|
2001
|
|
|
Kulturalki eta ekonomikoki familia probilegiatu
|
batean
hazia, 1882an Londresen, hamar urte besterik ez zituela, erosi zituen bere lehen piezak txanpon hispaniko batzuk eta bi urte beranduago, zurezko kaxekin eta aldizkarietatik moztutako koadroen erreprodukzioekin bere lehen museoa osatu zuen. Hemeretzi urterekin erabaki zuen" museo espainiar" bat egitea.
|
|
|
Forma anitzetako literatura egiten da Iparraldean, gaien aldetik arrasezberdina, idazle bakoitzak estilo eta hizkuntza propioa lantzen duela, hizkuntza, nazional?
|
batean
haziko litzatekeen literaturaren homogeneitaterik gabe, itxinduek lau haizeetara sutu eta erre nahi dutela itxuraz. Puntu garrantzitsua zaithau, argi delarik hargatik literaturaren merkatuari zein idazlearen estatutuaridagokienez, lurraldea ez dela eredua moldatzeko laborategia, nehondik ere.
|
|
|
Ekipo horiek ura kondentsatu eta arrisku kontzentrazio bihurtzen den eremuak dituzte. Mikroorganismoa kopuru handi
|
bateraino
hazteko, giro tenperatura altua behar da, 20 °C tik gorakoa. Bistan da uda iristean arriskuak areagotu egiten direla, bai beroaren ondorioz, bai hozte sistemen erabilera orokorraren ondorioz.
|
|
|
Eremu sentikorrenak hozte dorreak edo aire girotuko ekipoak dira. Eta mikroorganismoa kopuru handi
|
bateraino
hazteko, 20 °C tik gorako giro tenperatura altua behar da. Bistan da kasu horien arriskua handitu egiten dela udan, beroa iristen denean eta hozte sistemak erabiltzen direnean.
|
|
|
Guarana: Karbohidrato eta proteina ugari dituen liana
|
baten
hazia da. Defatigatzaile, basodilatadore eta estimulatzaile gisa erabili izan da, baina ondorio horiek ez dira zientifikoki frogatu.
|
|
|
Begiak maiz kliskatzen zituen, zeren larruaren barrenean baitzituen, iduriz itota. Sudurra, goiti buruz zuen, airea sentitu nahiz bezala; bi zilo sakonen artean, karatxo lodi
|
bat
hazten ari zitzaion. Bere bizar latz beltzak, ez zion aurpegia txukuntzen.
|
|
|
Gezurrari egiaren eitea eman nahi diote historialariek, egiari asmazioarenitxura idazle sortzaileek. Uste dut Pablo Antoñanari entzuna dela, eta ez balitz ere, berdin balio lezake itzulinguru gisa, iragan urtean Nafarroako erdal letretan bizar handiko bi figurak beste koxka
|
bat
hazi direla esaten hasteko. Lehen erraldoi sendo ziren, orain sendoago, bai errekonozimendu sozialean, bai produkzio literarioan.
|
|
|
Kontuak kontu, zozomikote eta tenporekin bueltaka zebilen fraide batek ikusi omen ninduen aurrena, elizako ate ondoan, saskitxo batean. Grazia egin omen zion komunitateari nire izaerak, itsusi mortala izan arren arlo fisikoan, gehiegi maite ez nautenek diotenez, eta ez hain azkarra izpirituzkoan, eta inude
|
batenean
hazi ondoren, mundu anker hau ez zela niretzat iritzirik, nonbait, Arantzazuko fraideek hartu ninduten besoetako. Eta hantxe pasatu nuen nire gaztaroa, lehen ikasle eta gero baratzezain, munduaz eta bere ponperiaz deus jakin gabe, hogeita bost urteko adina bete nuen arte; orduan, nahi izan zuen halabeharrak ni aizkolari australiar baten erakustaldian suertatzea, eta ni neu aizkorarekin nahikoa trebea izaki, euskal ebakera erakusteko aitzakiarekin Australiara joan nintzen; han hamabost urtez, munduaren maleziak oro ikasi nituen; gerora, baina, munduaz enoaturik, Arantzazura itzuli nintzen, non seme bati egiten zaion bezalako harrera egin baitzidaten, eta berriz hartu bainuen lehengo lana, baratzezaina, fraideen komunitatearen oniritziaz eta abegi onaz.
|
|
2002
|
|
|
argi utzi du gure artean, eskandalu mediatikoaren garrantzia zein handia den bizitza politikoaren baitan. Nork pentsa zezakeen presidente
|
baten
hazi tanta bat hain garesti ordain zitekeenik!
|
|
|
Hona hemen adibide bat: trafiko handiko autobide
|
baten ondoan
hazitako tomate batek beruna izango du (beruna duen gasolina Espainian debekatuta dagoen arren, luzaroan iraungo dute haren efektu kutsatzaileek). Gainera, ureztatzeko erabiltzen den ura meatze eremu zahar bat zeharkatzen duen ibai batetik badator, edo galdategi bateko hondakinak isurtzen diren ibai batetik, eta, gainera, nekazaritzarako lurzorua kobrez oso aberatsa bazen eta aspaldi plagizida mertzurialekin tratatu bazen, baditugu beste metal batzuk.
