|
2010
|
|
|
Baina apurka apurka, tokian tokikoak jasotzen saiatuko zen. Andima Orueta, Euzkadi egunkariko erreportariarekin hasiko zen
|
batera
eta bestera gertaerak jarraitzen.
|
|
|
Hala gertatzen direla esango nuke. Izan ere,
|
bata
eta bestea Ondarroako herriak bideratutako bi proiekturen barruan sortu dira, nahiz eta Anarenak Elkar argitaletxearen bidez argia ikusi eta Julenenak, Ondarroako Udalaren bidez.
|
|
|
Horrela, Augustin Zubikarairen figura ongi osatua izan dela uste dugu. Batetik, luma erraz eta jantzi
|
baten
eta, bestetik, historialari zorrotz baten ikusmiran izateko zoria izan du Augustinek.
|
|
|
+ 08:00etan edo Madrilako bidea hartu genuen burua makur patrol(?)
|
batean
eta eskuburdinak jarrita, eskuak atzealdera eramanda. Zorionez pixka bat beranduago eskuburdinak kendu eta eskuak aurrealdean ipintzen utzi zidaten.
|
|
|
Gai eta galdera zerrenda idatzia zutela uste dut, paper batzuen hotsa sumatu bainuen eta ez dakit guzia ez ote zuten grabatu. Gaileta
|
bat
eta ura eskaini zidaten. Ezin kexatu, beraz, g.z. hauek emandako tratuaz:
|
|
|
Ahapaldi horiezaz gainera, bestalde, interesgarria den beste eredu bat ere eman asmo dugu, Chambra kahierrekoa. Argitara gabeko eredu
|
bat
eta osorik argitara ez den Sallaberriren eredu zoragarria emango ditugu, beraz, artikulu honetan. Gainerako eredu argitaratuak ez ditugu lan honetara ekarriko leku faltaz2.
|
|
|
Haritschelharren zein Kanta Kantu Khantoreliburuko eredu osatuek hasera bukaera ahapaldiak dituzte. Hasera bukaera hauek kanta paperetako eitea dute hasera ahapaldi
|
bat
eta bukaera ahapaldi bat dutela. Gure ustean behintzat bukaera ahapaldiak Etxahuen estiloko silu edo zigilu nabarmenagoa du.
|
|
|
Beraz, gure espiralaren muturrean haritzetatik hurbilen geratuko den azken zuhaitza Phytolacca dioica, onbua? izateak, haritzek eta onbuak elkarrenganantz adarrak hedatzeak eta, agian, etorkizunean
|
bataren
eta besteen adarrak elkar ukitzeak badu bere sinbolismoa. Hala ikusten dugu guk bederen.
|
|
|
Indian txirotasunaren eta aberastasunaren, edo behintzat ekonomi dinamismoaren, arteko aldea, kontrastea, ikaragarria da sarri. Historian herri baketsua izan da gehien
|
baten
eta kanpokoa hartzeko irekia. Azken aldian nazionalismo kulturala eta erlijiosoa sortu da, gogorkeriaz be bai.
|
|
|
–Mesede egitearren, [bertsopaperak] Besamotzabertso saltzalleari ere ematen omen zizkion, bai, an bere izenik gabe eta arenean edo argitaratzeko eman ere? 43 Izan ere, badago nolabaiteko paralelismoa Erauskin eta Abarrategiren artean: bitzuek hiruna bertsopaper opetsi zizkioten P. Uzkuduni; eta, izenburuei bagagozkie, bitxia da ikustea Erauskinen sorta
|
batek
eta Abarrategiren sorta bik ia ia titulu bera daukatela44 Lankidetzaren bat egongo zen bien artean. Urduliztarraren bertso (paper) edota argibide berriak agertuz gero, agian, posible litzateke galderok erantzutea.
|
|
|
|
Bat
eta bat ez dira beti bi baino gehiago.
|
|
|
Laurogeigarren hamarkadaren hasieran lehenengo aldiz Espainiara joan nintzenean, Kortaturen, hau da, Ferminen taldearen zinta bat oparitu zidan lagun
|
batek
eta izugarri gustatu zitzaidan bere musika. Hamaika urte nituen bere punk rock joera deskubritu nuenean.
|
|
2011
|
|
|
Euren autoritatea berreskuratu nahi izan zuten, eta, horretarako, errukigabe eta bortizki zanpatu zituzten euren ideologiaren, balioen, helburuen eta nahi zuten gizarte motaren aurka zeudenak. Tradizionalistek, helburu pertsonalak babestu ordez, gizarte mota
|
bat
eta ideologia eta balio batzuk babesten zituzten, eta, ondorioz, ez zuten zalantzarik izan eurek bezala pentsatzen ez zutenen aurka bortizkeria izugarria erabiltzerakoan: ezkertiarrak, sindikalistak, errepublikazaleak, euskaltzaleak edo abertzaleak kartzelaratuak, fusilatuak edo desterratuak izan ziren.
