|
2000
|
|
|
Garai hartarako gutxiago egiten zuen berba Irlandari buruz. Hori bai, bidaiaz geroztik hartutako ohitura
|
bati
eusten zion orduan ere: goizero goizero egunkaria nazioartetik zabaltzea hain zuzen ere.
|
|
|
Eta, horma batetik dilindan, harri bat zuen, cubitum bateko soka
|
batek
eutsirik. Eta, batzuetan, soka eskuan hartu eta harriaren mugimendu pendularra irakasten zigun, Galileoren teoriak gogoan.
|
|
|
Burgerreko bezerorik zaharrenari hemezortzi urte jo nizkion. Neska mutilak taldeetan banaturik zeuden, ukabilkada
|
bati
eutsiko ez zioten mahai zabalen inguruan. Gehienak ni baino hamar hamabortz zentimetro gehiago luze.
|
|
2001
|
|
|
Gandirengana heldu eta balantzaka hasi zen Aita Santua, larriaren larriaz, jausteko zorian jarri arte. Esku sosegatu
|
batek
eutsi zion.
|
|
|
Mahai gainean paper handi batzuk zituen, taula handiak, koadrotxoetan numeroak. Baina eskuak ohar txiki
|
bati
eusten zion puntatik.
|
|
|
Erdi Itsaso Atlantikoa erdi laku saldatsua diren urotan, lasai dabiltza batel txikiak eta merkantziontziak eguzkiaren indiferentzia argiaren azpian. Agure batek soka
|
bat
eusten du, uretan uhin zirkularren erdian galtzen dena, arrainen batek bere karnata topatuko duelakoan.
|
|
|
‘Izotza apurtu eta erortzen zarela sentitzen duzunean, ’ esanen dizu Axelek, ‘besoak zabaldu eta bazterren
|
bati
eutsi... ’.
|
|
2002
|
|
|
" Borrokalekuan jende asko dago, inguru bat eginez. Erdian bull terrier
|
bati
eusten dion itxura txarreko gizon bat dago bero bero hizketan. Beste bat agertu da mastin batekin.
|
|
2003
|
|
|
Nora ezean dabilen karrusela zen, bizitza osoa epizentro berean jira eta bira. Euskarri
|
bati
eutsita, zutabe bati. Garai batean amona Sararen izterrari.
|
|
2004
|
|
|
Jantokian bakarrik geundela egiaztatuta, mahai gainean zabaldu zuen. Ezin izan nion oihu txiki
|
bati
eutsi.
|
|
|
Txabusina zarpail baten barnean, emakumea txikia, mendrea eta iharra zen, eta ni baino are urduriago ematen zuen. Pipa itzali
|
bati
eusten zion esku luzean.
|
|
|
Bertan, itzal sakonek besarkatuta, Jesukristoren gorpu zurbila ikusi nuen zintzilikatuta. Gurutzearen oinetan, soldadu erromatar batek lantza luze
|
bati
eusten zion, gurutziltzatuaren saihetsa zulatzeko asmotan. Eseri egin nintzen eta kandelen keak eta intsentsu erre zaharrak gozaturiko airea arnastu nuen.
|
|
|
Baina nik ez nion arretarik eman mamu haren aurpegiari, esku artean zeukan gauzakiari baizik. Txanodunak lantza luze
|
bati
eusten zion gora begira. Arma bi metro eta erdi izanen zen luze.
|
|
2005
|
|
|
Emili ere hantxe zegoen, Inesek kopetan zuèn zapi heze
|
bati
eusten. Baita amari erantzuten ere:
|
|
|
Gau hartan amets bat izan zuen, iragarki bati lotua: bertan, lurretik metro batera edo, esku anonimo bat agertzen zen, coca cola poto
|
bati
eusten ziona eta potoa, pixkanaka, makurtu zuena, likido ilun apartsua erortzen hasi zen arte, lurrean zegoèn edalontzi baten gainera; edalontziaren aldamenean, berriz, bera zegoen. Ines?, zelai batean etzanda, txilborra airean, haizeak bitxilore bat ekarri zuenean auskalo nondik, kulunka batera eta kulunka bestera, Inesen txilborraren txulotxoan doi pausatu zen arte; gero, Inesek edalontzia har... –Egun bat mendian:
|
|
|
–Agian Urkok zerbait lortu zuen; Tetsuok seguruenik ez zuen gehiago lortu, gura izan ez zuelako; baina ez dut uste hutsala izan zenik, eta kate horri falta zaion begia neuk aurkituko dudalakoan nago –Naroak malko dardarati
|
bati
eutsi dio eta tua irentsi, Ametsei irmo begira mintzatzen jarraitu aurretik– Aireportuan galdera bat egin zenidan eta berba barik geratu nintzen. Hona erantzuna:
|
|
|
Bandera txiki bat ikusi zuten orduan. Makila ziztrin
|
batek
eusten zion banderari eta" Hamabigarren zuloa" zeukan idatzita. Ingelesez, jakina.
|
|
|
ez diozula errealitate berriari amore eman nahi. Suntsitutako errealitate
|
bati
eutsi nahi diozu zuk. Eta alferrikako eutsi nahi horretan, hari lotutako talketatik etengabe sortzen zaizkizu ezinak eta amorruak, gero eta nabarmenkiago somatizaturik.
|
|
2006
|
|
|
Sabaitik zintzilikaturiko karburozko kriseilu bat ikusita, poliziak piztu egin zuen. Gar urdinxkak gela argitu zuenean, Anek oihu
|
bati
eutsi zion. Hormak amesgaiztozko irudiz josita zeuden.
|
|
|
Anek arreta handiagoz erreparatu zion argazkiari. Eskuin aldeko azken hiru gizonezkoek txapel militarrak zeramatzaten, eta haietako batek Frantziako bandera
|
bati
eusten zion. Hiru gizonak zaharrak ziren, hirurogeita hamar urtetik gorakoak, haien itxuraren arabera.
