|
2007
|
|
|
— Bai, egun on, aita, ama... aipatzen ahal dute Marletako bordan kausitu hezurkinak? Egun errientak erran dauku, nola atzoko hezur puska heietan bazela zango ziri bat, hanka puska
|
bat
eta, beste xehekeriaren artean buru-hezur bat ere bazitakela, gizon edo emazte batenak segur! Ez da hori ardi edo ahuntz hezurkin bat ez, ama?
|
|
|
Kaiet bera, xutitu zen asalduraren gordetzeko alde
|
batetik
eta bestalde, aspaldian baitzakien Xanaren aitak hastiatzen zuela borda madarikatu hura salarazi zeion denboraz geroztik. Alta, tutik ez zuen balio borda tzar hark, bazakien hori Mañexek arras ongi, halere zer herra bere suhiarentzat!
|
|
|
Eta badakizu nor ziren? Apezak erran daukunaz, juje
|
bat
eta prokuradorea! Eta badakizue zertako?
|
|
|
Goiz goizean merkaturat heldu ginen eta, lehen jende saldoa lekuen hartzen ari zen, bakoitzak behi, ardi edo zerri tropa bat estekatzen zuela burdinezko kadenetan, bertze batzuk aldiz saski edo zareetan zituzten mozkinak lurrean hedatzen denek ikusteko gisan, aitak aldiz zaldia uzten zuela bere karrosarekin merkatuaren erdian zegoen platana erraldoi
|
baten azpian
eta giderrak enborrari estekiz — zaudezte hor biak, itzalean izanen zirezte sarri — eta, bere karrosan zuen zaku gotor eta beltzaran bat platanako abar bateri lotuta dilingo, laster joan zen kurri, kabala hau kunki, beste huni so, jende ainhitz agurtuz, irriz batzutan, erdi kexu bezala bestetan, eta, ni, harritua, ahoa xabal xabala, ez jakin norat ez nori so egin, erdi burxoratua hainbe... Goiza joan zautan kasik ohartu gabean jendez mukurru zen plaza hartan, eta ordukotz begiak klikaka hasiak nituen akidura eta lo eskasa gatik, azkenean jarri bainintzen karrosaren alkian, handik bederen goradanik ikusten nintuela merkatuko harat hunatak, emazte, gizon, kabala, erhauts eta kearen artean, aments batean bezala.
|
|
|
Horrela, ene anai bat esku
|
batean
eta ni bestean, ongi inguraturik, gure ama presentatu zen igande aratsalde batez, gazteluko portale erraldoiaren aintzinean, ezkila joz herabeki bainan azkar eta harri xintxolaz emukatutako bidexka segituz," villa" eder haren ate aurrean plantatu beha. Bat batean, ikusi ginuen, Xantiana, etxetik ateratzen tarrapatan, xuriz bezti, buru gainean lorez apaindutako xapela bat soinean, irriz karkailaka bizpahiru mutiko gaztek jarraitzen zutela, heiek ere farrez, dauztika pittika batzuen antza.
|
|
|
" Heldu den igandean berriz holakorik gertatzea damu litake, jadanik gutti aski bailitake gure azken elizatiarren galtzeko, eta hori ezin onhartua litzaiguke. Orduan, egin dezagun otoitz, artetik, gure Jainkoari galdatzeko, zutaz urrikaldurik, indar berri
|
bat
eta bultza sendo bat igor dezauzun gainerat, mihia zaluaraziz, hitzak turrustan ahotik ateraziz, ahalge eta herabeak kasatuz, Hitza heda dezazun paropiako ardi guzien hoberenetan, amen".
|
|
|
Gaitzeko ero krisia lotu zitzaion, denak hautsiz sukaldean, oihuka bazter guzitan, azkenik mozkorra arraildua piltzar baten gisan lurrean zihoan herrestan. Ni, eskailer azpiko gordailuan sartu nintzen bixkotxa paketa
|
bat
eta iranja jusa pinta bat eskuetan, eta han egon nintzen bi egun osorik. Sei urte nituen.
|
|
|
Orduan naiz ohartu emazte haren ondoan zagola hamar bat urtetako mutiko
|
bat
eta eskutik harturik erraten zion: " Ale, goazen etxearat Ion, orain bukatua da".
|
|
|
Baina aurre egoitza honetan den harrigarriena da harri zabal batean bat bestearen gainean lehengo gizonak zizelkatu dituen hiru oreinen ikurra. Goraxeago igar ditaike zalditxo bat, edo beharbada arkatz edo basa ahuntz
|
bat
eta, hau bereziaren berezia baita, basa idi bat, gezi batez zeiharkatua, orduko ehiztariek beren goresmenez orman lotua. Gibeleko hankaren, azpian, hiru marra eslaikatuak agertzen dira.
