|
2000
|
|
|
Neurez betirarte ixilduko nintzan, barruko ixurpen oneintzat ezpaitago azal ederrik. Euzkeraz
|
batez
be! Erabillijak. ixan diran izkuntzak bost jarrai bide erakutsi dagiskegubez, baña ele onen iruliak gerau gara." (Olerkiak, Erein, 119 or.)
|
|
2002
|
|
|
Bizkarreratzen doguzan erantzunpenak ekarri ohi deuskuezan kezkak
|
batez
be, halako adinaz gora luzaro iraun eben nigan, zera ulertu neban arte, arean be, ez eustela" Bizkaiaren edestia labur esana" niri agindu, Peman ek frankismoaren hasieran argitaratu ebanaren antzekorik, arean, ume españarren abertzaletasuna zuzpertzeko egin ebalakoan.
|
|
|
Gastelarren menpian eta eurakin eikezan artu emonak gatik eurakin bat eginda lez egozan; dana zan berton erderia, errijetan egozan gixon agindudun gustijak ziran erdeldunak, eta geure euzkera ederrari guda gogorra egiten eutsen. Emenguak be, asi ziran euren (gaztelaren) izkuntzagaz pozik (zoritxarrez gaur be geyenak orretan dagoz,
|
batez
be, emakumiak) eta euzkeria, lenengo erdi eta gero ija oso aztu jaken. Geure lege ain ederrak kendu, ostu euzkuezan, eta oitura eta okandu garbijak zapaldu eta loitu ebezan; orregaz, euzkaldunen zinizmena be asko makaldu eta otzitu zan.
|
|
|
Batzuk diñoe gabon ostean izanen dala neguak bere arpegi larria erakusten dakiana, besteak barriz, bein eguna luzatzen asi ezkero bildurra, negu bildurra, yoan legikela esan daroenak. Gexo luzeak bularrekoak
|
batez
be otzalla eta epalla autuak edo dituez notin gexuakaz osoro jaubetuteko. Nire yayoterrian beintzat yualeak il otsetan illa bi orreitan geyen iarduten dautse.
|
|
|
Andik gorakoan, estimadu izan eben erriko guztiak, eta
|
batez
be mutikoak euren salbatzailetzat artu ebelako.
|
|
|
Harako bariekuan, ilunduta gero, iretargi betea agertu zanean, gauaren ixiltasuna urratu zan.
|
Batez
be, Akerlarratik hurre bizi zireanentzat.
|
|
|
Ganera Rufok, zorionez, urteetan izan dauan ardura etenbakoak, biziro eta egoki, Lekeitiori dagokiozan hainbeste gorabeheren paperak eta
|
batez
be, argazkiak, erretratuak daukaz.
|
|
|
Umeak han zehar,
|
batez
be, sasi-eskola egiten ebenean, txarritan ibilten ziranean agertzen jakozan, inguru ha toki gorde ezkutua zalako.
|
|
|
Behar ez ziran orduetan kaleetan zehar dinbili danbala inork ikusi ez egizan, eta
|
batez
be fruta sasoia bazan, han inguruetako lehenengo kerixak eta goizetiko madariak, eta geroetan sagarrak eta ikoak eta abarrak harrapauten eta lorrinduten ibilteko, haraxe joten eban.
|
|
|
Hurrengo udan astegunetan dendari, aitari laguntzen; eta iluntze aldean aitak erosi eban potinean joaten zirean biak. Baina
|
batez
be, domeka eta jaietan egiten eben euren itsasoratetxua.
|
|
|
Irakasle bereziak beste lantxu
|
bat
be, leporatu eutsan Leoni, izatez antzerako lana zana. Zera, Pixapeko Abaroko kontupaperak be ordenan jartea eta arakatzea.
|
|
|
|
Batez
be, soldautzea eginbarri dabenei... itsasoetan ibili diranei. Horreek bai jakin!
