|
2013
|
|
|
c) Pertsonaia jakin
|
bat
eta harekin zerikusia duten gertakizunak ezagutzera ematea entzuleari.
|
|
|
Ikusi duzun bezala, leku deskribapenetan, adjektiboak baliagarriak zaizkigu sentimenduak, inpresioak eta sentsazioak helarazteko. Adjektibo horietako batzuk bildu ditugu jarraian, euskalki
|
batetik
eta bestetik hartuak.
|
|
|
eder
|
bat
eta larruzko jarleku batzuk; (b) maindire zuriz estalitako
|
|
|
Unitatearen ibilbidean zehar, atalez atal, hainbat gauza ikasi dituzu: galdera egoki eta zuzenak egiten, pertsonak deskribatzen, lekuak deskribatzen& Kantak abestu dituzu gelakideekin, euskalki
|
batean
eta bestean agurtzen eta eskerrak ematen ikasi duzu, grabaketak egin dituzu, galderak eta deskribapenak elkartrukatu dituzu posta elektronikoaren bidez, jolasak ere egin dituzu (Nor da nor?, Altxorraren bila) & Sekulako abentura da ikastea! Ez al zaizu iruditzen?
|
|
|
1 Abentura honetan, aukera paregabea izan duzu lagun berriekin harremanetan jartzeko eta informazioa trukatzeko. Baina ziur badela, oraindik ere, elkarrengandik jaso ez duzuen informazioren
|
bat
eta hura ezagutzeko irrikaz zaudela. Orain duzu urratsa egiteko unea:
|
|
|
Ikasleen arteko elkartrukeek aukera paregabea eskaintzen dute herrialde
|
bateko
eta besteko adin bertsuko gazteak harremanetan jartzeko, elkar ezagutzeko eta elkarbizitza lantzeko. Izan ere, halako ekintzek gazteen hartu emanak sustatu egiten dituzte, ez bakarrik trukean, baita trukearen prestatzeeta antolatze lanetan ere.
|
|
|
IKABILek era
|
bateko
eta besteko hizkuntza eremu eta gizarte giroko eskola taldeen arteko elkartrukea bultzatzen du. Ikastetxean taldea osatu, Euskal Herriko mapa mahai gainean jarri, dauden aukerak aztertu, eta, azkenik, aukeratutako herrira abiatzen dira gazteak, bertakoekin denboraldi labur bat igarotzeko asmotan.
|
|
|
1 Olerkiaren lerroak bi zutabetan daude banatuta. Elkar itzazu alde
|
batekoak
eta bestekoak, esaldi bikoteak osatzeko. Lan hori egiteko, lagungarria izango zaizu izenei erreparatzea.
|
|
|
Egin itzazu probak; irakurri leloa modu
|
batean
eta bestean: batean, poliki poliki, silaba bakoitza ondo bereiziz; bestean, azkarrago, hitz osoak ahoskatuz; azkenik, azkar azkar, hitzak ia bereizi gabe.
|
|
|
Entzun berri duzun saioak" Bihotzari buruz" du izenburua, eta sentimenduei buruz jardun dute. Bertan, beren iritzia ematen izan dira guraso batzuk, gazte bat, idazle bat, irakasle bat, aktore
|
bat
eta psikologo bat. Batek baino gehiagok azpimarratu dute zer nolako garrantzia eta onurak izan ditzakeen norberaren bizipenak eta sentimenduak jasotzen dituen koadernoa, egunerokoa, ohar liburua, grabazioa edo dena delakoa edukitzeak.
|
|
|
Mundiala! Duela urte batzuk ikasleei proposatu nien poema bilduma
|
bat
eta errezitaldi bat egingo genituela. Batzuek gogo txarrez
|
|
|
2 Ba al dago bihotzera iristen zaizun hots, doinu edo abestirik? Idatzi orri zati
|
batean
eta tolestu. Bizpahiru minutura, ireki papera.
|
|
|
Informazioa testu
|
batetik
eta
|
|
|
2
|
Batetik
eta bestetik hartutako informazioak elkartzean, ondo ulertzen ez diren esaldiak sortzea.
|
|
|
2 Bi sarrerak irakurrita, zein dira, zure ustez, bi artikuluetan garatzen diren azpigaiak edo kategoriak? Konparatu sarrera
|
batean
eta bestean nola eman diren aditzera azpigai horiek.
|
|
|
Euskal espartinei buruzko artikulu baterako bi sarrera posible idatzi ditu Laiak. Ez
|
batarekin
eta ez bestearekin ez da gustura geratu.
|
|
|
1
|
Bateko
eta besteko ideiak hartuta, eta aurreko jarduerako ereduari jarraituz, lagundu iezaiozu hirugarren sarrera idazten.
|
|
|
5 Foruak indargabetu zirenean, Bizkaiko Jaurerriak haritz honen azpian zin egin zuen Bizkaiko lurraldearen askatasunak errespetatzea. Han egin ziren Bizkaiko Jaurerrien lehendabiziko batzarrak, eta, handik aurrera, herri
|
baten
eta erakundeen iraunkortasunaren sinbolo bilakatu zen.