|
|
|
Alarguntsa batekin ezkondu nintzen, honek bazuelarik oraino ezkontzeko adinean zen alaba
|
bat
eta hau, ene alabaorde bilakatu zen.
|
|
|
Zer eman behar zionat! Ba, ez dun ez delikatu hoitarik... ahate gizen puska
|
bat
eta ensalada... hori bederen laster egina dikenat...
|
|
|
Samatsan sartu zen ixil ixila, behako bat eman, goaitatuz nun atxemanen zuen Battitta. Laster barruki aldetik hauteman zuen azantz
|
bat
eta berehala joan zen aterat: han ikusi zuen gizona boten idekitzen ari, gogoa ilun, pentsaketan bezala.
|
|
2008
|
|
|
" prima eijerra"," ene maitia barda non zinen" eta holako! Azkenera nihaur hasi nintzaion honek xirulatuen errepikatzen eta gau batez, izarrak zirela lekuko, hurbilagotu zen xirula eta bi arto zaintzalek topo egin zuten
|
bat
eta bestearen atsegin handian.
|
|
|
Noiz nahi zenuke etor nakizun. Asteazken aratsean, hamarrak ondoan, nahi baduzu! Segurki, nahi dut! Bainan non kausituko zaitut. Sukalde gaineko aretoan, nere lo gelatik segidako barne ttipian bada mahai
|
bat
eta bi kadira, hor mintzatuko gara, sekretuan eta ixilki. Munduko gizon urosena ezartzen nauzu... Bainan, Porroxkeneko zein atetarik sartuko naiz zu atzemateko. Ez atetik bainan leihotik!
|
|
|
Hor dago lurrean jarria, hatsa ezin hartuz! Hanka
|
bat
eta ezkerreko besoa hautsiak. Uste du hertzainak zaizkiola hurbiltzen eta negarrez galdetu diete: Lagundu behar nauzue, otoi ixilean atxik, jaunak, gaurko gertakizuna!
|
|
|
Hitzemanaraziak dizkiete bi gauza: lehena isiltasun osoa atxikitzea eta bigarrenik Marie Leona ostatuetako zerbitzariari eta bere etxekoeri, haieri bakarrik, jakinaraztea zauriturik dagoela urruneko artetxe
|
batean
eta bi hilabetez ez dela etxeratuko!
|
|
|
Horra, nola konpondu diren bi familiak. Sakelenekoek hartuko dituzte Leixturreko lau migak, ordaintzat emanen behi gazte aratxedun
|
bat
eta beste bi behi ernari etxeko ederrenak.
|
|
|
Han erosiko dute zigarro puro paketa bat, Peiok erretzen dituenen berdinak. Berek dakiten xoko
|
batean
eta berek dakiten moldean ezarriko dituzte paketako hamar zigarroen barnean paperezko ontzi txiki bedera, bolbora pikor bat erhauts beltz batez orhaturik. Bittorri doakio hauetaz arduratzea.
|
|
|
Aita eta biok ez genituzkean bestela hire alboratuko! Beste asko kasuetan, hire arrebaren minez oinaze izan dugun bezala, hihaurek ditukanen sentikor gaituk gure izaite guziaz, zuek bietarik
|
bat
eta bestearen alderako brexkorik gabe. O, Ama! Ene arreba Maianaren alderat nik ere bete dut ene eginbidea! Hire arreba Maianak hire alderat ere betea dik berea!
|
|
|
Bittorek, Leixturretik jali eta bere etxera sartu baino lehen, nahi izan du karrikatik iragan. Asmatua zuen Peio kausitzea bi ostatuetarik
|
batean
eta hain zuzen Hemen ez Gaizki n da gure amerikanoa. Musean ari da bere jokoa gogoan.
|
|
|
" Nola eginen duk?" diot galdetu eta badakizute zer erantzun eman didan? Baa, aski dela behi pare
|
bat
eta behorra saltzea bere arnesa ta orgarekin. Eta" karta grisa" delako horren pagatzeko astoa saltzea aski laitekela!
|
|
|
Bere beso ttipiez, V baten moldean agurtzen zuela jendea. Ezkerreko zaretik hartu du gutun azal
|
bat
eta epaimahaian emanak dauden lau jaun andereri ekarri. Hauek dira:
|
|
|
Hortarik ziren sortu, bi mutikoen artean, mokorkeria, jeloskeria eta zenbait azpijoko.