|
|
|
Saturraran aldera, Baurdo aldera, errekan gora Artibaiko urak ikusiz. Astegunetan arte bitarteetan, baina
|
batez
be, jai-egunetan... Nire adiskide bi hor dabiz.
|
|
|
Beste esakera
|
bat
be izan dogu: " Sanantoliñak ezkero, jakia lepora".
|
|
|
Deia entzutea bizi agergarri lez izaten zan, eta jagi behar ez ebenentzat
|
batez
be, atsegin ikutua eukan musika gozoa. Gau iluneko isilunean emakume dei berba bigun eta apala, tonu ezbardinetan, bata bestearen ondorik eta nahastean, ohiartzun iheskorra.
|
|
|
Noizean behin, etxeko alabea edota honen seme alabatxuak be etorten zirean amamagana, ordu batzuk edo egun batzuk emoteko ustez.
|
Batez
be, Gabon jaietan, jai errenkadea hasi eta amaitu arte, amamarenean geratzen zirean.
|
|
|
ONDARROAN. Urrengo igandian, 10" gn Euzko Gastetxuen ikurrin onespena dala ta, ikusgarrizko jayak ospatuko dira Ondarroa" n.
|
Batez
be, ¡ 130 dantzari ekiñalian ikusita... Dantzaldijau, arratsaldeko lauretan.
|
|
|
Doniane goxian, zazpi ta erdijetan jaupa ta jaunartzia Konpañia" ko elexan. Oso lagun gitxi ixan zan,
|
batez
be gixonezkotan. Ordu berian, txistularijak eta eresbatzak jo eben kaliak ziar Zortzikua.
|
|
|
Idazti bi oneitatik eztoguz
|
bata
be salgei aspaldijon. Argitaldu ta beinguan saldu ta sakabanatu zirian.
|
|
|
Ba dira asko, ta geure artian ain zuzen be, eurari" abertzalia" (baña
|
batez
be" patriota") deitu ta eretxi ezkero, aberrijaren eta aberri aldez ezer egin ezaren ardura tantarik, axola pitiñik eztautsenak.
|
|
|
Eta zaarrai? Zaarrentzat, emakumientzat
|
batez
be, buruaustia ta esturia besterik eztakarre yayok. Urlija (fulano) etorriko bada, sandija agertuko ezpa" da, au izango dana, bestia izango eztana, bata nun sartuko, ori nora bialduko, bazkaritarako zer ipini, aparitarako zer prestau...
|
|
|
Azkue" tar Eusebi zanaren irudi bat aurrian gebala, eta Azkue" tar Berpizkunde Mirena geurekin geunkala ospatu ditugu jayak. Lekeitio" k, alakoren
|
baten
be, goratu ditu bere seme argiok.
|
|
|
Il arteraiño guztian, euskeraren alde lan eta lan ekingo eutsan abade andi ta asperreziñak. Orrez ganera, ba eban beste zaletasun itsu
|
bat
be: musikea.
|
|
|
lau zarzuela, opera bi," Urlo" eta" Ortzuri";" Bein ta betiko"," Ardi galdua" ta" Latsibi" nobelak. Gramatika txikiak, iztegi txikerrak, eta euskeraz osoro eskribiduriko gramatika
|
bat
be bai, gaztetako lana ganera: Euskal izkindea.
|
|
|
Eleizgizonak, arimako gauzetan itaurreko bear litzatekez,
|
batez
be. Ez errietako agintari izateko.
|
|
|
Ta gaiñera, umeen jostailluak, jugeteak, zelakoak dira,
|
batez
be mutikoentzat saltzen dituenak. Gerra usaiña besterik ez daben tresnak, pistolak, gudal jantzi eta abarrak.
|
|
|
Emen bai, oi zan lez, errez igarten da garixuman gagozana, bestela esan dayela gaztiak. Igarte ori jayagunetan ixaten da
|
batez
be, eta eguerditik aurrera. Geyenak ba arratsaldeko eleizkixunetara, Agurtza, txonitza ta Gurutz bidia, guztijak euzkeraz ixaten dira.