|
|
|
Europako Banku Zentralak (EBZ) urteko lehen sei hilabeteetan, guztira, 21.965 billete faltsu detektatu zituen, 2001eko epe berean euroguneko moneta nazional ohietako billete faltsuen kopuru osoa baino% 7 gutxiago, institutu igorlearen datuen arabera. EBZaren arabera, zifra horrek agerian uzten du euroa faltsifikatzea «oso eskasa» izan dela orain arte, nahiz eta onartu duela berriki «pixka
|
bat
hazi dela». Txartel faltsuen kalitateari dagokionez, banku jaulkitzaileak esan du oro har «txarra» dela, Alemanian aurkitutako 50 euroko billeteen kasuan izan ezik.
|
|
|
Horretarako, nahikoa da landare samurra zukutu eta gaza batez begiei zuku pixka bat ematea. Beste aukera
|
bat
hazi koilarakada bat bi katilutan egostea da. Bost minutuz irakin, iragazi, hozten utzi eta begiak egunean bizpahiru aldiz garbitzeko erabiltzen da.
|
|
|
Ikerketa Onkologikoen Zentro Nazionaleko (CNIO) doktoreak azaldu zuenez, «badakigu kimioterapia batekin tratatzen diren tumore guztiek ez dutela berdin erantzuten, batzuek ongi erantzuten dutela eta beste batzuek gaizki. Ziur aski, aldea da tumore bakoitza gene multzo bereizgarri
|
batekin
hazten ari dela, eta gene multzo hori ezagututa, tumorearen portaera zein izango den aurresan nahi dugu». Palaciosek behin eta berriz esan zuen teknika molekular hori «ez dela diagnostiko edo prebentzio teknika bat, tumorearen gainean lan egiten du, diagnostikatutako tumore baten gainean».
|
|
|
Behin edo behin esan dudan bezala, gauza bat baitira helburuak eta borondatea, eta beste bat errealitatea. Eta, barnetik astintzen ninduèn barne borroka etengabean, beti ibili behar izaten nuen oreka baten bila, errukiak belaxkeriara eraman ez nintzan, neure idealetik urrun baitzegoen haur kontsentitu
|
bat
haztea. Eztia izan behar zuen, oro har, gure erlazioak, inola ere ez eztikeriak joa.
|
|
2003
|
|
|
Baina, orduan ere, nahiz eta aldaketa handia izan, gutxi gorabehera jokaera berbera izan zelakoan dago aditu hau, batez ere herri txikietan. Hirietan eta Barakaldo bezalako herri handietan, ordea, bestelakoak izan omen ziren kontuak, beste kultura
|
batean
hazitako jende multzoa azaldu zelako.
|
|
|
Goihenetxeren arabera, hitzaurre horrek, hastapen gisa, identitate nazional aldi berean euskaldun eta nafar
|
baten
hazia izan zezakeen17 Batetik, Nafarroa Garaia galdu eta mende erdira idatzitako testu honetan, Satan esatean, akaso Gaztela katoliko eta usurpatzaileari egiten zitzaion erreferentzia, haren aurkako gerra proposatuz; eta beraz nafartasun militante bat erakutsiz. Ala, beharbada, Nafarroa Beherean kalbinismoaren aurka zeuden bertako zenbait jauntxo katolikoz ari zen, edozein kasutan inplizituko nafartasun eredu protestantea aldarrikatuz.
|
|
|
GEHak uste bezain emaitza onak emanezean edo uste baino ahalmen urriago badu, ager daitezkeen izurrite berriei aurreegiteko munduko elikadura ziurtasuna arriskuan legoke. Kasu horretan ezin izangozen beste lurralde
|
batetako
haziak erabili hondatutakoak birlandatzeko eta produkzioarekin jarraitzeko. Horregatik, eta nekazaritzaz gain ekosistemen garapenerakoeta jasangarritasunerako bioaniztasunak duen garrantzia kontuan izanik, beharrezkoa da bioaniztasun hori enpresen interes pribatu horretatik babestea.
|
|
|
Oihan horiek eraldatzen ari diren arren, jatorrizko biodibertsitatearen gordailu garrantzitsu izaten jarraitzen dute. Adituek diotenez, haien kontserbazioa funtsezkoa da, izan ere, germoplasma landare berri
|
bat
hazteko erabil daitekeena aberastasun biologikoa duen landarearen zati bat da, gizateriaren ondare naturalaren zati dena eta aprobetxa daitekeen ahalmen genetikoa duena. Gaur egungo prozesu suntsitzailearen ondorioz, Mexikoko oihan tropikal hezearen soberakinak eremu aldakorreko oihan zatien edo uharteen bilduma bihurtu dira, eta isolamendu istorio desberdinak dituzte Mexikoko hegoaldean, Veracruz, Tabasco, Campeche, Chiapas, Yucatán, Quintana Roo eta Oaxacako zenbait estatutan.
|
|
|
Lehenengoa produkzio kostua da. Bertan sartzen dira, besteak beste, animalien edo hazien kostua, instalazio eta makinetan egindako inbertsioak eta horien mantentze gastuak, animaliak gizentzeko gastuak, esnea edo arrautzak ekoiztekoak edo landare
|
bat
hazi eta bildu arte ekoitzi nahi dena lortzekoak. Gainera, banaketa kostuak eta lehengaiak elikagai bihurtzeko kostuak gehitu behar dira, teknologien bidez. Teknologian, produkzioan eta banaketan egiten den ahaleginak, gainera, kontsumitzaileari saltzeko prezio egokiak izan behar ditu produktu bakoitzerako.
