|
2000
|
|
|
Horregatik, hartaraz gero, noiz eta neure buruari galdetzen baitiot zer naizen, katoliko edo protestant, ihardespen bera emaiten diot: bietarik ere zerbait naizelarik, ez naiz ez
|
bata
eta ez bertzea. Eta gero, isilik geratzen naiz, isilak bere besoetan har nazan amoreakatik, eta halatan dadin neure izena isilaren izanean disolba eta barreia.
|
|
|
Zeren, bere garaiko astronomiari aterabide bat bilatu nahian, hala mintzatzen baitzen astronomo poloniarra, Ptolomeoren planeta sistemaz, haren zehazgabetasuna eta haren funsgabeko konplikazioneak gogoan: "(...) artista batek, bere koadrorako, eskuak, oinak, burua eta gainerako menbroak modelo diferentetarik hartu behar izanen balitu bezalakoa da, halako moldez, non zati bakoitza ezin hobeki marraztua egon daitekeen, baina gorputz osoarekiko eta haren osotasunarekiko loturarik gabe; eta nola zatiak ez datozen
|
bat
eta ez duten bat egiten, hala, munstro bat izanen da guztiaren emaitza, gizon bat baino gehiago". Ptolomeoren sistemaz ari zen Koperniko, eta zientziaz, azken finean, baina zenbatetan pentsatu izan dudan ezen hitz haiek ongi isla dezaketela gizonaren barrena, haren muina eta arima!
|
|
|
Eta, ildo beretik, Salamancan xuxendu zenizkidan hitz haiek gogoan, noiz eta erran baitzenidan ezen, katoliko edo protestant, bietarik ere zerbait zinela, baina ez zinela ez
|
bata
eta ez bertzea sentitzen, berdinzki erran dezaket nihaurk ere ez dudala ulertzen nola erran dezaketen katolikoek ezen ez dagoela elizatik kanpoan salbazionerik... are gutiago Indietako oihanetan bizi izan nintzenetik indiar gorri haiekin, zeinak baitziren, karitateari zegozkion kontuetan, giristinoak baino giristinoagoak eta jenerosoagoak, guztia guztien artean partitzen zutenak....
|
|
|
Eta buru argia eta begi zolia zen, eta nik ezagutu ditudan pertsona adimendutsuetarik eta bereizienetarik zen, hariari xuxen zetxekiona, adarretarik ibili gabe... Eta bazkaria gelarat eman nion egun hartan ere xuxen aritu zitzaidan, zeren, bere ondoan jarrarazten ninduela, gisa honetan hasi baitzitzaidan, ez
|
bat
eta ez bi, arnoz beterik zegoen pitxerra ezpainetaratu eta kurka luze bat egin ondoren:
|
|
|
Unaik emandako datuen ariora, Ximurra bederatzietan agertuko zen nire emaztearen eske. Telefonoz hitzordua finkatzen aditu eta, Kristina" prestatzera" komunean sartu zela profitatuta, ez
|
bat
eta ez bi, semeak bide bera erabili zuen albistea niri jakinarazi beharrez. Josurenean une horretan zegoen nahaspilan —anaia aieneka, manta gorriz tindatuetan bildua; anbulantziakoak korridorean, beren trasteria guztia harat honat zerabiltela; Edurne, histeriak joa, botikin ezdeusa eskuetan—, miraria izan zen haurraren azalpenak ulertu ahal izatea.
|
|
|
Eskumuturra laxatu zidan eta gure ezpainek birtopaketa egin zuten, berak berriz ere giltzak zerabiltzan bitartean. Ez
|
bat
eta ez bi, korridore ilun batean barneratu ginen, hura itsu-mutil isil, ni jarraikitzaile itsaskor. Gela bateko sarreran gelditu eta argia piztu zueneko, blusaren zorioneko lehen botoia aske zeukan, eta berdin bigarrena eta hirugarrena ere.
|
|
2001
|
|
|
Grabagailua poltsatik atera nuen eta, batera eta bestera ibiltzearen ondorioz, zinta biak erori zitzaizkidan lurrera, Pantxoren elkarrizketa zegoen zinta eta bestea, erabili gabea. Baina ez
|
batak
eta ez besteak ez zeukaten izenik, eta hartu nuen lehena sartu nuen grabagailuan, elkarrizketa osatu eta erredakziora eramateko intentzioarekin.
|
|
2002
|
|
|
Aitak, izan ere, ez ninduen erretzaile nahi. Horregatik jo zidan, ez
|
bat
eta ez bi, zaplazteko hura, etxean sartu orduko, udako egun bero batean. Ederra eman zidan, bai horixe!
|
|
2003
|
|
|
Eta kontatzen zioten Frantziako Iraultza izan zenean sagar erreak banatzen zituztela kaletik, eta zirku handi bat jarri zutela Pariseko plaza batean, eta abionetak ibili zirela eta ekilibristak abioneten gainean. Umeak esaten zien ez zekiela zer den ekilibrista
|
bat
eta ez zekiela zer den sagar erre bat.
|
|
2004
|
|
|
–Ez
|
bata
eta ez bestea, Irati. Ni ez naiz itxurak egiten ari, eta zu ez zara txoroa, ez zara arina.
