|
2000
|
|
|
Gai jartzaileak jakin behar du zein bertsolari diren kantatuko dutenak eta zenbaterainoko ahalmena daukaten gaiari heltzeko. Adibidez,
|
bat
baserritarra bazen, baserriko kontuak jarriz gero oso ondo moldatuko zen, baina beste gai batzuekin ez zeukan luzitzeko aukerarik. Askotan gaia herriak berak jartzen du:
|
|
2002
|
|
|
Aldi
|
bateko
baserritar usaineko zan uri honi, destainezko berba zatarrik be, egotzi izan deutsoe, urteetan zehar.
|
|
2004
|
|
|
Uste dut, kritikoki bada ere, Sabino Arana eta haren ondokoen idazkiak (berrogei eleberri) gazteek ezagutu behar lituzkela, desagertzera doan gizarte baten ispilu direlako. Zorionez berriz jatorrizko hizkuntzan ematen zaizkigu, klasikoetan agertu ez zirenak, honela gazteek jakingo dute kaletar erdaldundu intelektual batzuk edo sindikalistak bazter utzita zer zen, euskaldunen Euskal Herri gehiena kontserbadore zelarik, pentsamoldea eta oraindikan gehien
|
bat
baserritar zen gizarte baten egoera. Denbora berean ikusiko dute idazle guztien joera kostunbrista bazen, hizkuntzan ez zutela denek Sabino Arana jarraitu.
|
|
|
«Roundup Ready Canola» izeneko hazia, multinazionalak berak fabrikatutako glifosatozko roundup herbizidarekiko erresistentzia bereizgarri duena, Monsantok merkaturatzen du Kanadan 1996az geroztik. Kontua da ezen, 1996an, 600
|
bat
baserritar kanadarrek 50.000 akre landatu bazituzten, 2000 urtean 20.000 baserritar inguruk landatu zituztela 5 milioi akre, Kanadako kanola koltza osoaren ia% 40 Kasu horietan, nekazariari eskatzen zaio multinazionalarekin teknologia erabilerari buruzko akordioa (Technology Use Agreement TUA) sina dezala. Akordio horretan, hitzarmena erabiltzetik ondorioztatzen diren baldintzak eta betebeharrak ezartzen dira, besteak beste, landatutako akre bakoitzeko multinazionalari eskubide ekonomikoak ordaintzea.
|
|
2006
|
|
|
Bilboraino joan nintzen, zati bat mendiz mendi eta beste
|
bat
baserritar batekin, astoz, diru truke.
|
|
2008
|
|
|
Muralean bi mundu ageri dira, biak elkarrekin. Alde
|
batetik
baserritarrak daude eta beste alde batetik kaletarrak. Baserriko neskak era tradizional batean daude jantzita.
|
|
|
Esaterako,, avión reactor/ jet airplane? euskaratzeko, hegazkin> eduna> proposatu zuen, behin
|
batean
baserritar batek horrelaxe deitu baitzuen. Gainera, Mujikaren joerak ere ikusten ziren zenbait hitzetan, adibidez, Darwinism darwinkeria> bihurtu zuen, comunismo baltzukeria, mormonismo mormoikeria.
|
|
|
Garai
|
batean
baserritarrek Bilbora jotzen zuten errentak pagatzera, eta joan etorria aprobetxatzen zuten baserriko produktuak saltzeko. Garai bateko ohitura zena gaur egun jai itzela bihurtu da.
|
|
|
...tzakeen, halaber oroituko ez zituen, bada!, bere hiru anaiekin jolasean ibilitako umetako egunak ere batean lasterka, beste batean borrokan eta hurrengoan harri jaurtika, orain eskuz eta orain habailaz, edo aizkora apustu txikiak eginez, nahiz eta beraiena bezalako baserri pobre batean nekez egoten zen jolaserako astirik, patuak, halabeharrak edo dena delakoak ongi mugatua baitzuen garaiko baserri
|
bateko
baserritarrek ibili beharreko ibilbidea, bi geltokiren arteko joan etorri etengabeak laburbil zezakeena, lanetik izerdira eta izerditik lanera.
|
|
|
Natura eta ezustekoak sarri askotan elkarren ondoan joan arren, hegaztien migrazioa da, urtero urtero, hutsik egin gabe, ezagutzen dugun gertaerarik hunkigarrienetako bat. Sasoi
|
bateko
baserritarrek eguraldiaren berri izateko tenporei kontu egin bezala, antzinako igarleek etorkizuna asmatzeko hegaztien hegaldiei erreparatzen zieten, zenbait espezieren etorrerak ekaitzren edo izurriteen berri ematen baitzuten.