|
Bat
eta bestea, biak mutiko ederrak, bainan elgarren gordeka, mintzatzen ziren Ixabelari amodio galdez. Honek, ez zezaken hauturik egin!
|
|
|
euriteak egur meta joan zion, babazuzak bere uzta mendrea xehatu, behi bat hil zitzaion, ahuntza otsoak jan, zerria eritasunak eraman eta azeriak oilategia hustu zaion. Oilar gupidatsu mehar
|
bat
eta sekulan erruten ez zuten hiru oilo bakarrik zitzaizkion gelditzen. Hargatik, heiei atxikia zen zeren eta bere ontasun bakarrak ziren.
|
|
|
Gorrailek egin zuen bigarren almadia
|
bat
eta berdin berdina bultzatu ur gainean. Amiamokoak aldi honetan hobeki ikertu zuen, aztaparrekin harrotuz, eta deus ez zela ikustekorik ez izatekorik beretzat, arrantzan segitu zuen.
|
|
|
Ez banintz naizen bezain ahuldua, ez zituen guziak egingo... Osasunean nintzelarik ez zen oihanetan otso, hartza, ez basurderik nitaz ihes egiten ahal zuenik Egin dezadala apairu on
|
bat
eta denboran nintzen bezain azkar eta lerden ikusiko nauzu...
|
|
|
oihukatu zuen agur handi bat eginez. Zuei esker egin dut apairu eder
|
bat
eta etxerat ondoan afari hobea egingo dudala espero dut gainera. Ohartuko zaitezte, jaunak, banaketa zuzena egin dudala:
|
|
|
Gorraili begiak enbeiaz dirdiran jarri zizkion. Esnea zen azeriaren gutiziazko bekatu
|
bat
eta holako paradak bekan ziren.
|
|
|
Egiten du Otsogrisek, harrapakin saldo eder bat ikusten dut: zezen bat, behi
|
bat
eta beren umea. Jaun Erregea, Gorrail behar zenuke ikusterat bidali ez dadin laborari zenbait jin gure xedeei oztopo ezartzerat.
|
|
|
Kantagora, oilar gotor eta ederra, erdi lo zagola izai adar baten gainean, atzarri zen bat
|
batean
eta harat etorri lepoa luzaturik, hegalak gibelerat, lumak xut xuta.
|
|
|
— A, egin zuen Jaurgoik, horra baldintzak aldatzen dituen gauza. Zer diozu Artase, bazkaritzat oilo
|
bat
eta afaritzat antzarakume bat behar dituen eremita hortaz?
|
|
2009
|
|
|
Parejaren ekilibroaren gai ari da beharbada. Gizon
|
bat
eta emazte bat izanez, aisio dela, bat bertzearen falluak zuzentzen dituztela.
|
|
|
Paretetarako nik eramango dut hemendik kadru bat irrio bat erakusten duena, gabez, illargi azpian, bazterrean arbol uker ostorik gabekoarekin, eta ur lopen erdian hiru harri kozkor, gaueko argiz urdinduak. Eta Arantxak badu bertze bat, asko maite duena liburu ideki
|
bat
eta lore erramo bat ekarki duena, mahain zahar baten gainean. Horiek denekin gure gela ttikia aitz agradablia geldituko da, goxoa eta pollita.
|
|
|
Paretak xuriak, logela bezala, eta lurrean parketa. Astelehenian berean ekarriko ditugu mahain
|
bat
eta bizpahiru kadir, sinpliak, edur xurikoak.
|
|
|
Gero baso bat edaten genuen kafe
|
batean
eta bakoitxak guren etxetan sartzen ginen. Neska aski baliokoa zen, baino bere lotsatian beldurtua.
|
|
|
Hala ere beti gaia berian segitzeko, difentzi bat ikusten dut amodioa eta laguntasunen artean. Jelostasunak hartzen duen muturra
|
batean
eta bertzean. Nik lagun bat asko maite baldin badut, aitz ongi soportatzen ahal dut bertze lagunen artean hura ikustia.
|
|
|
Badakit denbora joaki dela eta ez direla haurrak hirurogei urteetan egiten, baino ez da horren arabera bakarrik. Ez naiz kapritxioz jositako neska, ez dut egun batian idari
|
bat
eta bertzean bertze bat, lehena ahanztazi nauena.