|
|
|
Ez
|
bat
eta ez bi, txikiaren handinahiak honen nortasuna errotik aztora dezake nonbait, eta marrazoaren aho zuloan jartzen ditu ezkailu guztiak. Bigarrena ez da ez horretara heltzen; arrain txikiaren ezin biziaz kontzientzia badu, baina ezin du halere handiarekiko sumatzen zaion halako miresmen liluragarria erabat ezkutatu.
|
|
|
Ez dago zalantza izpiririk: Mendigurenek, ez
|
bat
eta ez bi, teoriaren hegal goitiarretan genbiltzan ameslariok lurreko eremu zekenetara jaitsi gaitu ziplo. Epe laburreko bidezidorra markatu digu, epe luzeko jomuga miresgarriak alde batera uzteko aholkatuz.
|
|
|
Esan izan da, eta ez alferrik, gizakume zientifikoaren ezaugarri bat zera izaten dela maiztxo: alegia, norbere jakintza alorreko hipotesi gaietan egundoko zuhurtziaz mintzo den jakituna, ez
|
bat
eta ez bi, gainerako gizarte auzi anitzetan bertsolariaren pare jartzen zaigula bat bateko iritzi usteak botatzeko. Bitxia da, bai, benetan, hizkuntzaren inguruko auzi mauzitan jendeari darion jakite sen gordina.
|
|
|
EZ
|
BAT
ETA EZ BESTE
|
|
|
Ez
|
bat
eta ez beste
|
|
|
1 Lehenengotzat, 1956an agertutako Ez
|
bat
eta ez beste deritzon artikulua hautatu dut (Egan aldizkarian). Azpititulu hau baitzekarren garbi:
|
|
|
Bat bateko aurkezpenak ezustean harrapatu gintuen. Egun batetik bestera, ez
|
bat
eta ez bi, Fleischman eta Pons-ek komunikabideetara jo zuten, beraien emaitzak plazaratzera. Ez ziguten ia erreakzionatzeko denborarik utzi.
|
|
|
Baina aitak bezainbat sumintzen ninduen amak batzuetan: beren arteko egoerak muturrera egiten zuenean, aitak despotaren papera jokatzen zuen, amak esklaboarena, eta nik ez nituen atsegin ez
|
bata
eta ez bestea.
|
|
2005
|
|
|
Biharamunean, ez
|
batak
eta ez besteak ez zuten, ez, huts egin! Tommy Tom zima luze bat zen, eta bakeroz jantzita zihoan; Inesek, berriz, tripatxoa agerian zuen, baina, txilborraren parean, sedazko gerriko bat zeraman, txilborra estaltzen ziona.
|
|
|
Orduan, hemen beste inon baino gehiago, umeak kalean hazten ginen; denok ginen koadrila berekoak, baina hauek elkarrekin hazi ziren. Gero ere lagun izaten jarraitu zuten, baina Iñigo bakarrik bizi zen pare bat kale beheragoko etxe zahar erdi erori
|
batean
eta ez genuen harreman handirik, ez zidan ezer kontatzen; nahikoa genuen nork bere arazoekin. Urteak dira ez dudala Ander ikusten, hori bai.
|
|
|
Eta, ez
|
bat
eta ez bi, olatu handiak zeudela-eta loriaturik, jadanik uretan jostari ari ziren beste hamabost bat kiderengana jo dute, beldur izpirik ere erakutsi gabe. Olatuen beldur piztia haiek?
|
|
|
Eta, ez
|
bat
eta ez bi, ezertxo ere ahoskatzeko betarik gabe, biok batak bestearengana jo, eta ezpainetan amaitu ezinezko musu bat eman genion elkarri.
|
|
2006
|
|
|
Gero, pasadizoa irakasgarria da: irakasten duelako, ez
|
batak
eta ez besteak ezagutzen duela Herder. Herder, horiek dioten legez, poeta tradizionalak herriarekin duen komunio eta unanimitatearen" erromantikoa" da (bere maisu Rousseau bezalaxe, hain zuzen!); baina, horregatixe, gaur egun honetako poetak gaurko gizartearen aurka duen errebeldiarena ere bada (Rousseau bezalaxe).
|
|
|
Nire eskua sentitu eta, keinu erreflexu moduan edo, beso bat altxatu zuen, ez dakit nire eskua geldiarazteko edo berak ere fereka egiteko, baina ez
|
bat
eta ez beste, bere eskua nire besoan utzi zuen, geldi.
|
|
|
Hankapalok jende artean zeukan estimazioa eta bere tabernaren arrakasta ikusita, edonork pentsatuko luke herrikoxeme betidanikoa zela bera, eta ostatu kastadun horietakoa taberna, baina ez
|
bata
eta ez bestea. Duela dozena bat urte agertu zen herrian, eta agertu bezain laster zabaldu taberna; alderantziz esan nuke:
|
|
|
Ez zen fio. Ez ziren fio ez
|
bat
eta ez bestea.
|
|
|
Tomas Atondok noski zapategia itxi eta San Nikolas atera jo zuen, familia guztiarekin batean. Hantxe ziren, udako eguzki galdatan, Iruñeko beaumondar guztiak, baita anarterainoko agaramondar bat baino gehiago eta ez
|
bateko
eta ez bertzeko bertze anitz ere. Erregidoreek hiriaren giltza gaztelarraren eskuetan uztean, aitatxiren aitaordea ez zen uzkurrena izan garaileak iufaka eta txaloka agurtzen.
