|
2000
|
|
|
finitua infinituan urtzekoa, baina baita, aldi berean, infinitua finituaren mugetarat ekartzekoa ere? Eta, baldin amorioaren kontra ez banago, zergatik egon nuke komunionearen aurka, jakinik ezen sorburu eta iturburu bera dutela eta infinitutasun egarriak iturri hartarat garamatzala,
|
batean
bide batetik: emazteki bihurturikako jainkosa baten gorputzaren bitartez; bertzean bertzetik:
|
|
|
Hozkailutik atera berria behar zuen: erreka hormatu
|
batek
bidea egin zidan eztarritik beheiti, eta handik nire azken zainetaraino. Erretzeko gogoz nengoen.
|
|
2001
|
|
|
Baina, egia esan, harriduraren azpitik, gerta litekeen zerbait dela onartu behar izan du Tasiok. Armendariz zerbaitegatik zeharo lur jota aurkitzea eta une beltz
|
batean
bidetik atera eta bere kezka guztiak bukaraztea erabakitzea. Ez zuen ordurarte horrelakorik pentsatu.
|
|
2004
|
|
|
Bizitzatik kanpora dugu euskalzaletasuna. Gauza
|
bat
bide da bizia, ta beste bat euskera. Zer egin dezakegu era orretara jokatuz?
|
|
|
Hala ere, ideia
|
batek
bide egin zuen nota eta akorde trinko haien artetik; ekaitz urrunak edo, auskalo, musika sorginduak ekarritako ideia izugarri batek.
|
|
|
–Eta orain? –galdetu zion Josebak emakumeari, furgoi
|
baterako
bidean.
|
|
2006
|
|
|
herri zahar
|
batek
bide berritik ekingo dio urduri;
|
|
|
beste festa
|
baten
bidean.
|
|
|
Joan etorri
|
bat
bidean egin beharrean gara, hortakoz, arazo guztian korapilaturik dabilen historiaren filosofia esplizitatu gabeko hori agerian jartzeko eta xehekatzeko. Izan ere, Unamuno-ren jarrera berria euskarari buruz guztiz ulertzeko, historiaren pentsamendu berriaren barruan ulertu behar da hori, historiak haren diskurtsoan dauzkan lau maila elkarlotuetan:
|
|
|
Legoa
|
bat
bide egina nuen
|
|
|
Donibanen sartu aitzin, orgazaina gelditu zen istant
|
batez
bide ondoan, baleztari batzuekin solasean. Solasaren mami apartekoa jakinarazi zigun istant bat geroago:
|
|
2007
|
|
|
Dendari fina da Jimmy. Kartoi kutxa
|
bat
bide ertzean jarri eta denetarik saltzen du hor. Bidetik jaso dituen harritxoak, txotxekin eraikitzen dituen figura zakar samarrak edota etxean, amonaren laguntzaz, akaso?
|
|
2008
|
|
|
–Nazario!?, eta Beñardori bururatzen zitzaion: . Hortxe kaka jario!?, beste errima
|
baterako
bidea, kontrario, kalbario, kandelario?, hartu ezean.
|
|
|
McLean neurologoaren teorien arabera, izan ere, badirudi gizakiak, bere eboluzioan, hiru garun jaso dituela: ...a, bizkarrezurreko erraboilak eta muinak osatua; ugaztunena bigarrena, paleokortexak osatua, eta hominidoena hirugarrena, arrazoimenaren substratua dena, neokortexak osatua, halako moldez, non, baieztatu ere, baiezta baitaiteke, gizakia ez dela pieza bakarreko izakia, zerbait konplexuagoa baizik, zeren, eboluzioak garun zaharraren erabateko eraldaketara jo bazezakeen ere, garun batetik beste garun
|
baterako
bidea urratuz, garatu gabeko garun bakarretik guztiz garatutako garun bakarrera, alegia?, ez zuen horretara jo, antza, baizik eta gehitze batera, hasierako garunari bigarrena eransten zitzaiola, eta bigarrenari hirugarrena, zergatik, eta prozesua azkartu egin zelako, tumore bat bezala hazi baitzen garuna epe laburrean; edo Racionero irakaslearen hitzetan, gizakiaren konplexutasuna laburbiltzen du... –Krokodilo bat gara ardi baten barruan, eta ardi bat hominido baten barruan?.
|
|
|
Zure gutunean, izan ere, Ama Birjinak babestu egin zintuztela diozu Guadabrezoko hartan, zalgurdia ere gelditu ez zitzaizuen, bada, enbor batzuen kontra, amildegiaren ertzean! Nik ez dizut ezetz esango, baina harantzago ere joan nahi nuke, galdera
|
baten
bidetik: zer esango zenuen, amildegian behera bukatu bazenute?