|
|
|
Beñat, esku batean botil
|
bat
eta bertzean paketa ttiki batekin nere aitzinean pasatzen da. Hola Mayi. Orain kanpokoak kanpoan utzi eta guretzat gau guzia.
|
|
|
Bakarrik biziez, ez dut gauz asko beharrik. Astean bitan gelditzen naiz erriko mahasin haundi
|
batean
eta han denak harrapatzen ditut.
|
|
|
Bertzeen aldean haundia naiz. Metro
|
bat
eta larogei hurbil ditut. Eta ez izanik ere lodia, aski zabala naiz.
|
|
|
Timo adi galduta dago: Luzia dago ta han, jantokiaz bestaldean, kristal zabal baten aurrean, langileen uniforme txuri urdinaz, bandexan oporto botila
|
bat
eta zenbait kopa daramazkiela.
|
|
2010
|
|
|
haren aldizkariarentzat arlo kulturalarendako Hungariako folklore marrazki batzuk egitea aipatzen diot. Lan horren truke, eskuratuko nuke lantegi agiri bat, aldizkariaren zigilu
|
batekin
eta gurutze naziaren txanponarekin.
|
|
|
Egun batetik bestera egoera larritzen da eta erabat kezkatua naiz. Gure lantegia ez da gehiago babesleku
|
bat
eta hori gero ta nabariago da. Gauzak arras gaizki doaz.
|
|
|
Gizakia haur mentsa! dena xehe xehea pozikatzen duena, atzipetua izanen dun zeren HURA
|
BAT
eta zatiezina baita.
|
|
|
Baditun bi zubi: handi
|
bat
eta ttipi bat.
|
|
|
Ezin sinetsia! Ene haurtzaroaz geroztik, ene sentimenduak beti gorde ditut maskor lodi
|
baten gibelean
eta kantatzea arrunt* kanore gabekoa iduritzen zait. aingeru bukatua 28 25/ 09/ 2010 08:58:31
|
|
|
G. Gaitza ikusten dugu eta hartaz mintzo gara. Non da muga ikuspegi argi
|
baten
eta epaiketa kaltegarri baten artean?
|
|
|
Baina hori ere buztinezko puska bat baizik ez dun, zeren MAITASUNA ere BAT baizik ez baitaiteke izan, BAT poza bezala,
|
bat
eta zatiezina.
|
|
|
Bakarrik
|
BAT
eta zatiezina den IRRIÑOAK gizakia laguntzen ahal din.
|
|
|
Hire baitan
|
bata
eta bia ditun.
|
|
|
Haurrenganik bereizten hauen oihala, ‘ezagutua’ dun. Sinets nazan, haur
|
baten
eta jende egina baten artean desberdintasunik ez dun.
|
|
|
Agindu*
|
bat
eta... HURA?
|
|
2012
|
|
|
...rak sutan sapa eroz zainak ibiltari kolorez apaindu hosto haizekaria biziaren sakona azal liluratuan eguzkia geldiarazten duen kanta horra bizia lorearen altzo goiznabarrak ez daki gauarenik ez eta argiak ilunarenik eguzkiak itzuli lurrari egiten sortaldekoa sartaldeak iresten eta ezpain idekiak hesten bihotz bakarra egun bakarrean maitasunaren irrien ezpalak apain eta ezti, gozo eta ezten gorputz
|
bat
eta bizi soil bat ordu gutiz dena ikasi behar egunaren neurri ttikiegia amets mentsen besarkatzeko lertsunak hodeietan lerroz lerro negu mezularien kapa luze bihotz nekatuari eguzkiak adio goiztiritik arats iluneraino dabil esperantzaren bidea argiak pizten eta gauak hiltzen ideki eta hetsi, piztu eta hil hil eta piztuko garela bada ustea biziaren errota ezin gelditua bihotzean odola sar eta jali...
|
|
|
Ematen zuen etzutela jestu ainitzen beharrik elgar konprenitzeko, maizenik ere aintzinera behatzen zuten, leku gehiegi ezagunetan ibiltzen direnen moduan, ingurua aspaldidanik berenganatua dutelarik. Beren trakak, ezagutzen ez zituztenei, aspaldiko ezagunak zirela emanen zuen, elgarrekin bizi ziren batzu,
|
bata
eta bestearen esku arpegietan mugidura berezi batzuek ez balute salatu senditzen zuten samintasun zerbaitekin zen zorion goxoa. Uste nuen ba nonbait hemen ikusiko ginela. Uste, bainan ez nuen sinesten.