|
|
|
Apatxen zarata geroz eta gertuago entzuten nuen. Ez
|
bat
eta ez bi, zalditeria ari zen hurbiltzen. Nondik esaten ez nuke jakingo, alde guztietatik entzuten bainituen apatxak.
|
|
2007
|
|
|
Gaitz erdi. Ez
|
bat
eta ez bi, Rober eta Edu kantari hasi ziren, hitzik gabeko marmarrean aurrena, ozenki eta gogotsu gero: –Son tus perjúmenes mujer/ los que me sulibeyan,/ los que me sulibeyan/ son tus perjúmenes mujer??
|
|
|
Ez
|
bat
eta ez bi, erostera joan nintzen Antiguara. Hain zuzen, flandriar emakume batek daraman Caxton liburu dendara, berau ingelesezko liburuetan espezializatuta dagoenez.
|
|
|
Biok adiskide egiteko aukera ematen zidala ulertu nuen. Inoren adiskide izateko, konfiantza erakutsi behar denez, ez
|
bat
eta ez bi, esan nion:
|
|
2008
|
|
|
–Zergatik da Espiritu Santua uso
|
bat
eta ez tximu bat. Niri tximuak gustatzen zaizkit.
|
|
|
–Zergatik da Espiritu Santua uso
|
bat
eta ez tximu bat. Niri tximuak gustatzen zaizkit.
|
|
2009
|
|
|
Oinarrizkoa da fenomeno honen kontzientzia izatea: antzinako mundutik zalantza gabe hainbat gauza bizirik dago gure baitan, mundu modernotik mila gauza heredatu dugu; baina gu ez gara mundu horietako ez
|
bat
eta ez bestekoak, eta geure mundu bat ez daukagu. Gu puskailetakoak gara.
|
|
|
Halako poza eta gozoa darion Natura lirikoaz, Hirugarren Munduko hainbat herri ikustea edo Schopenhauer irakurtzea dago (eta Baroja bera, Schopenhauerri darraionean). Ama Natura maiz da amaizuna; h. d., Rousseaurena adina Hobbesena da, edo, hobe, ez
|
bat
eta ez bestea. Natura, Jainkoa bezalaxe, gozoa edo terriblea izan daiteke:
|
|
|
Mitoak ez du ezer, irakasten?, kontatu egiten du: Jainkoa kontadizo bat da, ipuin bat, historia bat; ez kontzeptu
|
bat
eta ez esplikazio bat. Ipuin bat, non ere zentzu bat mamitzen baita.
|
|
|
Barojaren protagonista etengabe inpresio bortitzek kolpatzen dute, batera eta bestera geldigabe jaurtia da; bakarrik bere barrua(, el silencioso proceso de su alma?) inon ez dugu ikusten higitzen, inpresioak deus elaboratzen, ideien diskurtso bat bideratzen. Hala ere, hemen fedegabea da, hor fededuna; goian zientista eszeptikoa, behean mistikoa; eta inoiz ez dakigu nola ez
|
bat
eta ez bestea. Arima honek daukana geografia da, ez historia.
|
|
|
hasteko, dibortzioaren itzal beltza behin betiko suntsituko zen. Ez
|
bat
eta ez bi, Anaren diru guztiaren jabe izanen zen. Etxea, autoak...
|
|
|
–Ea ongi ulertu dudan, Justino: zu halako eta halako kaira iristen zara eta, kaiuko batean iristen zarenez, ez
|
bat
eta ez bi bota egiten zaituzte. Paperak legearen arabera dauzkazu?
|
|
|
Postaria entzungo du, joango da eta hantxe, postala.
|
Bat
eta ez du ulertuko, inoren izenik ez baitu, ez nori ez norentzat bidalia den. Rosari erakustea pentsatuko du eta gero pentsamendua urrun bota, ez baitu nahi ahulen dagoenean nahastu.
|
|
|
–Ni ere txistularia izango naiz noizbait, erantzun zion Gabinok, ez
|
bat
eta ez bi.
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz
|
bat
eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: hots, Maria Bibiana bat batean aztoratu eta ezin serioago jarri zen, hazpegien keinu nabari batean, orduantxe ohartu balitz bezala hanka sartu zuela, nahiz eta hanka sartze hura bi galdera marken artean sartu zuen, hain baitzen nabaria, halaber, haren begiradari zeriòn ezjakintasuna; gauzak horrela, arkume goxoa jaten ari ziren une hartan?, aitak eta Teofilo Mariak beste plano batean behar zuten, baita jaun kalonje Anizetok ere (beren karguaz loriatzen diren kalonjeak apetitu onekoak izan ohi dira, sexu ukatuaren gosea ere gularen bidetik asetzen ohituak, antza?), arkume zaporetsuaren zaporearen menera; gizonezkoen kontrastean, baina, adi adi zeuden ama izebak, beren begiratzeko era arretatsu harekin, begien joan etorri neurtu bezain intentsoak, Ada eta Maria Bibiana jomugatzat zituztenak?, ama batez ere, halakoa izan zen, izan ere, Reginak Pagoagako Ama Birjinaren balizko agerketa haiekin azkenean bizi izan zuèn frustrazioa, lehen uneko liluraren gozoa ozpin bihurtarazi eta jarrera neurasteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen emakumea ez zela, geroztik, bere onean egon?