|
|
|
Hurrengo goizean garaiz ekin genion lanari, zeren urre pila galant hura hondartzaraino lurrez garraiatzea ia milia
|
bateko
bidean, eta gero handik beste hiru miliatan txalupaz Hispaniolaraino, lan itzela baitzen hain langile gutxirentzat. Uhartean segitzen zuten beste hiru elementu haiek ez ziguten traba handirik egin; aski zitzaigun zentinela bat muinoaren maldan ustekabeko eraso batetik babesteko; eta, gainera, ordura arteko borrokarekin nahikoa eta sobera izan zutelakoan geunden.
|
|
|
Hamar eta erdiak arte egon omen zen bertan, jauna. Kotxez ordu erdi
|
bateko
bidea bada handik honaino. Hamaiketan heldu omen zen Monsieur.
|
|
|
Hain zuzen ere, elebitasunaren arlo pertsonalean horixe da bidea, azkeneraino abertzale erdaldun gutxik egindakoa, bide batez esanda. Hizkuntzaren bidea bide nekeza baita zinez, hizkuntza hori ama hizkuntza ez denean, eta zer esanik ez, mintzaira diglosiko
|
baten
bide malkartsua denean. Bidenabar esanda, zergatik diogu bigarren hizkuntzaz jabetzearen bidea ez dela nolanahi lortzen den xedea?
|
|
|
Gauza jakina denez, euskaldunak izan nahi zuenaren erreferentea erdalduna izan da, erdaldun horrengan ikusten zituelako aurrerapenaren eta ongizatearen emaitzak. Hots, bizitza hobe eta erosoago
|
baten
bideak ez dira izan gurean euskararen bideak, erdararenak baizik. Erdaldundu ala hutsaren pareko izan; horra bizitzaren bidera atera zaizkion aukerak.
|
|
|
Batetik bestera badaude kilometro batzuk, eta azken kontrolaren ostean ere ez geneukan argi zer zetorren hurrena. Halako
|
batean
bide erdian hesia topatu dugun arte. Beheraxeago egurrezko etxola bat eta bandera gorri, berde eta horia.
|
|
|
Beroki luzedun gizona bakarrik zegoen bazter batean geldi, bakar, eskuan lore sorta zuela, ezkontide abandonatu baten itxurarekin. Aireportuko harrera aretora sartu orduko jakin nuen bera zela Nadiak bezperan besarkatu nahi zuen gizona eta, ni besarkatu baninduen, hutsegite bat tarteko izan zela, egunez edo lekuz nahastu zirelako, edo, auskalo, mezu
|
bat
bidean galdu edo gaizki ulerturen bat izan zutelako.
|
|
|
esaten. Emakumea aurretik dela igo izan ditut, neure bihotzaren taupada bortiztuak entzunez, gordelekuren
|
baterako
bideak. Gero, denborak ezabatu egin ditu batzuetan maitale bakan horien aurpegiak, baina iraungi gabe geratu zaizkit lehen ibilbide horretako irudiak:
|
|
|
Beste batzuetan bonbilla bat irentsi balu bezala ekartzen zuen aurpegia, begietatik argia zeriola, eta orduan inguruko guztiak zoriontsu ikusi nahi izaten zituen. Ezagunen
|
bat
bidean aurkitzen bazuen, berdin zion orkestrako zuzendaria edo auzoko dendaria, besotik zintzilikatu eta galdera intimoak edo filosofikoak egiteko ohitura zuen. Askok, nire harridurarako, beren penak eta ondikoak kontatzen zizkioten.
|
|
|
Boligrafoa eman nion herritik Rockallerako ibilbidea zein zen zehatz mehatz marraz ziezadan. Mesfidantza agertu zuen, beste lemazain batek itsasoko sekreturen bat eskatu balio bezala, kala ezkutu
|
baterako
bidea.
|
|
|
Zure gutunean, izan ere, Ama Birjinak babestu egin zintuztela diozu Guadabrezoko hartan, zalgurdia ere gelditu ez zitzaizuen, bada, enbor batzuen kontra, amildegiaren ertzean! Nik ez dizut ezetz esango, baina harantzago ere joan nahi nuke, galdera
|
baten
bidetik: zer esango zenuen, amildegian behera bukatu bazenute?
|
|
|
McLean neurologoaren teorien arabera, izan ere, badirudi gizakiak, bere eboluzioan, hiru garun jaso dituela: ...a, bizkarrezurreko erraboilak eta muinak osatua; ugaztunena bigarrena, paleokortexak osatua, eta hominidoena hirugarrena, arrazoimenaren substratua dena, neokortexak osatua, halako moldez, non, baieztatu ere, baiezta baitaiteke, gizakia ez dela pieza bakarreko izakia, zerbait konplexuagoa baizik, zeren, eboluzioak garun zaharraren erabateko eraldaketara jo bazezakeen ere, garun batetik beste garun
|
baterako
bidea urratuz –garatu gabeko garun bakarretik guztiz garatutako garun bakarrera, alegia–, ez zuen horretara jo, antza, baizik eta gehitze batera, hasierako garunari bigarrena eransten zitzaiola, eta bigarrenari hirugarrena, zergatik, eta prozesua azkartu egin zelako, tumore bat bezala hazi baitzen garuna epe laburrean; edo Racionero irakaslearen hitzetan, gizakiaren konplexutasuna labur... " Krokodilo bat gara ardi baten barruan, eta ardi bat hominido baten barruan".