|
|
|
Ixtripu horren gatik bazuen beraz" barne errea" izeneko bazter ilun, hits, ezezagun eta piska bat beldurgarri bat. Eskola bat zelakotz, aski haundia zen, estaia
|
batekin
eta gainean selaurua.
|
|
|
orduan, etzinela bakarrik senditzen ahal zinuen eta, orai bezala, gerla berri ilunen artetik, biziaren taupadak entzun. Bazen ere barne errearen gainean guretzat baliagarri etzen gela
|
bat
eta, honen zoko batean, armairu handi bat liburuz betea. Sekulan ideki ez ditudan obra horiek azal beltza zuten gehienek.
|
|
|
ene Herriaren hasperen goxoenak eta irri eta nigarrak izaite zabal guziak zuk derabilzkitzula... nola erran? egun eta bihar oro bat direla
|
bat
eta ur xorta itsasoan eta bertze xortekin itsasoko eraikidura... nola erran, egun eta bihar maitasun amaigabea eta zeruko izarrak eta itsasoko uhainak zure begiek derabiltzatela... nola erran?
|
|
|
Aitortu behar dautxut ere, pestakari uste dut, petar bat edo beste haren iziarazteko zarta arazirik... etzuxun aise orduan, horien zartaraztea! halako buxun baten barnean bolbora pixka
|
bat
eta behar xinuen gainean harri koxkorñoa pausatu eta ostikoz jo — beldurtu gabe! — zer tiroak...
|
|
|
Gerlatik landa jina zen horrat mutiko
|
bat
eta badu lan ederrik eginik, nahiz hor bazen beste gazte bat, Paul, Luixaren anaia gazteena. Parisera joan zen behin, geroztik han hila da.
|
|
|
Parisera joan zen behin, geroztik han hila da. Orroit naiz, bazuen bizikleta eder
|
bat
eta harekin harritzen gintuen, kurtsakoa zela uste ginuen, fiurikan ibiltzen baitzen. Denbora horietan Tour de Franzaren arrakasta gaitza zen eta denek gogoan ginuen urte hura, uste dut 48an zela, Bartali, Coppi eta beste batzu gure herritik pasatu ziren hura.
|
|
|
Bazen etxe bazterrari goiti joanez" malda" deitzen zuten patarxka bat bizpahiru arbolekin. Gorago joanez bazen landa
|
bat
eta orroit naiz hor ikusirik goldea idi pare batek tiraturik. Harritzen nintzen nolako zizari alimaleak baziren mokor itzulietan iraulden ari zirelarik.
|
|
|
Zer gauza ederra zezena, behiak baino apalago berdin bainan nolako lepo lodi indartsua, eta muturrean burdinezko eraztun lodi bat emaiten zioten hortik soka bat eman eta ibilarazteko nahi bezala. Harritzen ginen gu mutikoak zezenak behia gainkatzen zuelarik, ixtapetik jalitzen zaiolarik halako buztan gorri luze bat, etxeko nausiak berak behiaren barnera sartzen zuena piska
|
bat
eta gero indar basa batez brauki zezenak erroraino sartzen ziona behiari. Irri karkaila batzuen egiteko okasionea zen ere, bainan ez ginen sobera ergelkerian ibili behar bi erasia laster ukaiten baiginituen.
|
|
|
Gaueko argiek paper xuri bustiari distira zerbait. Ohartu da
|
bat
eta ez du konprenitzen. Bainan badaki euskaraz dela.
|
|
|
Pirripitaka harri
|
bat
eta bestea pikotz eta palak garabiak gizonak kamiunak
|
|
|
Baina ni ez naiz Spielberg ezta Jolie ere eta zu ez zara Brad Pitt eta ezin egin superprodukzio arrakastatsu
|
bat
eta orain arrastaka nabil galdurik bakarrik eta etsiturik, gorputz osoa minberaturik, bihotz minez triste ez dut bizitzarik zu gabe eta pelikularik ere ez baina tristuraren ondoren beti dator poza eta beharbada pelikula mutu hunkigarria egin dezaket orain zure isiltasunarekin.
|
|
|
Hau paradisua da ni bezalako idazlegai batentzat, ni bezalako olerkari maitemindu oraindik mindu
|
batentzat
eta maitea soilik geldituko da maitalerik gabeko maitea soilik geldituko da maitasuna soilik.
|
|
|
Nire asmoa ez da irtenbiderik proposatzea, problema pausatzea baino. Hala eta guztiz ere bada aurrera jotzeko jarrera
|
bat
eta jarrera hori egunerokoa da, egunean egunean obratzen dena. Laburtzeko, estatuari gerra, bakean utzi arte43; dagoen estatuari gerra, 42 1967ko" Sei Eguneko Gerla" ri erreferentzia.