|
|
|
Ez aztu zeure aberri aldez egin ziñeiken lanik txikerrenagaz be. Alegindu zaitez zeure lagun eta aizkide, senide eta enparaukuen artian
|
batez
be, gure izparringi eta aldizkingijak garaille ixan dadixan. Beti, lenen geuria.
|
|
|
ASTE GURENA. Beti oi dalako ospatu doguz yayok. Aurten baña, iaurlarijaren agindua bide, gure udalgixonak eztira ixan udalgixon lez eleizkixun
|
batera
be, ez txadonan ez ibildeunetan. Orraitiño udalgin jeltzaliak errez ikusteko giñuan ixaten ixan dira.
|
|
|
ezagunak ezikorik (bage):
|
bat
be baztertu barik ezikuntza: hezkuntza ezilbehartasuna:
|
|
|
aberea patentea: pintura mota,
|
batez
be ontzietan pedarra: pitxarra peitua:
|
|
|
fiskala pita: hari mota (arrantzan
|
batez
be) pleita: ontziaren fletea politzakoa:
|
|
|
Ez zara txarto bizi, eta ganera emonkorra zara, esku zabala. Hona datozanak,
|
batak
be ez deuste honelango oparitxurik egiten.
|
|
|
Zubibarria alde batera laga eta Errenteriaruntz abiatu zan. Egun polita ekarren domeka harek Artibaiko uren ondoko bidean zehar joateko,
|
batez
be, txirringa barriaren ganean.
|
|
|
Grin!... grin!... grin!... eta han joian Leon, Erribera kalean
|
batez
be, txirrinari hots eraginez eta galga biei sendo oratua noizean behin, ahaleginez inor jo ta bota ez egian. Praka motzak eta jersei polita soinean, dotore agertzen eban bere burua mutil alaiak.
|
|
|
Pozik eta gozaro pasatzen ebazan egun apur hareek, basetxeko lagun mazalen artean eta
|
batez
be, lehengusu lehengusinekaz olgetan eta jolasean ibiliz.
|
|
|
Izen edu autesgarriok eskatu arek, niri eta beste batzuei ere. Eta
|
batek
be, ez eutsan gogoa bete.
|
|
|
Horraitiño, gure Herri txiker eta aspaldietan bere aukeramena iñoren esku dauan honek, bere ohiturak, usadioak eta
|
batez
be, bere berbetea galtzeko arrisku benetan ikaragarrian, arrisku negargarrian herri jente gehiengoaren ardurarik ezaz, eta inguruan eta ganetik dituan kultura arrotzen azpietan, esan dogun lez, arrisku negargarrian ikusi izan dau bere burua, aldiak iraganago ta galpidea, hondamendi larritasuna handiago izateraiño.
|
|
|
Barragarria litzateke, negargarria ez balitz. Gure eremuko edota arrotz eremutik heldurikoek euskereaz ganoraz eta modu egokian jabetu baiño lehen, euskereari ikutuak, mozketak, adabakiak, txaplatak, bortzakeriak ezarri guran ikusi daroaguz
|
batez
be gure egunotan.
|
|
|
Gure belaunaldikoa baino lehenagoko izan zan euskal idazle batek argiro esan eban: Urzaleak Euskalerrian gizonezkoak
|
batez
be gitxiengo nabaria zirala, minoria kaskarra. Beste kanta batek be, badino:
|
|
|
Urzaleak Euskalerrian gizonezkoak batez be gitxiengo nabaria zirala, minoria kaskarra. Beste kanta
|
batek
be, badino: Ardao gorri nafarra, edan beti ahal bada:
|
|
|
Eta horrelan hasi eta sendo bihurtu zan industriaren garapena. Baserrietako jendea, jende gaztea
|
batez
be, lantegi haundietarantz begira
|
|
|
" Barrensoro" ikusi izan genduan guztietan, hemen Bilbon ikusia dogu. Errezilen jaioa, gazterik agertu zan hona, eta hemen bizi,
|
batez
be gure, errepublika aldian, pizkunde nabaria erakutsi ebanean.