|
|
|
" Nazario!", eta Beñardori bururatzen zitzaion: " Hortxe kaka jario!", beste errima
|
baterako
bidea –kontrario, kalbario, kandelario... – hartu ezean. Eta aitak oihu egiten zuen:
|
|
2009
|
|
|
Modelatua eremu birtualean. Gero, modelo fisikoa ere lor dezaket, prototipatu makina
|
baten
bidez?
|
|
|
Erratuta nengoen. Eskuetan neukan argazki kamerari begiratu eta bete zuen, luze eginez hitz bakar
|
baten
bidea.
|
|
|
Leku polita zen olatuei begira egoteko. Puntu kardinalak zeuden markatuak zoruko baldosetan, eta banku estu
|
bat
bide ertzean. Arnasa biriketatik isurtzen sumatu zuen Virginiak.
|
|
|
Hitz bakoitzak eta esaldi bakoitzak ohi du bere bidea, eta Domingo esaten ari zenak ez zuen irri zabal
|
baterako
bidea baizik irekitzen; han, baina, Domingok eman behar zuen baimena: hots, berak egin behar zuen irri lehendabizi, nola egin baitzuen, atzetik bulegariak jarraitzen zitzaizkiola, baita hizlariaren eta entzuleen arteko hormak orduantxe hautsi ere; bulego buruak ere irri egin zuen, jakina, baina harena beste irri bat zen ausaz, beste irri bat zen seguru, irri asimetriko bat:
|
|
|
menderatu ere egin zuten istant batean egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur
|
bat
bidera, pointer jostalari bat zen?, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita bide ertzeko espaloian erorarazi ere. Istripua ikusgarria izan zen, baina ez hainbestekoak ondorioak?
|
|
|
Izan ere, gelditasunik erabatekoenaren mende zuen gorputza: burua astiro mugitzen zuen, sistematikoki, panpina bat balitz bezala, malguki ezkutukoa; berandutik berandura mugitzen zuen ahoa, keinu
|
bati
bide emateko, zeinak baitzuen imintziotik irribarretik bezainbat eta zeinak baitzirudien gogaitasunaren isla pozarena baino gehiago.
|
|
|
Zeren Filosofiak gaur egun duen ordu kopuruak ez baitu behar bezala erakusten berez behar duela izan ikasketen bihotza. Halatan, ordutegiaren aldaketa berri honek ikasgaien berregituratze orokor
|
bati
bidea eman lioke, ikasgai bakoitzaren oinarri filosofikoa garatze aldera, eta oinarri horien arteko lotura ahal bezain argi eta sistematikoena.
|
|
|
Izan ere, maldatxoa jaisten hasterakoan, kuadrupleta, gainean zuèn pisuagatik –inertzia ere halakoa–, gero eta arinago hasi zen; Teofilo Maria zihoan buru eta, Gabinori agindua emanda, aparatua balaztatzen saiatu ziren bi anaiak... menderatu ere egin zuten istant batean egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur
|
bat
bidera –pointer jostalari bat zen–, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita bide ertzeko espaloian erorarazi ere. Istripua ikusgarria izan zen, baina ez hainbestekoak ondorioak... kuadrupletarenak berarenak izan ezik, kateak atera eta tramankuluaren barrak, heldulekuak, pedalak eta gurpilak okertu eta itxuragabetu egin baitziren han eta hemen, burdin nahaspila bat osatzeko.
|
|
|
Hitz bakoitzak eta esaldi bakoitzak ohi du bere bidea, eta Domingo esaten ari zenak ez zuen irri zabal
|
baterako
bidea baizik irekitzen; han, baina, Domingok eman behar zuen baimena: hots, berak egin behar zuen irri lehendabizi, nola egin baitzuen, atzetik bulegariak jarraitzen zitzaizkiola, baita hizlariaren eta entzuleen arteko hormak orduantxe hautsi ere; bulego buruak ere irri egin zuen, jakina, baina harena beste irri bat zen ausaz, beste irri bat zen seguru –irri asimetriko bat:
|
|
|
Izan ere, gelditasunik erabatekoenaren mende zuen gorputza: burua astiro mugitzen zuen, sistematikoki, panpina bat balitz bezala, malguki ezkutukoa; berandutik berandura mugitzen zuen ahoa, keinu
|
bati
bide emateko, zeinak baitzuen imintziotik irribarretik bezainbat eta zeinak baitzirudien gogaitasunaren isla pozarena baino gehiago.
