarrena, barrunbetik gogoeta hau animatzen ibili den mamua agertzeko aukera. Zizekena da, Trotskik bere egunkarian idatzitako gertaera
|
bati buruzko
iruzkina. Antza denez, 1935ean, Lenin hilda zegoela, ametsetan agertu zitzaion Trotskiri hilda zegoela ez zekien Lenin bat.
|
|
|
OA sinatu duenak. Dozena
|
bat
iruzkin dauzka, tartean liburuko lehena eta atzena. Ez dakit hori esanguratsua denetz.
|
|
2019
|
|
|
Joxek irribarre xume batez helarazten dio ustezko adostasuna. Bestelako kezkak ditu orain gazteak, kezka astun larriak, apaiz babalasto
|
baten
iruzkin txepelekin denbora alferrik galtzeko ere.
|
|
2020
|
|
|
Bada atalagatik beragatik inoiz zoriondu nauen idazle konsagraturen bat. Eta ba omen dago liburu zahar
|
baten
iruzkinagatik Erromara bidaian joan behar izan duenik ere. Hunkigarrien, segur aski, hildako idazlearen alabak eskerrak eman zizkidanean, aitaren literatur lana balioan jartzeagatik.
|
|
|
Yerai bezalako xinple bat zirudien, bizitzatik middle clash lorpenak besterik itxaroten ez zituen beste millennial bat. Snob
|
baten
iruzkina zirudien hura. Snob bat bilakatzen ari ote zen Jurdan?
|
|
|
Erabiltzaile gogaikarriak eta eduki desegokiak blokeatzen eta jakinarazten ikastea. Norbaitek istorio
|
batean
iruzkin bat egiten duenean, hura ez da modu publikoan agertzen profilaren irudietan gertatzen den bezala, baizik eta modu pribatuan bidaltzen zaio istorioaren protagonistari. Istorioetako iruzkinak desaktiba daitezke; nahikoa da profil atalera joatea: –konfigurazioa–pribatutasuna–historia.
|
|
|
Turistak hasi dira ugaritzen, Lapurdi aldeko frantsesak anitz, eta goitik begiratzen diote. Tarteka harrapatzen ditu pare
|
bat
iruzkin txar edo bertze, ulertuko ez dielakoan lasai botatakoak. Halakoetan pixka batez zain egon, haien mahaira hurbildu, eta frantses onean bota ohi die:
|
|
2021
|
|
|
Badira askoz ere modu puntualagoan landutako beste gai batzuk ere, hala nola santa eskea, bertsolari emakumeak, atzerriko gisako fenomenoak edo bertsolaritzaren inguruko hitzaldi
|
baten
iruzkina.
|
|
|
Aditz izena egitura analitikoetan ere agertzen baita (§ 25.3.5), adizki laguntzailea ezabaturik egon daiteke batzuetan; adibidez, koordinazioan, galderetan, legendetan: Ondo ikasten zuen, eta gero gogoan atxikitzen; Lagunak mendira buruz abiatzen (argazki
|
baten
iruzkina); Ikusten. Zenbaitetan koordinazio baten ondoan, aditz laguntzailearen ezabaketak zirkunstantzial bat moldatu du:
|
|
|
Bigarren partean azken hiru hamarkada hauetan idatzitako 30
|
bat
iruzkin hautatu ditu Agusek berak. Marka da, 2.000 inguru idatzi dituela kontuan izanda!
|
|
|
Konplikatua da hurbileko kritikari
|
batentzat
iruzkinak egiteko ahalmena gordetzea eta inor ez haserretzea. Batzuetan tonu kontuetan ez dut asmatu, argi dago, eta beste batzuetan hitz desegokiren bat agertu da testuan, mingarria suertatu dena kritikaren jasotzailearentzat.
|
|
|
Lankide
|
baten
iruzkina:
|
|
|
Horrez gain, aurrez aipaturiko nazioarteko ereduetan oinarritu da maiz Meabe, besteak beste, Adrienne Rich, Audre Lorde, Alfonsina Storni, Alejandra Pizarnik, Sophia de Mello, Helene Cixous edo Patti Smith. Azken horri dagokionez, bere poema
|
baten
iruzkinean azaltzen duenez (Erlea.), Smithek miretsi egiten omen zuen Rimbaud eta honekin izandako amets erotiko bat kontatzen du poeman. Meabek esaterako," Patty Smith Rimbaudekin ametsetan" poema eskaini zion (Bitsa eskuetan 2010:
|
|
2022
|
|
|
Jarraian, Armadako Buruzagitzako sendagile jaun lodia zen, artean sasoi onekoa inondik ere, baina jadanik erretiroa hartua. Hartaz kontatzen zenez, Pragako erietxeak ikuskatzen ari zen goi mailako pertsona ospetsu
|
batek
iruzkin bat egin zion, eta berak honela erantzun omen zion goi mailako pertsona ospetsu hari:
|
|
2023
|
|
|
Ijitoek jasaten dituzten irainez eta erasoez ere galdetu du Ikuspegik: biztanleen %40k baino gehiagok adierazi dute ijitoren
|
bati buruzko
iruzkin negatiboen edo zurrumurruen lekuko izan direla; %34k baino gehiagok, berriz, txantxak, txisteak, imitazioak edo antzekoak ikusi dituzte; %21, 1ek irainak entzun dituzte, eta %12, 5ek mehatxuak; eta %10, 7ri eraso fisikoren bat ikustea tokatu zaie.
|
|
|
Bereizketaz gain, erasoak eta irainak ere jasan behar izaten dituzte: biztanleen %40k baino gehiagok adierazi dute ijitoren
|
bati buruzko
iruzkin negatiboen edo zurrumurruen lekuko izan direla; %34k baino gehiagok, berriz, txantxak, txisteak, imitazioak edo antzekoak ikusi dituzte; %21, 1ek irainak entzun dituzte, eta %12, 5ek mehatxuak; eta %10, 7ri eraso fisikoren bat ikustea tokatu zaie.
|
|
|
«Benetan ulertzen dut nolakoa izango zen egoera Alexander bezalako gizon [beltz] batentzat garai hartan Tipperary iparraldeko leku batean. Liburuan bizitza errealetik ateratako eszena bat dago, zeinetan Alexander ogia erostera doan eta bertako orojakile
|
batek
iruzkin arrazista bat egiten dion».
|
|
|
Peertube bideoak igotzeko sare soziala da, eta igotako bideoek euskaraz izan behar dute. Azkenik, Paperjalen norberak irakurri berri duen liburu
|
baten inguruko
iruzkina utz daiteke, horrela beste erabiltzaile batzuk liburu hori irakurtzera bultzatzeko. «Gure sare sozialak arnasgune digitalak dira, euskararen presentzia ziurtatzen baitugu».
|
|
|
Dozena
|
bat
iruzkin zetozen jarraian, Salvador Espriu, Nazim Hikmet, Anne Sexton eta XX. mendeko beste poeta batzuen lanak abiapuntutzat hartuta. Poema bat harraskatzean —loteriako txartel batzuk harraskatzen diren bezala saririk baduten jakiteko—, errealitatea agertu behar zen hitzen azpian, eta ez atzera, ispilu joko batean bezala, beste hitz segida bat.
|