|
|
|
Kontakera luzakariak bere aldeak ditu, batzuetan astun gerta arren. Idazleak esateko ugari baldin badau, jakingarriak badira, eta
|
batez
be, irakurlearentzat guztiz aldapa eta koskatsu ez izan ezkero, nekez bada be, jarraitu egingo dau orrialderik orrialde azkeneraino.
|
|
|
Gure, ostera... Irakurribarri dogu Eusko Jaurlaritzaren sariketan, nobela sailerako lan
|
batik
be, ez dala sari bila agertu. Azalpen hau osotuteko, antzerkia eta saiakerea be, maila makaleko etsi epaile taldeak, eta horra, bost sailetik, hiru... basamortu bihurtu.
|
|
|
Nobelearen gaia eta haria ernagarriak dira. Bestalde jakingarriak diran zer asko gordeten ditu ondarrutar irakurlearentzat
|
batez
be, ohitura, ekandu, lan modu, orduko estura eta gurariak, amesak eta oinazeak, maila apalenean gehienbat.
|
|
|
Historia,
|
batez
be gauza ta egitada haundiak azaltzeko modua izan dau gizonak. Osotara ikuspegi zabala ta biribila emongo deutsana.
|
|
|
Besteak beste, aspaldi izan genduzan gure inguruko jatorriko idazle erdaldunak, Santi baina
|
batez
be Tomas Meabe. Orain bazter berberean beste Meabe bat loratu da, baina zorionez euskal zelaian, sentimentu eta irudi adaskak ganezka dituala.
|
|
|
" Askotan leporatu jako Jean Barbierri ahozko iturritik hartutako ura liburuetara ixurtzerakoan eskua gehiegi sartzea, material horri itxura literarioa emon gurean, euskal kutsurik sartzea, material horri itxura literarioa emon gurean, euskal kutsurik ez dauken berbak eta egiturak kentzeko. Gure testu honetan euskera ulerterreza darabil, herri ipuinek berezkoa daben joskera errez eta aberatsagaz, esaldi laburrak gehienetan eta hiztegi ezaguna,
|
batez
be, euskalki hori erabilten dan lekuetan. Hizkera arina, bizia dala esango geunke, ohizkoa azken batean" (54 orr.).
|
|
|
Euskal literatureaz ere ardura etenbakoa dauan Bilboko Labayru Ikastegiak bere Eleder taldearen bitartez, esku erakutsi antzean, labatik harako idaztelanak ete baita aspaldietakoak ere, argitara ekarri ohi deuskuz,
|
batez
be bizkaieraz jantziak izan direanak.
|
|
|
Egun orretan edo, baita itxeikixunen
|
bat
be ixango da.
|
|
|
Naikua dala uste dabe batzuk, auteskunde aurrian zabalkundia egitia. Ta auteskundiak egin ostian ta irabazi ezkero,
|
batez
be," jan trope" batzuk egin eta ziziriko edo" bolabolak" ugari jaurti, ta ¡ bapo...! atsedendu urrengo auteskunde aldirarte.
|
|
|
IRU ERREGE. Egun onetarako be, antzerti jai bat eralduten diardube. Euzko gaztetxubak ixango dira antzezlari, eta nagusiren
|
bat
be bai.
|
|
|
Euzkotarrok, eta
|
batez
be abertzaliok," euzkerea erabili ta indartutera biartuta gagoz".
|
|
2003
|
|
|
Jesusen parabola honetan hirugarren lagun
|
bat
be badago, guk sarritan erdi ahaztuta ixten doguna: seme nausia, anaia zaharra:
|
|
|
Jaungoikoaren familia barria dan Eleizeak, ostera, badauka ama
|
bat
be, Jesusek berak kurutzetik emona: Andra Maria, bere ama laztana, erruki samurrez betea, andra ta ama guztien artean bedeinkatea, maitasun ederraren ama, batasun lokarri gozoa.