|
|
|
Anek mahai gainean utzi zuen Parisko senar emazteen hilketaren artikulua. Jarraian, klip
|
batez
eutsitako hiruzpalau egunkari ebakin zeuden. Lehenbizikoa gaztelaniaz idatzitako albiste laburra zen, eta 1987ko martxoaren 17koa zen:
|
|
|
Anek sakelako telefonoa atera eta arma
|
baten gisan
eutsi zion.
|
|
|
Gustura emango nuen beste hilabete bat han, baina auzolandegia amaitu egin zen, nahiz eta berez lana amaitu ez: teilatua konpondu genuen, hori bai, eta pareta
|
bati
eusteko errefortzuak jartzen hasiak ginen, baina abuztua azken ostikoak jotzen ari zen ordurako.
|
|
|
Ez zuen insistitu, izan zuen horrenbesteko burua, eta itxuraz behintzat lehengo martxan segitu genuen, etxean eta lanean. Elizako gure berritze haietarako, pareta
|
bati
eusten zion habea indartu behar genuela esan zigun aurrena Cristinak, baita horretan hasi ere, haren aginduetara, baina aurki ohartu zen han ez geneuzkan tresnak behar genituela, burdinazko ez dakit zer pieza klase, bestela alferrik genbiltzala eta. Haren bila jaitsi zen Sopeñara, baina han ez omen zeukaten halako ezer.
|
|
2007
|
|
|
(esplikazioen giltza) eta, iraungiezina? 494, hots, herri bat beti herri (gogo, karaktere) bera da; bestetik, beti jardun etengabean ageri da, bizia, aldagarria, eta herriak (gogoak) hil eta desagertu ere egiten dira, hots, herriak historikoak dira. Herder bi poloei
|
batera
eusten ahalegindu da; hurrengo fasea bion banatze eta oposizioarena izango da.
|
|
2008
|
|
|
esan zuen, halako batean, frai Millanekiko erreferentzia garbian, frai Millan aipatu gabe?, eta Ernestinaren arnasestua ez zen baretu, bere hartan mantendu baizik? baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik, doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen
|
bati
eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur?, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela, iritsia zela jada, beste denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua?
|
|
|
biak zeudela etxean eta pasatzeko. Eta maisua sukaldean sartu, bazkaltiarrak eltzekari bati ekiten ari zitzaizkion une hartan?, aita zutitu, baita Nazario, Honorato eta Ismael ere. Beñardo, aldiz, zurezko koilara
|
bati
eusten ziòn eskuari behetik gorako mugimendu eltzetik ahorainoko bat eragiten ari zitzaiona, izoztuta bezala gelditu zen istantean: geldiarazi ere, geldiarazi zuen mugimendu hura, nahiz eta, jarraian, etendako mugimenduari beste mugimendu bat jarraitu zitzaion, bat bateko dardara batek hartu baitzuen haren eskua, koilara harat honateko bidean jarri eta koilararen edukia mahai gainera isurarazi zuena?, eta don Hipolitok eskua luzatu zuen, keinua esaldi errepikatu batez lagunduz, eseri, mesedez, eseri, mesedez?
|
|
|
Azkenean bera izan zen, baina, Fausti, Reginarengana itzuli zena, hitzari, hitz ez egiteari, alegia? egun pare
|
batean
eutsi ondoren:
|
|
|
(?) Gainera, zure anaia horrek esku aparta du benetan!?, zuen armarria askoz gehiago gustatu zait, eta askoz esanguratsuagoa ere bada: urrezko zelai batean bi otso zuhaitz
|
bati
eusten: zu eta ni, Nazario, geure etxeari eta geure seme alabei eusten:
|
|
|
giro barne barnekoa bai hura!, kafearen aromak ez ezik, absentarenak ere are barnekoago egiten zuena? absenta edatea erritual bat baitzen, azken batean, eta ikustekoa baitzen nola zaintzen zuten bi gizonek erritual hura, baso edo kopa handi bat eskatzen zuena, non isurtzen baitzen likorea, bere neurrian; koparekin batera, koilaratxo zulodun bat, koparen gainean jartzen zena eta azukre koskor
|
bati
eusten ziona, nora isurtzen baitzen ur hotza, azkenean kopara egiten zuena, absentaren alkohol maila diluitzeko. Ikustekoa zen, zinez, han sortzen zèn giro etereoa, agerkorra bezain desagerkorra, iheskorra, argigarriak izan daitezke Oscar Wildek bere garaian esan zituèn hitzak, likoreak(, maitagarri berdeak?) edaleari eragin ziezazkiokeèn ondorioei buruzkoak:
|
|
|
maindire eta burusien gora eta beherako mugimendua esandakoaren adierazgarri. Gero, kartari esku
|
batekin
eusten ziola, bestearen hatz mamiak pasatu zituen gainetik hiruzpalu aldiz, amoroski.
|
|
|
Reginaren itzulerako eguna, muga bat ere izan zitekeena, iragana etorkizunetik bereizten zuena; izan ere, Reginaren bidaia, osotasun baten barruan ulertzen diren bidaia guztiak bezala, joan etorrikoa zen; etxetik Madrilera joan zen, mundua ikustera eta mundutik ikastera, eta Madrildik etxera itzuli zen, ikusitakotik zein ikasitakotik bere bizi proiektua gauzatzera; amets bat ere ekarri zuen, gainera, Madrildik, bere lurretan, han Regina enean? ereingo zuena, zuhaitz bat eman zezan, etxeko armarria ere, bi otso erakusten zituena zuhaitz
|
bati
eusten, ez zitzaion beste ezertaz mintzatzen, menturaz, Reginari, harrian idatzitako agindu bat balitz bezala?: orbetarren zuhaitz lerdena, gurasoen odola izerdi izango zuena, hosto, lore eta fruitu ezin oparoagoak eman zitzan:
|
|
|
Koadroa bigarren mailako pintore batena zen, baina koadroak erakusten zuèn irudia buru buruan grabatuta geratu zitzaion Millan gazteari: santa martiria atzetik pintatua zegoen, baina burua jiratua zuen alde batera; erretilu
|
bati
eutsiz, non bular ebakiak baitzeuden odol xorta batzuk zerizkiela, eskuak zituen, goraka jasoak, zerutik begira zuèn Jainko Aitaren irudiaren norabidean, eskaintza jarrera zintzoan. Koadroaren irudi hura hain geratu zitzaion Millani burmuinean itsatsita, non, handik aurrera, emakume guztiak, ia guztiak?