|
|
|
Tradizionalistek, helburu pertsonalak babestu ordez, gizarte mota
|
bat
eta ideologia eta balio batzuk babesten zituzten, eta, ondorioz, ez zuten zalantzarik izan euren bezala pentsatzen ez zutenen aurka bortizkeria izugarria erabiltzerakoan.
|
|
|
Biharamunean, kabala atera eta alhaguneruntz akuilatu aintzin larruzko zaku txipi batean bezperan bildutako ezkurrak busti zituen uhoitz batean. Makila gisan, metro
|
bat
eta erdiko burdinezko barra bat zeramala nabaritu nuen bere atzean hartu nuen saihes bidetik. Ardiak txakurraren menpe alhan utzi eta nengoen lekurantz igo zen.
|
|
|
Honetaz be Aita Santuak hausnarketa eder batzuk egin ondoren, Joan Kurutzeakoaren beste testu bikain hau dakar: . Bere Semea, bere Hitza eta Hitz bakarra dauana emon deuskunean, dana
|
batean
eta behin betiko esan euskun Hitz bakar horretan eta ez dauka beste esatekorik. Antzina era askotara profeten ahoz Jainkoak gure arbasoei esana, azkenez, orain gure egunetan bere Semeagaz emon deuskula dana batera eta behin eta betiko.
|
|
|
–Bere Semea, bere Hitza eta Hitz bakarra dauana emon deuskunean, dana batean eta behin betiko esan euskun Hitz bakar horretan eta ez dauka beste esatekorik. Antzina era askotara profeten ahoz Jainkoak gure arbasoei esana, azkenez, orain gure egunetan bere Semeagaz emon deuskula dana
|
batera
eta behin eta betiko. Jainkoa mutu gelditu da, ez dauka beste esatekorik.
|
|
|
Menéndez Pidali. Honek ere bazekien euskara pixka
|
bat
eta erabaki zuen, volver, dejándose llevar de su apego a España y también de su afán de ser útil a su patria en un momento difícil... En un momento crítico, cuando se veía inevitable la segunda guerra mundial, resolvió don Ramón, contra la opinión de amigos y colaboradores, volver a España a instalarse en casa de Chamartín?. Tovar. Instituto Nebrija?
|
|
|
Bestalde han Gran Chaco izeneko lurraldeak eta matako herria ezagutzeko aukera izan zuen. Eta matakera ikasi eta geroago Alemanian bizi zela, gramatika
|
bat
eta etnotestuak aragitaratu zituen. Salamankan zegon tarte labur horretan Buenos Airesen argitaratzen du 1 aldiz 1961an. Catálogo de las lenguas de América del Sur?.
|
|
|
Akitu samar geundenez, sabela berdintzeari ekin diogu. Gerizpean jarri eta
|
batek
eta besteak ekarri duena batuz, otordu paregabea egin dugu solasean: jakia eta edaria neurrian eta osagarri lekua eta bakea.
|
|
|
Ibero aita semeak diseinatutako dorrea. Ezkilategia harroin
|
batez
eta lauki formako sotabasa batez osatuta dago, eta horien izkinetan pinakuluak ikusten dira eta laranjaerdiko kupula batek errematatzen du
|
|
|
Kanpandorre hau alboko hormetatik ateratzen da. Lehenbiziko gorputzean, hondotik gertuen dagoenean, zirkuluerdiko arkuek eratzen dute arkupea eta arkuen gainean San Pedroren armarria ageri da, eta goraxeago leiho bat txaranbeldu samartua; bigarrenean kanpaiak daude, erloju eta guzti zirkuluerdiko arkuen babesean; hirugarren gorputza oktogonala da, eta kupula
|
batek
eta kupulatxo batek errematatzen dute
|
|
|
Aurrera egin ahala, euskara hutsezko edo definiziozko hiztegien hutsunea beteta ikustean, hiztegi elebidunetara jo genduan eta geroago, batean era
|
batekoak
eta bestean bestekoak landu izan genduzan premien arabera. Izan be, hau izan dogu beti gogoan:
|
|
|
–Buztarri, k maite eban egun hau. Izan be, egun horren sortzailetzat hartu geinke bera A. Migel Mariagaz
|
batera
eta berak be halan agertzen dau bere burua, goiko lerroetan ikusi dogunez.
|
|
|
8Eztabaida taldea da informazioa lortzeko moderatzaile
|
baten
eta taldekide batzuen artean egiten den eztabaida. Honen bitartez, taldekideentzat garrantzitsua eta adierazgarria dena ezagutu nahi du moderatzaileak.
|
|
|
Aitzpea Leizaolak dioen bezala,. Gerran garaile izan ziren aldetik, Francoren agintaldiak gertatutakoaz narratiba sendo bezain unibokoa bultzatu eta mantendu zuen berrogei urte luzez, bai eta memoria publiko ofizial
|
bat
eta bakarra, bere heroi eta biktimekin? (Leizaola, 2009: 353).
|
|
|
Eüskal Herri,
|
bat
eta librea! Monzon jauna, zük bezala, jarraik dezagün borroka, estatüek honar dezelaheben nausiak gu girela!