|
|
|
Neure indar guztiakaz dinotsuet, barriro be: bai herri bakotxaren barruan, bai nazino artean, danentzat baina,
|
batez
be, gazteentzat lana aurkitu nahi badogu, herritar guztien eta nazino guztien alkartasuna behar da:
|
|
|
Heriotzea, zein, usterik ezean, etorri, zein gaixoaldi luze baten ondoren ganean dogula jakin, beti jaku, gogorra, iluna, garratza. Edozein heriotza, baina,
|
batez
be, geurea eta baita gure guraso, senide ta lagun maiteena be. Holantxe izan da beti, holantxe izango da, gizona gizon dan artean.
|
|
|
Bere azken eskutitzean esaten eustanez, han dago bera, bere herriaren ondoan beti, azkenik bako gerra zitalaren ondoren negargarriak jasaten: bonbak, tiroak eta,
|
batez
be, gosea, gose anker eta hiltzailea.
|
|
|
Turismo apurren
|
bat
be egingo zenduen, horraitino.
|
|
|
Boiseko euskaldunen artera be joan nintzan, eta eurontzat meza
|
bat
be emon neban, uriko eleiza baten, astegunez. Orduan esan eusten:
|
|
|
Emon edo, hobeto esateko, emonarazo egin eusten: udea zala, oporretan egongo nintzala, euskaldunak eta,
|
batez
be, bizkaitarrak ikusi gura banebazan, orduantxe batzen dirala Boisen inguru guztietako gure herritarrak; urteroko jaia ederra izaten bada, bost urterik behin ospatzen dan Jaialdi hori zoragarria izaten dala... Osasunak laguntzen baeustan, joateko ahalegin guztiak egingo nituala agindu neutsen, eta eurak ez dira ahaztuta egon:
|
|
|
Jaialdiko zer batzuk ikusi,
|
batez
be bariku arratsaldean uriko teatro baten egindakoa. Hango euskal dantza, kanta, bertso eta abarrek jente guztia ahoa zabalik itxi eben.
|
|
|
Batzuentzat ona, besteentzat txarra; danetik eukiko eban, harenbaten, guztiontzat. Ekarri deuskuzan onakaitik, Jaungoikoari eskerrak emon deioguzan; txarrakaitik, eta,
|
batez
be, geure erruz eta kulpaz etorri jakuzanakaitik, bere errukia eskatu deiogun zeruetako Aita onari.
|
|
|
Eta Urte Barri egunean Eleizeak Andra Maria Jaungoikoaren Ama ekarten deusku geure bihotz begien aurrera. Baina, azken urteotan, beste asmo ta gurari bizi
|
bat
be agertuten deusku: Bakearena.
|
|
|
" Zeuon gotzain lez dinotsuegu: gertau zaiteze bakearen Urte Santu hau ondo ospatuteko; eta itxaropen
|
bat
be eskaintzen deutsuegu: salbamena ez dator geure gizon ahaleginetatik, goitik baino; eta goitik datorren salbazino horrek anaitasuna ta bakea gehitu egingo ditu gure artean.
|
|
|
Gure Aita Santuak, esan deutsuedan dei horretan, Eleizea bera dauko,
|
batez
be, begien aurrean; eta, beste ezer baino lehenago, Eleizearen barru barruko bakea lortu nahi leuke.
|
|
|
Aspaldiko ohiturea edo ekandua ei da, bizkaitarrok eta,
|
batez
be, bilbotarrok, Gabon Zahar arratsaldean Begoñara igotea, 3 Gabon Zahar arratsaldeko mezan berbaldia, Begoñako Basilikan, 1976.