|
|
|
1 Hurrengo ikaskuntzetan aurrera egin baino lehen, egin ezazu eten
|
bat
eta azter ezazu zure ikaskuntza prozesua. Horretarako, bete honako taula hau:
|
|
|
Talde bakoitzak zereginaren arduraduna nor izango den erabakiko du. Jarduera honetan mapa
|
bat
eta zeharkaldiaren fitxa bat osatuko dituzue.
|
|
|
b) Behatu zuen herriko maparen sestra kurbei, eta ereduari jarraituz, inguratu altitude garaiena duen sestra kurba lerro
|
batez
eta jarri altitudea ikur batekin.
|
|
|
e) Egin erliebe maparen kopia
|
bat
eta txerta ezazue fitxan.
|
|
|
Aro
|
bat
eta bestea banatzen dituen data gutxi gorabeherakoa da.
|
|
|
7 Amaitzeko, prestatu dugun testua balioestea bakarrik geratzen da. Horrelakoetan egin ohi dugun bezala, truka itzazue zuen testuak beste kide
|
batekin
eta zuzendu, balioespen irizpideak erabiliz. Ondoren, testua osatu edo egokitu, egindako iradokizunean oinarrituta.
|
|
|
b) Amaitutakoan, elkartu beste kide
|
batekin
eta balioetsi egindako testuak, ohiko irizpideak erabiliz. Ondoren, egin beharrezko doikuntzak testuan.
|
|
|
Hau da, zer unitate erabiltzen dira herrialde
|
batean
eta bestean distantzia eta denbora kalkulatzeko?
|
|
|
73 minutu 60 1 73 60 2 Ordu
|
bat
eta bi ordu artean
|
|
|
b) Aukeratu koordenatu sistema kartesiar
|
bat
eta adierazi bertan, honako puntuak: A (1, 0); B (3, 2); C (1, 4); D (0, 4); E (3, 5); F (4, 1); G (5, 5); H (0, 5)
|
|
|
Bide batez, galderei erantzun. Amaitzen duzunean, trukatu zure lana beste kide
|
batekin
eta lanak elkarri zuzendu.
|
|
|
5 Jarduera amaitzen duzunean, trukatu zure lana beste kide
|
batenarekin
eta lanak zuzendu.
|
|
|
Marraz ezazu pentagono erregular
|
bat
eta koloreztatu.
|
|
|
Marraztu hexagono erregular
|
bat
eta, ondoren, biratu erpin batekiko 45. Jarraian, biratu hasieran aukeratutako erpinarekiko 90, eta horrela jarraitu biraketak eginez, 45 naka (45, 90, 135 &) bira osoa egin arte. Iradokitzen dizu ezer lortutako irudiak?
|
|
|
Zer irudi sortuko dira honako irudi lau hauek marraztutako ardatzaren inguruan biratuta? Paperean ikustearekin soilik nahikoa ez baduzu, irudika itzazu kartoi mehe batean irudi lau horiek, ebaki, itsatsi makilatxo
|
batean
eta biratu
|
|
|
Gauza bera al da herriko autobusak egiten duen ibilbidea zehaztea edota kiroldegi berria egiteko behar den lur eremuaren aurreikuspena egitea? Gauza bera neurtzen al da
|
batean
eta bestean?
|
|
|
3 Egin ezazu koadernoan koordenatu sistema
|
bat
eta irudika itzazu honako elementu geometriko hauek:
|
|
|
4 Jarduera amaitzen duzunean, trukatu zure lana beste kide
|
batenarekin
eta lanak zuzendu.
|
|
|
3 Zatikien arteko biderketa egitea gauza erraza da. Nola egingo zenukete, ordea, zatiki
|
baten
eta zenbaki oso baten arteko biderketa?
|
|
|
Zatiki baten alderantzizkoa propietate berezi bat betetzen duen zatikia da. Hain zuzen ere, zatiki
|
baten
eta haren alderantzizkoaren arteko biderkadurak unitatea izan behar du beti.
|
|
|
c) Aztertutako testuan oinarriturik, formulatu galdera pare
|
bat
eta balioetsi haien egokitasuna.
|
|
|
Ipini belarra, orbela edota hostoak beirazko ontzi
|
batean
eta bota ur epela estali arte.
|
|
|
Sartu tanta kontagailua infusioan, hartu tanta
|
bat
eta jarri beirazko portan.
|
|
|
Likenak onddo
|
baten
eta alga baten elkarketa naturala dira.
|
|
|
Dena dela, ezin duzu ahaztu organo horiek guztiak
|
batera
eta era koordinatuan funtzionatzen dutela; hau da, organo guztien funtzionamendu koordinatua behar dela gorputza behar bezala, eta osasuntsu, ibil dadin.
|
|
|
Koipeen bereizketa. Igurtzi janari zatia paper orri
|
batean
eta begiratu argitara. Garden edo koipetuta geratzen bada, koipeduna da.