|
|
|
Salamancako Unibertsitateko (USAL) Animalien Biologia saileko ikertzaile talde batek jakin du “sugandila balear” deritzona dela uharte horietako landare batzuen hazien agente polinizatzaile eta sakabanatzaile nagusia, eta, hala, landare dentsitate handiagoa sortzen dela. Zientzialari horiek jakinarazi zutenez, narrastiak polinizatze lana egiten du, landareetan edan ondoren polen pikorrak hedatzeari esker eta, era berean, musker horrek fruituak irentsi ondoren lortzen duen landare ale balear bitxi
|
baten
haziak sakabanatzeari esker. “Reptil mota hau Menorca uhartearen inguruko uhartetxoetan baino ez da bizi”, dio Valentín Pérez Mellado ikerketaren arduradunak eta USALeko Animalien Biologia, Parasitologia, Ekologia eta Edafologia Saileko irakasleak.
|
|
|
Barietate hori 1992an hasi zen Zeelanda Berrian, Txinako landare
|
baten
haziak gurutzatuz. Hazi horiek haragi horiko eta kiwi arraren fruitu bikainak ziren, eta fruituak tamaina handikoak eta oso buensaborrak ziren.
|
|
|
Ohetik jaiki eta bere ibilera nagiekin biluzik apaingelara zihoanean ere desberdina iruditu zitzaidan, helduagoa, eginagoa. Pitin
|
bat
hazi egingo zela pentsatu nuen hasieran, ez baitakit emakumeek noiz arte jarraitzen duten luzatzen, edo milimetro erdiren bat lodituko zitzaizkiola, erabaki nuen, hain meharra zuen gerria edo hain lerdenak zituen bularrak. Ipurmasailetan malgutasun puntu erorberago bat sumatu niola uste izan nuen gero, eta ibiltzeko moduan halako eramankizun nekatuago bat ere bai azkenik.
|
|
|
Anitzetan, zure jendetasuna sineste kolektiboen aldarean sakrifikatzen zenuelako irudipena eduki dut; sineste horien itzalean iraun duzun urte luzeetan ez diozu zure buruari plazerik zilegitu, jende gisako baliorik ez bazenu bezala, belarri barnea erretzerainoko erasialdi ederrak ere bildu dituzu zuretik kantitu gabe. Harri bat, arbola bat edo sable pikor bat izan bazina, berdin zatekeen naski, eta Homero, Dante, Du Bellay eta Rimbaud-en olerkien gerizan idaztean zure jendetasuna apur
|
batez
hazi duzu, preseski harria, arbola edo sable pikorra bilakatua zinelako. Ordea, zure baztertu bidean aurkitu gaituzunez geroztik, oina  rrian zaren jende paradoxala deskubritzen ari zara.
|
|
|
Hori da, beharbada, euskaldunen (abertzaleen) gehiengoari irekitzen zaion bidea. Halaz, euskal historia tragikoaren ildo tradizionala moztuz, eskoletarik haste, legalitatearen kultura
|
bat
haz liteke, etsaiaren kontzeptua ezabatuz, gaizki egin duenaren kontrako gaztigua onartuz eta euskal, frantses edo espainol legearen arabera ari dena ez baitezpada gutxietsiz. Legea, geure izaerei inposatzen dieguna halaber, orokorra denez, ez da nehoiz norberari egokitua, pentsatzeko, mintzatzeko eta ekiteko modu bat da.
|
|
2004
|
|
|
Nik aholkatzen dut borroka gizarte mugimenduetan egitea. Mugimendu hauetan erna daiteke denontzat balioko duen politikagintza
|
baten
hazia. Honen adibide dira gizarte mugimendu berriak, esaterako, globalizazio kapitalistaren kontra ari direnak.
|
|
|
Pixka
|
bat
hazi orduko arropa gehiago erosi diot, beraz.
|
|
|
“Elikagai biologikoak edo organikoak kontsumitzen dituzten pertsonek pestiziden hondakinen herena baino ez dute jasotzen, eta, beraz, haien osasunerako arriskua txikiagoa da”, esan dute adituek. Adibidez, Nierenbergek haragi xerra erabiltzen du; animalia landetxe intentsibo
|
batean
hazi bada, 25.000 litro ur inbertitu behar izan dira, pentsuaz eta mikrobioen aurkako botikez gain, 250 g haragi lortzeko bakarrik. Gauza bera gertatuko litzateke fruta ekoizpenarekin.
|
|
|
Legockik erantsi zuen genoma ezagutzeak gaur egun 200 organismo biziren genoma ezagutzen da landare hobeak lortzea ahalbidetuko duela, ingeniaritza teknologikora joz ez ezik, produktibitatea handitzeko eta kalitate mailak hobetzeko ingurunea erabiliz ere. Ildo horretatik, Poloniako Zientzien Akademiako lehendakariak esan zuen genomika erabil daitekeela organismo transgenikoak erabili beharrik gabe; izan ere, propietate jakin baten geneak ezagutzen badira, landare
|
batek
hazteko behar duen tenperatura esaterako, klima egokia eman dakioke baldintza egokietan garatzeko. Gainera, Legockik azpimarratu zuen bioteknologia berdeak aukera emango duela energia fosilak biomasaz ordezkatzeko, nekazaritza ekoizpenak ingurumen eskakizunak betetzen dituela bermatzeko, eta produktibitate mailari eusteko, klima aldaketa eta lurraren mugak kontuan hartuta.
|
|
|
Horrelako arazoetarako arreta egokia da zuhaitz hasiberriaren inguruan harri pixka bat sortzea, ikusizko erreferentzia gisa balio dezan eta giza istripuetatik babes dezan. Eta horrek ez du soilik zuhaitza oso txikia denean eta lurrean ia ikusten ez denean balio, baita altueran pixka
|
bat
hazi denean ere, baina oraindik txikia eta hauskorra da. Kontuan hartu behar da zuhaitz bat landatzeak pazientzia eskatzen duela:
|
|
|
Gaixotasunak kaltetutako ehuna suntsitzen duen material
|
baten
hazi erradioaktiboak ezartzean datza.