|
|
|
Nire buruari galdetu diot zer bihurgune ideologiko ispilatzen duen analisi sistema horrek, eta iruditzen zait nonbait ez ikusiarena egiten ari dela eduki iraultzaile edo sozialei buruz, eta eduki" iraultzailea" identifikatzen duela mugimendu nazionalaren garaipen nazionalistekin. Hasian hasi, oroitu naiz horrela borroka armatuak sortu beste desbideratze
|
batez
eta hori izan da
|
|
|
* borroka nazionala eta soziala elkarrekin doaz (finean, borroka
|
bat
eta bera)
|
|
|
Baina ez arrazoi ideologikoengatik, tribu arrazoiengatik baino. ANVko
|
bati
ETAko bat sala dezala eskatzen badiozu, iloba edo haurra sala dezan eskatzea da. Baina ondo ikusi behar dugu beste hau ere:
|
|
|
Espainiako batasuna hautsi nahi duten eta inozenteen bizitza sakrifikatzen dutenen kontra piztu den gorrotoa ere zinezkoa da. Beraz, negoziaketaren ondorioa ETAren desagertzea bada, denak ados; baina Euskadi autonomoago
|
batetan
ETAko militanteak diputatu edo ministro ikustearekin, ez dira denak hain ados izango.
|
|
|
183 Zutabe 101, 2003: " El Mundo egunkarian idazten eskolatua dugun Hasier Etxeberria
|
bata
eta bestearen aurkakoak idazten aritzen da Garak eskaintzen dion tribunan. Bere indar gehienak euskal borrokalarien aurkako iritzia sortzen xahutzen ditu.
|
|
|
Gatazkaren oinarri politikoak eta jendarte osoaren onurako helburuak atxiki behar dira irtenbidearen ardatz bezala, biktimen ezagutza eta erreparazioa baztertu gabe. ETAren aldetik, beharrezkoak dira deklarazio autokritiko garbi
|
bat
eta lerratze terroristen biktima zibilei barkamena eskatzea191 Gero, badira moduak auzitegiak irtenbidetik kanpo uzteko eta amnistiaren eduki politikoa begiratzeko, hala nola batzorde berezien aurrean ematen ahal diren kasuen azalpen zehatzak, biktimei eta familiei azalpen zuzen eta zintzoekin, horiek baitute kondena judizialen
|
|
|
Tiranoen aurka oldartzea eta tiranizidioa bera justifikatuak eta usu goraipatuak izan dira nazio anitzen balore sortzaileen artean, hasteko Parisko Bastillan edo Madrileko Maiatzaren 2an. Jarrera iraunkor horrek zerbait mendratzen du bortxaren debeku orokorra.Baina eman dezagun beste urrats
|
bat
eta erran demokrazia errepresentatiboa eta sistema parlamentarioa ere izan daitezkeela arbuiagai eta haien aurkako jazarpenak zilegi. XIX. mendeko analisi eta praktika iraultzaileek baietz erran zuten.
|
|
|
Kontua da, batetik, protagonistek onartu behar dutela irtenbiderik gabeko joko horrek baketan hasi baino lehen, estatuak errendizioa eskatu eta ETAk lurraldetasuna eta autodeterminazioa ez duela negoziaketarako balio. Baina ez dute egiten, eta beste galdera bat bada, ea noraino interesatzen zaion,
|
bati
eta besteari, oraingo diskurtsoarekin jarraitzea. Eta hori da lazgarriena:
|
|
|
Horrek guzti horrek sortzen ditu halako sentimendu zirikagarriak, literaturan, artean, historian eta psikologian ezagunak direnak. Inoiz borroka armatuaren denbora bukatzen bada estatu berri batean boterea hartu gabe, horrek suposatuko luke barne egituretan aldakuntza
|
bat
eta heroien denbora bururatu. ETAren baitan oso ausarta izan behar da esateko," gure burua nagusi gisa, gaur egun errekara botako dugu".
|
|
|
Gatazkan gaudenez eta gatazka horrek iraungo duenez, azkeneko helburuak ez dira batere besteari onarrarazteko alorrak. Ezin joan gaitezke gaur egun negoziaketa
|
batera
eta Espainia baden edo ez den eztabaidatzen hasi, edo espainolak gara edo ez garan diskutitu. Bistan dago.