|
|
|
Nazario, lehenik? 1870eko apirileko egun eguzkitsu batean jaio eta hogeita hamabost bat urte zituen?, etxeko lorategian zehar ibili zen, orain arrosa berantiarrak usaintzen gelditzen zela, orain zuhaitz tantaiei begira eta orain jauregiari: paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia, atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz
|
bati
eusten?, eta bertan zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu, aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela, baina aire hura beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona?
|
|
|
Emakumearen esku leunari apur
|
batean
eutsi dio, begi ilunen distirari erreparatzen dion bitartean.
|
|
|
Ondo gogoan zuen: grisez jantzitako zerbi tzari
|
batek
eutsi zion guardasola, doluminak eman eta bizpahiru hitz elkarri esaten zizkioten bitartean. Gogoan zuen, baita ere, Antonio lehengusuak kotxerainoko bidean laguntzeko nola eskatu zion zerbi tzariari, goian behean ari zuen euriak lehengusina busti ez zezan.
|
|
|
Bien asmoek nekez egin zezaketen aurrera, ordea, egun seinalatu bat iritsi ezean: ...diren bidaia guztiak bezala, joan etorrikoa zen; etxetik Madrilera joan zen, mundua ikustera eta mundutik ikastera, eta Madrildik etxera itzuli zen, ikusitakotik zein ikasitakotik bere bizi proiektua gauzatzera; amets bat ere ekarri zuen, gainera, Madrildik, bere lurretan –han Regina enean– ereingo zuena, zuhaitz bat eman zezan –etxeko armarria ere, bi otso erakusten zituena zuhaitz
|
bati
eusten, ez zitzaion beste ezertaz mintzatzen, menturaz, Reginari, harrian idatzitako agindu bat balitz bezala–: orbetarren zuhaitz lerdena, gurasoen odola izerdi izango zuena, hosto, lore eta fruitu ezin oparoagoak eman zitzan:
|
|
|
Kontsulak bazuen, gainera, bihotzeko gelarik gordeenean beste sekretu bat, zazpi giltzaz itxia, baina 1903ko otsaileko egun eguzkitsu eta ez hain hotz batean –berogarriak jantzita zebilen kaleko jendea, halere– irekitzera ausartu zena: giro barne barnekoa bai hura!, kafearen aromak ez ezik, absentarenak ere are barnekoago egiten zuena... absenta edatea erritual bat baitzen, azken batean, eta ikustekoa baitzen nola zaintzen zuten bi gizonek erritual hura, baso edo kopa handi bat eskatzen zuena, non isurtzen baitzen likorea, bere neurrian; koparekin batera, koilaratxo zulodun bat, koparen gainean jartzen zena eta azukre koskor
|
bati
eusten ziona, nora isurtzen baitzen ur hotza, azkenean kopara egiten zuena, absentaren alkohol maila diluitzeko... Ikustekoa zen, zinez, han sortzen zèn giro etereoa, agerkorra bezain desagerkorra, iheskorra –argigarriak izan daitezke Oscar Wildek bere garaian esan zituèn hitzak, likoreak(" maitagarri berdeak") edaleari eragin ziezazkiokeèn ondorioei buruzkoak:
|
|
|
biak zeudela etxean eta pasatzeko. Eta maisua sukaldean sartu –bazkaltiarrak eltzekari bati ekiten ari zitzaizkion une hartan–, aita zutitu, baita Nazario, Honorato eta Ismael ere –Beñardo, aldiz, zurezko koilara
|
bati
eusten ziòn eskuari behetik gorako mugimendu eltzetik ahorainoko bat eragiten ari zitzaiona, izoztuta bezala gelditu zen istantean: geldiarazi ere, geldiarazi zuen mugimendu hura, nahiz eta, jarraian, etendako mugimenduari beste mugimendu bat jarraitu zitzaion, bat bateko dardara batek hartu baitzuen haren eskua, koilara harat honateko bidean jarri eta koilararen edukia mahai gainera isurarazi zuena–, eta don Hipolitok eskua luzatu zuen, keinua esaldi errepikatu batez lagunduz, eseri, mesedez, eseri, mesedez...
|
|
|
Koadroa bigarren mailako pintore batena zen, baina koadroak erakusten zuèn irudia buru buruan grabatuta geratu zitzaion Millan gazteari: santa martiria atzetik pintatua zegoen, baina burua jiratua zuen alde batera; erretilu
|
bati
eutsiz, non bular ebakiak baitzeuden odol xorta batzuk zerizkiela, eskuak zituen, goraka jasoak, zerutik begira zuèn Jainko Aitaren irudiaren norabidean, eskaintza jarrera zintzoan. Koadroaren irudi hura hain geratu zitzaion Millani burmuinean itsatsita, non, handik aurrera, emakume guztiak –ia guztiak– nor bere erretiluarekin ikusten hasi baitzen.
|
|
|
(...) Gainera –zure anaia horrek esku aparta du benetan! –, zuen armarria askoz gehiago gustatu zait, eta askoz esanguratsuagoa ere bada: urrezko zelai batean bi otso zuhaitz
|
bati
eusten: zu eta ni, Nazario, geure etxeari eta geure seme alabei eusten:
|
|
|
Azkenean bera izan zen, baina, Fausti, Reginarengana itzuli zena, hitzari –hitz ez egiteari, alegia– egun pare
|
batean
eutsi ondoren:
|
|
|
Karta azala ukitu ahala bizkortu zitzaion Nataliari bihotzaren erritmoa, arnasarena ere biziagotu ziona... maindire eta burusien gora eta beherako mugimendua esandakoaren adierazgarri. Gero, kartari esku
|
batekin
eusten ziola, bestearen hatz mamiak pasatu zituen gainetik hiruzpalu aldiz, amoroski.