|
|
2010
|
|
|
Eskuak dar dar egiten dit, eta letra batzuk ere hala ateratzen zaizkit, lerro hautsi
|
baten
bidetik abiatuak balira bezala, orain alde baterantz, orain besterantz, orriaren zeru zurian sortutako tximistatxoak iduri, miniaturan egindakoak. Hala ere, testua ulertzeko moduan utzi dizut, nik uste.
|
|
|
...n psikologikoarekin lotuta daudenak eta aurrera bultzatzen gaituztenak, baina ez iragana zalantzan jarriz, iraganari inoiz baino gotorrago eutsiz baizik??, non alde batera uzten bainituen galdera amarrutsuak, inkontzientearen paperontzira botata; sinetsia nengoen gurea amodio erromantiko desinteresatuaren bikaintasunarekin lotuta zegoela, eta desinteresak eta bikaintasunak zuritzen ninduten; poeta
|
baten
bidetik nindoan, jainkoen bidetik, beraz?, eta jainkoen bideak egiten ninduen jainkozko, egiten gintuen Helena eta biok jainkozko; non geratzen zen, baina, jainkoen mundu hura?; eredu erromantikoaren ikuspegitik bestelako jarrera espero bainezakeen Helenarengandik:
|
|
|
Eta, hala ere, beste ikuspegi batetik begiratuta, oso erradikala naiz. Entomologoak bere luparekin edo bere mikroskopioarekin intsektuen soin atal guztiak aztertzen dituen bezala, halatsu nabil ni ere, Pio Barojak aspaldi
|
batean
bidean jarri ninduenetik, gizon emakumeon psikeari begira, arrazoimenaren lupa eta adimenaren mikroskopioa eskuan hartuta, batzuen eta besteen erreakzioak aztertzen, honen hitzak, horren irriak eta haren keinuak?
|
|
|
nola, bada, etxe bateko laugarren solairuko balkoitik begiratzeak zorabaitzen baninduen?? gauza bat dela arriskuz jositako bide luze bat helburu izatea, iraultzarako bideak halakoak ohi dira?, eta beste gauza
|
bat
bidea ibiltzeko gai izatea?
|
|
|
Baina aldizkaria hemen dut. La Milagrosa y los niños, gaztetxoentzat argitaratutako aldizkaria, O. ko liburutegiko bibliotekariari esker eskuratua?, zabaldu dut eta, memento
|
batean
bidetik aterako banaiz ere, zuzendariak idatzitako zati bat jakinarazi nahi nizuke, Damaso, ahaztu ez dezazun, ahaztu ez dezagun, zer garai ziren haiek:
|
|
|
Eta orduan, ezinbesteko galdera etorri zitzaidan burura: . Zer ezkutatzen zuten Teok eta Tasiok auzi hartan??, jakin min gero eta handiago
|
baterako
bidean jarri ninduena: hain handia, non, beraiek egongelan geratu eta nik erretiratzeari ekin nionean, hiru ate zituen Regina eneko egongela hark:
|
|
|
Arazo horiek, Loiolan eseri zirenerako, nahiko bideratuta zituzten. Egigurenek egindako proposamen
|
baten
bidetik, berak azaltzen duenez. Bitxia bada ere, Gara egunkarian orri pasa ari zela ikusi zuen argia Egigurenek:
|
|
|
Batetik, urriaren 31ko zirriborroan idatzitako printzipioak egokiak izan zitezkeen. Esparru politiko justuago
|
baterako
bidea ireki zezaketen, etorkizunean gehiengoak hala nahi izanez gero independentzia gauzatzea ere ahalbidetu egingo zuela zehazten baitzuen. Eta PSE EE printzipio horiek izenpetzeko prest zegoen, Espainiako Gobernuaren eta PSOEren oniritziarekin.
|
|
|
Eskuak dar dar egiten dit, eta letra batzuk ere hala ateratzen zaizkit, lerro hautsi
|
baten
bidetik abiatuak balira bezala, orain alde baterantz, orain besterantz, orriaren zeru zurian sortutako tximistatxoak iduri, miniaturan egindakoak. Hala ere, testua ulertzeko moduan utzi dizut, nik uste.
|
|
|
Eta, hala ere, beste ikuspegi batetik begiratuta, oso erradikala naiz. Entomologoak bere luparekin edo bere mikroskopioarekin intsektuen soin atal guztiak aztertzen dituen bezala, halatsu nabil ni ere, Pio Barojak aspaldi
|
batean
bidean jarri ninduenetik, gizon emakumeon psikeari begira, arrazoimenaren lupa eta adimenaren mikroskopioa eskuan hartuta, batzuen eta besteen erreakzioak aztertzen, honen hitzak, horren irriak eta haren keinuak...