|
|
|
Soinean taldeak garai
|
bateko
baserritarren hainbat jantzien erakusketa egongo da.
|
|
|
Harriduraz ikusi genuen nola zaharrek, zahar deitzen zirenek, kudeatu zuten Oskorriren kontzertua (sineste dunek bere jaungoikoagatik eta sineste gabeek berriz beren ohoreagatik), zer normaltasunekin. Normaltasun antzekoarekin ikusi behar izan genuen guk, nola Sahatsa dantza taldea festa programatik haizea hartzera joan zen eta ordez, herriko soinujoleak bildutako neskato txiki talde
|
batek
baserritar jantziz pajaritos por aquí, pajaritos por allí dantzatu behar izan zuen (Maria Jesús y su acordeón).
|
|
2009
|
|
|
Duela hamahiru urte Bizkaiko Lea Artibai bailarako hamalau
|
bat
baserritar elkartu eta Laneko kooperatiba sortu zuten, Gizaburuagan. Sagardoa da ekoizten duten produktuetako bat.
|
|
|
Euskalduna versus maketoa uler daiteke, edo euskalduna versus baskoa. Azkeneko hau pixka
|
bat
baserritarra versus kaletarra legez hartzen da, edo, zenbait petit bourgeois hiriburutarren azkar ustean, mendiko basatia eta hiriko zibilizatu gurbila bezala; are, Gandiaga idazten hasi den urteetan batik bat, euskaraz mintzo den, boronoa?
|
|
|
Erosteko modua ezberdina da. Garai
|
bateko
baserritarrek erosketa handiak egiten zituzten herrira etortzen zirenean, familiak ere handiagoak izaten zirelako baserrietan. Gaur egun, izozgailu handiak izaten dira baserri gehienetan eta norberak bere etxeko haragia gordetzen du bertan.
|
|
|
Nola animatu sendagile
|
bat
baserritarren manifestaziora joatera?
|
|
2010
|
|
|
Inguruko herrietako zurrumurruen arabera, berekoia eta bekaiztia da esloveniarra. Behin batean, maitagarri
|
batek
baserritar esloveniar tipiko bati esan omen zion eskatzeko nahi zuena, ase egingo zuela; hori bai, auzoko baserritarrari aurrenekoari halako bi egingo zion, mesede berdina baina bikoiztuta. Orduan aurrenekoak maitagarriari:
|
|
|
Gaurko hautagaiaren izena Jonathan Rodriguez da. Donostian jaio zen, baina bost urterekin Etxarri Aranatzera joan zen bizitzera familia osoarekin batera. Gipuzkoako hiriburuan jaio bazen ere, apur
|
bat
baserritarra dela esan du. Orangutan Swimming metal taldean abesten du.
|
|
|
Euskara aberri da hemen; erlijio, esanen nuke kasik. Esaiozu euskarazko hitz
|
bat
baserritarrari mendian; hitz horren aitzinetik, doi zinen gizon bat harendako; hitza esandakoan, anaia zaitu. Espainiera atzerriko da hemen, frantsesa bezala?
|
|
|
Halako batean, KANDIDO geratu egiten da, poltsak lurrean utziz. Pasatu daiteke figuranteren
|
bat
baserritar jantzita.
|
|
|
Nire sendikoak kaletarrak ginen, baina tratu handia izan genuen beti baserritarrekin. Gure izeba
|
batek
baserritarren sindikatuak eraikitako denda zeukan bere zuzendaritzapean. Eta deitu ere" Sindikatua" deitzen zioten dendari.
|
|
|
Euskal hizkuntza aberri bat da, erlijio bat esan dut nik ia. Esan iezaiozu euskal hitz
|
bat
baserritar bati mendian; hitz hori baino lehenago, kasik ez zinen gizakia ere berarentzat; orain bere anaia zara. Espainol hizkuntza arrotza da hemen, frantses hizkuntza bezala.
|
|
2011
|
|
|
Alokairuan segituko diat, eta joan dadila zerriak lumatzera. Eta eransten du garai
|
bateko
baserritar maizterren duintasun bertsuarekin: oinak aurretik ditudala aterako naitek hemendik.