|
|
2012
|
|
|
Jardunaldietan, beste irudi eta adibide politak azaldu ziren. Jose Ramon Etxebarriak, esaterako, formula eta formula hitzez emateko modua bereizi zituen; esanez, alegia,
|
bat
eta bakarra izaten dela formula, baina mila modu daudela formula hori hitzez azaltzeko. Eta hizkuntzaren erabileran ere berdin gertatzen dela.
|
|
|
Ametsen itsaso baretandenbora ez doanean aurrera, behin sasoi
|
batetik
eta gerozein nekeza den esnatzea, eta areago ohetik jaikitzea.
|
|
|
Beste honeek, toki mugatukoak izatearen marka, bertakoentzat alde badabe be, gainerako guztientzat kontra dabe. Dana dala, mugatua bai, hemen guztia mugatua dan heinean, baina bestela, belaunaldi
|
baten
eta sasoi baten izaera egokien jasotzen eta adierazten dabenetarikoak dirala esango neuke. Alde batetik hori, baina bestetik, jendeak oraingo giro irabiatuan, informatikaren zurrunbiloan sarturik, liburuak irakurtzeko astirik eta patxadarik hartu ezina dago.
|
|
|
Gero, umetatik hasita gaur arte, ordena kronologikoan, garantzen ditu oroimenean gordeta izan dituan hainbat gauzatxu. Umetako gauzak laster
|
baten
eta orrialde gitxitan agertu deuskuz. Behingoan ikusiko dogu umea mutiko eta gazte eginda.
|
|
|
Iurretako kofradi auzunean eten bakoa ei zan ezpata dantzarien tradizioa: . Beti izan dira Oromiñoko eta Arriandiko eta beste kofradietako dantzariak Iurretako sasoi
|
bateko
eta besteko dantza taldeetan?.
|
|
|
Itziar Oizek ezer gutxi zeukan: etxe bat, katu
|
bat
eta beste bost gauza gehiago. Lanpas asko ezagutu behar izan zituen, eskaileretako azken mailetan sarritan eseri zen, lerroetako azken postuetan egon (loteria erostera hurreratzen zen ia aldi gehienetan), zabaltzen ez ziren ate itxietan txirrina jotzen aritu zen (etxez etxe garbigarrien orrialdeak banatzen eta haietan zegoena azaltzen, adibidez).
|
|
|
Hirugarrenean eguzkia, eta azkenik, laugarrenean, lurra irudikatzen duen ikur koaternarioa. Biribil handi
|
batean
eta gurutze handi batek banaturiko laurdenetan A letra bana azaltzen dira. Gurutzearen gibeleko aldean, gaur elizaren hormatik dagoen alde ezkutu horretan alegia, INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudeorum/ Nazareteko Jesus, juduen errege) irakur daiteke.
|
|
|
Baina, senideok, orain eskerrak emonaz
|
batera
eta aurrekoak adeitsu gogoratu ondoren, olako gogoetak sortzen jakuz naitanaiez biotzean:
|
|
|
Larreari ere bere ordua iritsi zitzaion, 1839ko urriaren 1ean. Ondoko urteak fraide sakabanatuenak izan ziren, mende laurden
|
bat
eta gehiagoan (173 or.) 10.
|
|
|
Egin ditudan elkarrizketetan, batzuek esan didate honelako gogoeta
|
bat
eta, oro har, biktimen aldeko ekimenak beranduegi datozela, gerrako kaltetuak zein Francoren errepresioa jasan zuten ia denak hilda daudelako. Zilegi da hori pentsatzea.
|
|
|
Horrez gain, kontuan izan behar dugu alde bateko zein besteko soldadu ugari hil zela gure herriko lurretan, frontea mugitu gabe egon zen zazpi hilabeteetan. Oso zaila da zenbaki bat ematea, baina, nire ustez, alde
|
bateko
eta besteko ehunka soldadu hil ziren. Bereziki, soldadu asko hil ziren Egixarreko batailan (1936ko urriaren 21ean) eta San Esteban egunean Kalamuan egin ziren borrokaldietan (1936ko abenduaren 26a).
|
|
|
10 Diferenteak gara, baina ez hainbeste. Beheko tabernan egon naiz lagun
|
batekin
eta hori esan diot, eta konforme zegoen nirekin. Eta pentsatu dut hauxe:
|
|
|
Nik ez dut deus erantzun baina gero pentsatu dut plazerra bilatzea beste barik, bururik gabe, triskantzara doan bidea dela: fama gaiztoa hartzen du
|
batek
eta zure ibileren jakinean dagozen jendeek toma egiten dizute. Epikurok ere bazuen teorizatu nola plazer batek ondorio mingarriak bazekartzan orduan hobe dela plazer hori atzeratzea, eta hori buruakin jokatzea da, eta holaxe nik hamaika plazer atzeratzen ditut nire gaur egungo bizitzan.