|
|
|
–Benjamin Maria hil da, eta ez hasi orain, arren, fantasmak gora eta fantasmak behera zeure betiko hixtoriak asmatzen?; horregatik, Benjamin Maria hil eta handik astebetera edo, beste hiru anaiekin batera ikastetxera joan, gelan sartu, eta aita Sebastian ikasleei honela mintzatu zitzaienean, goizeko lehen orduan: . Orain dela astebete Domingo Orberen anaia hil zen, badakizue??, Domingok irakaslearen hitz jarioa eten, eta halaxe esan zion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo?, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez zuen hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek beste bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte, era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala?, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
Baina osaba Beñardorena bai, Domingok bazekien haren berri; Gabinoren bidez jakin zuen, inpentsan; Gabinok bazuen, izan ere, aitaren herrian, lagun min bat: Luziano, xirulak kanaberaz egiteko sekulako abilezia zuena; Gabinok bost sei urte izango zituen, noiz eta, udako egun batean, Luzianoren etxean sartu baitzen, Reginak seme alabei argi eta garbi esana zien arren ez zuela herriko lagunen etxera sartzerik nahi; eta nola Luzianoren ama berri ipurdi bat baitzen, halako batean galdetu zion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
emakume gazte hura ikusi ez zuen, bada, begiak urmaelean zituela!; gauza haiek, baina, nobeletan eta pelikuletan bakarrik gertatzen ziren!; Domingok, gainera, saihetsetik ikusten zuen emakumea, primeran ikusten ere, hura bere aldeko izkinan eserita zegoelako; harantzago, banku berean? atso zahar bat zegoen, emakume gaztearekin zerikusirik ez zuena, antza, ez
|
batak
eta ez besteak ez baitzioten elkarri hitz egiten ez begiratzen; eguzkiak, bestalde, sonbreiruan jotzen zuen emakumea, halako eran, non, sonbreiruak proiektatzen zuen itzalaren ondorioz, aurpegia bi zatitan banatuta azaltzen baitzitzaion: goikoa, sudur betinguruak?
|
|
|
beste begirada bat izango zela handik aurrera, hagitzez ere arreagoa eta nahasiagoa; hura guztia gogora zezakeen, bada, baina ez bere baitan halako urduritasun erreflexu bat piztu gabe? sentitu ere, sentitu baitzuen istant hartan bihotzean zerbait, ez tximista
|
bat
eta ez zirkuitulabur bat, zerbait apalagoa baizik, intentsitate gutxiko korronte elektriko batek alderik alde zeharkatu balu bezala, begien itxi ireki batean zeharkatu ere: esan nahi baita bihotzaren erritmoa zertxobait azkartu zitzaiola, baita odolaren abiadura ere, ondorioz; Domingoren zainetan zehar zihoana ez zen, beraz, itsasikara bat, baina bai olatu bat, iragan urrunetik zetorkion arren defentsiban jarri zuena ezinbestean, ez burua galtzerainoko puntuan, bistan da, baina bai ordura arteko ziurtasun erabatekoari erabatekotasuna zartatzeko puntuan:
|
|
|
–Protestanteak ez al dira konfesatzen? , galdetu zion Maria Bibianak, ez
|
bat
eta ez bi.
|
|
|
aski, debeku haustearen satisfazioa sentitzeko, urguiluaren gurari asegaitzarekin ere lotuta zegoena; satisfazio hark, baina, orpoan zeraman itzal bat ere, ordura arte sekula sentitu ez zuena eta mehatxu baten forma hartu zuena: ...natuko haiz infernuko garretan; halaxe jakin baitzuen Domingok bere begirada hura –inozentziaren ur garbien gardentasuna zuena– beste begirada bat izango zela handik aurrera, hagitzez ere arreagoa eta nahasiagoa; hura guztia gogora zezakeen, bada, baina ez bere baitan halako urduritasun erreflexu bat piztu gabe... sentitu ere, sentitu baitzuen istant hartan bihotzean zerbait, ez tximista
|
bat
eta ez zirkuitulabur bat, zerbait apalagoa baizik, intentsitate gutxiko korronte elektriko batek alderik alde zeharkatu balu bezala, begien itxi ireki batean zeharkatu ere: esan nahi baita bihotzaren erritmoa zertxobait azkartu zitzaiola, baita odolaren abiadura ere, ondorioz; Domingoren zainetan zehar zihoana ez zen, beraz, itsasikara bat, baina bai olatu bat, iragan urrunetik zetorkion arren defentsiban jarri zuena ezinbestean, ez burua galtzerainoko puntuan, bistan da, baina bai ordura arteko ziurtasun erabatekoari erabatekotasuna zartatzeko puntuan:
|
|
|
Neska mutilen iruzkinek barre txikiak eragin zizkioten Domingori, eta horregatik ere, menturaz –horregatik ere bai–, inoiz baino animatuago sentitu zen; barne ahots baten presentzia ere igarri zuen orduan, berak ere probatu behar zuela eta probatu behar zuela... baita probatu ere, handik segundo gutxira!; jolas bat zen –ongitxo zekien Domingok hori–, baina, halere, urduri bezala zegoen, tentazioan erori eta kanario zaintzaileari txartel baten eske joan zitzaionean; gero, zaintzaileak kaiolako atea ireki, kanarioak bere egitekoa egin, Domingok zaintzailearen eskuetatik txartela jaso, hari ordaindu, eta, lauzpabost segundora, mezua irakurtzeari ekin zion: ...13bankuko izkina batean– emakume gazte hura ikusi ez zuen, bada, begiak urmaelean zituela!; gauza haiek, baina, nobeletan eta pelikuletan bakarrik gertatzen ziren!; Domingok, gainera, saihetsetik ikusten zuen emakumea, primeran ikusten ere, hura bere aldeko izkinan eserita zegoelako; harantzago –banku berean– atso zahar bat zegoen, emakume gaztearekin zerikusirik ez zuena, antza, ez
