|
2000
|
|
|
Nire pentsamenduak komunikatzerakoan oztopo handiak edukiko ditudalakoan nago eta uste dut horietako batzuk desagertuko direla aurretiaz aipatzen baldin baditut. Lehenengoa, aipatzea kasik beharrezkoa ez dena, ingelesa ez da nire jatorrizko hizkuntza, eta, beraz, gai zail
|
bati buruz
hitz egitean desiragarriak diren zehaztasun eta zorroztasuna falta zaizkio maiz nire adierazpenari. Egin ahal dudan guztia da nire lana errazteko zuen laguntza eskatzea, esan nahi dudana ulertzen saiatuz, behin eta berriro gramatika ingelesaren aurkako akats batzuk egingo ditudan arren.
|
|
2003
|
|
|
— Benetan, Eriximako —esan omen zuen Aristofanesek—, zuk eta Pausaniasek baino beste moduren
|
batean
hitz egiteko asmoa daukat. Niri gizakiek Maitasunaren boterea ez dutela inola ere hauteman iruditzen baitzait, hautemanez gero bere tenplu eta aldare eskergak egingo bailituzkete, eta egundoko eskaintzak, eta ez orain bezala horietako ezer ez zaiola egiten, beste ezer aurretik egin beharrekoak izanda ere.
|
|
2004
|
|
|
Hobe dugu horrelakorik ez egitea, ez badugu eromenean erori nahi edo, beharbada okerrago dena, ez badugu erotzat jo gaitzaten gura. ...u gure buruari galdegiten ea pantailan agertzen den kontu hori benetan gertatu den ala ez —sarritan, larregitan, ziri ederrak sartzen dizkiguten arren—; lagunekin elkartzen gara eta ez gara ingurukoei galdegiten hasten ondoko lagun hau atzoko edo herenegungo lagun berbera ote den, umorez, orrazkeraz, janzkeraz, e.a. oso aldatuta dakusagun arren edo gauza ezberdinak kontatu eta beste tonu
|
batean
hitz egiten duen arren. Etxeko bebarrutik irten eta beti eskuinean ikusi dugun Aloña mendia han izango dugu lainoek ezkutatuta egonda ere, bera ikusten ez dugun arren; beti bat guretzat, beti Aloña, bere koloreak aldatzen diren arren urtaroaren edo eguraldiaren arabera.
|
|
2005
|
|
|
Honekin amaitzeko zera esango dugu bakarrik: " giza-formazioa" bultzatu nahi izateak" hizkuntza" ikertzera eta" hizkuntzak" ikastera garamatza eta, zentzu honetan, baita" giza-hezkuntza" eta" giza-hizkuntzaren" arteko elkarreragin
|
batez
hitz egitera.
|
|
|
Gizakiaren formazio prozesua dela eta, bigarrenik, ezin dugu ahaztu honek beste alde bat duela, hain zuzen, gizabanakoaren garapen pertsonalarekin loturik dagoena. Hemen ere oinarrizko desira edota obligazio
|
batez
hitz egin dezakegu, ze pertsonak pertsona izateko bere burua etengabe landu behar du eta, honekin batera, behin eta berriz adiskidetu behar du berau inguratzen duen munduarekin. Azken finean, giza-formazioak ez du bere bidea maila kontzeptualean bukatzen eta, honengatik," aldi berean garaiagoa eta intimoagoa den zerbaiten" beharra du ere, alegia," joera espiritual eta moral guztien ezagutzatik eta sentimendutik sortzen den eta sentsibilitatearen eta karakterearen gainean harmonikoki isurtzen den" zerbaiten beharra117 Guretzat hemen esanguratsuena, gorago aipatutakoaren antzera, hizkuntzak prozesu honetan ere funtzio formatzaile ordezkaezina duela antzematea da.