|
|
|
Eta aita kameldarrak hitz eta hitz egiten zuen –hitzek berehala salatu zuten hizlaria, gizon ezin estuagoa behar zuena: ...rantziz..." esan zuen, halako batean, frai Millanekiko erreferentzia garbian, frai Millan aipatu gabe–, eta Ernestinaren arnasestua ez zen baretu, bere hartan mantendu baizik... baita areagotu ere, noiz edo noiz; Ernestinak, izan ere, ohartu behar zuen, ongi ohartu ere, etorritako karmeldarrak ez zuela frai Millanekin zerikusirik –doktrinaren marra zuzenari eusteko beste marra zuzen
|
bati
eusten zion Elizak, marra zuzena baita, halaber, makila, Elizak berak ardi galduen bide okerra zuzentzeko erabili ohi duena, zigorraren eta errepresioaren ikur–, eta ohartu behar zuen, ondorioz, iristear zela –iritsia zela jada– beste denbora bat, aita karmeldar estuaren barne denborak estutua... horregatik hartu zuen Ernestinak, beharbada, eskuetan, gelaratu bezain laster –ka... kaier bat zen, hogei bat orrikoa, frai Millanek idatzia eta frai Millanek berak kuttun zituèn hainbat testuz osatua:
|
|
2009
|
|
|
Andre Mariaren paretik gora espazioa jabaldu egiten da, gozatu kolorea, euskaraz urdina esaten den tonu gris azula argizabaltzen da. Orain masa argituak, aske, gorantz egiten du; beheko forma zakarrak bigundu egin dira, eta on eta bakezko unibertso berri
|
bati
eusten diote, diferentzia eta harmoniazkoari. Ohituta gaude diferentziak oposizio bezala hartzen, ez harmonia bezala:
|
|
|
Eta eztarriko hotsak egiten jarraitu zuen minutu luzez, gero eta apalago, gero eta lodiago, uraren beroa azal, gihar, zain, guruinetan sartu eta amesgaiztoaren arrastoak garbitu ahala. Une batez malkoak begietaratu zitzaizkion, baina borondatearen ahalegin mingarri
|
batez
eutsi zien. Tentsio itogarria jasaten ari zen, baina dena ongi aterako zen.
|
|
|
Xabierri eraso zion morroia lasterka urruntzen zen aparkalekuko autoen artean. Xabierrek besoa luzaturik zeukan eta zientzia fikziozko film batetik aterea zirudien pistola
|
bati
eusten zion. Jertsea eta atorra tarrataturik zeuzkan, eta ilea nahasita.
|
|
|
Altzari gehiegiz atonduriko egongela batean sartu ziren. Oskarrek harridurazko keinu
|
bati
eutsi behar izan zion. Gelak erlijio artikuluen denda zahar bat ematen zuen.
|
|
|
Emakume bat sartu zen ondotik gizon bat zuela. Atea ixtera zihoala mutil
|
batek
eutsi zion eta sartu egin zen. Angiek berehala ikusi zuen.
|
|
|
Adinak guztiz lausotu ez zituen begi urdin argiak zeuzkan izekok, haur jaioberrien soinekoen kolorekoak. Tarte luze
|
batez
eutsi zion Arantxak begiradari, atzera ispilura jiratzeko keinua ekidinez. Bere barruan gurutzegrama haren erantzuna topatu nahian bezala.
|
|
|
Enperadoreren bat, zalantzarik gabe, nahiz eta haren inguruan agertzen ziren hizkiei antzematea ez zen erraza. Atzealdea okerrago zegoen, baina jainkosa moduko bat izan zitekeena nabaritzen zen, tronu batean eserita eta eskuan lema
|
bati
eutsiz. Haren inguruan beste hizki mordo bat ageri zen, hauek ere irakurtezinak.
|
|
|
Esku eta besaurreak ebaki txikiz urratuak nituen, ohartu nintzen, lurrera erortzean bonbillaren puskek eraginda seguruena. Ugarteren kolpea handiagoa zen, musuzapi
|
batez
eusten zion ezker lokiari, jarioa geratu nahian?, eta ez zuela bat bateko iluntasunaren ondorioz hartu ulertu nuen. Mielek joko zuen aitzurrarekin, zalantzarik gabe, ihes egin ahal izateko.
|
|
|
–Gaixo batzuk lotzeko daude, ez dizut ukatuko, eta horregatik ditugu lotuta, baina zu ez, eta behar bezala hitz egiten badugu, senda zaitezke? ez erabat, ez dizut gezurrik esango, poloen arteko tirabirak hortxe izango baitituzu, zure nortasunaren ezaugarri diren neurrian; baina kontua ez da tirabirak edukitzea edo ez edukitzea, baizik eta burua tirabiren gainetik edukitzea, gutxieneko oreka
|
bati
eutsiz, eta hori bai, zin degizut lortuko duzula, baldin eta zuk ere behar bezala lan egiten baduzu. Mundu honetan ez baitago ez gizon eta ez emakume erabat osasuntsurik,% 100ean ez behinik behin.
|
|
|
ongia gure ekintzen gorputz bihurtu genuke, baina ahaztu gabe Jainkoak izaki nahasiak egin gintuela eta nekez libratuko garela gaizkiaren itzaletik. Eta, ahal duzunean, gozatu bizitzaz, bizitzaz gozatzea ere garrantzitsua baita osasun gutxieneko
|
bati
eusteko. Baina, nahiago baduzu, esaldi bakarrean laburbilduko dizut nire programaren filosofia:
|
|
|
bitxiak eta zapata takoi altuak, jantziak eta festak. Reginak berdin janzten segitu arren, ez zuen geroztik festa arranditsu bat bera ere antolatu?, jauregia eta orbetarren orbetartasun ukiezina, metafisikoa ia? Non geratzen zen etxeko armarria, bi otso erakusten zituena zuhaitz
|
bati
eusten. Inon ez, ekaitza lehertu ahala ekaitzak eraman baitzituen guztiak!
