|
2001
|
|
|
Era honetan, esanahiak eta egiak guztiz bat egiten dute. Ulergarritasuna eta egia gauza
|
bat
eta bera dira.
|
|
|
Eta horrela behin eta berriro... Baina halako batean Sokratesen ohiko galdera bati erantzunez lonek rapsodikaren eta estrategiaren artea
|
bat
eta bera direla ondorioztatzen du, aurreko ideiara itzuliz. Orduan, erantzungo dio Sokratesek, bi arteak berdinak badira, lon rapsoda den heinean estratega ona litzateke, Homeroren bitartez estrategiaren artea ikasteagatik.
|
|
|
Ezertan ezberdintzen ez direla diozu? Rapsodika eta estrategia arte
|
bat
eta bera dela ala bi arte direla diozu, lon.
|
|
|
lon. Niri, behintzat,
|
bat
eta bera iruditzen zait.
|
|
|
Hortik, posible da Kanten arabera ezaugarri berdineko bi gauza hala ere ezberdinak izatea, espazioan duten kokaleku ezberdinaren arabera adibidez. Espazioan irudikatzen ditugun bi metro kubiko ez dira gauza
|
bat
eta bera, ezen barne ezaugarriak erabat berdinak badituzte ere espazioan kokaleku ezberdina baitute. Metro kubikoaren adigaia, bestalde, adigai gisa pentsatzen dugun heinean, dugu metro kubiko bat eta bakar gisa baino pentsatu.
|
|
|
Zenbat eta ezagutza sakonagoa lortu, objektua osoago eta beteago bereganatzen dugula. Eta zuk eta nik —biok— lortuko bagenu ezagutza bete hori, biok gauza
|
bat
eta bera onartuko genukeela egia bakartzat.
|
|
2003
|
|
|
Helburu horretara zuzen jotzekotan gaztetandik hasi behar da gorputz ederretara jotzen, eta lehenengo, gidariak zuzen gidatuz gero, gorputz bat maitatu eta bertan hitzaldi ederrak sortu; gero edozein gorputzeko edertasuna beste gorputz bateko edertasunaren anaia dela konturatu eta, itxuraren b edertasunaren atzetik joan behar bada, zentzugabekeria handia dela
|
bat
eta beratzat ez jotzea gorputz guztietako edertasuna. Horretaz jabetuta gorputz eder guztien maitale bihurtu behar da eta batekiko maitasun sutsu hori baretu, arbuiatuz eta gutxitzat joz.
|
|
|
Nahiz ohiturek alboko senideak zuzenbide naturalaren bidez jarauntsira deitu, nahiz zuzenbide idatziak horri osterantzeko irtenbidea eman, ohar bedi zuzenbide naturalaren ideia
|
bat
eta bera ez dela guztientzat, zuzenbide naturalaren bestelako erregelek kasik ideia bera izan eta ondorio berberara eraman arren. Horretara, kasurako, herri guztiek eurenganatzen dituzte modu berean ekitatearen erregela naturalak, horiek behartzen dituztela jaraunsleek oinordetzaren zamak hartzeko zein kontratu egileek euren itunak betearazteko, antzekoak ere bazter utzi gabe.
|
|
2004
|
|
|
Labur beharrez, aski bekigu orain Fregeren adibide ezaguna gogora ekartzearekin. Izan ere, goizeko artizarra (Morgenstern) eta gaueko artizarra (Abendstern) izar
|
bat
eta bera dira objektiboki (hots, objektu den aldetik), erreferentzia edo denotazio bera (Bedeutung bera) baitute; alta, ez dute zentzu (Sinn) berdina, goizeko artizarrak goizean ikuskizun dugun artizarra adierazten duelako, eta gaueko artizarrak gauean ikusten duguna ematen baitu aditzera. Aipatu Hitzaurrea n xehetasunez azaldu genuen zergatik hobetsi genion —eta hobesten dugun beti ere— esanahi hitza Bedeutung itzultzeko.