|
batak
eta ez besteak ez baitzioten elkarri hitz egiten ez begiratzen; eguzkiak, bestalde, sonbreiruan jotzen zuen emakumea, halako eran, non, sonbreiruak proiektatzen zuen itzalaren ondorioz, aurpegia bi zatitan banatuta azaltzen baitzitzaion: goikoa –sudur betinguruak– gerizpean, eta behekoa –ezpain kokotsak– argitan; baina, argiaren eta itzalaren eremuak bereizten zituèn lerroa garbia zen arren, haien artean ez zegoen hausturarik, eta bai jarraipen bat, ez fisikoa baina bai beste era batekoa –jarraipen metafisiko bat, beharbada–, bi eremuak misterioaren haloak bildu balitu bezala; Domingok ikusten zuèn fotogramak, beraz, gehiago zuen irrealetik errealetik baino; une hartan, gainera, fotogramaren bazterretik urmaeleko zisne bat eta bizpahiru ahate agertu ziren, lerro lerroan zeudenak eta emakume gaztearen norabidean zihoazenak, misterioari misterioa erantsiz; edo hala iruditu zitzaion Domingori, txartelean idatzitako esaldiaren eta begien aurrean zuèn irudiaren arteko kointzidentziak eta bat egiteak bultzaturik edo; Domingo, ondorioz, istant haren magian harrapatuta zegoen, gertatuak kasualitatea baino gehiago behar baitzuen, itxuraz, patuak edo Probidentziak bideratutako zerbait, agidanez; hargatik begitandu zitzaion emakume gazte hura, beharbada, polita ez ezik, ederra ere; edertasun hura begiesten zegoela, baina –atso zaharra bankutik orduantxe altxatu zelako edo–, bihotzak jauzi egin zion; Domingok –beste alor batzuetan bere zalantzak izan zitzakeenak– bazekien, bai, zergatik egin zion jauzi:
|
|
|
Adak automata batek bezala so egin zion Maria Bibianari, burua apurka apurka jiratuz, ez hitz
|
bat
eta ez keinu bat ere egiteko gai, jarrera pasibo erabateko batean, zeinak Maria Bibianaren erreakzioa eragin baitzuen: hots, Maria Bibiana bat batean aztoratu eta ezin serioago jarri zen, hazpegien keinu nabari batean, orduantxe ohartu balitz bezala hanka sartu zuela, nahiz eta hanka sartze hura bi galdera marken artean sartu zuen, hain baitzen nabaria, halaber, haren begiradari zeriòn ezjakintasuna; gauzak horrela –arkume goxoa jaten ari ziren une hartan–, aitak eta Teofilo Mariak beste plano batean behar zuten, baita jaun kalonje Anizetok ere (beren karguaz loriatzen diren kalonjeak apetitu onekoak izan ohi dira, sexu ukatuaren gosea ere gularen bidetik asetzen ohituak, antza...), arkume zaporetsuaren zaporearen menera; gizonezkoen kontrastean, baina, adi adi zeuden ama izebak, beren begiratzeko era arretatsu harekin –begien joan etorri neurtu bezain intentsoak, Ada eta Maria Bibiana jomugatzat zituztenak–, ama batez ere –halakoa izan zen, izan ere, Reginak Pagoagako Ama Birjinaren balizko agerketa haiekin azkenean bizi izan zuèn frustrazioa, lehen uneko liluraren gozoa ozpin bihurtarazi eta jarrera neurasteniko batera eraman zuena, halako eran, non zalantzarik gabe baiezta baitaiteke ezen emakumea ez zela, geroztik, bere onean egon... hasi ere, ohi ez bezala nekatzen eta gogotxartzen hasi baitzen gaixotasunaren lehen fasean, baita, denborarekin, okerragora egin ere, prozesu geldiezin batean, ahazmenak eta ahanzturak buruan eragindako nola halako hutsaldiak, gero eta maizagoak, nagusi–; esan nahi baita Regina kezkatuta zegoela –Regina, egia esan, lehenagotik zegoen kezkatuta afera harekin, Domingoren antza hartzen baitzion batzuetan Adari:
|
|
|
" Benjamin Maria hil da, eta ez hasi orain, arren, fantasmak gora eta fantasmak behera zeure betiko hixtoriak asmatzen"; horregatik, Benjamin Maria hil eta handik astebetera edo, beste hiru anaiekin batera ikastetxera joan, gelan sartu, eta aita Sebastian ikasleei honela mintzatu zitzaienean, goizeko lehen orduan: " Orain dela astebete Domingo Orberen anaia hil zen, badakizue...", Domingok irakaslearen hitz jarioa eten, eta halaxe esan zion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
–Protestanteak ez al dira konfesatzen? –galdetu zion Maria Bibianak, ez
|
bat
eta ez bi.
|
|
|
Aita bakarrik falta zitzaion, beraz, etxeko arrain lodia, etxera afaltzera etortzen zena –bakanagoetan, halarik ere, aldi hartan... nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo–, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez zuen hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek beste bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte –era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala–, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
–Ni ere txistularia izango naiz noizbait –erantzun zion Gabinok, ez
|
bat
eta ez bi.