|
|
|
jendearekin bizitzea; Reginak eskarmentu bat zuen, gainera, Madrilgo markes jaun andereen jauregian bizi izandako lau urteko esperientzia gozotik oroitzapen bakarra baitzuen, garratza bezain mikatza. Nataliaren exorzismoa, aita Rafael kalonjeak aurrera eramandakoa?, sarri askotan zamau ezin garbiago baten orbana balitz bezala agertzen zitzaiona? eta Regina sinetsia baitzegoen jauregiari bere distira eman behar ziola, printzipio moral batzuk oinarri hartuta, bai, nola izango zen, bada, balsa dantzatzea bekatu, gorputzek, gorputzen nahaste borrastea ekiditeko hain zuzen, gutxieneko distantzia
|
bati
eusten bazioten, beren mugimendu konpasatuetan??, baina bizitzaren ukoan bizi zèn jendearen aurrean amore eman gabe.
|
|
|
haserrerako bidean; haiek, baina, ez zuten barre egiteko astirik izan, bidea urratzen hasi orduko geldiarazi baitzituen aitaren oihuak: silaba bakarreko oihu hura, propio luzatutako bokal
|
batek
eutsia?, zeeer???, aginteak oihua eta oihartzuna bereak balitu bezala.
|
|
|
Domingok bazekien hotz jokatu behar zuela, baina anaiaren akusazio zuzenak, baita egi egiazkoak ere, ñabardurak ñabardura? karga handiegia zuen hoztasun gutxieneko
|
bati
eusteko, eta hala, Teofilo Mariak luzatu ziòn trapu engainuzkoan zezen bat bezala sartzen zela, anaiaren jarduna moztu eta ordura arteko tonu neurritsua hautsi zuen:
|
|
|
hura ez baitzen, seguru ezetz? neurriz ibiltzeko garaia, baizik eta duintasun gutxieneko
|
bati
eustekoa, zeina ezin etor baitzitekeen egiaren eskutik baizik:
|
|
|
Domingok bazekien hotz jokatu behar zuela, baina anaiaren akusazio zuzenak –baita egi egiazkoak ere, ñabardurak ñabardura– karga handiegia zuen hoztasun gutxieneko
|
bati
eusteko, eta hala, Teofilo Mariak luzatu ziòn trapu engainuzkoan zezen bat bezala sartzen zela, anaiaren jarduna moztu eta ordura arteko tonu neurritsua hautsi zuen:
|
|
|
Domingok hotz jarraitu behar zuen, bazekien, baina bero bero zegoen, itxura guztien arabera; Teofilo Mariaren azken zirikada, gainera, banderilla bat bezala sentitu zuen, aurrerakako lasterraldia eragin ziona, buruaren arrazoiak alde batera utzita: hura ez baitzen –seguru ezetz– neurriz ibiltzeko garaia, baizik eta duintasun gutxieneko
|
bati
eustekoa, zeina ezin etor baitzitekeen egiaren eskutik baizik:
|
|
|
zenbat seme alaba izango ote zituzten Jainkoaren eta Eliza Ama Santuaren bedeinkapenarekin?, noraino haziko zen Nazario Orberen fabrika hamar hogei urteren buruan?, zenbat eta zenbat bals dantzatuko zituen Regina Aldasorok epe berean... edo zenbatetan joango ziren senar emazteak operara nahiz zarzuelara (zarzuelara batez ere, hain zituen Reginak atsegin Chapí, Chueca eta beste maisu askoren obrak), edo zenbatetan zezenetara, Nazariok gogo gogokoak baitzituen zezenketak? –: ...n exorzismoa, aita Rafael kalonjeak aurrera eramandakoa–, sarri askotan zamau ezin garbiago baten orbana balitz bezala agertzen zitzaiona... eta Regina sinetsia baitzegoen jauregiari bere distira eman behar ziola, printzipio moral batzuk oinarri hartuta, bai –nola izango zen, bada, balsa dantzatzea bekatu, gorputzek, gorputzen nahaste borrastea ekiditeko hain zuzen, gutxieneko distantzia
|
bati
eusten bazioten, beren mugimendu konpasatuetan? –, baina bizitzaren ukoan bizi zèn jendearen aurrean amore eman gabe.
|
|
|
harridura hark, baina, bere bilakaeran, bi bide ireki zituen jarraian, batzuk –Maria Bibiana eta Ada, baita Gabino eta Damaso bera ere– barrerako bidean jarri baitzituen, eta besteak –herritik etorritako osaba izebak, Teofilo Maria eta Nazario bera– haserrerako bidean; haiek, baina, ez zuten barre egiteko astirik izan, bidea urratzen hasi orduko geldiarazi baitzituen aitaren oihuak: silaba bakarreko oihu hura, propio luzatutako bokal
|
batek
eutsia –" zeeer?" –, aginteak oihua eta oihartzuna bereak balitu bezala.
|
|
|
...–Gaixo batzuk lotzeko daude, ez dizut ukatuko, eta horregatik ditugu lotuta, baina zu ez, eta behar bezala hitz egiten badugu, senda zaitezke... ez erabat, ez dizut gezurrik esango, poloen arteko tirabirak hortxe izango baitituzu, zure nortasunaren ezaugarri diren neurrian; baina kontua ez da tirabirak edukitzea edo ez edukitzea, baizik eta burua tirabiren gainetik edukitzea, gutxieneko oreka
|
bati
eutsiz, eta hori bai, zin degizut lortuko duzula, baldin eta zuk ere behar bezala lan egiten baduzu. Mundu honetan ez baitago ez gizon eta ez emakume erabat osasuntsurik,% 100ean ez behinik behin.
|
|
|
ongia gure ekintzen gorputz bihurtu genuke, baina ahaztu gabe Jainkoak izaki nahasiak egin gintuela eta nekez libratuko garela gaizkiaren itzaletik. Eta, ahal duzunean, gozatu bizitzaz, bizitzaz gozatzea ere garrantzitsua baita osasun gutxieneko
|
bati
eusteko. Baina, nahiago baduzu, esaldi bakarrean laburbilduko dizut nire programaren filosofia:
|
|
|
bitxiak eta zapata takoi altuak, jantziak eta festak –Reginak berdin janzten segitu arren, ez zuen geroztik festa arranditsu bat bera ere antolatu–, jauregia eta orbetarren orbetartasun ukiezina, metafisikoa ia? Non geratzen zen etxeko armarria, bi otso erakusten zituena zuhaitz
|
bati
eusten. Inon ez, ekaitza lehertu ahala ekaitzak eraman baitzituen guztiak!