|
|
|
7 Hutsegitearen ondorioa: Borroka armatuaren jarraitzea, denbora luzez, orain arte pairatu ditugun errepresioa eta isolamendua emendatuta; ez errendituko, ez irabaziko, borroketan jarraituko duen mugimendu herrikoi zabal eta amorratu
|
batek
ETAri emango dion sostenguarekin. Eta denbora berean, sufrimenduz ase den askorentzat, desilusio latzena.
|
|
|
Ingurune historiko hartan, gure jendarteko belaunaldi aktiboentzat biolentziaren erabilpen politikoa gauza onartua zen eta biktimen arazoa helburu estrategikoen azpitik ematen zen. Gehiago dena, herriaren parte handi
|
bat
ETArekin identifikatzen zen: amnistiaren aldeko mugimendu masiboen garaian ginen eta ETAko militanteak ekintzan hiltzen zirenean greba orokorrak egiten ziren.
|
|
|
Ez da erraza, benetan, gauza batzuen ulertzea. Camusek zioen, idealismo iraultzailea formula hutsetan endekatzen zela eta formula huts horiek laztura poliziakoa justifikatzen zutela gero; iraultzaren idealak utzi gaberik, eta horregatik estalinismoaren terrorismoa pairatzen zuten anarkistek uler zezaketen, baina ez besteek, ez eskuinekoek ez eta ideologia
|
batetik at
eta Estatuaren boterea hartu eta erabili gaberik iraultza posible zela ezin asma zezaketenek. Halere, Camusen liburuak bi arazo aurkezten zituen:
|
|
|
Artikuluen gaia, borroka armatua,
|
bat
eta bera izanik kontzeptuak errepikatuko dira. Alta, errepikapenak badu zentzua, prozesuaren luzea azpimarratzeko.
|
|
|
Posible da. Egunen
|
batean
ETAk eta Batasunak onartuko balute beraiek soluzio teknikoa deitzen dutena, hau da" borroka armatua utziko dugu presoen eta iheslarien afera duintasunez konpontzeko", eta Estatu espainiarrak horren aurrean, zentzu eta esku zabala izanda, mendekuaren gainetik borroka armatuaren atala gainditzea erabakiko balu, bien artean izan liteke ulertze bat.
|
|
|
Orduan, nire irudiko, problema hauxe da: ahal badugu, borroka armatuaren garaiari duintasunez amaiera eman behar zaiola, duintasunez erran nahi baita, amnistia alde
|
batetik
eta borrokalarien duintasun politikoa kontuan hartuz. Hori beste arazo batzuekin lotu da:
|
|
|
Gero, nazioartean oniritzia behar dugu, non gauden erakusteko eta zer nahi dugun ulertarazteko. Egunen
|
batean
eta horiek guztiak lotuta, bertako erakundeek, bertako herritarren oniritziarekin, autodeterminazio erreferenduma proklamatzen badute eta klarki irabazten badute, nekez ikusiko nuke (oraingo Europako testuinguruan) erabaki demokratiko horren aurkako erantzun ilegal edo bortitza. Agian, estrategia horren arabera funtzionatzen hasten bagara bagenuke irabazteko aukera.
|
|
|
Ortzik 80ko hamarkadan esan zuen ETA estatu bat bilakatua zela, eta nik uste ez zitzaiola arrazoirik falta. Erran nahi baita momentu
|
batean
ETAk eta ETAren ingurukoek jendartearen barnean izan zuten kontrola estatuak eramaten ahal duen kontrolarekin parekatzen ahal zela: ordena publikoa, salatari, trapitxeo eta trafikante (txikien...) aurka203; inposak, zerga iraultzailearen bidez; heziketa, 203 Trafikanteen aurkako kanpainak hogeita hamar bat hil egin zituen 1980 eta 1990 artean.
|
|
|
Neguan, ilunpeka, goizeko mezatiarren esku argiak ikus zitaizkeen Antzaramendiko lepotik xorrotxapen gaindi jeusten zen bidean. Multxoka zoazen edo bidean elgartaratzen, auzoak elgarrekin solasean, haurrak haien artean punpeka, batzu eta besteak agurtuz, oren
|
bat
eta erdi baino gehiago irauten zuen kurridan. Hala ere, igande goizetako ibilaldi hori maiteago ginuen, geroxago asteko egunetan eskolaratekoa baino.
|
|
|
Duela urte
|
bat
eta erdi, hunara ekarria ninduen tren berdea gelditu zen bezain laster bidelari zenbait hasi ziren jeusten eni sokorri ekartzeko. Lehenbizikoa, jantzi xurietan, trenako sukaldaria zen.