|
|
|
16 Jakinduria. Herenegun hartu nuen Biblia
|
bat
eta Jakituriaren liburua irakurtzen hasi nintzen, liburu bat Salomonek idatzi omen zuena. Eta aurreratu nintzen erdiraino edo gehiago eta erresumen bat egin nuen nire artean:
|
|
|
Baina hor ez dira amaitu nire aberiguazioak, baita teorizatzen dut honela jarraituz: ezagutza unibertsala pribaziogabea denez ezagutza santua da, baina lortu ezina da filosofia naturaletik, soilik filosofia sobrenaturalistak erakusten digu ez dela ilusio huts
|
bat
eta bai errealidade inteligible bat, inbisiblea den arren.
|
|
|
hitza mamurtu nuen minutu batzuetan zehar. Horretan nenbilela, bat
|
batean
eta berriro ere orban zuriarekin topatu nintzen. Aurkez aurke jarri nintzaion:
|
|
|
Bertan zapatu beratako egunkari zatiak topau ebezan. Gorriak lau kainoidun itsasaldeko bateria
|
bat
eta beronentzako munizino ugari itxi ebezan atzean. Hilabete batzuk lehenago imini ebezan bertan.
|
|
2013
|
|
|
Adiskide zaharrekin hitz egiteko uneak izaten dira, umore onean eta aldarte hobean igarotzeko tenorea. Gu ere bertara hurbildu ginen, eta han izan ginen oren batez edo,
|
batekin
eta bestearekin mintzatzen. Allande Sokarros adiskideak Oloruen gertatutako xelebrekeria kontatu zidan.
|
|
|
Horren harian, honela idazten dio bere neba Lorenzo Cepedari dataz: . Gotzaina (Avilakoa, Álvaro Mendoza) bidali nuen liburua (Bizitza) eskatzera, beharbada, Jaunak geroago eman didanarekin osa daitekeela iruditzen zaidalako eta horrela, beste
|
bat
eta handiagoa egin?.
|
|
|
Nik esan nion: Bada, liburu hori eskuratu ezin dugunez gero, saia zaitez oroimenera ekartzen eta horrela hartaz gogora datorkizunaz eta beste gauza batzuez idatz ezazu beste liburu
|
bat
eta azaldu doktrina orokorra, esperientziak nori gertatu zitzaizkion aipatu gabe.
|
|
|
Baina hau ikusi ez, eta beste garai batzuetakoa kontatuko baligute, nork sinets dezake? Zer arrazoiz atera dezakegu, har
|
bat
eta erle bat bezalako izaki hain arrazoi gabeak gure onerako lan egiten hain arduratsuak eta hainbesteko trebetasunaz ari direnak izan daitezkeenik, hartxo gaixoak bizia ahalegin horretan galtzeraino. Besterik esaten ez badizuet ere, zati baterako baduzue hemen, ene ahizpak, hausnartzeko, horretan gure Jainkoaren miragarriez eta jakinduriaz gogoeta egiteko aukera baituzue?
|
|
|
Orduan A. Romani, hau ere kaleko jantziaz zen-eta, nor zen galdetu zion; erlijiosoa zela erantzun zionean, abitua janzteko esan zion. Honek berehala jantzi zuen guk apaiz-etxean utzitako
|
bat
eta abituz jantzita esku hartu zuen mezatan. Amaieran Gobernukoek kanoi tiroa jaurti zuten eta elizako horman jo zuen, ondorio txarrik gabe.
|
|
|
Hona labur bildurik, gerrateko ingurumarian izan zen gertakari tristeetako bat, alde
|
batetik
eta bestetik izan zirenen artean, bat gehiago. Gertatzen dena hau da:
|
|
|
Aita Roman bakarrik geratu zen, eta bere gain hartu zuen ikastetxearen ardura. Ordurako utzia zion zaurituen ospitale izateari, eta ikastetxea arrisku larrian zen, gerrako su puntuan, alde
|
batekoek
eta bestekoek erasotzen ziotela. Une hartan, nondik irtenik ez, eta bere burua Etxanon egoitza zuen frankisten aginte militarraren esku uztea erabaki zuen.
|
|
|
Dorretxeez hitz egiterakoan hasierako lurralde bereizkuntza bat seinalatu behar da: lurraldea bandoetan (oinaztarrak eta ganboatarrak) banatzen dutela irizpideren
|
batekin
eta nolabait banderizo batzuen lehentasuna ere adierazten dutela besteen gainean. Baina bereizkuntza honek XV. mendeko bigarren erdian desagertzeko joera du, hain zuzen gureganaino iritsi diren dorretxeak eraikitzen edota berreraikitzen hasten direnean.
|
|
|
Gero bidaiak eta argazkiak urrutiago ateratzen dituzte. Sibilan beltzaran
|
batekin
eta ilegorri batekin, zezenak ikusten, eta jai aretoetan. Bartzelonan. La Coronela?
|
|
|
Eta laikoek onetsi zuten bere pertsona eta bere lana. Logroñoko plaza
|
batek
eta kale batek bere izena dute. Eta bere historia kristau laikoek argitu dute.
|
|
|
4 Datuok www.eustat.es web orritik hartu ditut. Nahiz eta iturria Kulturaren euskal Behatokiak egin zuen Arte eta Kultura Industriak 2009 lana dela esan,
|
batean
eta bestean datuak desberdinak dira. Nik Eustatek ematen dituenak agertzen ditut, nire ustez, logikoagoak direlako.