|
|
|
Dakusagunez, Jainkoa eta bizitzaren zentzua gauza
|
bat
eta bera dira. Alta, Wittgensteinentzat Jainkoa ez da errealitate transzendente bat, subjektuarekiko benetako alteritate batean —komunikatzailean— kokatua dena.
|
|
|
‘Gauza bat bere buruaren identikoa da (A= A) ’ Kontraesanaren hastapenak honela dio: ‘Gauza
|
bat
eta bere kontrajarria ezin dira berdinak izan aldi eta zentzu berean (A* ez A) ’ Izendatze prozesua, bada, identitatearen eta kontraesanaren hastapenei esker da posible. Adibidez:
|
|
2005
|
|
|
I. Hizkuntza
|
batean
eta berean etimologizatzea
|
|
|
Hizkuntzaren aurkikuntzan, beraz, bigarren mailako eragina bakarrik izan zuten hiztunen egoera indibidualean oinarritutako situazio guztiek. Aurkikuntza horren une nagusiak, aldiz, gizaki guztiengan
|
bat
eta bera denagatik bakarrik izan ziren zehaztuak.
|
|
|
Giza izakiek, funtsean, ez diote elkarri ulertzen zeinu eta kontzeptu jakin batzuetan ados jarri direlako bakarrik, baizik eta, batez ere, guztiek giza natura
|
bat
eta berean parte hartzen dutelako.
|
|
|
Hau dela eta, beraz, aberatsa da pertsona batek hizkuntza
|
bat
eta berean aurkitu dezakeena, baina askoz ere aberatsagoa izango da pertsona horrek berak hizkuntza ezberdinetan ikusi eta ikasi ahal izango duena. Norberarenak ez diren bestelako hizkuntzak ikastea, beraz, esanahiz beteriko jarduera bat da, ze hauek" eskuratuz"," berpiztuz" eta" birsortuz" gizakiak bere mundu ikuskera oraindik ere gehiago hornitu ahal izango du134 Ez dugu ahaztu behar, gorago beste modu batean adierazi bezala," hizkuntza ezberdinak ez direla era berdinean osatutako kontzeptuen esanahikideak" 135, baizik eta" hizkuntza bakoitzak zerbait berria aurkitzen duela beti" 136 Hizkuntza ezberdinen ikaskuntzan, beraz, helburua ez da bakarrik informazio teknikoen edo datu hutsen transmisiorako tresna batez jabetzea, baizik eta gainera pentsatzeko eta sentitzeko era ezberdinak ezagutzea eta ulertzea.
|
|
|
Testuinguru honetan gogora ekarri nahi dugun Humboldten azken ideiak hizkuntzen arteko" itzulpenen" aukerekin edota mugekin du zerikusia eta, agerian geratuko den bezala, honek argibide garrantzitsuak eskainiko dizkigu hizkuntz irakaskuntzari buruz. Esan dezagun, hasteko, hizkuntza guztiak giza hizkuntzak diren heinean eta gizaki guztiak gaitasun linguistiko
|
bat
eta beraren jabe diren heinean, egiaz, posible dela hizkuntza batean adierazitakoa beste hizkuntza batean ematea. Honek ez du esan nahi, ordea, batetik besterako pausoa neutraltasun osoz eman daitekeenik, ze, azken finean, hizkuntza bakoitzak kontestu historiko propioa du eta honengatik onartu egin behar dugu ere" itzulpen perfektuaren ezintasuna" 147 Era honetan azaltzen digu berak ideia hau:
|
|
|
Hizkuntza, azken batean, nonahi da bitartekari, lehenik natura mugagabe eta mugatuaren artean, eta ondoren gizabanako baten eta beste baten artean: hark bi hauen bateratzea ahalbidetzen du ekintza
|
bat
eta beraren bitartez, eta berau ere hemendik bertatik sortzen da; bere barruko izaera edo natura ez dago guztiz banako bakar batengan, aldiz, honek berak derrigorrez behar du izan aldi berean beste batek igarria edo begiztatua. Ezinezkoa da, dena den, hizkuntza bi horietatik erabat azaltzea:
|
|
|
Bere idazlan oparoen behin behineko eta azaleko analisi batek" puzzle" moduko zerbaitez hitz egitera garamatza ze, bertan, gaztetatik jada landutako interes anitzekin bat etorriz, diziplina ezberdinenei buruzko saiakerak aurkitzen ditugu. Hauen analisi sakonago eta zorrotzago batek, ordea, heterogeneitate hori itxurazkoa baino ez dela erakusten du, idazlan horiek guztiek giza-fenomeno
|
bat
eta bera aztertzen baitute, nahiz eta horietako bakoitzak espresuki fenomeno horren aspektu bat edo bestea landu. Azpimarratu beharrekoa da, hala ere, bertan ez dela gizakia hainbeste bere Orokortasunaren edo Unibertsaltasunaren perspektibatik kontsideratzen baizik eta, batez ere, bere Singulartasunaren eta Indibidualtasunaren perspektibatik.