|
|
|
harrigarria. Horien artean kirtena dago, “açai”, baiezko palmondotik datorren fruta, piquiá pupunha, aperitibo gisa hartzen den kokoa eta guarana, zuhaixka
|
baten
haziak kafeinan eta beste substantzia estimulatzaile batzuetan oso aberatsak diren Amazonasetakoa eta zaporetsu bat egiteko osagai nagusi gisa balio duena freskagarria. Brasilgo menu tipikoa Brasilen zeharreko bidaiaz gozatzeko, zer hoberik goizean indarrak hartzea kafez egindako gosari on batekin eta ogia gurinarekin, gaztarekin eta frutarekin batera.
|
|
|
Urduñan eta Deustuko Unibertsitatean egin zituen Zuzenbide ikasketak, amaitu ondoren abokatu lanetan hasi zen. Familia katoliko
|
batean
hazitakoa zenez, gaiarekiko sentsibilitate berezia zuen. Bizkaiko Gazte Katolikoen lehendakaria izan zen.
|
|
|
Txosten baten hogei kopia egitera joan zen batean bera ere Madrildik urrun zegoen herri
|
batean
hazitako neska zela aitortu zion fotokopia dendako emakumeak sofan etzanda dagoen gizonari. Badajozeko herri txiki batekoa zela esan zion, baina gutxitan joaten zela bertara.
|
|
2005
|
|
|
Txikia ez ezik txikitua izan den gurea bezalako hizkuntza
|
bat
hazteak berez dakar kalitatearen galera. Hortik aurrerakoa, berriz, gure esku dago dena.
|
|
|
Auzo gatazkatsu
|
batean
hazi izanak zenbateko arrastoa utzi du zugan?
|
|
|
Horiek denak ez dira asmatuak poliziek prozedura edo isunak emateko parada ukan dezaten, gisa horretan gobernuko diru kutxa apur
|
bat
hazteko. Lege horiek denak eginak dira gure ibilaldiak ongi iragan daitezen eta etxera itzul gaitezen osorik, ospitale edo hil herrietara joateko partez.
|
|
|
Substratu porotsu eta arinak, orokorrean, oihanpean, humus asko duen lur
|
batean
hazten diren landareetarako egokiak dira.
|
|
|
Haren urtzea konpentsatu egiten da, neurri batean, plaka tektonikoek lurrazalean egiten duten mugimendu etengabearen ondorioz. Mugimendu horrek, hitzez hitz, Himalaia gorantz bultzatzen du, eta urtean zentimetro
|
bat
hazten dio mendi erraldoiari. Beroketa progresiboa Hego Amerikako Andeetatik hasi eta Europako Alpeetaraino, Afrikako Kilimanjarotik igarota, planetako gailur elurtuak urtzen ari dira kasko polarren ondoan, tenperaturak gora egin ahala, azken urteetan 0,3 eta 0,8 gradu zentigradu bitartean.
|
|
|
Gainera, produktuaren prezioa “erabat gehiegizkoa” da, 100 eta 200 euro artean, prezio arrunta 10 euro ingurukoa denean, KIUBak bere komunikatuan gehitzen du. Onagra olioa lore
|
baten
hazietatik ateratzen da. Lore hori ere proformula izenez ezagutzen da, eta jatorriz Ipar Amerikakoa eta Ingalaterrakoa da.
|
|
|
Peronak azaldu zuenez, MKP proteina prostatakoa, pankreakoa eta bularrekoa bezalako minbizietan dago, eta tumore zeluletako heriotza prozesua geldiarazten du; beraz, kimioterapikoek beren funtzio aringarria garatu ahal izateko, inhibitu egin behar da. Proteina horrek tumore
|
bat
hazten lagun dezakeela gaineratu zuen, eta, bestetik, tumore zelulak hiltzeko minbiziaren tratamenduan erabiltzen diren kimioterapikoen ekintza oztopa dezakeela. “Birikako minbiziaren tratamenduan “Zisplatinoa”ren adibidea dugu” esan zuen.
|
|
|
Gero etorriko zitzaidan. Egunak aurrera joan ahala, barruan halako amorru
|
bat
hazi zitzaidan, gero eta sutsuagoa, nire bigarren ama hauts bihurtu zuenaren kontra. Saiatzen nintzen, hala ere, gorrotoaren bulko haiek kontrolatzen, barru guztia har ez ziezadaten.
|
|
|
Ez nuen inoiz usteko nik ezagututako Idoia hura, aurrerakoia, modernoa, sexu gozamenera emana, askea... halako ezertan sartuko zenik. Ez nuen ezer ulertzen; hainbeste denbora elkarrekin ibili eta gero, gauetik goizera beste bat bihurturik ikusten nuen nire maitalea, bere baitan ernamuin
|
bat
hazi balitzaio bezala; ordura arte, bera ere konturatu gabe, barruan eduki, nonbait, hazia. Oraingo ikuspegitik, Idoia ezustekoen kutxa iruditzen zait; hasiera hasieratik liluratu ninduen, ustekabeko alderdiak erakutsiz, kaxa batetik inork espero ez dituen gauzak atereaz, azti batek bezala.