|
|
|
Amaituteko, beste gauza
|
bat
be aitatu behar dogu. Azken urteotan Aita Santuaren gurariz, Urte Barriko lehenengo egunean bakea erabili behar dogu gure otoitzetan, gure asmoetan.
|
|
|
Baina,
|
batez
be, gizona: gizonaganako maitetasuna, adiskidetasuna.
|
|
|
Hiztegitxo bi daroaz gure liburu honek: a) Idazlan bakotxaren ondoren, zati horretako hitzik ezezagunen hiztegitxoa; b) Azken aldean, bizkaieraren hitzik berezienena (Hau, egia esan, euren lehenengo hizketea bizkaierea ez dabenentzat egin dogu,
|
batez
be). Baina, hiztegiok egikeran, oinarri bat izan dogu:
|
|
|
Eskaintza. Gure Ikastaroko ikasleentzat egina da,
|
batez
be: urtean urtean udako atseden aldiari hamabost egun kendu eta bosgarren mailaraino gorengo mailaraino! heldu zareen adiskideontzat.
|
|
|
Eurotarik, euskera idatzian, Lapurdikoak izan dau beti osperik handiena: berau dogu, hain zuzen be, gehien landua, eskola zabal bat sortu dauana, Axular handiaren inguruan,
|
batez
be. Beranduago eta apalago agertzen jakuz literatura idatziaren plazara beste euskalkiak; baina, astiro astiro, Baxenafarroako idazleen eraginez, lapurtera klasikoa nahastu egin ei da, eta, P. Lafitte jakintsuaren ustez, beste euskalki barri bat nausitu ei da hango liburuetan:
|
|
|
eresiak, erromantzeak, bertsoak, olerkiak, irakaskintza, ipuin eta gertaerak, alegiak, teatroa, t.a. Baina ugaritasun honek bere neurriak ditu, halan beharrez; ez dogu hemen itzulpenik sartu, banakaren bat baino, nahiz eta itzultzaileen artean euskeraren maisu handiak egon (esaterako, Materre, Haraneder, Maister, Chourio...); gaur bizi diranetatik be gitxi batzuk baino ez doguz sartu: batetik, danentzako lekurik ez egoalako; bestetik, eta
|
batez
be, holakoen idazlanak errazago aurkitu daitekezalako, bai euron liburuetan, bai berarizko antologietan (horra hor, esaterako: J. San Martin, S. Basauri, Hegatsez, Zarautz, 1971; J. Sarasola, Gerraondoko Euskal Poesiaren Antologia, Donostia, 1973; J. San Martin, Uhin Berri, bilduma, Donostia, 1969).
|
|
|
Hain da, izan be, aberatsa Iparraldeko herri literatura hori! Zorionez, gaurko abeslariak eta edonon zabaldu deuskuez hango kanta gozo xarmagarriak, Zuberokoak
|
batez
be; eta badoguz horretarako bilduma egokiak be. Batzuk aitatzekotan:
|
|
|
Gotzain jaunaren aginduz eta zuzendaritzapean, askok aztertu, eztabaidatu eta aukeratu dabez Egitarau honen alderdiok; Bikarioak, abadeak, erlijiosoak, laikoak (euren batzordeen bidez,
|
batez
be), batzar askotan aztertu dabe igazko Egitaraua eta aurtengo erabagiak hartu.
|
|
|
· Gaur beste gauza
|
bat
be egundo baino argiago agertzen jaku: gure fede hori eguneroko bizitzan eta eguneroko gorabehera guztietan sartu ta erakutsi behar dogula; gure kristau fedeak geure bizitza osoagaz bat eginda egon behar dauala.
|
|
|
Eta, lehenengo zati horretan hau da, Bizkaiko kristinau guztiok egin behar doguzan gauzen artean, zer sartzen da,
|
batez
be?