|
|
2012
|
|
|
Euskararen alde lan egiteko hasi ziren Agustin Mujika eta Joxe Mari Agirretxe,
|
bata
baserritarrez jantzita, eta bestea Olentzeroren rolean; gerora bihurtu ziren Takolo eta Porrotx. Biak Lasarte Oriakoak izanda (Gipuzkoa), eguneroko egoerak kezkatzen zituen bi gazteak:
|
|
|
Bestalde, Udalak baserri bakoitzeko zaku bat edo bi gatz ematen ditu hala eskatzen dutenei, eta dagoeneko pare
|
bat
baserritar joan dira horren bila. Dena dela, auzoetan gorabehera handirik ez duela eragin elurrak, horixe dio Udaltzaingoak.
|
|
2013
|
|
|
Uda hasieran loratzen dira, hostozabala lehenxeago. Orain azoketan oso noizbehinka ikusten bada ere, garai
|
batean
baserritarrek kalera eramaten zuten mozkinetako bat zen.
|
|
|
(24). Herri koxkor
|
bateko
baserritar hori limurtuko du Araibar zaldunak eta haurdun suertatuko da. Orduan, haurra sabelean daraman horrek irtenbide bat baino ez du ikusiko:
|
|
|
Larreak garbitzeko bitartekoa izan da sua betidanik Sunbillan ere. Garai
|
batean
baserritar bakoitzak, bere kabuz egiten zituen erreketak, gerta zitekeen edozein ezbeharren ardura beraien gain eroriz. Arduren afera nolabait bideratzeko asmotan, duela urte batzuk baserritar talde bat gaia mugitzen hasi zen zer egin zitekeen pentsatzeko.
|
|
2014
|
|
|
Baserritarrak elkartu eta baserri edota etxebizitzetan ezbeharren bat gertatuz gero, denen ekarpenei esker konpontzen dituzte. Garai
|
bateko
baserritarren arteko ermandadetan oinarritutako ekimena da Sutearo, eta aseguru konpainiak ez bezala, ez dute etekin ekonomikorik bilatzen, soziala baizik.
|
|
2015
|
|
|
Hemengo produktua hartzen saiatzen naiz, hori bai”.Milagros San Martinen hasi zenetik honuntza, asko aldatu dira gauzak han. “Ezagutu ditut Gipuzkoa osotik makina
|
bat
baserritar joaten ziren garaiak. Metro bakarreko postuan igual lau baserritar jartzen gineneko garaiak.
|
|
2016
|
|
|
Nazabalen ustez, esne ekoizlea babesteko," zikloa bertan itxi behar da, produktua hemen kontsumitu dadila, balio erantsiaren zati
|
bat
baserritarrengana iristeko". Izan ere, esnearen balio katean mailarik ahulena ekoizlea da egun." Batez ere hain produktu galdu errazarekin ari garenean.
|
|
|
baserriko gora beherak aurrera nola eraman lanarekin, hurrengo urtean Donostiako Izarran argitaratuko zena. Lan horren hitzaurrea dena San Ignazioren omenezko festak zirela-eta urte bereko Azpeitiko abere txapelketa egunean eta 400
|
bat
baserritarren aurrean ogutziko hitzaldia dugu. Kapitulu ugari, denak baserriko ekonomiarako baliagarriak:
|
|
|
Ohargarri da ere saltzaileak zazpietarik bataren prezio apaltze bat egiten duela erosleen fagoretan," berak dakien arrazoiengatik" zehaztu gabe direnak, baita lur zatitxo bat kitorik uzten eta beste hainbat abantaila. Zer arrazoi izaten ahal zuen noble
|
batek
baserritar bikote xume bati holako oparia egiteko. Hau konparatzen baldin badugu 1688an Lizaratzuko eta Errekabeherekoen artean egin saltze aktarekin, ohartzen gara egoera desberdinean gaudela:
|
|
2017
|
|
|
Euskal hizkuntza aberri bat da, erlijio bat esan dut nik ia. Esaiozu euskal hitz
|
bat
baserritar bati mendian; hitz hori baino lehenago, kasik ez zinen gizakirik berarentzat; orain bere anaia zara. Espainol hizkuntza arrotza da hemen, frantses hizkuntza bezala".
|
|
2018
|
|
|
Azkenaldian kezka nagusitu da, batik
|
bat
baserritarren artean, basurdeak asko ugaldu direlako eta triskantzak sortzen dituelako soloetan eta…
|
|
|
" Garain baserriko lana lehen egiten zen eran grabatu genuen, eta Zaldibarren gaur egun erabiltzen diren teknologiekin", azaldu du Letek. " Momentu
|
batean
baserritar bat eguneroko lana egiten ikusten da. Irratian sirena bat entzuten du eta hegazkinak ikusten dira", dio Letek.
