|
2008
|
|
|
Gramatika sortzailea bezalako teori esparruen inguruan sortu izan direnak ikusi adibidez testuko 3.1.1 ataleko (40b?) nazioarteko arauei dagozkie ala euskararen araua propioen arabera (erabilera mota jakin baterako) sortu ote dira? Berez, zorrozki jokatuta garbi izan behar dugu zer diren kimikako IUPAC bezalako nazioarteko batzorde
|
batek
finkaturiko nazioarteko arauak: nazioarteko adituek eraturiko batzorde batean onarturiko adigaiak gehi izendapen arauak.
|
|
|
|
bat
finkatzen zuelarik euskal estudioetan gisa horretako kopla herrikoien argitalpen zientifikoentzat. Garai hartan Haritschelharrek egin beste artikuluek ere erakustera ematen dute koplazko literaturaren aldetik izan duen jaugina.
|
|
|
Arturo Campion eta Mateo Zabalak egindako lan enpirikoek Astarloarengandiko ekarri filosofikoa mugatu arren, durangar autoreak pisu gailena zuen. Gainera, Azkueren lan gehienetan ohi zenez, lan deskriptiboa egiteaz gain, lan normatiboa ere egin nahi zuen, bizkaiera idatzi eredu
|
bat
finkatuz, ortografikoki, gramatikalki eta dialektalki. Urte asko geroago, 1925ean, aitortuko zuenez:
|
|
|
Ezin utzi aipatu gabe, azkenik, Azkue beraren lana, aldizkaria zuzentzeaz gain bertako edukien erdia inguru berak idatzitako artikuluekin betetzen baitzuen. Hor nabarmentzekoak dira Euskal Herriko eta mundu zabaleko berriak biltzeko egiten zuen ahalegina, nahiz ez zuen lortu albisteen inguruko sail egonkor
|
bat
finkatzea. Editorial gisako iritzi artikuluak ere ugari idatzi zituen, nagusiki euskalgintzari eta hizkuntzaren normalizazio asmoei lotutako gaiak aztertuz (ortografia, euskara eliztarren artean, euskal ikastetxeak, Akademia baten beharra...).
|
|
|
Beraz. Kirikiñoren? egunez eguneko euskal kazetari jarduerak eredu
|
bat
finkatzen lagundu zuen, bere baitan interesa izateaz gain, Bilboko institutuko ikasleei ere katedran ikasitakoa sakontzen lagundu ziena, eredu horren araberako astekari bat sortzeko bidea erraztuz. Hola bada, eta auziak errepikatzea merezi baitu, esan beharra dago Arana Goiri beraren eragin zuzenez baino gehiago Bustintzari esker erne zela Bilbon sabindar idazleen taldetxo bat.
|
|
|
Nagusiak bi ziren: ortografia komun
|
bat
finkatzea euskalki guztientzat, eta ortografia horren arabera osaturiko hiztegia nagusi bat sortzea. Ohargarria da proiektuak ez zuela aipatzen euskara batu bat sortzeko helbururik.
|
|
|
Zer egin? Sabinoren jarraitzaileak kongresutik baztertu eta batzarra soilik adituekin (Arana Goiri barne) antolatzen bazen, jeltzaleekiko haustura gerta zitekeen eta ortografia komun
|
bat
finkatzeko asmoa zapuztu. Baina sabindarrek kontrolaturiko kongresufartsa bat antolatzeak ez zeukan zentzurik.
|
|
|
Baina XIX. mendea baino lehen, horien erabilera elite alfabetatura mugatu ohi zen, eta gainera gerta zitekeen eredu bat baino gehiago egotea. Esate baterako, XVIII. mendeko germaniar erreinu protestanteetan, ahoz tokian tokiko aleman dialektoak erabiltzen ziren, lehen hezkuntzan eta heziketa erlijiosoan aleman literarioa, bigarren hezkuntzan latina, eta aldiz gortean eta goi kulturan frantsesa404 Beste erreinu batzuetan hizkuntza idatzi bakar
|
bat
finkatzeko bidea aurreratuago zegoen (adibidez Frantzian edo Espainian), baina latinaren erabilera oraindik zenbait arlotan mantentzen zen. Frantziako Iraultzatik aurrera, ordea, nazio estatuek definitiboki ezarri zuten erabilera formalerako hizkuntza bakarraren aukera:
|
|
|
eskoletan irakurtzen ikasi baina oraindik frantsesez nahikoa ongi moldatzen ez ziren euskaldun laborariei zuzenduta zegoen, hezkuntza ofizialak aurrera egin ahala desagertu egingo zirenak. Egia da euskara eredu idatzi
|
bat
finkatu zuela, hizkuntza honetan irakurtzeko ohitura batzuk sortu zituela, eta ondorioz nahiko luzaz eutsi ziola irakurlego bati. Baina trantsizioa atzeratu arren, ez zuen epe luzera frantses nazionalizazioari aurre egiteko eredurik eskaintzen.