|
|
|
Baina osaba Beñardorena bai, Domingok bazekien haren berri; Gabinoren bidez jakin zuen, inpentsan; Gabinok bazuen, izan ere, aitaren herrian, lagun min bat: Luziano, xirulak kanaberaz egiteko sekulako abilezia zuena; Gabinok bost sei urte izango zituen, noiz eta, udako egun batean, Luzianoren etxean sartu baitzen, Reginak seme alabei argi eta garbi esana zien arren ez zuela herriko lagunen etxera sartzerik nahi; eta nola Luzianoren ama berri ipurdi bat baitzen, halako batean galdetu zion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
2010
|
|
|
Baina berri gaiztoak bere bidea egin zuen, jakina, Hortentxik Helenaren amari esan baitzion, honek Rakeli eta honek gure amari; afaltzen ari ginen, arrain zopa bukatzen ari ginen une hartan?, ama honelaxe mintzatu zenean, ez
|
bat
eta ez bi: –Rakelek gaur kontatu didanaren arabera, Helenak senargaia omen du.
|
|
|
–Hartu, jauna, ez haserretu: tabako apur
|
bat
eta ez gorrotorik gorde.
|
|
|
Han irakurri zuten dokumentua Henrike Knörrek ere sinatu zuen, baina ez Joakin Gorrotxategik, noski. Ez
|
bata
eta ez bestea ez ziren prentsaurrekoan izan. Hutsez galdetuta, artean Veleiako adituen taldean omen zeuden?, Gilek erantzun zuen biak, tesi baten aurkezpenean?
|
|
|
–Hi, hire bila etorri dituk, bizilagun
|
bat
eta ez dakit nor gehiago –esan zidan batek asaldatuta.
|
|
|
Baina berri gaiztoak bere bidea egin zuen, jakina, Hortentxik Helenaren amari esan baitzion, honek Rakeli eta honek gure amari; afaltzen ari ginen —arrain zopa bukatzen ari ginen une hartan—, ama honelaxe mintzatu zenean, ez
|
bat
eta ez bi: " Rakelek gaur kontatu didanaren arabera, Helenak senargaia omen du.
|
|
2011
|
|
|
Afaltzeko tokia aukeratzeak eman dizkie lanak gero, baina azkenean, ez
|
bat
eta ez bi, aukeratu dute bat: barra atzeko serveuse gaztea ikusita, presentazio ona zuela jatetxeak, eta barrura.
|
|
|
Udal aretoa jendez gainezka zegoen, urte erdi lehenago eraman zuen tifusak bertze mundura don Martín albaitaria?, eta, alkateak bere jarduna akabatu ahala, zutik paratu zen botikaria, zeina halaxe mintzatu baitzen, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
Eta zuk, ez
|
bat
eta ez bi, Toribiori kokotsean muturreko bat eman, muturrekoarekin batera. Putakumea!, deitu?
|
|
|
–Zergatik ez hion atzo apez jaunari kasu zipitzik ere egin, Leon? , eta, ez
|
bat
eta ez bi, masaileko bat ematen ziola, erantsi zuen?: Eta orain hoa ziztuan don Urbanoren etxera, hark ere bertze opari bat dik-eta hiretako?.
|
|
|
apezak akolitotzat nahi zuela, alegia, mezetan eta gainerako elizkizunetan laguntzeko, baina berak. Leonek? ezetz erran ziola, zeren, deus izatekotan, Toledoko artzapezpikua izanen baitzen egunen
|
batean
eta ez akolito ezdeus bat. Lagun batek baino gehiagok muturra okertu zuen Leonek asmatua entzutean, baina inork ez zion bertze galderarik egin, Toledoko artzapezpikuarena edonor isilarazteko modukoa baitzen, itxura batean?
|
|
|
Eta Onofre, orduan, halaxe mintzatu zitzaion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
Egun batean, biok elkarrekin gindoazela, albaitari jauna bere zaldian etxerako bidean ikusi, eta zuk, ez
|
bat
eta ez bi, hala erran zenion, konplexurik gabe:
|
|
|
19:26 Autobusez, zelai berde eremu batekin eta lotarako txoko eder batekin ametsetan kanpamenturainoko bidea egin dugu. Ez
|
bat
eta ez beste: kanpin denden hippy kanpamentu bat da eta zabortegia dirudi, aurreko eguneko zaborrak ere jaso gabe baitaude.
|
|
|
–Oraindik ez diagu ezer garbirik. Behin baino ez duk hurbildu parke
|
batera
eta ez zioan inongo umeri begiratu. Hondartzara ez duk joaten ezertarako.
|
|
2012
|
|
|
–Ez
|
bat
eta ez beste. Ni soprano leggera nintzen!
|
|
|
Derrigortu egingo ditut gelditzera!?. Eta, ez
|
bat
eta ez bi, bide bazterretik irtenda errepideko erreian bertan jartzen da besoa aterata, erpurua luze luze eginda. Lehenengo autoak garaiz ikusi du eta bira txiki bat eginda, argi seinalizazioa eta guzti, erraz saihestu du gaztea, opari moduan paretik pasatzean bozina hots ikaragarria atereaz.