|
|
2006
|
|
|
Areago, bizitza sozialaren gertakari esanguratsu guztiekin nahasten zen erlijioa51: helendarren historia soziala eta erlijiosoa gauza
|
bat
eta bera ziren52 Erlijioaren bidez egiten zen dena: gerrariak trebatu; neskatoei emazte eta ama izaten irakatsi; hasiera eman urtaroei; gertakari politikoak ospatu; babesa lortu itsasora edo gerrara joan baino lehenago; gaisoa sendatu; eta abar53.
|
|
|
Honelaxe argituko du Kojevek arazoa: A puntua eta B puntua identifikatzea, puntua A-tik B-ra igaroaraztea da; oro har, gauza desberdin bi identifikatzea, gauza
|
bat
eta bera aldatu dela adieraztea da. Halatan, denbora litzateke anitzaren berdintze ororen multzo infinitua, edo aldaketa ororena, zeinahi ere diren.
|
|
|
Ondorioz, esan dezakegu argi bakarraren bitartez eta bere baitan, elkartu egiten direla gauza eta bere irudia, bai, baina aldi berean batak zein besteak bat eta bakar gisa dirautela: islak gauza irudikatzen duenez, isla eta gauza
|
bat
eta bera dira, egia da, baina bikoizturik ere badaude, islaren bidez gauza berregin egiten den heinean.
|
|
|
Oraingoz egiazkoa da, kontzeptua eta errealitatea ez baitira bat izan hasieratik, eta oraindik ez datoz bat: amaieran baizik ez dira
|
bat
eta bera izango.
|
|
2007
|
|
|
Arrazoimenaren subiranotasuna aldarrikatzen da, makrokosmosetik mikrokosmos ezberdinetara:
|
bat
eta bera dira unibertsoaren arrazoimena eta giza aberearen arrazoimena; baina, baita ere, polisaren arrazoimena. Arrazoimen absolutu horren erakuspena dira neurria eta harmonia, makrokosmosean bezala mikrokosmos ezberdinetan, esaterako, polisaren antolaketa igualitario edo demokratikoan.
|
|
|
349 Autore horrek —aipatutako diglosia" oso"," territorial" edo" glotofagikoaz" gain— beste bi diglosia mota aipatzen ditu (ikus 345): bata" semi diglosia" edo" seudo diglosia" (hizkuntza
|
baten
eta beraren baitako barietate ezberdinen arteko funtzioen banaketa, adibidez, arabiera klasiko eta arabiera magrebieraren artekoa Marokon); eta bestea" diglosia partziala edo diglosia funtzionala" (diglosia egoera, kasu horretan, ukipen eremuan bakarrik gertatzen da, baina hemendik kanpo hizkuntza horiek lurralde propioak edo esklusiboak dituzte, adibidez, gutxiengo alemaniarrak Danimar...
|
|
|
Hau da, batetik, aztertu egin behar du nola" giza errealitatea idealizatu" (nola lagundu gizabanakoari bere izaera errealetik bere izaera idealera hurbiltzen); bestetik, aztertu egin behar du nola" giza ideala errealizatu" (nola lagundu gizabanakoari bere izaera ideala bere izaera errealean gauzatzen). Bi horiek, beti ere, aldi berean gertatu behar dute eta, egiaz, humanizazio prozesu
|
bat
eta bera osatzen dute.