|
|
2006
|
|
|
Bazter gorde honetan, berriz, Fungus Rock dugu, onddoaren haitza. Antzinako liburuek diotenez, arroka honen goiko aldean, onddo miragarri
|
bat
hazten zen, gisa guztietako gaitzak sendatzen zituena. Maltako Ordenak zaintzaile bat jarri zuen arrokaren parean, onddo preziatua inork ez eskuratzeko.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiaren arabera, eskubide honen alde badira analogiak: gurasoetako bat ezezaguna duten familiak, eta pertsona bakar batek egindakoadopzioa, esate baterako. Egun, beraz, zilegi da adinez nagusi den edozein emakumek gizonezko anonimo
|
baten
hazia eskatzea umea egin ahal izateko. Aukera horihazi banku pribatuez gain, erietxe publiko askotan ere eskaintzen da.
|
|
|
Ezgaitasuna duen haur baten jaiotzak senide guztiei eragiten die eta horiek familiabarruan eta familiaz kanpo dituzten harremanei ere bai. Ezgaitasuna duen edo ezduen haur
|
bat
haztea estresagarria izan liteke batzuetan. Ezgaitasuna duten haurrengurasoek ezgaitasuna ez duten haurren gurasoek bezala jasaten dituzte beren bizitzan dibortzioak, gaixotasun larriak eta antzeko zailtasunak.
|
|
|
Askotan, landareak berak elikatzen dira. Ale
|
bat
hazi beharra dagoenean, moteldu egiten da eta, batzuetan, gelditu egiten da. Beste sintometako bat alearen elementuen dekolorazioa da:
|
|
|
Hori dela eta, El Refugioren ustez garrantzitsua da haurrek animalia baten zaintzarekin zerikusia duten zereginetan laguntzea haren hezkuntzaren parte izatea. Animaliak babesten dituen elkarteak maskota
|
batekin
haztearen onurak nabarmentzen ditu. Onura horiek haurren psikologiako azterketek onartzen dituzte.
|
|
|
Lantzeolatutako hostoen ezaugarriak hiru metro luze izan daitezke, eta hori oso kontuan hartu behar da kokalekurik egokiena hautatu aurretik. Agabazeoen familiakoa da, eta puntu komun batetik eta errizoma
|
batetik
hazten da beti. Ehun landare gisa lantzen da, hostoetatik zuntzak ateratzen baitira, eta hortik datorkio Zeelanda Berriko lihozko gainizena.
|
|
|
Ohearen ertzean eserita zapatilak janzten hasi denean amestu duena gogoratzeko ahalegina egin du, baina alferrik. Galdera ikur handi
|
bat
hazi zaio buruaren gainean. Maialenek ikusten dituen marrazki bizidunetan agertzen diren ikurren antzekoa izan da.
|
|
|
Jakintsu bati ihes egin zion bere itzalak. Nolanahi ere, berri
|
bat
hazi zitzaion. Halako batean, baina, bisitaldia egitera datorkio bere lehenengo itzala.
|
|
|
Fraide nindoala esan nuenean, berak," Ni ere bai!". Fraidetzatik irten eta astebete pasatu nuen Mondragoen, ilea pixka
|
bat
hazi eta beste itxura bat hartzeko. Handik, Zarautza.
|
|
2007
|
|
|
Eureratiko batek hamabi mila urte ei daukaz: urtero zentimetro
|
bat
hazten da eta 12 metro daukaz. Lekuari Arrantzalearen Islea esaten deutsie, isleak, antza, arrain itxurea daukalako.
|
|
|
Ibilbidean laku ilun bat ikusi dogu, ura ia baltza dauka. Lakuaren inguruan eremu bat dago," turbera" izenekoa, bertan goroldio berezi
|
bat
hazten da, iluna dana, eta ur asko hartzen dauena. Ikusgarria.
|
|
|
Nekazal biodibertsitate genetiko hori mantentzeko ekimenetako
|
bat
hazi bankuak dira.
|
|
|
Eta, lortzen duenean, hazi egiten da, eta, hazkuntza horretan, inguruko ehunak apurtzen joaten da, eta organoek beren funtzioak galtzen dituzte. Horrela, hasiera
|
batean
hazteko kontrola gainditu duen zelula bakar hori gorputzeko beste edozein organo suntsitzera hel liteke.
|
|
|
Adibidez, AEBko Purdue Unibertsitateko ikertzaileek Indianan dagoen meategi
|
batean
hazten dituzte landare transgenikoak. Horrela, kanpoko landareetan eraginik ez dutela izango bermatzen dute.
|
|
|
Ingurumenean eraginik ez dutela izango bermatzeko, Indianan dagoen meategi
|
batean
hazten dituzte landare transgenikoak AEBko Purdue Unibertsitateko ikertzaileek. Purdue Unibertsitatea
|
|
|
Behin berak esamaina biribilean formulatu duen moduan: , lurra, gizakia eta hizkuntza, banaezinki
|
batean
haziak dira? 38 Hizkuntzetako bakoitzaren hatse hurbilenak norbanakoa eta nazioa dira. –Indibidualitatea eta nazionalitatea dira(?) forma intelektual handi biak, horietan aitzinatzen baita gizadiaren heziketa[. Bildung?] gorakor ala beherakorra.
|
|
|
Buruari esker, landareak ongarriztatu eta ureztatzeko lana programa dezakegu, eta horretarako landarearen garapena hartzen dugu kontuan. Landarea oraindik txikia bada, esaterako, landare txikientzako programa bat jarriko diogu; eta landarea pixka
|
bat
hazita badago, orduan beste programa bat aukeratuko dugu. Landarearen sustraia sistema garatu nahi badugu, horren araberako ongarriztatze eta ureztatze programa finkatu dugu.