|
|
|
Estalki metaliko handi bat, segurutik estolda bide bateko sarrera. Ez
|
bat
eta ez bi, eta lehenengo tiro hotsak entzuteaz batera, igitaiaren kirtenaz baliaturik estalkia altxatu eta eskailera mehar batean behera abiatu dira, besoetatik loturik egoteak sortzen dizkien zailtasun handiak gora-behera. Hiriko estolderia sarean sartu dira bete betean.
|
|
|
Ez
|
bat
eta ez bi, hoska hasi zen Beñaten leihopean:
|
|
|
Eta han joan zen tximista baino bizkorrago, ez baitzuen seguruenik inoiz ezein gizonek ez zaldik hark bezala lasterka egin; eta beste kanoa itsasarteraino eraman zuen, ia ni lehorretik iritsi baino lehenago; beraz, errekaren beste bazterreraino eraman ninduen, eta gero gonbidatu berriei txalupatik irteten lagundu zien, eta lortu zuen; baina ez
|
bata
eta ez bestea ibiltzeko gai ez zirenez gero, Ostiral gizajoak ez zekien zer egin.
|
|
|
Gainean suharria eta guzti zuten moskete bana, eta zortzi sutauts karga eta balak eman nizkien, eta bi gauzekin aurreztaile onak izateko agindu nien, eta ez
|
bata
eta ez bestea ez erabiltzeko premiazkoa ez bazen.
|
|
|
Ontzi handiak egiteko ahaleginean huts egin nuen arren, gauza txiki batzuk egin nituen arrakasta handiagoarekin; hala nola, ontzi txiki biribilak, plater zapalak, eltzeak eta tupinak, eta nire eskuek egin zezaketen beste edozer gauza, eguzkiaren beroak gogor gogor egin arte berotzen zituenak. Baina horrek guztiak ez zuen nire asmoa betetzen, hau da, isurkariak gordetzeko eta surtan jartzeko buztinezko ontzi bat egitea; eta egindako ontziekin ezin nuen egin ez
|
bata
eta ez bestea. Handik pixka batera, haragia prestatzeko su handi bat egin eta, hura amaitzean sua itzaltzera nindoala, buztinezko ontzietako baten puska bat aurkitu nuen sutan, erreta, harria baino gogorragoa, eta teila bezain gorria.
|
|
|
Bizitza ikaragarria bizi izan nuen, Jainkoaren ezagutzarik eta Haren beldurrik gabea. Aitak eta amak ongi hezi ninduten; ez
|
batek
eta ez besteak ez zuten hastapenetako ahaleginetan etsi nire arimaren baitan Jainkoarenganako gorespena, eginbeharraren zentzua, eta izadiak eta bizitzaren amaitu beharrak eskatzen zidana sorrarazten. Baina, ene!, itsasoko bizimoduan goiz erori nintzen, bizitza guztien artean, Jainkoaren beldurrik gutxiena duenean, Haren haserreak askotan aurrean izaten dituzten arren.
|
|
|
Hori ikusita, haize oihalaren goiko aldea bildu nuen, eta zain geratu nintzen. Bi gizon mendian gora joan ziren korrika, eta, ordu erdi igaro baino lehen, bi puska haragi lehor eta bertako labore batzuk zekartzatela itzuli ziren, baina guk ez genuen asmatu ez
|
bata
eta ez besteak zer ziren. Gustura hartuko genituzkeen, baina gure hurrengo kezka zen haiek nola eskuratu, ni ez bainintzen ausartzen haiengana joaten, eta haiek ere beldurrak airean baitzeuden.
|
|
|
Eta adimena ez da haientzat guretzat bezala zerbait eztabaidagarria, auzigai baten bi alderdietan argudiatzen baitugu onargarriro; baizik eta berehala betetzen zaituena uste osoz; horrelakoa izan behar du, grinaz eta interesez nahasi, ilundu edo kolorgetua ez dagoenean. Iritzi hitzaren esanahia edo arazo bat eztabaidagai izan zitekeela ugazabari ulertaraztea oso zail gertatu zitzaidala gogoratzen dut; zeren eta, ziur gaudenean bakarrik baietsi edo ukatu behar dugula zerbait erakusten baitigu adimenak, eta ezin dugu ez
|
bata
eta ez bestea egin ezagutzen dugunaz kanpo. Beraz, proposizio faltsu edo zalantzazkoei buruzko polemikak, kalapitak, eztabaidak eta dogmakeriak houyhnhnmen artean gaitz ezezagunak dira.
|
|
2013
|
|
|
ez esateko eskatu zion. Ez zela ume mukizu
|
bat
eta ez egiteko negar. Lotsa ematen ziola emakume negarti batekin bidaia hura egin beharrak.
|
|
|
Honek estutu egin zion une batez. Ez
|
batak
eta ez besteak ez zuten irribarre egin.
|
|
|
Telebistan dokumental bat ematen ari ziren, piztiak korrika, batzuk besteen atzetik, beldurrezko keinuak haietako batzuen mugimenduetan. Isilik gelditu zen une
|
batez
eta ez zuen ezer entzun, Oier normalean oso isila izaten zen. Zutitu eta sukaldera abiatu zen:
|
|
|
Ez
|
bata
eta ez bestea.