|
|
|
Nik dakidala inork ez du egin nik egiten dudan, Kanten galdera zentral hori kontuan hartuta, nik egiten dudan jiroa, hau da, galdera hari baiezko batekin erantzutea, eta ez nik ahal dudalako, eskatu egingo lidakete demostrazio
|
bat
eta orduan nire burugabetasuna agerian geratuko litzateke, baizik eta personaje historiko bat deskubritu dudalako, nire ikerketetan, bazituenak egiten eta mordoa gainera egin zituen, eskrituren arabera, eta eskriturei jaramon egiten badiegu, jakina. Zeren dena mitologia bada, batek sarritan erraten didan moduan, orduan positibisten jokoan erortzen gara, azkenik jausiz materialismo zientifikoan, zientifismo materialistan.
|
|
2014
|
|
|
Francoren diktadurapeko egun ilun hareetako baten: Bilboko Manzarredo kalean abade mordo
|
bat
eta erlijioso batzuk egozan alkartuta Gotzaindegiko gela hareetan, diktadurak eta Gotzainak hari men eginik, gure Herriaren aurka euken jokaera bidegabea salatzeko. Ni be han nintzan, baina nirea hareei alkartasuna adierazteko bisita antzera izan zan gehiago.
|
|
|
Beraz, Jose Antonio, era berean, irakasle eta ikasle izan zan Arrazolan. Kristoren Barri Ona, dotrina (katekesia) irakasten eutsen hango eliztarrei
|
batetik
eta euskal kulturazko gauza asko bestetik, batez be euskal dantzak. Berak, barriz, euskara jatorra, herri euskaldun eta baserri giroko baten pentsaera eta izaera ikasiko zituan hareengandik.
|
|
|
Gero naziek munduko bigarren gerratean ikerlari horien datoekin, jakin zuten bazegola Auñamendi inguruan herri berezi
|
bat
eta dokumentalen bat edo beste egin zuten. Eta batez ere jaietan Irun eta Donostiara etorri jaia ospatzeko.
|
|
|
4Datuok www.eustat.esweb orritik hartu ditut. Nahiz eta iturria Kulturaren euskal Behatokiak egin zuen Arte eta Kultura Industriak 2009 lana dela esan,
|
batean
eta bestean datuak desberdinak dira. Nik Eustatek ematen dituenak agertzen ditut, nire ustez, logikoagoak direlako.
|
|
|
Horra, beraz, lehen bi zati nagusiak, kopla sailaren ardatza edo bihotza osatzen dutenak. Bi zati hauek kopla sailaren bizkarrezurra osatzen dute, eta zati
|
bateko
eta besteko koplakoso desberdinak dira?. Kopla sailak zati gehiago ere izan ditzakeela dio jarraian, esaterako, Santa Ageda bezperan kantatzen denean, haren bizitza.
|
|
|
Izendatze honetan erabiltzen diren hitzak ez direla bereak diosku, koplariak erabiltzen zituen deitura edo izendatzeak baizik: zaldun nagusia eta zaldun gaztea
|
batetik
eta dama nagusia eta dama gaztea bestetik. –Erdi Arotikako izendatzea da, artean zaldun eta damei pleitesia edo begirune handia ekartzen zitzaienekoa.
|
|
|
Horrexegatik deitzen diogu zati honi notak, notatzen edo goraipatzen direlako etxekoak. Koplariak, hala ere, nota berak kantatuko ditu
|
batean
eta bestean. Baserri bateko etxeko jaunari urrezko bizarra eta zilarrezko espalda dituela badio, hurrengo baserrian ere berdin esango du.
|
|
|
Orretarako dituen kemena ta zaletasuna aundiak izanarren, etzen noski bide legunetik hainbeste irtengo, aurretikoak izan ezpalitu: nerau bat, nerekin bateratsu besteren
|
bat
eta arren ondoren eli osoa, berrizale mordo andi ugaria?.
|
|
|
Montevideoko Euskal Erria aldizkarian ere argitaratu zen gramatika hau. Atalak berdintsuak dira
|
batean
eta bestean.
|
|
|
Hareetariko bat gero, buruan abade kapelea ekarrela agertu jakun abadeplantak eginaz?
|
Batera
eta bestera, ziztuan, balak ebiltzan.
|
|
|
–Behin, Jauna hartu ondoren, Haren Maiestateak neure indar guztiekin horretan saia nendila agindu zidan, monasterioa egin egingo zelako promesa handiak eginez, eta han atsegin handia izango zuerla Berak, eta San Jose izena emateko, beronek zainduko gintuela ate
|
batean
eta Andra Mariak bestean, eta Kristo gurekin ibiliko zela, eta distira biziz argi egingo zuen izarra izango zela eta Ordena erlijiosoak zabarkerian eroriak izan arren, ez pentsatzeko haietan Jainkoa gutxi zerbitzatzen zenik; ea zer izango litzatekeen mundua erlijiosoengatik ez balitz? (Bizitza 32, 11).