|
|
|
...oldten lekukotza jasotzea, hain zuzen, 1800 urte inguruan Euskal Herrira birritan etorri zen pentsalari ospetsu horrek euskal nazioari eta hizkuntzari buruz etengabe hitz egiten baitu bere idazlanetan200 Esan dezagun, hasteko, Humboldtentzat" nazioa" eta" hizkuntz komunitatea" ia sinonimoak direla, eta bereziki horregatik —bakarrik ez bada ere— euskaldun guztiak nazio
|
baten
eta beraren kide bezala atzematen dituela.
|
|
|
Horren atzean, beti ere, oinarrizko ideia bat dago, zeinaren arabera gizadia —bere sakonean
|
bat
eta bera izanik ere— historikoki emandako forma kolektiboetan bakarrik den erreala, hain zuzen hizkuntza ezberdinen arabera naturalki bereizten diren gizatalde konkretuetan. " Hizkuntzek, egiaz, nazioak banatzen dituzte[...].
|
|
|
Euskal Herriko muturrei begira zera dio gure autoreak: " Bizkaitar ondradu eta indartsu baina zakarrak eta zuberotar finak, zeinarengan badirudien Proventzako trobadoreen espiritua berriz esnatu dela, hizkuntza Bat hitz egiten dute", eta, euren arteko ulermena beti erraza ez bada ere," nazio
|
baten
eta beraren anai bezala aintzatesten dira" 204 Zentzu honetan argigarria da ikustea nola eta zergatik Humboldtek euskaldunak" Vasken" bezala ezaugarritzen dituen, alegia," v" rekin eta ez" b" rekin idatzita205 Berak harriduraz egiaztatzen du" euskaldun guztiak bilduko dituen izen Bat falta" dela, alegia," ezbairik gabe espainiarrek, frantsesek eta... frantsesek" Biscayens" hegoaldekoentzat eta" Basques" iparraldekoentzat; eta espainolek bakarrik hegoaldekoei buruzko" Provincias Vascongadas" eta" Navarra".
|
|
|
Bildung kontzeptua, bestela esanda, humanizazioaren akuilu bat da edo, Menzeren hitzetan," gizabanako bakoitzaren gaitasunen joko harmoniko eta proportzionala bultzatu eta, horrekin, beraren autoerrealizazioa eragin nahi duen estimulu bat" 36 Esan dezakegu, bukatzeko, paideia grekoa eta Bildung alemaniarra ideia
|
baten
eta beraren adierazgarri direla, hain zuzen gizakia osotasunean —bere dimentsio guztietan eta bere historia betean— kontsideratu beharra aldarrikatzen duen ideiarena.
|
|
2008
|
|
|
Aristotelesen obran, pasartearen arabera, filosofoak hiru axiomak onartzen ditu; horrela, ikusi dugunez, VII liburuan unibertsala substantzia izan ezin den tesia (13 atala) eta partikularrak definiziorik ez duen eta, ondorioz, ezagutu ezin daitekeen tesia (15 atala) onartzen ditu. Aporiaren irtenbidea izatearen gunea eta ezagutzaren gunea autonomoak direla onartzea izan liteke, baina filosofoak agerikotzat hartzen du izatearen eta ezagutzaren guneak
|
bat
eta bera dela (cf. I 2, 982b3; 3, 983a24; V 1, 1013a14).
|
|
|
Nola ulertu behar dira Platonen doktrina ez idatziak? Ontologia eta teologia, zientzia
|
bat
eta bera ala zientzia desberdinak dira. Momentu aporetikoari dagokionez, ondoko galderak planteatzen dira:
|
|
|
Izan ere, ortzi asko balego,[...], bakoitzaren printzipioa espezieari dagokionez bat izango litzateke, baina kopuruari dagokionez, ordea, anitz. Baina kopuruari dagokionez anitz diren gauzek materia dute (askoren nozioa
|
bat
eta bera baita, adibidez," gizaki", baina Sokrates bakarra da). Alabaina, esentzia lehenak ez du materiarik, egintza burutua baita.