|
|
|
...ogikoarekin lotuta daudenak eta aurrera bultzatzen gaituztenak, baina ez iragana zalantzan jarriz, iraganari inoiz baino gotorrago eutsiz baizik... —, non alde batera uzten bainituen galdera amarrutsuak, inkontzientearen paperontzira botata; sinetsia nengoen gurea amodio erromantiko desinteresatuaren bikaintasunarekin lotuta zegoela, eta desinteresak eta bikaintasunak zuritzen ninduten; poeta
|
baten
bidetik nindoan —jainkoen bidetik, beraz—, eta jainkoen bideak egiten ninduen jainkozko... egiten gintuen Helena eta biok jainkozko; non geratzen zen, baina, jainkoen mundu hura?; eredu erromantikoaren ikuspegitik bestelako jarrera espero bainezakeen Helenarengandik: uko egin ziezaiokeen karta idazteari, esate baterako, edo parte bati gutxienez —azken parteari:
|
|
|
Garbi izan baitut betidanik —ume nintzenean aireplanoak eta abioiak nituen amets, baina berehala jakin nuen ez nuela inoiz amets hura beteko: nola, bada, etxe bateko laugarren solairuko balkoitik begiratzeak zorabaitzen baninduen? — gauza bat dela arriskuz jositako bide luze bat helburu izatea —iraultzarako bideak halakoak ohi dira—, eta beste gauza
|
bat
bidea ibiltzeko gai izatea...
|
|
|
Eta orduan, ezinbesteko galdera etorri zitzaidan burura: " Zer ezkutatzen zuten Teok eta Tasiok auzi hartan?", jakin min gero eta handiago
|
baterako
bidean jarri ninduena: hain handia, non, beraiek egongelan geratu eta nik erretiratzeari ekin nionean —hiru ate zituen Regina eneko egongela hark:
|
|
2011
|
|
|
bi anaiak beti elkarrekin behar duten horietakoak omen ziren txikitan, baita koskortutakoan ere?, eta, garai batean, zaila omen zen oso bata bestea gabe irudikatzea herrian. Gauzak gero okertu egin ziren, agidanez, eta
|
batak
bide bat hartu bazuen, besteak juxtu kontrakotik jo zuen: osaba baserrian geratu zen eta gure aitak herritik alde egin zuen.
|
|
|
Kabulen, eta Laosen, eta Mozambiken... jolas beharrak hebainduak eta hilak. Eta badira, baina hori beste kontu
|
bat
bide da?, beren umeentzat jostailuak bezain alai, inorenentzat hilgailuak fabrikatzen dizkizuten jendeak.
|
|
|
Aurrera segitzen dute, eta gizonaren bi oinen artetik ere pasa omen daitezke. Belar meta
|
bat
bidean suertatuz gero, alderik alde zuloa eginez zeharkatzen omen dute. Harria fortunatzen denean, inguratu eta jarraitzen omen dute aurrera.
|
|
|
Ez da zeluloidearen errepaso historikoa; baizik, modu batera edo bestera, pelikularen batekin edo euren estilo pertsonal eta bereziarekin, Euskal Herriko zinemaren abenturan arrastoa utzi duten zuzendarien hautaketa bat. Kanpoan geratu denik bada, baina irizpide, filosofia eta asmo ezberdinei segika, euskal zinemaren industria balizko
|
baten
bidean euren harri koxkorra utzi duten zinemagileak dira lan honetan ageri direnak, jorratu dituzten gaiengatik eta aurrera atera dituzten proiektuen garrantzi eta kalitate onagatik. Zinemagintzaren puzzlea osatzen joateko, ezinbesteko piezak eskaintzen ditu liburuak.
|
|
|
–Orduan ez da euskal zinemaz, ezta euskal zinemagileez, baizik Euskal Herriko zinemagileez??, dio mesfidati. Eta nik zera erantzun diot, eztabaidak eztabaida, etorkizuneko euskal zinemagintza balizko
|
bati
bidea ireki dioten zinemagile hainbat, edo haien obrak, biltzen dituela lan honek, zuzendari bakoitzak pentsamolde eta filosofia desberdinak izan arren. Antxonen kezkak ez nau harritu, kontuan hartzen badugu bera dela euskal zinemak izan behar lukeenari buruz gehien teorizatu duen zuzendaria.
|
|
|
Irudi
|
batek
bide egin zuen Mikelen oroimenean: Julenen epaiketan negar egiten zuen neska isil hura.
|
|
|
–Haren atzetik hasi dira, baina ezin izan dute aurkitu. Ordu erdi geroago, kamioilari baten abisua jaso dugu auto
|
bat
bide bazterrean zegoela erranez, istripu zantzuekin. Patruilak hutsik aurkitu du autoa.