|
|
|
Giza-garapena, beti ere, gizabanako guztien eta bakoitzaren berezko barne-potentzialitate batetik abiatutako auto-formazio edo auto-errealizazio bat bezala bakarrik da posible: " Gizaki bakoitzak, hau egiaz ona bada ere, gizaki hobeago bat dakar bere baitan, oraindik errealagoa den bere Ni-a osatzen duen bat" 26 Modu honetan iristen da Humboldt gizakiaren" ideal indibidual"
|
batez
hitz egitera: honen haritik," gizakiaren ezagutza" jarduera berezi bezala kontsideratzen du, zeinek" subjektuaren baitan idealerantz hobetzeko gai den hura bilatzen" duen; eta gainera, gizakiaren" formazioa edota hezkuntza" zeregin dinamiko bezala ulertzen du, honen humanizazio prozesua" oinarritzera, garbitzera eta handitzera" zuzenduta dagoena27 Garapen prozesu honetan, beti ere, gizakiak unibertsala denaren eta singularra denaren arteko oreka errespetatuz jokatu behar du, hau da, leial izan behar du bai humanitateak berak dakarzkion exijentzia orokorrekin bai giza-indibidualitate bezala berak bertan dituen exijentzia partikularrekin.
|
|
|
Gizakia izaki linguistikoa dela adierazterakoan, ez dugu bakarrik esaten hizkuntzak orokorrean eragina duenik gizatasunean, baizik eta baita ere hizkuntza bakoitzak eragin zuzena duela giza-talde eta gizabanako bakoitzaren mundua antzemateko eran. Honela, bere hizkuntzalaritzaren ikertzaile ezagunak diren H. Gipper eta P. Schmitter-ek —L. Weisgerber gogoratuz—" munduaren irudi linguistiko"
|
batez
hitz egiten dute: " Komunitatean hazten den orok haren ikusteko forma linguistikoa bereganatzen du, metaforikoki esanda, mundua ama-hizkuntzaren betaurrekoekin ikusten hasten da" 95 Hemendik abiatuz uler daiteke zer-nolako esanahi antropologikoa duen berez aniztasun linguistikoak eta, zentzu honetan, zergatik hark ahal bezain beste hizkuntza aztertzen dituen.
|
|
|
Dagoeneko esan beharra dago hizkuntza ez dela inoiz subjektu bakar bati loturiko zerbait, baizik eta bere izaeraz beste subjektu bat inplikatzen duen zerbait; alegia, hizkuntzaz hitz egin ere ezin dugu baldin eta bertan gutxienez bi gizabanakok parte hartzen ez badute. Pertsona
|
baten
hitzegite-ekintza, halabeharrez, beste pertsona baten ulertze-ekintzarekin batera gertatzen da, eta honengatik bi ekintza horiek" indar linguistiko beraren efektu ezberdinak baino ez dira" 96.
|
|
|
Lehenik eta behin oroitu beharra dago" nazionala" bezala ezaugarritzen duen hizkuntza hori, azken finean, giza-hizkuntza orokorraren eta hizketa-ekintza indibidualen artean kokatzen den eta komunitate linguistiko bat ezaugarritzen duen hizkuntza zehatza dela. Gizabanakoen hizketaren esku dago hizkuntzaren errealizazioa, baina, aldi berean eta ikusi bezala, hizketa hori pertsonala izateaz gain soziala ere bada eta, honengatik, ezinbestekoa da ere horizonte linguistiko komun
|
batez
hitz egitea. Giza-komunikaziorako beharrezkoa den marko hau da, hain zuzen, nazio baten hizkuntzak —historia eta kultura jakin bat duen giza-talde baten mintzairak— ahalbidetzen eta eskaintzen duena, eta honengatik esan dezakegu bi horien artean elkarreragin sakon eta zabala ematen dela105.
|
|
2007
|
|
|
Egiazko elkarrizketak, guretzat, ez du konpromisorik gabeko berriketa bat islatzen, baizik eta —isiltasunaren eremutik nekez ateratako— gauza sakonei buruzko hizketa bat. Hain zuzen hori prestatzeko, gorago, prozesu
|
batez
hitz egin dut, non hitzak isiltasunari nekez irabazitakoak diren. Prozesu hori, baina, ez da posible hutsean; aldiz, horretarako ezinbestekoa da ere besteak nire hitzak modu ulerkorrean onartzea.