|
|
|
Lorenek, ordea, honela erantzun zion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
Etxerako bidean, etxera iritsi ez bertze Abdul Alimi erran behar zizkiòn hitzak prestatu eta, hura ikusi zuenean, haietxek erran zizkion Tayyebek, ez
|
bat
eta ez bi, itzulingururik gabe:
|
|
|
jakin bazekien, ondorioz, udaletxeak diru iturri emankor bihur zitezkeela hainbat alorretan: industrian, zerbitzuetan, eraikuntzan etab. Eta, jakin bazekielako, ez
|
bat
eta ez bi, aitari aurre egitea erabaki zuen, bazkalorduan:
|
|
|
Musu txoro hori ematerakoan, eta gero argazkia album honetan jartzerakoan. Ez nuen egin behar, ez
|
bata
eta ez bestea.
|
|
|
–Arren eskatuko nizuke Lizzyren buruan ez sartzea gizon horren trataera gaiztoak gaitzidurarik merezi duenik; izan ere, hain da desatsegina, haren gustukoa izatea zorigaitza izango litzateke. Long andereak bart esan zidan Darcy bere ondoan egon zela jesarrita ordu erdi
|
batez
eta ez zuela txintik ere atera.
|
|
|
Zure sentimenduak lehengo apirileko berberak baldin badira, esadazu oraintxe. Neure atxikimendu eta gurariek bere hartan diraute, baina esan hitz
|
bat
eta ez dut inoiz gai hau berriz aipatuko.
|
|
|
Gu bizi garen auzora, neska! Baina oso zehatza zen mapa, eta etxe bat erakusten zigun, etxe
|
bat
eta ez besterik: presidentearen jauregia.
|
|
|
Etxerako bidean, etxera iritsi ez bertze Abdul Alimi erran behar zizkiòn hitzak prestatu eta, hura ikusi zuenean, haietxek erran zizkion Tayyebek, ez
|
bat
eta ez bi, itzulingururik gabe:
|
|
|
Lorenek, ordea, honela erantzun zion, ez
|
bat
eta ez bi:
|
|
|
jakin bazekien, ondorioz, udaletxeak diru iturri emankor bihur zitezkeela hainbat alorretan: industrian, zerbitzuetan, eraikuntzan etab. Eta, jakin bazekielako, ez
|
bat
eta ez bi, aitari aurre egitea erabaki zuen, bazkalorduan:
|
|
2014
|
|
|
Arrazoimenak hori kasualitate hutsa besterik ezin zitekeela izan esaten bazidan ere, gauean, ama ohera eraman ondoren, ganbarara igo eta latineko liburua berreskuratu nuen. Nire logelako mahaian ordurako, hainbeste urtetan nire etxeko lanak eginak nituen mahai berberean?, ireki eta, ez
|
bat
eta ez bi, berriro. Itziar, idatzi nuen.
|
|
|
Bata eta bestea? Ez
|
bat
eta ez bestea. Berari galdetu edo ez pentsatzen ari nintzela hartuko ninduen loak.
|
|
|
Elizan sinestea ez da arrazoizkoa, baina Frantzian ez sinestea ez litzateke arrazoizkoa. ...lana jada teologiak (Jainkoaren graziaz) eta gero filosofiak (hitzarmen sozialaren graziaz) sinesgarriro egin ezin dutenez gero, XIX. mendean Estatuek euren legitimatzaile bezala historia hartu dizute (historiaren graziaz); historiak berak laster erakutsi du, ordea, oraingo Estatu modernoa bezain ederki, horrek gaitzetsi eta ordezkatu duen Antzinako Erregimeneko Estatua justifika zezakeela; edo ez
|
bat
eta ez bestea justifikatzeko balio duela. H. d., ezeren justifikatzaile izateko, historiak aurretik asko hautetsi eta asko bazterretsi beharra duela, delfinaren gogara?.
|
|
|
–Car l. Italie est une nation, et la Turquie, hors de l. Asie Mineure, n, en est pas une? 1581 Alegia: Italia, nazio bat zelako, nazio bat bilakatu da; Turkia ez zen nazio
|
bat
eta ez da nazio bilakatu. Ez da tautologia soila, kontraesan gorria baino goian ezarritako paradigmarekin:
|
|
|
–Prusia, gaur egun alemanez baino hitz egiten ez duena, duela mende asko eslavieraz mintzatzen zen?. Egiaz, ez
|
bat
eta ez bestea da zuzena: Prusia modernoan, alemanaz gainera, eslabieraz mintzatzen zen; eta prusiera zaharra ez zen hizkuntza eslabiarra, baltikoa baizik.
|
|
|
Quatrefagesek, tratatzen dituen gaietan eta baiesten dituen tesietan, berak ez du ikerketa bakarra egin, bigarren eta hirugarren eskuko iturriez baliatzen da; are, antropologia, historia, linguistika, bidaiarien anekdotak, denak nahasten ditu, eta guztietan informazio, bere interesen aldeko, baina txarrekin argudiatzen du (aurretik jada P. Mantegazza antropologo italiarrak, Florentziako unibertsitatean profesorea, Quatrefagesen metodoari xobinismoaren metodoa iritzia zion) 1442 Alegatzen dituen argumentu guztiak, aldez aurretik ipini den tesia bermatzeko trikimailuak eta dira. . Estreina prusiarrak fino bihurtzen dira eta gero finoen gainean lore sorta bat dohainik gaiztoenena botatzen da, ez
|
bat
eta ez bestearentzat frogarik txikiena emateko ahalegin pittinik egin gabe? 1443.
|