|
|
2015
|
|
|
Egotaldi horretan, Andolin gaztea ez dago geldi:
|
batarekin
eta bestearekin dihardu berbetan euskalkiari erreparatu barik, laborari zuberotarrekin, zein itzal handiko euskaltzainekin. Hortik sortu zen Arestiren aldarri sentitu hura:
|
|
|
1936ko urriaren hasierako borroken ondorioz, alde
|
bateko
eta besteko mutil gazteak hil, eta herritarrak guztiz beldurtu ziren. Berriatuarrek momentu latz asko bizi izan zituzten gerratean, baina urriaren hasierako egun horiek erabat garratzak izan ziren, bereziki Asterrikako eta Erriberako bizilagunentzat.
|
|
|
lana, familia, astialdiko jarduerak? Diktadura bortitz
|
baten azpian
eta arazo ekonomiko larriekin, baina Berriatua bere onera etorri zen 40ko eta 50eko hamarkadetan, eta gizarte sareak, kohesio soziala edota harremanak berriro ehundu ziren. Edozelan ere, gerrako belaunaldiek beti presente izan dituzte 1936tik 1939ra bizitakoak.
|
|
|
Halandaze, Ijorreta Eleizateko azken urteotako azken urteotako historia neure gogoaren begietatik ikusitako eta oroimenean gordetako iritziekin idatzi dut. Zenbaitzuetan edo gehientsuenetan asko eta askorekin
|
bat
eta beste batzuetan beste batzuen eritzira hurbil naiteke, agian.
|
|
|
erlijioa gordetzen ez denekoa, monasterio berean bi bide direnekoa: bertutezko eta erlijiozko bidea, eta erlijiorik ezaren bidea, eta berdintsu dabiltza
|
batetik
eta bestetik; ez, gaizki esan dut, berdintsu ez, gure bekatuengatik gehiago ibili ohi dira inperfekzio bidetik; eta hortik gehiago dagoenez, bere aldeko gehiago ditu. Hain gutxi erabiltzen da egiazko erlijioaren bidea, non bere bokazioari benetan eta oso osorik ekin nahi dion fraide eta mojak beldur handiagoa izan behar baitie bere etxean bertan daudenei, deabru guztiei baino; eta kontu eta zuhurtzia handiagoa behar du Jainkoarekin izan nahi duen adiskidetasunaz hitz egiteko, deabruak monasterioetan eratzen dituen beste adiskidetasun eta nahitasunez hitz egiteko baino.
|
|
|
Ez zegoen nigana hurreratzerik, hain penagarri nengoen, non ezin bainuen sufritu. Maindire batean batek alde
|
batetik
eta beste batek bestetik erabiltzen ninduten? (6, 1).
|
|
|
(?) Haren etxekoen berri gehiago jakiten saiatu nintzen. Hobeto jabetu nintzen hondamendiaz, eta gizagaixoak ez zuela hainbesteko errurik ikusi nuen; zorigaiztoko emakumeak aztikeriak jarri zizkion kobrezko idolotxo
|
batean
eta bere maitasunarren idunetik zintzilik erabil zezala erregutu zion, eta inor ez zen gai izan hari hura kentzeko(?). Hau jakin nuenean, hari maitasun handiagoa erakusten hasi nintzen.
|
|
|
Ez zaitezte arduratu, ene alabak, apaltasun hauetaz; baizik eta trata ezazue Harekin aitarekin bezala eta nebarekin bezala eta jaunarekin bezala eta senarrarekin bezala; batzuetan modu
|
batera
eta besteetan bestera; Berak irakatsiko dizue zer egin pozik edukitzeko. Utz inozoak izateari; eska iezaiozue hitza, zeuen Senarra duzue-eta, halakoari dagokionez trata dezala zuokin.
|
|
|
1 Otoitzaren gaian sartuz noala dirudi, eta oraindik falta zait zertxobait azaltzea: apaltasuna da, etxe honetan beharrezkoa dena; izan ere, otoitzeko ariketa nagusia da eta, esan dudanez, oso komenigarri da apaltasunean zeuen burua nola ongi trebatu ulertzen saiatzea, eta hauxe da haren puntu nagusietako
|
bat
eta otoitzari emanak dauden pertsona guztientzat oso beharrezkoa dena: benetan apala denak nola pentsa dezake bera kontenplaziora iristen direnak bezain ona dela?
|
|
|
|
BATEN
eta BATEAN diferenteak dira bizkaieraz: –Behin baten...?;. Askok egiten deutso San Antoniori, egun batean joan eta bestean etorri?.
|
|
|
Pozgarria da hau Santa Teresaren jaiotzako bosgarren mendeurrena ospatzen ari garen honetan gertatzea. Gutun hau aurkezterakoan iruzkin labur bat egingo dugu, geroagorako eta gaztelaniazko aldizkari baterako utziz testu originalaren argitalpena, azalpen osoago
|
batekin
eta xehetasun tekniko gehiagorekin.