|
|
2019
|
|
|
Udalerriko lau bailaretako (San Andres, Irure, Txurruka eta Ezozi) baserritar ugarik parte hartu zuen. Eta erakundeen ordezkari moduan, Iker Aldazabal alkatea eta Ramon Gallastegi Ingurumeneko eta Landa Garapeneko zinegotzia izan ziren Soraluzeko Udalaren izenean, eta haiekin batera Agurtzane Etxaniz ere izan zen, Debemeneko gerentea. Errepideen egoera kaskarrarekin edo segurtasun kontuekin lotutako eskaerak helarazi zizkieten batik
|
bat
baserritarrek Soraluzeko Udaleko eta Debemeneko ordezkariei. Horrez aparte, eta bestelako eskaeren artean, oro har, seinaleztapenarekin eta buzoiekin lotutako beste batzuk ere helarazi zituzten.
|
|
2020
|
|
|
Talde bera, eta oso antzeko programa: Agirrek, etxekoandreentzat gauzak; Zurutuzak eta Oñatibiak, antzerki moduko
|
bat
baserritar ezjakinarena eta beterinario jakintsuarena eginez, baserritarrentzat albisteak; eta Basarriren zutabea.
|
|
|
Uraren korrontea bizia da; zaldia bera izututa dago. Ez, ordea, soldadua; bestelako egoera
|
batean
baserritarra tokiko susmagarritzat joko lukeen arren, haren zaldiagatik bizitza arriskatzeko prest baitago, aitaren harridurarako. Eta lortzen du zaldia ateratzea, eta aitak ezin du eskerrik asko esan.
|
|
2021
|
|
|
Bigarrena, Juan de Orduñak zuzendu zuen, eta 1955ean estreinatu zen. Ez da Amezketako kapitulua agertzen, ez batean eta ez bestean. de Amezqueta y llegada a Estella" darama izenburutzat, eta protagonistek Amezketako taberna
|
batean
baserritar bati entzundakoak jasotzen ditu:
|
|
|
Oposiziotik egiten duten beste eskaera
|
batek
baserritarrei eskainitako arretarekin du lotura. " EH Bilduren gobernuari eskatzen diogu arreta, bitarteko, eta laguntza gehiago jar ditzala baserritarrek beren lurretara eta etxebizitzetara sartzeko arazoak sortzen dizkieten eragozpenak saihesteko".
|
|
2022
|
|
|
" Beste teoria batzuk ere badaude, baina nagusia da etxerako lain etik datorrela. Garai
|
bateko
baserritarrei galdetzen zietenean ea zelan joan zitzaien ekoizpena,' etxerako lain' erantzuten zuten. Horren bilakaera da txakolina".
|
|
|
Garai
|
bateko
baserritar aunitzek ez zuen bertzelako oinetakorik izaten, eta baserritik herrirat etorritakoan, herriko sarreran zegoen etxeren batean aldatzen zituzten zapatak elizarat edo dantzarat joateko, erraterako. Orain, ordea, karrikarako ere erabiltzen dira, orduko baserritar aunitzek konprenitzen ez badute ere.
|
|
|
“Badugu akats
|
bat
baserritarrok, urteetan eman den herentzia, eta nik askotan kontra egin dudana. Gure parajean feria bat egiten zen.
|
|
|
Ez al nintzen ba hain beharrezkoa? Ahoa betetzen zaizue esanez antolatuko dugula ekimen
|
bat
baserritarren lana baloratzeko, baina baserritar horri kilometrajea ez diozue nahi ordaindu. Hori bai, antolatzen diren ekitaldi handietara telebistan eta azaltzen direnak ekartzeko ez dago arazorik, baina bertako baserritarrari kilometrajea ordaintzeko bai.
|
|
2023
|
|
|
Manterolak aipatu bezala, literatura txikitzat har daitezkeen ateraldi hauek literatura handira ere egin zuten jauzi, Espainian arrakasta handia izan zuen lan batekin gainera, Pio Barojak 1908an Zalacaín el aventurero eleberria argitaratzean. Bigarren liburukiaren VIII. kapituluak Varías anécdotas de Fernando de Amezqueta y llegada a Estella” darama izenburutzat, eta protagonistek Amezketako taberna
|
batean
baserritar bati entzundakoak jasotzen ditu:
|