|
|
2010
|
|
|
Entzun beharrekoa entzun nuen, eta ai, nola goibeldu nintzen, handik alde egiten nuela!; hitz haien azpian gizakion betiko historia baitzegoen, jelosiak eta inbidiak eragindakoa, nihil novum sub sole? ; baina ama gaizki zegoen, itxura ezinezko
|
bati
eutsi nahi eta ezinean, ahalegin hartan indarra eta kemena agortu zitzaizkion arte; amak, beraz, gaixotuta zuen arima, eta arimaren gaixotasunak berandu gabe gaixotu zion gorputza; don Zoilo zaharrak berehala egin zion diagnosia: pneumonia; gaitz hark beste mundura eramandakoak ez ziren gutxi, baina amak eutsi egin zion, bizpahiru egunetan hilzorian egon zen arren?
|
|
|
nekez imajina bainezakeen biok egin genuèn saioa amaren aurrean egitea, amak noiznahi ohartarazten baitzigun gu orbetarrok nagusi ginela eta zerbitzukoak mendeko, gu goian eta haiek behean: ongi zegoela, alegia, jauntxoek morroi neskameak estimatzea eta are maitatzea, baina baita badaezpadako distantzia
|
bati
eustea ere, goia behearekin ez nahasteko; Blanca sukaldariak ere. Helena estimutan zeukanak eta nirekin konfiantza izugarria, bazekien hura guztia, eta horregatik aurkitu genuen, beharbada, hura gure zain, Helena eta biok saioa bukatu eta etxeratu ez beste, sukaldeko leihotik begiztatu zuenari buruz bere iruzkina egiteko prest:
|
|
|
soka biribildu baten irudia etorri baitzitzaidan orduantxe, ganbarako trastelekuan zegoèn soka bera zen, Helenarekin batera ikusi nuena?, baita begi bistan zegoèn eta trastelekua zeharkatzen zuèn habearen irudia ere, ondotik; urduri nengoen, baina mendeku goseak hotz mantentzen ninduen;. Gabinok hartu du onerako bidea, eta horrek merezi du beste benedictine bat, don Nazario? esan zion don Anizetok aitari, niri begira, irri urduri hala moduzko
|
bati
eusten nion bitartean: mendekua mendekua mendekua!; hantxe bukatuko zitzaizkien aitari, amari eta aita kalonjeari harrokeriak, ni habetik zintzilik ikustean!; hantxe bukatuko zitzaizkien hitzak, eta hantxe bukatuko itxurakeria guztiak!; burutik erauzi ninduten, eta nik ere burutik erauziko nituen guztiak, neure buruaz beste eginez!; zoritxarrekoa nintzen, bai, baina primeran oroitzen dut nola, ideia hura sartu zitzaidanean, haize askatzaile bat bezala sentitu nuen; sutan nengoen, baina hotz nengoen aldi berean, erabakiaren atzeraezintasunak edo lasaituta; gero, abagunea bilatu, zuk eta Domingok auzoko jaietara zindoaztela esan zenuten, eta Maria Bibiana eta Ada honen langelara?, eta hura baliatu nuen, giltza eskuratzeko eta trastelekurantz abiatzeko?
|
|
|
dudan iritzia finkatzeko. Jakin ere, badakizu, halaber, zeinen lagungarri gertatu izan zaidan jarrera hori, gutxieneko oreka
|
bati
eusteko, jarrera horrek eraman bainau, besteak beste, nire hainbat konplexu gainditzera.
|
|
|
ikustekoa baitzen, Lourdesera joan ginèn hartan, zer nolako bildutasunarekin egin zion otoitz Ama Birjinari egun batean!; belauniko zegoen, eta oinaze huts batetik ari zitzaion, oinaze betetik; elbarri bat ere bazegoen haren ondoan, eta hara: amak haren antzeko ikusi ote zuen bere burua, zeren Benjamin Mariaren irudiak elbarritzen baitzion gogoa?; belauniko zegoen, begiak goraturik, Ama Birjinari begira; eskuak, berriz, elkarri lotuak zituen, sabelean jarrita, lur madarikatu
|
bati
eusten ariko balitz bezala: halako zerbait behar zuen, amarenak munduko begirik tristeenak baitziren, baita ederrak ere, bere goibeltasunean??, barrutik jaten zutèn kulparenak eta damuarenak, ausaz.
|
|
|
Lokarri bana zegokien. Fortzatuak zeharka zeuden eserita ertz bakoitzean, bizkarrez jarrita; lokarri nagusiak separatzen zituen, gurdia luzeran zeharkatu eta beste muturrean, zutik, fusila kargatuta, ofizial
|
batek
eusten ziona. Burdinen hotsa entzuten zen eta, ibilgailuaren astindu bakoitzean, haien buruak saltoka eta hanka esekiak zabuka entzuten ziren.
|
|
|
Joakin Gorrotxategik azaldu dio Eliseo Gili ordura arte berak (Eliseok) aurkikuntzen interpretazioaren kontakizun
|
bati
eutsi diola, baina piezak aztertu ondoren, hauek beste narrazio bat kontatzen dutela. Eta esan dio bere ustez badela garaia Eliseok zer gertatu den azal dezan.
|
|
|
Adar batek irakasle zaharraren buruan bete betean jo baitzuen, hura konorterik gabe utziz. Urpekariak, neoprenoa oraindik soinean, adar handi
|
bati
eusten zion, eta arnasestuka zegoen.
|
|
|
O-aren barruan, bi begi eta irribarre bat. Amak ezin ezkutatu zuen txartel hura bere eskuetan izateko premia eta Luiak apur
|
batean
eutsi zion ez ematearen tentazioari.