|
|
|
Hankak astindu zituen, giharrak askatzeko. Eguzki ahul
|
batek
bide egiten zuen hodei astunen artean. Zigarreta erre zuen errepideko trafiko usuari begira.
|
|
2012
|
|
|
Goizean bezala, argi batzuen distira ikusi zuen atzerako ispilutik. Erregaia hartu nahi zuen auto
|
bati
bidea oztopatzen ziola konturatu eta maniobra egin zuen. Autoa ezkerralderago ipini eta hogei bat metroz atzera egin zuen.
|
|
|
Oroitzapen lauso
|
batek
bide egin zuen Xabierren gogoan. Ahaztua zuen Iruñeko hainbat auzotan ordaindu egin behar zela aparkatzeagatik.
|
|
|
Orain ez zegoen atzera egiterik. Garai
|
batean
bide bat aukeratu zuen, merezi zuen mundura eramanen zuelakoan. Baina bide hark kaka besterik ez zion eman:
|
|
|
«Ziur gaude orain arteko ikerketa, Barrière du Roule aldera zuzendua izan den neurrian, aztarren faltsu
|
baten
bidetik egin dela. Ezinezko gauza da Marie bezalako emakume bat, ehunka lagunek ondo ezagutzen zutena, inork ikusi gabe hiru etxe multzotatik igaro izana, zeren ikusi zuenak ondo gogoan izango baitzuen, Marie ezagutzen zuten guztiei interesatzen baitzitzaien.
|
|
|
Nola salbatzen gaituen horren era miragarrian, guk ezer jakin gabe! Nola, guk esaten dugun bezala, estu eta larri gaudenean, bide bat edo bestea hartu zalantzan edo nora jo ez dakigula, ezkutuko dei
|
batek
bide batera bultzatzen gaituen, beste bidetik jotzeko asmoa dugunean. Are gehiago, senak, barruko joerak edo agian onurak beste bidea hartzeko esan digunean; orduan barruko zirrara bitxi batek, nondik sortzen den ez dakigunak, beste bidera bultzatzen gaitu; eta azkenean ikusten dugu, hartu beharreko bidea eta gure irudipenak ere hartzeko esaten ziguna hartu izan bagenu, lur jota eta galduta egongo ginela.
|
|
|
Oro har, animalia haien jokabidea hain ordenatua eta arrazoizkoa, hain zorrotz eta zentzuzkoa zenez, aztiak, asmo bereziren batez hala itxuraldatuak? izango zirela pentsatu nuen azkenean, eta arrotz
|
bat
bidean ikusi zutenean, berarekin denbora pasatzeko erabakia hartuko zutela; edo, beharbada, benetan liluratuta egongo zirela, bazter haietan biziko zirenen aldean, janzkeraz, itxuraz eta gorpuzkeraz oso ezberdina zen gizaki bat ikustean. Arrazoiketa honen indarraz, ausartu eta honelaxe zuzendu nintzaien:
|
|
2013
|
|
|
Baten bati, edo nonbait, trenak aipatzen entzutean hura datorkio gogora. Berdin da Indian tren
|
bat
bidetik atera eta 68 lagun hil direla dioen albiste lazgarria den, filmaren bateko sekuentzia izan edota esaldi hori den: –Trena behin bakarrik pasatzen da bizitzan; ez galdu?.
|
|
|
Eta heldutasun batera heldu arte holako ezer ez da erraza. Norberarena ez baina beste
|
baten
bidea berribiltzen zabiltzala irudi lezake eta. Gaztetan, oraindik, ez zara ezeren parte.
|
|
|
Egun sortu berria nuen etsai, baina mosketariei nire berri ematen zien argi ahul berak ohartarazi zidan ez nintzela zubitik pasatuko. Bertze armagizon tropa
|
batek
bidea mozten zidan haren gainetik. Tanpez, nekea etorri zitzaidan.
|
|
|
Gure parera ailegatzeko urrats guti batzuk falta zituela atera gintzaizkion bidera Ezkila, Jakes eta hirurak.
|
Bat
bidean aitzinago eta bertzea gibelago ezarriak nituen gainerako biak. Bertze inor etorriz gero ahalik eta lasterrena gaztigu egiteko manatua zuten haiek.
|
|
|
Ustez, taberna
|
baterako
bidean egin zuen hurrengo atentatua ere. Urte bereko ekainaren 26an, Baionako Victor Hugo kalean, emakume batek Santos Blanco Aitite errefuxiatua hil zuen, tiroz.
|
|
|
Ezjakinak, alferrak eta gangarrak ziren. Merytonen ofizial bat zen bitartean, harexekin ibiliko ziren altxaliliketan; eta Longbournetik Merytoneraino osteratxo
|
bateko
bidea zegoen bitartean, bertara joaten eta joaten ibiliko ziren beti.