|
|
|
mahats enbor motak, cognac, edarikoak. Ogi eta artoko alorra, parte
|
bat
eta gainerakoa pentzetako, lau behi esnadunekin.
|
|
|
Garai hartan, Jacques Cartier, itsas gizon famatuaren gizonek ez zutela toki hau hutsa harrapatu ere. Muinoaren oinean 50 edo gehiago zur arrondazko bizitegietan bazela lehenagotik" Iroquois" deitu jendetze
|
bat
eta muino zolako auzune hori" Hochelaga" zela deitua eta Hochelaga izen hori ez zela Iroqois mintzotik.
|
|
|
Gu ere urrun goaz mendebaldera, Manitoba gure lur aldera, Winnipeg hiri nagusian gelditzeko. Beraz, egun
|
bat
eta erdiz, apairuak mahai berean eginen ditugu! Pamela, da ene izen ttipia eta huna Shirley, ene hogei urteko alaba, eta Jeanny, ttipiena hamabi urtekoa...
|
|
|
Frantses eta Amerindiano odol batgintzatik sorutako gizon luze mehats bat zen. Biloak beleak bezain beltzak zituen, sudur luxe makotx
|
bat
eta matel hezur indartsu baten puntan kokots ausarki bat. Ihiztarigotik eta arraintzatik bizi zen.
|
|
|
Hitzartu bezala, igande goizeko hamaikak irian, horra gure gizona pick up
|
batean
eta hiru haur berekin zituela, gure bila etorria. Horren etxolarako bidea ez ginuen ezagutzen, alabainan!
|
|
|
Banketxearen ordenuz, aurkako salaketa agiri bat ekartzen zautaten. Diru negozioko iruzurgile kideko agertzen ginen, ni eta beste bi lantegi ttipien nagusiak txeka faltsuak eginik bankoetxe ordezkari faltsu
|
baten
eta izurgile baten faborez.
|
|
|
Gizon bat, 50 urte hein hortakoa, maleta beltz bat esku
|
batean
eta besteaz lotu zitzautan besotik: Zu ez zara ontsa! Medikua naiz!
|
|
|
Sendatzaile horrek, bere behako gaztain kolore zorrotz batean, manatu ninduen jar nadien mahai horren aldean ene haurra besoetan. Bera jarri zen aldeko kadira
|
batean
eta eskuineko eskuan hartu zuen ordularia iduriko zer bat, gate batetarik zilintzo ingurukarazten zuen gorputz irudi horren organo bakoitxaren gainean. Aldi berean ezkerreko eskua zabaldua ingurukarazten zuelarik haurraren organo beraren parrean.
|
|
|
Hiri behereko karrika batean nindoan itsumandoka bezala! Zubi ttipi
|
bat
eta eskuin alde hartu nuen zubipe batean iragan eta karrika hertsi bat altxatzen da plaza eremu zabalago batera. Gorago segituz hor nuen, parrean, Jonzac eko jauregia.
|
|
|
Ikasketa segituak deramatzate, bainan Gilbert-ek ez ditu segitzen eskolarako bidean, barnako enbaldierra gelditua delakotz. Zenbait aldiz, beren karrikako lagunekin jostaketan direlarik eta Gilbert etxaintzinera agertzen zaiotenean mainku handi bat eginez, ezker alderako joera
|
batean
eta ahoa ere zabalik heldar bat eskapatzen zaiola! Auzoko haur lagunek bitxiki behatzen zioten, irri eta trufa batzu ere zenbaitek.
|
|
|
Toki hortara gendoazen, horgo jakintzak gu gaitz bidetik urrunduko ginituelako ustean. Sartzea lorio gune zabal
|
bat
eta eskuin aldeko barne bide hortarik dira banatuak, luzaran," unites" deitu eri artalekuak. Claudine, unite 12an ezarri zuten.
|
|
|
Apairuetan, mahaiko ordenua eta ohiturazko elkartzeak hunkigarri ere ziren nolazbeit. Mahai buruko lehen tokietan, buruz buru, Papa Jean alde
|
batetik
eta bere koinata Elie pelletier bestetik. Bat bestea bezain gizon argituak, adin batera helduak, beren hezur juntetako minak zituzten aipatzen lehenik.
|
|
|
Airekoa bere goratasunean xuxen abiatu zelarik Lemazainaren botz ezti bat entzuten zen mikrotik, harek zerasana ezin ulertuzkoa zen. Mintzo zen Quebec ear frantses tinko
|
batean
eta ingleses.
|