|
|
|
Okasio hartarako erosi berria zuen Calvin Klein boxer a, eta opari bat ere bai, Aitziberrentzat. Gehiegizko konpromisoari ihes egin ohi zion, eta bazekien halako asteburu baten ondoren intimitate larregi sortzeko arriskua zegoela, baina nolanahi ere estimatzen zuen neska, ez zuen galdu nahi, eta erromantizismoari gutxieneko kontzesioak egin behar zaizkiola iritzi zion, harreman
|
bati
eustekotan.
|
|
|
Amak, baina, apaingarrietan galtzen zen arren, bazuen zerbait benetakoa... ikustekoa baitzen, Lourdesera joan ginèn hartan, zer nolako bildutasunarekin egin zion otoitz Ama Birjinari egun batean!; belauniko zegoen, eta oinaze huts batetik ari zitzaion, oinaze betetik; elbarri bat ere bazegoen haren ondoan, eta hara: amak haren antzeko ikusi ote zuen bere burua, zeren Benjamin Mariaren irudiak elbarritzen baitzion gogoa?; belauniko zegoen, begiak goraturik, Ama Birjinari begira; eskuak, berriz, elkarri lotuak zituen, sabelean jarrita, lur madarikatu
|
bati
eusten ariko balitz bezala: halako zerbait behar zuen, amarenak munduko begirik tristeenak baitziren —baita ederrak ere, bere goibeltasunean... —, barrutik jaten zutèn kulparenak eta damuarenak, ausaz.
|
|
|
Helena eta bion jokabidea xaloa bezain gardena izan zen, bistan da; edo ez zen hain xaloa, beharbada... nekez imajina bainezakeen biok egin genuèn saioa amaren aurrean egitea, amak noiznahi ohartarazten baitzigun gu orbetarrok nagusi ginela eta zerbitzukoak mendeko, gu goian eta haiek behean: ongi zegoela, alegia, jauntxoek morroi neskameak estimatzea eta are maitatzea, baina baita badaezpadako distantzia
|
bati
eustea ere, goia behearekin ez nahasteko; Blanca sukaldariak ere —Helena estimutan zeukanak eta nirekin konfiantza izugarria— bazekien hura guztia, eta horregatik aurkitu genuen, beharbada, hura gure zain, Helena eta biok saioa bukatu eta etxeratu ez beste, sukaldeko leihotik begiztatu zuenari buruz bere iruzkina egiteko prest: bere begiek ikusi zutena oso polita izan zela, bai, baina kontuz ibiltzeko, kontuz eta kontuz, eta nik baietz erantzun nion, arrazoi zuela, arrazoi zuenez...
|
|
|
Zuk badakizu zeinen garrantzitsua zaidan arrazoiaren galbahea, munduari buruz —kanpokoari nahiz barrukoari buruz— dudan iritzia finkatzeko. Jakin ere, badakizu, halaber, zeinen lagungarri gertatu izan zaidan jarrera hori, gutxieneko oreka
|
bati
eusteko... jarrera horrek eraman bainau, besteak beste, nire hainbat konplexu gainditzera. Kristau izateari utzi nion, baina hara non kristau doktrinatik ikasitako zerbaitek —gizakion bidean paradoxak beti present— argitu zidan auzia:
|
|
|
Nik ez dakit zergatik etorri zitzaidan artzainen irudi hura: ...arako trastelekuan zegoèn soka bera zen, Helenarekin batera ikusi nuena—, baita begi bistan zegoèn eta trastelekua zeharkatzen zuèn habearen irudia ere, ondotik; urduri nengoen, baina mendeku goseak hotz mantentzen ninduen;" Gabinok hartu du onerako bidea, eta horrek merezi du beste benedictine bat, don Nazario" esan zion don Anizetok aitari, niri begira, irri urduri hala moduzko
|
bati
eusten nion bitartean: mendekua mendekua mendekua!; hantxe bukatuko zitzaizkien aitari, amari eta aita kalonjeari harrokeriak, ni habetik zintzilik ikustean!; hantxe bukatuko zitzaizkien hitzak, eta hantxe bukatuko itxurakeria guztiak!; burutik erauzi ninduten, eta nik ere burutik erauziko nituen guztiak, neure buruaz beste eginez!; zoritxarrekoa nintzen, bai, baina primeran oroitzen dut nola, ideia hura sartu zitzaidanean, haize askatzaile bat bezala sentitu nuen; sutan nengoen, baina hotz nengoen aldi berean, erabakiaren atzeraezintasunak edo lasaituta; gero, abagunea bilatu —zuk eta Domingok auzoko jaietara zindoaztela esan zenuten, eta Maria Bibiana eta Ada honen langelara—, eta hura baliatu nuen, giltza eskuratzeko eta trastelekurantz abiatzeko...
|
|
|
Entzun beharrekoa entzun nuen, eta ai, nola goibeldu nintzen, handik alde egiten nuela!; hitz haien azpian gizakion betiko historia baitzegoen, jelosiak eta inbidiak eragindakoa, nihil novum sub sole...; baina ama gaizki zegoen, itxura ezinezko
|
bati
eutsi nahi eta ezinean, ahalegin hartan indarra eta kemena agortu zitzaizkion arte; amak, beraz, gaixotuta zuen arima, eta arimaren gaixotasunak berandu gabe gaixotu zion gorputza; don Zoilo zaharrak berehala egin zion diagnosia: pneumonia; gaitz hark beste mundura eramandakoak ez ziren gutxi, baina amak eutsi egin zion, bizpahiru egunetan hilzorian egon zen arren... eman ere, eman baitzioten azken igurtzia, egun haietako batean; amak sukar handia zuen, eta, eldarnioaren erdian, gauza bitxi asko esan zituen;" Horra Ama Birjina...!" esaten zuen batzuetan, begiak zabaldu eta gorako norabidean ipintzen zituela;" Iruzurtia, iruzurtia!" esaten zuen beste batzuetan, haserre, eta hurrengoan, eskuak sabelera eramanik:
|
|
2011
|
|
|
batzuk, buruz zekizkienak, errezitatu egiten zizkiguan? eta bertze batzuk irakurri, esku batez liburu
|
bati
eusten ziola eta bertzeaz keinuak egiten. Hutsik egin gabe errezitatzen ziguan fabula bat egunero?