|
|
|
Ahalik eta azkarren ibili ziren; eta gau
|
bat
bidean emanda, biharamunean iritsi ziren Longbournera, bazkalordurako. Elizabethek lasaitu bat hartu zuen Janek itxaronaldi luzetan higatu beharrik izan ez zuela ikusita.
|
|
2014
|
|
|
Atseden hartzeko toki bat behar nuen, nire bizitzako beste eremuetan zabuka ibili ostean, ostikoka zabaltzen saiatu ondotik markatutako bidea ezker eskuin trinko blindatzen zuen sasitza murrua; hatsa berreskuratzeko leku bat, hanpatutako orkatila minduak laztantzeko, zauriei zerien zornea miazkatzeko, besaulki amultsu
|
bat
bidearen erdi erdian, erosoa eta erraza lubakietan gupida gabe isurtzen zen odolaz azazkalak zartatu gabe gozatzeko.
|
|
|
ezosoa juzgatzen du Renanek. Hastea baizik ez da ordena berri arrazoizko
|
baten
bidean (helburua egungo Estatu muga irrazionalak gainditu eta ordena berri hori ezartzea dela segurutzat ematen baitu). Frantziak egin duen haste hori, Alemaniak burutu behar du orain:
|
|
|
VI. LAGUN
|
BAT
BIDE NAGUSIAN
|
|
|
–Bai... arrazoi duk. Baditek beren artean gizon maltzur
|
bat
bidean hozten utziko ez dituena. Ivan Ogareff izena entzun duk inoiz?
|
|
|
Zuhaitz zahar edo sustrai txikiko batzuek ezin izan zioten eutsi ekaitzaren lehenbiziko oldarrari, haien erorikoaren soinu sorrek adierazi bezala. Enbor hautsi mordo
|
batek
bidea gurutzatu zuen, sekulako zalapartaz harkaitzetan jo ondoren, eta ezker aldeko amildegitik behera galdu zen, tarantasaren aurrean berrehun oinetara.
|
|
|
Errusian, erbi bat bidazti
|
baten
bidean gurutzatzea ezbeharren bat hurbil dagoen seinale da, herri sineste baten arabera.
|
|
|
–Lanera, erran zuen Martinenak?. Nahi duzu makila
|
bat
biderako?
|
|
|
Bazihoazen bi andaluz, bakoitzak zaku bat gainean zeramala, izerdi patsetan, zuhaixka batzuen artean gorderik zegoèn guardia zibil bikote
|
bat
bidera atera zitzaienean.
|
|
2015
|
|
|
Bat batean libre daukan eskua ezker eskuin mugitzen hasi da ama, zoraturiko haizetako garbigailu bat bezala, bi metrora daukagun autobus berdeari keinuka. Tiranosauro
|
bat
bide erdian geraraztea bezala izan da. Autobusak orro izugarria atera du frenatzerakoan.
|
|
|
–Ez dakit non, baina ez entzun dudanez, kotxeko gidaria txirrindulari amorratua zen eta proba garrantzitsu
|
batera
bidean, bizikleta erori zitzaion autotik! Ez dakit nola baina bizikleta biraka irten eta errotonda barrura sartu zen.
|
|
|
Emazteak gogor hartu zintuen, inozo bat bezala engainatu zintuela Ramonek, zure bazkide kuttunak iruzur egin zizula, zu ergela zinelako eta paperak ulertzeko gauza ez zinelako. Hor hasi ziren emaztearen purrustadak eta erdeinuak, benetako espiral batean gero eta maizago, gero eta gordinago, bukaera penagarri
|
baterako
bidea egiten haiek ere.
|
|
|
Baina uste dut hori arestitxoan ere esan dudala? Ezen, egia esan behar bada, edozein hitz da baleko edo zuzen hasiera
|
bati
bide emateko. Ez da hala, Otis jauna?
|
|
|
Ez. Pasadizo hura beste pasadizo
|
baterako
bide izan zen. Senarra oso aldarte onean zegoen eta, antza, zoparen kontuaren ondoren Augustus zaharrarekin adiskidetzeko, solasera bildu zuen hura ere:
|
|
|
Izan ere, aitor dezadan gai honetan murgiltzeko adorea beste liburu batek eragin didala niri, Aingeru Epaltzaren Gure Jerusalem galdua (Elkar, 2013) nobelak, zeina trilogia bateko hirugarrena izanik ere, nire ustez aparte epaitua eta aipatua izan baitaiteke, bere aparteko bikaintasuna dela medio. Epaltzaren lerroen artean aurkitu dut nik neuk bederen gaiaren ulerkuntza osoago
|
baterako
bidea, hala nola Tolstoirena irakurtzean askoz ere hobeto ulertzen ditugun XIX. mende hasierako aristokrazia europarraren asmoak eta egintzak, hitz batez, haren. Zeren eta, hain zuzen ere, hori izan baitaiteke galdera egoki bat gure gogoa gidatzeko:
|
|
|
Itsasoan zegoela adierazten zidan ohartxoaren lehenengo lerroak, ur gaziaren mugagabetasun hura niretzat erreferentzia puntu bilakatu nahi balu bezala. Eta ohar orritxoan lekurik gelditzen ez zitzaiolako, inurri hizkiz konposaturiko bigarren lerro oker
|
bat
bide, Parisen ikusiko genuela elkar ematen zidan aditzera.