|
|
|
Lehena mugarikgabea izango da: naturaren legeak modu gradual
|
batean
haziak dira eta, gizakiarekiko harreman posibleak baino lehenagokoa den heinean, planteamendu moralenaurrekoa da. Bestalde, akademia zientifikoan nahikotzat jo dira arau jakin batzuk, ethos zientifikoa osatu dutenak.
|
|
|
utzi dute. Karoline ama aldetik umezurtza da zortzi urteak ezkero, gouvernante frantses
|
batek
hazia; bere aita, lur jabe aberatsa eta Kamarako Presidentea, gehienetan Erfurt en duen palazio ernazentistan bizi ohi da eta harreman handia du Schiller eta Goethe-rekin. Irailean, eta azarora arte, aristokumeek ohi zuten «formazio bidaia» egin du hainbat Gorte eta pertsonalitateri Inperioan, kulturalki bisitarik seinalagarrienak izan dira F. H. Jacobi-ri Pempelforten (Jacobi, bai Spinoza eta bai Kant-en kritiko zorrotza, Lessing-en inguruan «panteismoaren polemika» sonatuaren piztaile eta protagonista da Mendelssohn-ekin batera, eztabaida erabakigarria Idealismo Alemanaren sorreran) eta G. Forster-i Maguntzian.
|
|
|
Hizkuntzen mundu ikuspegi (Weltansicht) honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak mundua bere eran ekartzen duela pentsamendura, mundua bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpaus eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza
|
baten barnean
hazten denak inkontzienteki jasotzen ditu haren ikuskerak, mundua nolabait esateko bere ama hizkuntzaren betaurrekoen bidez ikusten du, kolore eta soinu jakin batean, handitze eta txikitze espezifikoan, betaurreko hauen kontzeptuzko bilbadura berezia berekin dakarren neurrian961.
|
|
|
Behin berak esamaina biribilean formulatu duen moduan: «lurra, gizakia eta hizkuntza, banaezinki
|
batean
haziak dira»767 Hizkuntzetako bakoitzaren hatse hurbilenak banakoa eta nazioa dira.
|
|
|
Ahabi gorria, gehienez ere metro erdiko altuerara iristen den zuhaixka txiki
|
batetik
hazten den baia mota bat da. Fruitu horiek basa egoeran hazten dira bideen ertzetan eta lur hezeetan.
|
|
|
Antibiotikoak hartzen ditugunean, elikagai kutsatuak irensten ditugunean edo nerbio estresa dugunean, bakterio eubiotikoek galtzeko guztiak dituzte, eta fekalek beren jai berezia sintoma gogaikarri bihurtzen dute: sabeleko mina, gasak, beherakoa… Nutrizio adituek diote eguneroko elikatze hutsarekin zaila dela bakterio babeseko flora bakteriotiko on
|
bat
hazten eta garatzen laguntzea, eta, beraz, substantzia biofiotiko espezifikoak hartzea gomendatzen dute. Kolonizazioa Giza gorputza 10 bilioi zelulaz osatua dago gutxi gorabehera, eta 100 bilioi inguruko bakterio populazio bat hartzen du (zelula bakoitzeko 10 bakterio ukitzen dituzte).
|
|
|
Ekialdeko Europako merkatuak dira erakargarrienak. “Herrialde horietan gizarte egitura egonkorra garatzen ari da, klase ertain
|
bat
hazten ari da, eta etxebizitza eskaeran bultzada handia ematen ari da”, esan dute Fadesa higiezinen atariko iturriek. Urtean %20 Fadesaren arabera, merkatu horietan etxebizitzaren prezioa %20 hazi da urtean azken ekitaldietan.
|
|
|
Saihestu egin behar da haien substratua lehortzea, baina itsatsi gabe; beraz, komeni da lurra haztatzea eta pixka bat ureztatzea hezetasunaren zati bat galdu duela ikusten dugunean. Ikasi saihesten Hosto ertzak egin nahi baditu, lehenik eta behin, zurtoinen muturrak moztu behar ditu korapilo baten bidez. Korapilo horretan, Bibliako izen handiko hosto handi
|
bat
hazten hasten da. Jarri izkinak zohikatzean, eta eduki leku bero batean, 24 °C tan, eta hezetasun handia inguruan.
|
|
|
Gainera, lurzoruan nitrogenoa izateko mugak “landareek karbono dioxidoa xurgatzeko duten gaitasuna gutxituko du ziurrenik”, zientzialari horren lanak erakusten duenez. Planetako lurzoruen proportzio handi batek nitrogeno gutxi duela kontuan hartuta, azterlanak adierazten du atmosferako co2aren mailak “bat
|
batean
hazi daitezkeela landareek giza jarduerak sortzen duen karbono dioxido gehigarria aprobetxatzeko gaitasuna galtzen badute”. Atmosferako co2aren hazkundea berotegi efektuaren arrazoi nagusia dela kontuan hartuta, egoera horrek “berotze globala bizkortu lezake”, esan zuen adituak.
|
|
|
Zerua belzten doan neurrian, piskanaka bien bisaian irribarre samur
|
bat
hazten doa, gozokiro. Ustekabean, mutikoak, esku zalantzatia neskatxaren sabelera gidatu du, bertan pausatuz.