|
|
|
Hala, bada, joan ginen biok ur putzura, pegar handi hura urez betetzera; jaso genuen, urez beteta gero, bakoitzak eskuz kirten
|
bati
eusten ziola; hartu nuen nik bertze eskuan zurezko burruntzalia, pegarretik ura ateratzeko eta edateko erabiltzen zena; paratu zizun amak zahatoa besagainean; abiatu ginen bertze valentziar haiengana?
|
|
|
Eta, biradera ikusezin bati eskuaz bizpahiru bira eragiten zenizkiola, run run hasten zinen, run run eta run run, zarata eta zalaparta, balizko motorra martxa sendoan jartzen zenuen arte eta lasterka jalgi, ezpain bilduak etengabeko dardaran, zenbat eta motorra azeleratuago, orduan eta soinu handiago eginez, eskuak aitzinaturik beti, balizko bolante
|
bati
eutsiz?
|
|
|
duten pentsamolde mistikoetatik. Izan ere, bortxaren erabat aurkako posizio
|
bati
eutsi nahi bazaio, ez da erraza usain erlijiosorik gabeko zioak asmatzea, razional soilak, mendebaleko kulturan batik bat.
|
|
|
Eta orain, berengana abiatu zen ur ertzeko plataforma. Astiro egiten zuen igeri Picton ontzi aldera, eta han gizon bat zetorren soka bildu
|
bati
eusten, eta gurdi bat zaldi txiki burumakur batekin, eta beste gizon bat, koskan eserita.
|
|
|
Adineko emakume zimela, satin berdez jantzia, belusezko longain beltza eta kapela zuria luma moreekin, herrenka igo zen poliki poliki eskaileretan gora, burdin hariz tiratuta bezala. Aurrera begira zihoan, bere artean barrez, marmarka eta buruari eraginez; diru zorro antzeko zikin
|
bati
eusten zion atzaparrekin.
|
|
|
Esku bat, gerrikoan sartua. Besteak, makila leun, hori eder
|
bati
eusten zion. Eta oinez zihoala, patxada onean, oso goxo eta bizi egiten zuen txistu, goibel eta xamur itxurako txirula hots urruna.
|
|
|
Diktaketa amaituta, esekitzekotan zela eta Citroënean zain zeuzkanengana abiatzera zihoala, elkarrizketari une
|
batez
eusteko erregutu dio emakumezko ahotsak hariaz bestaldetik, Bilboko Correo kaletik. Erredaktore buruak hitz egin behar duela berarekin, eta itxaroteko.
|
|
|
begi txiki elkartuak, sudur motza, matrail astunak. Idi lepo
|
batek
eusten zion itsuskeria multzo hari. Bikietako batek baldarki jositako orbain bat zeukan, aurpegia begi azpitik belarriraino zeharkatzen ziona.
|
|
|
Mikelek txunditurik so egin zion bere anaiaren aurpegi irribarretsuari. Eguzkiak erreta zegoen, eta metal detektagailu
|
bati
eusten zion sorbalda gainean. Haren ondoan, burusoil gihartsu batek pikotx batean bermatzen zituen tatuajez jositako besagainak.
|
|
|
Lucíak nahiago izan zuen etxean gelditu. Neskak ahalegin nabarmenak egiten zituen elkarrizketa normal
|
bati
eusteko, baina argi zegoen gogoa urrun zeukala. Berlingo bidaian erakutsitako poz eta kemena desagerturik zeuden haren aurpegitik.
|
|
|
Akiturik bazegoen ere, susmatzen zuen ez zela lokartuko. Hala ere, ahalegindu zen normaltasun itxura
|
bati
eusten. Izaren artean jira eta bueltaka ibili zen hainbat orduz.
|
|
|
Armentiak une
|
batez
eutsi zion Lucíaren begiradari. Gero, arnasa sudurretik botaz, baserritarrari so egin zion.
|
|
2012
|
|
|
–Ardo gehiago? , galdetu zion zerbitzariak, 1998ko ardo botilari ahozapi
|
batekin
eusten ziola.
|
|
|
duten pentsamolde mistikoetatik. Izan ere, bortxaren erabat aurkako posizio
|
bati
eutsi nahi bazaio, ez da erraza usain erlijiosorik gabeko zioak asmatzea, razional soilak, mendebaleko kulturan batik bat.
|
|
|
Bost metro eta erdi da luze eta alderik zabalenean gutxienez hiru metro alderik alde. Erditik zeharkatzen duen diamantezko ardatz sendo
|
batek
eusten dio imanari, bere gain ibiliz, eta hain zehatz orekatua dagoenez, eskurik ahulenak ere biraraz dezake. Diamantezko zilindro huts batek inguratzen du, metro eta hogei dituena altueran, beste horrenbeste lodieran eta hamaika metro diametroan, horizontalki jarria, diamantezko zortzi oinarriren gainean, hauetako bakoitza bost metro eta erdikoa.
|
|
|
Bera han zegoen; bestez, dantzaren inguruan, itzala besterik ez zegoen, gainerako guztiaren gainean kokatuta. Ezkerreko eskuaz maskor urregorri
|
batean
eusten zion marraskinozko izozki bat jaten ari zen, eta begiak erdizka ixten zituen, koilara hortzetan zuela.
|
|
|
Aparte, lehiatokitik at, ehun urrats urrunago, zezen beltz handi muturrekodun bat zegoen, sudurretan burdinazko uztai bat zuela, eta brontzezko animalia bat baino gehiago mugitu gabe. Ume pildaire
|
batek
eusten zion soka batetik.
|
|
|
une hartan, halako botere misteriotsu bat zeukan gure gainean. Tinko so egin nion begietara; baina berak begiratu lasai eta irmo
|
batez
eutsi zion nire begirada zorrotzari, eta ezpain zurbilek irribarre egin zuten. Alabaina, haren odol hotza gorabehera, iruditu zitzaidan heriotzaren zigilua ikusi niola aurpegi zurbilean.
|