|
|
|
Bi aurkari hauek batera ekarri nahi nituela dirudi, bata bestearentzathain arerio zirenak? espiritu bizitza
|
batetik
eta poz atsegin eta denbora pasa sentsualak bestetik.
|
|
|
Pixka bat lehenago han egoterik ez zen-eta, etxetxo hura ikusi nuenean, halako espirituaz, begiratzen nuen aldera begiratzen nuela, uste dut? onbideratzeko zerbait aurkitzen nuela, eta konturatu nintzen nola bizi ziren, nolako hilduraz eta otoitzez, eta zein etsenplu ona ematen zuten; izan ere, ikustera etorri zitzaizkidan handik hurbil zeuden jaun
|
bat
eta honen emaztea, nik ezagutzen nuena, eta haien santutasuna eta herri haietan egiten zuten on handia niri kontatzea bukatu besterik ez zuten egin, eta ez nintzen nekatzen gure Jaunari eskerrak ematen, barruko poz handi handiaz, gure Ordenaren onerako eta gure Jaunaren zerbitzurako hasiera emana ikusten nuela iruditzen baitzitzaidan. Haren Maiestateak nahi beza aurrera eramatea, orain doazen bezala, horrela nire asmoa oso egiazkoa izango baita.
|
|
|
Baina gutxi iraun zidan. Izan ere, meza amaitu zenean, leiho batetik patiora begiratu nuen pixka
|
bat
eta alde batzuetatik horma guztiak lurrean ikusi nituen, eta haiek konpontzeko egun asko ziren. Oi ene Jainkoa!
|
|
|
Medina del Campora bidean zegoela esan zidan, eta ni harantz banindoan Valladolideko fundaziorako, bide zuzena zela eta ikusiko nuela. Nik baietz esan nuen, eta egin ere hala egin nuen, ekainean abiatu bainintzen Ávilatik moja lagun
|
batekin
eta Aita Julian Dávilarekin, bide hauetan laguntzen zidala esan dudan apaiz Ávilako San Josereneko kapilauarekin29.
|
|
|
4 Medinara iritsi ginenean, berehala hitz egin nuen Aita Frai Antoniorekin, eta zer gertatzen zen esan nion eta ea bihotzik izango zuen aldi batean han irauteko; ziur egon zedila Jainkoak laster batean konponduko zuela, eta kontua hastea zela soilik (uste dut, esaten den bezala? ...ak egin duena, eta are argiago orain arte ikusi dudana baino; izan ere, hau idazten dudan unean, Fraide Oinutsen hamar monasterio daude32Jainkoari eskerrak), eta sinets zezala ez zigula baimenik emango ez aurreko probintzialak ez oraingoak (haren baimenarekin izan behar baitzen, hasieran esan nuenez) 33, etxe oso onean ikusiko bagintuzte, hartarako baliabiderik ez izateaz gainera; halako baztertxo
|
batean
eta halako etxean, ordea, ez liekete kasurik ere egingo. Hari niri baino kemen handiagoa eman zion Jainkoak; eta esan zuen, ez han soilik, txerritoki batean ere egongo litzatekeela.
|
|
|
Predikatzera zihoazen, diodanez? legoa
|
bat
eta erdi, bi legoa, oinutsik (orduan ez zuten abarketarik erabiltzen, gero bai janzteko agindu zieten), eta elurraz eta hotzaz; eta predikuak egin eta aitortzak entzun ondoren, oso berandu itzultzen ziren beren etxera bazkaltzera. Pozaren pozez, guztia zuten gutxitzat.
|
|
|
Kortazarrek ez zirudien berotuta, edo zetorren borrokak asaldatuta; lozorrotutako aurpegia erakusten zuen, tristura pixka
|
baten
eta ahariarekin partekatzen zuen pattarraren eraginez. Gizon bakartia zen, inoiz izan omen zuen emakume bat, baina aspaldi hartan bakarrik bizi zen, aurrera egiteko nekeak jota.
|
|
|
4Datuok www.eustat.esweb orritik hartu ditut. Nahiz eta iturria Kulturaren euskal Behatokiak egin zuen Arte eta Kultura Industriak 2009 lana dela esan,
|
batean
eta bestean datuak desberdinak dira. Nik Eustatek ematen dituenak agertzen ditut, nire ustez, logikoagoak direlako.
|
|
|
Teresak biak erabilten ditu. Batzuetan
|
bata
eta besteetan bestea. Baina maitagarriagoa dauala dirudi, bildutasunezko otoitza?.
|
|
|
–Esan dezagun bat egitea honela izan daitekeela: argizarizko bi kandela bezala, bata bestearekin oso osoan biltzen direnak, argi guztia bat izateraino, edota metxa eta argia eta argizaria bat izateraino; baina gero ongi bereiz daitezke
|
bata
eta bestea, eta bi kandeletan geratzen dira, edota argizarizko bi metxatan. Hemen, ordea, zerutik ibai edo iturri batean eroritako ura bezala da, guztia ur eginik, ez baitago bereizterik ezta jakiterik ere zein den ibaikoa eta zein zerutik erori zena; edota itsasoan sartzen den erreka txikitxo bat bezala da, ez da izango bata bestetik bereizteko modurik; edota gela batean argi handia sartzeko bi leiho baleude bezala; bereiz sartzen bada ere, guztia argi bat egiten da.