|
|
|
Ander Manterola abadea izango da, aurrerantzean, Bizkaiko Eleizan euskal jakintza guztiaren ardura nausia izango dauana. Zuk neuk bestean ezagutzen dozu Ander gurea, eta badakizu zenbat lan eder egin dauan horrek arlo honetan, Seminarioko Liburutegiaren eta Udako Euskal Ikastaroaren bitartez,
|
batez
be.
|
|
|
Bai, izan behar dabe; eta, hori holan dalako, gure Egitarau honek ez ditu laikoak baztarrean ixten, erdi ahaztuta. Laikoen laguntasuna beharrezkoa dau beti Eleizeak, eta gaur
|
batez
be. Horregaitik, laikoen mobimentuetarako zuzendari zintzoak bilatu nahi dira; bilatu ta sortu ta ondo eratu, euron bidez laikoen apostolutza alde guztietara zabaldu daiten.
|
|
|
Horregaitik, laikoen mobimentuetarako zuzendari zintzoak bilatu nahi dira; bilatu ta sortu ta ondo eratu, euron bidez laikoen apostolutza alde guztietara zabaldu daiten. Izan be, laikoen laguntza barik, ezer gitxi egin leike Eleizeak Bizkaian eta gaurko munduan,
|
batez
be laikoak eurak bizi direan leku ta erakundeen barruan, hau da, familietan, lantegietan, jokas lekuetan, jakintza arloan, ekonomia gizarte ta politika gauzetan...
|
|
|
a) Esker onez beterik gatoz: badakigu, eta aho batez autortzen dogu, Bizkaiko herri osoak eta,
|
batez
be Eleizeak, eta Bizkaiaren barruan Durango aldeak, asko be asko zor deutsala Loiolako santu handiari; beronen otoitz gartsuari eta irabaziei; gogo jardunen bitartez emondako argibide ta bihotz eragin onurakorrei; Inaziok sortutako Lagundiaren ekinari ta hainbat eratako lan txalogarriri. b) Senidetasunak be ekarten gaitu gu hona: odolez, amaren jatorriz, Likonatarra genduan Loiolako Inazio, bizkaitarron artekoa, beraz; antxina antxinatik hartu eban Inazio bere zaindaritzat Bizkaiko herriak, eta gipuzkoarrokin batera" gure Patroi haundia" deitzen deutsagu, maitasun handiz; gaur berton, bizkaitarra dau Jesusen Lagundiak bere Aita Nagusia, Aita Arrupe maitagarria; eta durangoarra, Loiolako komunidade honek bere burua, Aita Oñate adiskidea.
|
|
|
Arrisku handitxo bat daukagu guztiok,
|
batez
be Eleiza inguruan jarraitzen dogunok: geure ingurura begiratu ta esatea:
|
|
|
Ez da, ez, mira egitekoa, holako gizon batek opera libreto
|
bat
be idaztea, Bilboko ABAOrentzat, hain zuzen be, bere herritar eta maisu handi Don Resu Azkueren bideari jarraituz.
|
|
|
Gai arruntez beteriko aldizkari horrek (herrietako eguneroko bizimodua eta,
|
batez
be, kirolak dira nausi) Erkiagaren euskera txukuna munduko bazter askotara zabaldu eban. Ahal danik eta argien, errezen, egiten ahaleginduko jaku, baina sekula santan euskeraren jatortasunari kalterik egin barik.
|
|
|
Bere etxean eta herrian ikasitako euskerea ez eban guztiz galdu erbesteko egotaldi luzean. Nik dakidala, urrutian bizi beharrak biziagotu egin eutsan herrimina, eta
|
batez
be Tui uri apal baketsuan zaletasunik handienaz ekin eutsan euskerea ikasteari, Resurrección María de Azkueren Morfología Vasca eta Seber Altuberen Erderismos gidari zituala. Bere bizitza guztian ez dau Jaimek ukatuko, ez isilduko, maisu handi bioi zenbat zor deutsen.