|
|
2010
|
|
|
Taula komentatzeko hiztegi labur
|
bat
finkatu behar dugu. Euskalduna da euskara ongi dakiena.
|
|
|
Eta, euskara batuari buruzko eztabaida pil pilean zegoen arren, egileek argi zuten ere euskara batua erabili behar zutela, Saioka Euskal Herri osoari begirako proiektua zelako. Horrela, hainbat hitz ere asmatu beharrean aurkitu ziren, astiro astiro, terminologia
|
bat
finkatzeraino.
|
|
|
Kanpora begira, bide propio
|
bat
finkatzeko. Barrura begira, etxea antolatzeko.
|
|
|
Euskarari eremu euskaldunean baino ez zitzaion ofizialtasuna aitortu. Hezkuntzari dagokionez, eremu erdaldunean ez zegoen lehen eta bigarren hezkuntzako ikasketak euskaraz egiteko aukera publikorik, eta eremu mistoan ikasle kopuru gutxieneko
|
bat
finkatu zen eskubide hori baliatu ahal izateko.
|
|
2012
|
|
|
a) E2 enuntziatu parentetikoa E1 enuntziatuko elementuren bat modu zehatzago
|
batean
finkatzera datorrenean ezin daiteke eta jarri. Finkapenezko harremana birformulaziotik hurbil dabil:
|
|
|
Dena den, balio orokortzat honako hau eman daiteke: aurretik esandakoa edota esan berri dena modu zehatzago
|
batetan
finkatzera datozela. Arrazoi horregatik ez dira tautologikoak ez eta sinonimiazkoak ere.
|
|
2020
|
|
|
(...) labetei baten hegatz hegian bi metretan arrano
|
bat
finkaturik eni so begi begirat! Moskoak xixtatu behar zautala kopeta iduri, buruko min ubel bat lotu zitzautan bekainetan.66
|
|
2021
|
|
|
Alde batetik, tesi egileek Europa eta mundu mailako kritika bide berriak sarrarazi zituzten euskal eremura, hala nola semiotika Ana Toledo eta Karlos Otegiren kasuan, baita ere literaturaren soziologia edo harreraren problematika Marijo Olaziregi eta Ur Apaletegiren aldetik. Bestaldetik, hamar urtez" kanon literario" berritu
|
bat
finkatua izan da tesi horien bitartez. 80ko hamarkada arte kanonizatuak izan ziren autore eta obra nagusiak (K.
|
|
|
Bainan, historien kopurua joriturik ere, denak eredu beretik ari dira. Badirudi denentzat onargarria den eredu
|
bat
finkatua izan dela, hein batean" kontsentsuala" dena.
|
|
|
Guti gora behera, liburu guztietan, testu berdintsuak ageri dira. Hots, korpus mugatu
|
bat
finkatua izan da testu zahar eta modernoentzat. Testu garaikideentzat, ezinbestez, zerrenda idekirik dago, ez baita atzerapenik gabe erraten ahal zein diren denboraren buruan geldituko diren obrak.
|
|
|
Badirudi, nahi ala ez," tradizio moduko kondaketa hastapen"...
|
bat
finkatzen ari dela, euskal literaturaren historian, eskola sistemaren laguntzarekin. Eta, itxura guzien arabera," kondaketa" hori kontsentsuala bilakatzen ari da.
|
|
|
Inguruko kultura garatuetan nagusituak ziren metodologia historikoak eta literaturari buruzko ikuspegi estetiko berriak –modernitatearenak– erakarriak izan ziren euskal alorrera. Beraz, eredu historiografiko berri
|
bat
finkatu zen euskal literaturarentzat, guti gora behera, XX. mende bukaera arte iraun zuena.
|
|
2023
|
|
|
Antzezlanak eta gutunak 150 zituela azpimarratzekoa da, antzerkiak debekatzeraino —beherago aipatuko duguna— zein doktrina hedatzeko erabiltzeraino. Erreformak ere zailtasunak izan zituen antzerkiari buruz iritzi
|
bat
finkatzeko. Dena den, baliatu izan zuen Elizaren kontraesanak azaltzeko.
|