|
|
|
–Otoitzaren gaian sartuz noala dirudi, eta oraindik falta zait zertxobait azaltzea: apaltasuna da, etxe honetan bearrezkoa dena; izan ere, otoitzeko ariketa nagusia da eta, esan dudadanez, oso komenigarri da apaltasunean zeuen burua nola ongi trebatu ulertzen saiatzea, eta hauxe da haren puntu nagusietako
|
bat
eta otoitzari emanak dauden persona guztientzat oso beharrezkoa dena? (Bidea 17, 1).
|
|
2016
|
|
|
Prozesu horren gakoa gizarte estamentu guztiak bertan inplikatzean zetzala uste zuen Kontseiluak, eta Bai Euskarari Akordioan Euskal Herriko gizarte eragile nagusien euskararen normalizazio osora iristeko prestutasuna jaso zen, guztiak protagonista izango zituen esku hartzeko prozesu ireki
|
batean
eta beharrezko izango ziren neurri normalizatzaileak adosteko konpromiso argiarekin.
|
|
|
Bota nazazue leize zulo horretara eta egizue berdin zuek ere. Azkenak itxi dezala harpea haitz
|
batekin
eta joan dadila menditik behera Kixmiren jaiotzaren berri ematera?. Hala egin omen zuten denek eta hargatik deitzen diote Ataungo Balankalekuko trikuharriari jentil hilobia eta jentil harria?.
|
|
|
–Bota nazazue leize zulo horretara eta egizue berdin zuek ere. Azkenak itxi dezala harpea haitz
|
batekin
eta joan dadila menditik behera Kixmiren jaiotzaren berri ematera, esan omen zuen jentilen buru zen agureak.
|
|
|
Eta horrela jokatu zuten. Alde batetik, Perkain, Ximun Nafarra, Goizuetako
|
bat
eta laugarrena andoaindar bat. Bestetik, Arantzako Estudiantea, Txintxoa, saratar bat eta Toloxa donostiarra.
|
|
|
Alde batetik, Perkain, Ximun Nafarra, Goizuetako bat eta laugarrena andoaindar bat. Bestetik, Arantzako Estudiantea, Txintxoa, saratar
|
bat
eta Toloxa donostiarra. Agirietan azaltzen denez, partida hura izan zela eta, Oiartzungo ordezko alkateak emandako baimena justifikatu behar izan zuen agintarien aurrean.
|
|
|
Bertso honetan kontatzen denez, Perkainekin batera honen semeetako
|
bat
eta Kurutxet aritu ziren Azantza, Elhorga eta Haroztegiren aurka. Irabazle Perkainen taldea izan omen zen.Lehen bertsoak honela dio:
|
|
|
Itzulpena esaten dugu, hitz bakar
|
batez
eta nolabait adieraztearren; baina itzulpen soila baino gehiago eskatzen zaigu. Santa Teresa euskalduntzea, geurera ekartzea, erdal urak euskal ur bihurturik, gure uharkara eta gure moldeetara bideratzea.
|
|
|
Klasikotasun berberetik abiatu eta santa Teresaren testuak, euren gatz eta korapiloak barne hartuta, irakurketa tolesgabea egiteko parada ematen du itzultzaileak,
|
batera
eta bestera barreiatuz euskarazko hitzen eta testuen jario jatorra eta sustraiduna.
|
|
|
Egun da garaia honelako problemak planteatzeko. Oh tempora, oh mores, diot nik, eta planteatzen dut honela problema, ala inperiozaletasuna ala internazionalismoa, baina hori muturrekoegia izan daiteke askorentzat, eta niretzat ere pixka bat estremista da, eta agian badago beste aukera bat, erdiko neurriaren alde egotea,
|
batetik
eta bestetik hartuz hoberena, onena eta ederrena. Nik ez dakit nola joango den historia, etorkizun dena indeterminatua da, baina niretzat, abertzalea naizen arren (abertzalea eta autodeterminazioaren aldekoa izaten jarraituz, eta ondo xamar esplikatu dut zergatik), erdiko neurrian egon daiteke bilatzen dugun bertutea, filosofoak zioen moduan.
|
|
|
Eta sarritan ez dogu errespetatu bakotxak bere kontzientziaren arabera al dan ondoen Ebanjelioaren balioak onartzea. Kontzientzia ondo hezten arduratzea da gauza
|
bat
eta beste bat kontzientzia ordezkatzea. Elizaren irakaspenak ezkontzari eta familiari buruz, ez dira askorentzat, Jesusen errukiz beteriko mezuaren ispilu.
|
|
|
Nork berarena irakatsi, inorenetik ikasi, imitatzen, kopiatzen, hartzen eta plagiatzen.Horra hor buru lanekojarduera legezkoakzein ilun ez legezkoak,
|
bateko
eta besteko. Hala ere gure trukeona, onartuko nuke.
|