|
|
|
Giza komunitate
|
baten baitan
hazten den edonor bere ama hizkuntzaren ‘betaurrekoen’ bidez —ikusteko modu linguistiko jakin baten bidez— hasten da mundua behatzen eta atzematen.142
|
|
|
Erabaki gabeko ezpatak izan daitezke letrak, lehenago ere esan dizut hori. Eta sentitu nuen koba zulo beltz
|
bat
hazten nire barrenean, munduak ez beste inork baitzeukan gertatutakoaren errua, eta usu gertatzen den bezala, errua hainbesteren artean partitzen denean, ezin da askatu hartutako minetik edo, nahiago baduzu, luzeago irauten du saminak. Inorekin mendekatu ezinak agortu egiten du esperantza eta su eman nien gero paper zati haiei guztiei eroaldiaren erdian, inoiz ez nezan osatzeko tentaziorik ukan.
|
|
|
Bakarrik, anhitz haurridez osatutako famili
|
batean
hazia izana zen, goiz goiza lanean ezarria, eta buruan hartua zuen lanetik zetorrrela norberaren bere gain jartzea. Oroz gainetik nahi zuen guk, bere haurrak, bizian edozoin kasuetarik ateratzeko lan garbi eta zuzen baten baloretan konda ginezan.
|
|
2008
|
|
|
" Lapurtu egin ziguten (han ez dituzte bitxi dendak aseguratzen) eta segurtasun faltak bultzatu zuen gure erabakia. Negozioa zapuztua baldin bazegoen ere, inoiz ez nintzateke nire herritik joango ekonomiak eraginda; auzo txiro
|
batean
hazi nintzen, familia umil baten altzoan, eta ez diot beldurrik Argentinako egoera ekonomiko txarrari. Baina segurtasun faltaren gorakadarekin ezin genuen kalera lasai atera, seme alabak ditugu eta lorik ere ezin egin".
|
|
|
Hala ere, galdetu duzunean ea interesa handitu den... Nire ustean behintzat hori ez da gertatu, edo hazi baldin bada interes mota
|
bat
hazi da: ikusgarritasunarekin lotutakoa, espektakuluarena.
|
|
|
Gizaki gehientsuok famili eta gizarte testuinguru jakin
|
batean
hazi eta hezten gara: horixe da, helduaroan, erabakiak hartzen eta bizitzan barrena joaten lagunduko gaituzten ikasketa, balio eta sinesmenen erreferentziazko markoa, hain zuzen.
|
|
|
Baina organoak, fisiologia eta populazioak ikertzen dituen biologia konputazional bat ere bada. Adibidez, bakterio populazio jakin
|
bat
hazten ari denean nola portatzen den azter daiteke, besteak beste.
|
|
|
Bestetik, edozeinek ditu eskuratu edo erabili gordetako hazi horiek. Erakunde jakin batzuetako kideek bakarrik izango dute horretarako aukera, eta ez une jakin
|
batean
haziak dituen edonork. Gainera, biltegiaren azkeneko arduraduna Norvegiako gobernua da.
|
|
|
Gainera, DNA zatia barruan duen bakterioa ugaltzen denean, DNA zati hori ere harekin batera ugaltzen da. Hala, bakterioei gau
|
batez
hazten uztea nahikoa da barruan duten DNA zatiaren milioika kopia lortzeko. Horri DNA anplifikatzea esaten zaio.
|
|
|
Panpa lezkaren infloreszentzia bakoitzak ehun mila hazi sortzen ditu, eta landare eme bakar batek milioi
|
bat
hazi. Cobalt 123
|
|
|
Panpa lezkaren infloreszentzia bakoitzak ehun mila hazi sortzen ditu, eta landare eme bakar batek milioi
|
bat
hazi. Ile luze bati lotuta askatzen dira landaretik, eta, horri esker, erraz eramaten ditu haizeak.
|
|
|
Ondorioak, dena dela, ez ziren askoz hobeak izan, frai Millanek bi hilabete egin baitzituen eszena harekin larrituta, atsedenik eta ia lorik egin gabe. Bere begi izutuetan, gainera, atseginak ere bere marka jartzen zuen aldika, iraupen ezin laburragokoa, izugarrikeriaren erdian plazer ezkutu
|
baten
haziak bizirik balirau bezala. Plazer hura baitzuen arazo:
|
|
|
Heriotzaren arriskuak edo, kasurik onenean, espetxearenak eragin zuen mirari hori. Berdinen arteko gizarte txiki bat osatzeko gai ginela deskubritu genuen, gizarte berri
|
baten
hazi izan zitekeena, esan zuen eta pixka bat harriturik utzi ninduen.
|
|
|
Bi biotan ere jabetza eskubideak urratzen ditu nork eta aldameneko jabeak, dela auzokoaren lurraldean etxe berria egiten duelako, horren baimenik gabe, dela norberaren zuhaitza, leku
|
batean
hazi ondoren, aldameneko lurrera zabaltzen dituelako bere adarrak eta hostoak.
|
|
|
Kopla horien arteko lotura, berriz, gisa honetan eratu du: aurreko koplako elementuren bat hartu, osatu eta hurrengo koplaren
|
baterako
hazia erein: lehen koplatik,. Doktrina Kristiana, tik Andre Mariaren arartekotasunaren gaia hartu eta osatu egiten du. Amorosen gaztiguia, n Andre Mariak eskaintzen duen maitasun betegina azalduz.
|
|
|
Kasu horretan, herentziak behatutako aldeen %100 azalduko luke, eta heredagarritasun indizea berdin 1 litzateke. Hala ere, ezin da esan inguruneak ez duela eraginik garapen intelektualean, haur horien adimena askoz ere handiagoa izango bailitzateke beste ingurune
|
batean
hazi izan balira baino.