|
|
|
Zer da gizakia eta zer izan daiteke gizakia, azken batean, hezkuntzak batera formulatu beharreko bi galdera dira, hain zuzen humanizazio prozesuak berak, sakonean, giza errealitatea idealerantz eta, aldi berean, giza ideala errealitaterantz bideratzea eskatzen duelako. Paideia kontzeptuak, bestela esanda, bide ematen digu hezkuntzaren antropologia zabal
|
batez
hitz egiteko, non berorren dimentsio kulturala eta filosofikoa elkarrekin lantzen diren: egia da, bai, hezkuntzaren zientziak —besteak beste psikologiatik eta soziologiatik bideratutakoak— funtsezkoak direla pedagogian eta, zentzu batean, hezkuntzaren prozesua bera ikertzen hasteko abiapuntu bezala kontsidera daitezkeela.
|
|
|
Baina, esan bezala, ezinbestekoa da aurretik —eta pedagogia orokorraren perspektibatik— hezkuntza bera eta bertan hizkuntzak betetzen duen papera kontsideratzea eta aztertzea. Horregatik, eta euskal hezkuntzaren perspektibatik, oso esanguratsua da ikustea nola teoria pedagogikoak hizkuntzaren berezko funtzio humanizatzaile
|
batez
hitz egiten duen: hizkuntza bera, alabaina, ez da hizkuntza historikoetan baino existitzen —gizakia erreala, egiaz, gizataldeetan bizi diren gizabanakoengan bakarrik den bezala— eta, ondorioz, modu batean edo bestean hitz egin behar dugu hemen ere euskararen berezko funtzio hezitzaileaz.
|
|
|
Euskal Herriko muturrei begira zera dio gure autoreak: " Bizkaitar ondradu eta indartsu baina zakarrak eta zuberotar finak, zeinarengan badirudien Proventzako trobadoreen espiritua berriz esnatu dela, hizkuntza
|
Bat
hitz egiten dute", eta, euren arteko ulermena beti erraza ez bada ere," nazio baten eta beraren anai bezala aintzatesten dira" 204 Zentzu honetan argigarria da ikustea nola eta zergatik Humboldtek euskaldunak" Vasken" bezala ezaugarritzen dituen, alegia," v"-rekin eta ez" b"-rekin idatzita205 Berak harriduraz egiaztatzen du" euskaldun guztiak bi... frantsesek" Biscayens" hegoaldekoentzat eta" Basques" iparraldekoentzat; eta espainolek bakarrik hegoaldekoei buruzko" Provincias Vascongadas" eta" Navarra".
|
|
|
Horregatik, eta kontzeptu horiek guztiak baztertu gabe," Vasken" 207 hitza proposatzen du, hain zuzen, estatu eta probintzia ezberdinetan banatutako euskaldun guztiak deitura komun baten azpian biltzeko asmoz. Humboldtek, beraz, euskal nazio
|
batez
hitz egiten digu, hain zuzen euskaldun guztiek —muga politikoaren auzia alde batera utzita— jatorrizko euskal hizkuntz komunitate bat osatzen dutelako, alegia, haiek euskara partekatzen dutelako eta partekatzen duten heinean.
|
|
2008
|
|
|
Haren egia ez datza aldez narrazio modukoa den azalpen horretan; eta horregatik are gutxiago da errefusatua, horren aurka baieztatzen denean, hura ez dela horrelakoa, baizik eta horrela eta hala jokatzen duela, ohiko errepresentazioak egia ezarri eta ezagun gisa gogora ekartzen direnean eta aipatzen direnean, edo gainera barneko begieste jainkotiarren aldaretik zerbait berria asmatzen eta baieztatzen denean. ...rera izaten omen da jakitearen erreakzioa ezaguna ez zaionaren aurrean, horrela askatasuna eta norberaren ulermena, norberaren autoritatea arrotzaren aurrean salbatzeko, tankera horrekin agertzen baita lehenik jasotzen dena; eta gainera, zerbait ikastean legokeen itxura eta lotsa mota baztertzeko, eta era berean ezezaguna denaren onarpen txalogarrian mota berbereko erreakzioa dugu, eta beste eremu
|
batean
hitz egite eta ekite ultrairaultzailea den horretan datza.