|
|
|
Kotxez iritsi, ganbarara igo, margolanak hartu... Irteerakoan, baina, hots gehiegi atera zitean, nonbait, eta bertako langile
|
bat
bidera atera. Baita zaintzailea ere gero.
|
|
|
Hartu duten bideak bihurgune bat egiten du eta ez da ezer garbi ikusten. Aurrerago, enpresa handi
|
baterako
bidea adierazten duela dirudien kartela atzeman dute.
|
|
|
Paisaia basotsua ingurune urbanizatuago batera aldatu da laster, farola eta espaloi biluziz betea. Ondo zaindutako landareak dituen beste errotonda batekin egin dute topo berehala, eta aurrez enpresa baten izena zirudien hura psikiatriko
|
baterako
bidea dela konturatu dira. Eskualdeko Psikiatrikoa.
|
|
|
Tonu urdinetako argi batzuk eraikuntza errektangular horizontal bat agerrarazi dute bat
|
batean
bidearen aldapa leundu eta bihurgune bat hasten duen lekuan. SNCF Montauban, iragartzen du handik metro batzuetara kartel berri berri batek.
|
|
|
Bekainak altxatu zituen Riquek harrituta, eta Kepari begiratu zion aurrez aurre, une
|
batez
bideaz ahaztuta.
|
|
|
Isilik ezin egon eta, neuk ere ez dakit nondik eta nola sortutako burutazio txolin eta bat
|
batekoari
bideak zabalduz, esan diot:
|
|
|
Sukaldarien begietan denak bat izan arren, tximoso ezkertiarren artean ere badira aldeak eta badira tirabirak, politika kontu horiek direla eta ez direla. Eta, gehienetan bestelako poxak eta kezkak izanik ere, inoiz edo behin azaltzen dira eztabaidagai horiek begiraleen artean ere, gauetako bileretan edo ondorengo txolarteetan, egunkarietako berriren
|
batek
bide emanda seguruenik: poli-miliek Espainiako turismoguneetan jarritako lehergailuak, kasurako; miliek kamello txikiei jotako tiroak, esaterako; edo Berrozi izeneko herrixka batean ofizial britainiar nahiz israeldarrek euskal mutilei emandako entrenamendu saioak, adibidez.
|
|
|
Etxearen ingurumaritik urrunduz joango dira taldeak, inguruko kamino, xendra, zidor eta estratetan barrena, horietan guztietan ibili baitira goizean goiz jaikita begirale pare bat, bideko hatz eta lorratzak prestatzen: koloretako oihal txatal bat abar batean loturik, pintura arrasto
|
bat
bide bazterreko harri konkor batean markatuta...
|
|
|
Multzo trinko bat osatuz abiatu dira goizean goiz, mahats mordo eder baten gisan denak
|
batera
bidea betean, baina denbora eta kilometroak pasa ahalean errosario sortaren antz handiagoa hartu du taldeak: ale batzuk suelto, aurreratuago, beti puntaren puntan eta bere kasa ibili nahi duten tirtiriku urduriak; eta beste hainbat atzeratuta, besteen martxari jarraitu ezinda, edo txangoaz baino bide bazterreko loreez axolatuago.
|
|
|
Agureak esan bezala une batez itxaron eta aurrera egin nuen gero, ahots
|
batek
bidea moztu zidan arte.
|
|
|
Jende multzo handirik ez da inguruetan, bazkaltzeko garaia delako izango da: hondartzara ematen duen bidean bikote bat elkarri eskua emanda, eta autoak toki txarrean utzi dituztenei isuna jartzen ari den udaltzain
|
bat
bide bazterrean. Txolarre bat autobus geltokiko farolaren gainean eta galduta dabilen zakurra, zakarrontzian usnan.
|
|
|
–Erabil ezak palanka txikia, esan nion pistolaren katua jaso bitartean?, baina saihets batetik; bala
|
baten
bidean jarri gabe badaezpada ere.
|
|
|
–Goiz Argiren eraberritzeak itxaropen dizdira berri bat dakar. Ez ote euskal eguneroko
|
baten
bide erakuslea??. Izan ere, Goiz Argikoak Erria izeneko egunkaria atera guran ibili baitziren garai hartan.
|
|
|
kausi zadin6 gizon
|
bat
bide beraz Azkaingo aldera zohana.
|