|
|
|
Gauza bakoitza bere substantzia bada eta substantzia eta esentzia berdintzat hartzen badira, orduan gauza banako bakoitza bere esentzia izango da. Aristotelesek azaltzen duenez, gauza banakoa eta haren esentzia gauza
|
bat
eta bera bada, gauza banakoa ezagutzea haren esentzia ezagutzea besterik ez da izango," esentzia eta substantzia gauza bat eta bera izan ez ezik, haien esakunea ere bat eta bera da" (1031b33). Errealitate sentigarriei dagokienez, beraz, errealitatearen esentzia eta errealitatea bera identifikatu egiten dira, eta bata eta bestea definizioan adierazten dira.
|
|
|
Gauza bakoitza bere substantzia bada eta substantzia eta esentzia berdintzat hartzen badira, orduan gauza banako bakoitza bere esentzia izango da. Aristotelesek azaltzen duenez, gauza banakoa eta haren esentzia gauza bat eta bera bada, gauza banakoa ezagutzea haren esentzia ezagutzea besterik ez da izango," esentzia eta substantzia gauza
|
bat
eta bera izan ez ezik, haien esakunea ere bat eta bera da" (1031b33). Errealitate sentigarriei dagokienez, beraz, errealitatearen esentzia eta errealitatea bera identifikatu egiten dira, eta bata eta bestea definizioan adierazten dira.
|
|
|
Gauza bakoitza bere substantzia bada eta substantzia eta esentzia berdintzat hartzen badira, orduan gauza banako bakoitza bere esentzia izango da. Aristotelesek azaltzen duenez, gauza banakoa eta haren esentzia gauza bat eta bera bada, gauza banakoa ezagutzea haren esentzia ezagutzea besterik ez da izango," esentzia eta substantzia gauza bat eta bera izan ez ezik, haien esakunea ere
|
bat
eta bera da" (1031b33). Errealitate sentigarriei dagokienez, beraz, errealitatearen esentzia eta errealitatea bera identifikatu egiten dira, eta bata eta bestea definizioan adierazten dira.
|
|
|
a) errealitate jakin baten substantzia errealitate jakin horri berez dagokion zerbait baita, eta ez errealitate anitz baten komuna edo partekatua den ezer. Izan ere, esentzia partekatzen duten errealitateak errealitate
|
bat
eta bera dira. Unibertsalaren izaera partekatuak, beraz, esentzia izateko ezintasuna dakar (1038b8); b) substantzia subjektua baita, eta ez subjektu baten predikatua.
|
|
|
Moorek uste zuen Hegelen ekarpen filosofikoa gauza
|
bat
eta bere kontrakoa defendatzeko posibilitatean zegoela. Hori izango litzatekeela dialektika deitutakoa.
|
|
2009
|
|
|
Arauen jabe egiten denarentzako da historiaren joko handia, arauak erabiltzen dituenaren lekuan jartzen denarentzako, arauak perbertitzeko, kontrako zentzuan erabiltzeko eta arauak ezarri zituztenen aurka itzularazteko mozorrotzen denarentzako; aparatu konplexuan sartu eta dominatzaileak beraiek sorturiko arau beraiez dominatuak izan daitezen arauak funtzionarazi egingo dituenarentzako. Aipa daitezkeen emergentzia desberdinak ez dira esanahi
|
bat
eta beraren hurrenez hurreneko figurak; ordezkapenak dira, lekualdaketak, konkista disimulatuak eta bira sistematikoak. Interpretatzea hastapenetan lurperaturiko esanahi bat argitara poliki erakartzea balitz, metafisikak soilik interpreta zezakeen gizakiaren bilakaera.