|
|
2010
|
|
|
10 Lege naturalaren barruko azpibereizketa
|
batez
hitz egin behar dugu oraindik. Alabaina, hori egin aurretik, komeni da, Platonek ezarritako lege-moten artetik, laugarrenari buruz zerbait esatea.
|
|
|
Zientzia linguistikoa, egiaz, hitz egitearen dimentsio kulturalean zentratzen da, hain zuzen," hizkuntza" bera —gogora dezagun Humboldt—" gizakiaren berezko gaitasun sortzailearen emaitza historikoa" delako37 Testuinguru horretan kokatu behar da, hain zuzen," konpetentzia edo jakite linguistikoa", eta, hortik abiatuz, baita gure autorearen ahalegina" hitz egitearen teoria orokor" bat abian jartzeko38 Helburu horri jarraituz, bada, Coseriuk, batetik —eta gorago aipatutakoaren haritik—, jarduera kulturala den hitz egite horretan bertan" hiru maila" bereizten ditu, hain zuzen," unibertsala, historikoa eta indibiduala" 39. " Hitz egitea" bera, ezeren aurretik," giza jarduera unibertsal edo orokorra da" —animaliek ez dute zentzu berean hitz egiten— eta nola edo hala" kongruentzia" logiko bati dago lotua40 Baina" hitz egitea, beti, hizkuntz komunitate historiko bati dagokion hizkuntza partikular
|
bat
hitz egitea da" eta, horrenbestez," zuzentasun" linguistiko baten menpeko da ere41. " Hitz egitea", bestela," beti da indibiduala", alegia," banakoak gauzatzen du situazio jakin batean" eta, beraz, bada halaber" egokitasun" diskurtsiboaren araberakoa42 Kontua da, aurrerago ikusiko dugun bezala, hitz egitearen hiru maila horietaz jarduteak, egiaz, gaitasun linguistikoaren beste hainbeste dimentsio kontsideratzera eramango gaituela.
|
|
|
Horrenbestez, bada, hiru" ekintza linguistiko" ezberdintzen ditu, hala nola," lokutiboa"(" zerbait esatearen ekintza")," ilokutiboa"(" esaterakoan zerbait egitea") eta" perlokutiboa"(" esatearekin ondorio bat eragitea") 56 Horretan guztian sakonduz, Searlek, bestela," hizketa ekintzak" 57 ditu hizpide: kontua da autore horrek ezinbestekoa ikusten duela hizkuntz estudioa, egiaz, orokorragoa den ekintzaren teoria baten baitan kokatzea, hain zuzen, hizkuntza
|
bat
hitz egitea hainbat arauen bidez kontrolaturiko hizketa ekintza bat gauzatzea delako. Horregatik dio:
|
|
2014
|
|
|
‘Berreskuratzea’ gainditu nahi badugu, Lacoue-Labarthek bezala gainditu beharko dugu Wagnerren izaera pre-nazia. ‘Proto-faxista’ adiera Wagner deskribatzeko asmatu zen ia-ia, eta, beraz, posible litzateke musika ‘proto-faxista’
|
bati buruz
hitz egitea. Ez naiz ñabardurak aztertzen hasiko hemen, baina oinarrian dagoen arrazonamendua existitzen da eta aldeko indartsuak dauzka.
|
|
2022
|
|
|
Deslotzen du ‘inguru’ baten boterea baieztatzeko jatorria gurtzetik[...] Deslotzen du greziarren mundutik abiatuta Mediterraneoan barrena doazen ihes-lerroak marrazteko egituretatik". 12 Deleuzeren eta Guattariren planteamenduaz geroztik, filosofia ez zen Grezian hasi, baizik eta filosofiarekin zerikusia zuen zerbait garrantzitsua gertatu zen inguru greziarrean. Horregatik proposatzen dute historiografiatik geografiara pasatzea, nahiz eta agian egokiagoa litzatekeen ingurumen filosofiko
|
batez
hitz egitea zuzenean. Espazioan kartografiagarria den geografia batekin baino gehiago, filosofiak ingurumenekin eta horiek denboran zehar espazioan kokatzeko duten moduarekin du zerikusia.
|