|
|
|
Dakigunez, Kerexetaren aurretik beste bizkaitar
|
batek
be euskeratu eban Biblia osoa: Arrigorriagako semea zan Aita Uriarte frantziskotarrak.
|
|
|
Baina herriak latinik ez ekian eta, hainbat eleizgizon arduratu zan latinezko testuen itzulpenak egin eta herriaren eskuetan jarten,
|
batez
be mezako testuenak.
|
|
|
Nik neuk ez deutsat gitxi zor liburu honi. Mezearen beste euskal itzulpen
|
bat
be ezagutu neban, Jon Gurutz Ibargutxi abadeak bizkaieraz egina. Argitaratua izateko eleiz baimena be lortu ebala uste dot Bilboko gotzaitegian, baina ez eban argirik ikusi.
|
|
|
Biblia eta meza liburua dira, duda barik, Kerexetaren lanik behinenak, gure Herrian eraginik handiena izan dabenak. Euskerazko zenbat liburu irakurriago eta,
|
batez
be, entzunago gure Bizkaian mende honetan. Eta, Jaimeren meza liburua bazterrean itxi behar izan badogu be, Euskal Bibliak mesede handia egingo dau luzaroan be, nik uste.
|
|
|
Lorategien arlo hau gehiago jorratzeko, egilearen beste berbaldi
|
bat
be emoten dogu, gehigarritzat: " Elerti ikasketak eta Lorategiak". liburutxuaren azken aldian eta S. Omaetxebarriaren Euskera n argitaratu dabezanak, eta P. Lafittek argitaratua (Eskualdunen Lorategia).
|
|
|
Beste hutsune
|
bat
be badagoala konturatuko zara; idazle batzuri ez jake emon behar eben eta merezi eben tokirik. Kerexeta batek, Erkiagak, Zubikaraik... orri ugariago merezi ebezan honelango Lorategi baten.
|
|
|
zuri gauzak errezago jarri ta zure bihotz gaztean euskal elertiaren egarri biziagoa sortu gurean. Lehengoan baino batasun gehiago aurkituko dozulakoan nago; gauza barriren
|
bat
be bai: sarrerak, euskera hutsean; hiztegitxua, era bitakoa:
|
|
|
Bizkaian jazoteko, harrigarriagoa: Begoña izenik ez deutsoe neskato
|
bati
be ipini. Lehendik zabalduegia dagoalako edo.
|
|
|
" Sermoe" honek badauka, gure artean, sermolari ospetsu
|
bat
be: mutilzaharra bera bihotzez eta umore onez gazte gordin beti, bai horixe!, Arandiagoitiko semea, Benito Uribe.
|
|
|
mutilzaharra bera bihotzez eta umore onez gazte gordin beti, bai horixe!, Arandiagoitiko semea, Benito Uribe. Gure" sermolari" honek, buruz dakizan bertsuok esateko, badauka berarizko" liturgia" antzeko
|
bat
be. Lehenengo ta behin, ez deutsu" sermoe" hau edonoz eta edonun botako:
|
|
|
Orain arterainoko egi guztiak bizi bizi" bota" ditu gure mutilzahar sermolariak; baina hemendik aurrerakoak aparteko berotasuna ta indarra dauke haren berba eta zinuetan, berebiziko harrera ona entzuleen barre zantzo eta txaloetan (mutilzaharren artetik,
|
batez
be, jakina!).
|
|
|
2 Meza Santua (1969): Mezaren Egunerokoaren zatirik behinenak eta,
|
batez
be, herriaren erantzunak dakaz liburutxu honek. Argitalpen bi egin zirean:
|
|
|
Baina liburuon indarra ez dator euron ugaritasunetik, euron erabiltetik baino. Gogoan izan behar dogu zetarako eginda dagozan,
|
batez
be: ez norberak irakurteko, eleizetan entzuteko baino.
|
|
|
Urteak eta jakituriak apaldutako apaiz maitagarri
|
bat
be badogu gaur gure artean: On Joxe Migel Barandiaran.
|