|
|
2010
|
|
|
Aipa ditzagun, adibide moduan, honako euren hitzak: " Ez daude bi hizkuntza errealitate sozial
|
baten
eta beraren ordezkari bezala kontsidera daitezkeenak";" Hizkuntza bakoitzaren gramatika berez da ideien modelatzailea, alegia, gizabanakoaren jarduera mentalaren programa eta gida" 140 Egia da, bai, hortik jaiotzen den" Sapir Whorf hipotesiak" gehiegizko interpretazioak ezagutu dituela —formulazio gogorrenean hizkuntza bakoitzak ontologia propioa edukiko luke141.. Hementxe ikusten du Werlenek gakoa:
|
|
|
...ara, non —Anularen hitzak erabiliz—" konpetentzian oinarritutako hizkuntz ezagutza aztertzen duen psiko linguistikari" eta" aktuazioan oinarritutako hizkuntz portaera aztertzen duen hizkuntza psikologiari" arreta eskaini diegun248 Kontua da, hasieran aipatu bezala, bi horien arteko ezberdintasuna ez dela eta ezin daitekeela erabatekoa izan, ze, azken batean, aztergaia
|
bat
eta bera da —" giza hizkuntz gaitasuna" —, nahiz eta bertan azpigai eta perspektiba ezberdinak zehaztu daitezkeen. Zentzu horretan uler daiteke berriagoa den psiko linguistikak, askotan, zergatik hartzen duen bere baitan ordura arteko hizkuntza psikologia, horrela hura kontzeptu orohartzaile bihurtzen delarik.
|
|
2011
|
|
|
Esan behar da, Heideggerren mintzamolde guztia anbiguitate sibilino batek trabeskatua dagoela kontzeptu nagusien indefinizio ezinbestekoagatik, non ere edozein terminok
|
bat
eta bere kontrariorako balio bailezake. Heideggerren apologistei asko gustatzen zaie gogoratzea, haren modernitatearen kritika aprobetxatu eta harekin bat egin dutela Adorno eta Frankfurteko Eskolak(" ezkertiarrek"), oroharki Heideggerren filosofiaren txit kritikoak bestalde.
|
|
2014
|
|
|
Prest zaude tradizio metafisiko eta teologiko bat oinordetzeko, nahiz eta badakizun gaizki amai daitekeela. Beraz, entzun jainko jakintsuegi baten istorioa; jainko zalantzagarri eta begibakar
|
baten
eta bere alaba kuttunaren istorioa.
|
|
2016
|
|
|
kolorean, tamainan, ohituretan, etab.44 Behatzaileren batzuek espezie diferentetakotzat ere jo izan dituzte. Baina, ongi behatu eta neurtuta, denek espezie
|
bat
eta bera osatzen dutela ikusten da(" no doubt that all the races of man are descended from a single primitive stock"), 45 bai soinez (elkarrekin sexualki gurutza daitezke eta haurrak izan), bai gogamenez(" with respect to the numerous points of mental similarity between the most distinct races of man"). 46Diferentziak gradualak dira, ez fundamentalak.47...
|
|
2017
|
|
|
Bestea eta ni ezin etor gaitezke elkarrengana kanpotik. Beharrezkoa da" ni Beste" den izate bat egotea Bestearentzakoaren alderantzizko erdibiketa izateko duena, hain zuzen, ‘erreflexibo erreflexu’ osotasuna ere izate bat den bezalaxe bere ezereza izateko duena, alegia, non eta nire ipseitatea eta Bestearena izate osotasun bakar
|
baten
eta beraren egiturak diren. Hegelek arrazoia luke, beraz:
|
|
|
Emozioa eta kontzientzia batera doaz: emozioa ez da traba moduko bat kontzientzian leku hartzen duena, emozioa emozio kontzientzia da, eta, beraz, giza errealitatea bat
|
batean
eta bere osotasunean jartzen du agerian. Horrez gain, aipagarriak dira 1939ko bi artikulu ere:
|
|
|
Egia bada gizakia aske dela situazio jakin
|
batean
eta bere buruaren hautua egiten duela situazio horretan eta horrekin batera, orduan antzerkiak erakutsi behar ditu giza situazio arruntak eta situazio horietan beren hautua egiten duten askatasunak.22
|