|
|
|
Hasieran, hizkuntzak nahasteko joera izan dezakete, baina denborak aurrera egin ahala, arazo hori desagertu egiten da. Giro elebidun edo eleaniztun
|
batean
hazitako haurrek beste haur batzuek baino denbora gehiago behar izaten dute hiztegi zabala eskuratzeko (kontuan izan behar da hitzak bi hizkuntzetan ikasi behar dituztela), eta bi hizkuntzak nahasteko joera ere izan dezakete. Denborak aurrera egin ahala, arazo horiek desagertu egiten dira, Mirenek Noah ren eta Alexanderren amak adierazten duen bezala:
|
|
|
Nuria Fuentes Peláez Bartzelonako Unibertsitateko Hezkuntzako Ikerketa eta Diagnosi Metodoen Saileko irakasleak azpimarratu duenez, “familia harrerak aukera ematen dio haurrari bere oinarrizko eskubideetako bat izateko: familia
|
batean
hazteko eskubidea, ezin duenean edo bere eskubide biologikoa galdu duenean”. Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioaren datuen arabera, azken urteotan, harrera egiten duen familiak “adingabearen zaintza, elikadura, heziketa eta prestakuntza eskaintzeko” konpromisoa hartu du, eta egoitza harreraren aurrean postuak jarri ditu, adingabearen zaintza eta zaintza zentro batean ingresatuz egiten denean.
|
|
|
Norvegiako uharte
|
batean
hazien munduko lehen bankua dago
|
|
|
Anecovako gailuaz gain, beste konpainia batzuek sistema sinpleagoak garatu dituzte, garapen bidean dauden herrialdeetan oso lagungarriak izan daitezkeenak. Baginan bizitzeko diseinatuta daude, uteroaren ordez, eta enbrioia ingurune babestu
|
batean
hazteko aukera ematen dute, amaren barruan.
|
|
|
Estatistiken arabera, pediatriako biztanleriaren %3k arteria hipertentsioa du. 8 eta 17 urte bitarteko biztanleria taldearen presio sistolikoa puntu
|
bat
hazi da duela hamar urtekoarekin alderatuta; baina diastolikoa hiru aldiz handitu da. Eta horrek esan nahi du… Badakigu presio sistolikoan puntu bat igotzen den bakoitzean %10 handitzen dela haurra hipertentsioa duen pertsona heldu bihurtzeko probabilitatea; badakigu, halaber, Afroamerikako nerabeek zuriek baino arrisku handiagoa dutela historiaurrean, eta duela gutxi ezkerreko bentrikulu hipertrofia aurkitu dugu hipertentsioa duten lau haurretatik batean.
|
|
|
Sustapen produktu batzuk erabilera botanikoagoaren alde daude. Hazi pertsonalizatuen gutun azalak, landare bat landatzeko elementu guztiak dituzten landaketa kitak, bonsai erako zurezko kofreak, mezu bat duen landare
|
bat
hazteko kutxatila pertsonalizatuak, logotipo batekin markatutako fruta piezak eta kapsulatutako landare txiki bat duen giltzatako bat ere eros daitezke.
|
|
|
soineko motz eta zabalak, puntuzko arropa... Gabrielle Bonheur zen Cocoren benetako izena; umezurztegi
|
batean
hazia, mojek erakutsi zioten josten; 17 urterekin alde egin zuen Parisera.
|
|
|
Eta geroago, zorionez, beste musika zale bategaz ezkondu nintzan. Umeak apur
|
bat
hazi arte geldirik egon eta gero, koskortu diranean barriro hasi naz.
|
|
|
Nhat Hanhek arnasa hartu zuen sakon hiruzpalau aldiz, eta ahots leunez, asaldatu gabeko doinuaz, erantzun zion: «Arbola
|
bat
haztea nahi baduzu, alferrik da hostoak ureztatzea. Sustraiak ureztatu behar dira.
|
|
|
Bertzetik, hartza ez zela basatia esan zuten Gobernutik. Hau da, zirku batean edo eremu itxi
|
batean
hazitakoa zela.
|
|
|
Izan ere, ikasitako hizkuntza zuzenean bertako batekin praktikan jartzeko aukera baitute. Irakasleek erakusten duten hizkuntza ama hizkuntza dute, hau da, irakasle ingeles guztiak ingelesa nagusi den toki
|
batean
hazitakoak dira. Nagore Barandiaran eta Aintzane Barriuso gaztelaniako irakasleen arabera, atzerritar askok Donostiako oporraldia, udalekuetan gaztelaniaz ikasteko aprobetxatzen dute.
|
|
|
Hain zuzen ere, ahaide zuen Antonio Gaztañeta itsasgizon sonatuak urte batzuk lehenago eraiki zuen jauregian. Eroso bizi zen sendi
|
batean
hazia, artean nobleziak soilik jasotzen zuen hezkuntza garestia eta osatua jaso zuen. Bere anaia Baldomerok, adibidez, euskal testuen hainbat azterketa egin zituen.
|
|
|
Egungoa bezalako egoera zail
|
batean
hazten jarraitzea pozik egoteko moduko zerbait da»
|
|
|
«Egungoa bezalako egoera zail
|
batean
hazten jarraitzea pozik egoteko modukoa da», azaldu zuen Idoia Zenarrutzabeitia Jaurlaritzako lehendakariorde eta Ogasun sailburuak, hirugarren hiruhileko kontu ekonomikoen inguruan. Edonola ere, oraindik ere ez dela okerrena igaro ohartarazi zuen.
|
|
|
Futbola ez beste guztia da hizpide orain. Ia mende oso
|
batean
hazitako zuhaitza erortzear da, erori ez bada. Denen artean bota dute.
|