|
|
|
Gazte asko bildu ohi da
|
batera
eta zarata handia sortzen dute inguruko bizilagunen kalterako.
|
|
|
Bere nahi handienetako bat hegan egitea zenez, bizitzaren zati handi bat hegan egiteko asmakizunei eskaini zien. Hala, hegazkin baten planoak marraztu zituen, eta baita helikoptero batenak, delta hegal
|
batenak
eta helikoptero batenak ere.
|
|
|
2 Pausoak zenbatzen dituzten kontagailuek nola dakite noiz eman duzun pauso
|
bat
eta noiz ez?
|
|
|
1) Prozesu sinpleenak dira hasiera bat, bide bakar
|
bat
eta amaiera bat dutenak.
|
|
|
MOTOR ELEKTRIKOEK eremu magnetiko
|
baten
eta korronte elektrikoaren arteko elkarrekintzan sortzen den indarra erabiltzen dute mugimendua sortzeko. Motor elektrikoen adibide modura, sukaldeko irabiagailua hartuko dugu, non, sakagailu bati emanda, argindar elektrikoak mugimendua sortzen duen.
|
|
2014
|
|
|
2 Lotu bi zutabeetako informazioak aurkaritza adierazteko testu antolatzaileak erabiliz. Horretarako, lehenik, identifikatu zutabe
|
bateko
eta besteko zein informaziok duten aurkaritza erlazioa.
|
|
|
e) Hasi eta buka, irribarre
|
batekin
eta gustuta irakurri dut nik.
|
|
|
2 Konpara itzazue denon artean rol
|
batekoen
eta bestekoen ekarpenak. Pista pare bat:
|
|
|
Kausa ondorioa adierazteko testu antolatzaileak ideia edo informazio
|
bat
eta haren zergatia edo kausa lotzeko erabiltzen diren hitzak dira. Edo, alderantziz esanda, ideia edo informazio bat eta haren ondorioa lotzeko erabiltzen dira.
|
|
|
Kausa ondorioa adierazteko testu antolatzaileak ideia edo informazio bat eta haren zergatia edo kausa lotzeko erabiltzen diren hitzak dira. Edo, alderantziz esanda, ideia edo informazio
|
bat
eta haren ondorioa lotzeko erabiltzen dira.
|
|
|
k) Esperimentuak eta alanbre altuko literatura gura badituzu, hartu pertika
|
bat
eta aurrera...
|
|
|
Bideo osoan mantendu dugu geure buruaren eta hartzaileen inplikazioa. Bideoa egituratuta dago; badu hasiera
|
bat
eta bukaera bat.
|
|
|
Baieztapen
|
baten
eta hura justifikatzeko ematen diren argudioen artean, kausa ondorio erlazio logikoa egoten da. Erlazio horiek adierazteko egiturak unitate honetako 1 osagaian erabili dituzu, baita Literataria unitatean ere.
|
|
|
Adibidez, azkenaldian, komunikabide guztietan bolo bolo dabiltza aktore gazte baten ibilerak. Txotxongilo baten moduan ibiliko dute
|
batera
eta bestera, nork jakin noren intereserako. Hemendik hilabete gutxira, inor ez da harekin oroituko.
|
|
|
Adostasuna aitortu diogun argudioari aurre egin, eta hura indargabetu, aurkaritza adierazteko testu antolatzaile
|
bat
eta gure iritziaren aldeko argudio bat erabiliz.
|
|
|
Urtero ikasturte hasieran bolo bolo ibiltzen den gai bati buruz nire iritzia ematera natorkizu. Komunikabideetan,
|
batari
eta besteri galdetzen zaio, batek eta bestek idazten du iritzi artikuluren bat; ikasleoi, ordea, inor gutxik galdetzen digunez, nik aurreratzea erabaki dut: eskola uniformea erabiltzea komenigarria dela deritzot.
|
|
|
Urtero ikasturte hasieran bolo bolo ibiltzen den gai bati buruz nire iritzia ematera natorkizu. Komunikabideetan, batari eta besteri galdetzen zaio,
|
batek
eta bestek idazten du iritzi artikuluren bat; ikasleoi, ordea, inor gutxik galdetzen digunez, nik aurreratzea erabaki dut: eskola uniformea erabiltzea komenigarria dela deritzot.
|
|
|
Horretaz ohartuta, hainbat eskolatan arreta, memoria eta erantzuteko bizkortasuna lantzeko bideo-jokoak erabiltzen dituzte. Bildu egin daitezke eskola
|
bateko
eta besteko esperientzia eta adibideak.
|
|
|
Poema epiko horretan kontatzen da nola bat egin zuen Karlomagnok hainbat buruzagi musulmanekin beste hainbaten kontra borroka egiteko, nola zeharkatu zituen Pirinioak 778ko udaberrian, nola hartu zuen Iruñea eta setiatu Zaragoza. Bere erresumatik deitu ziotelarik, saxoiarren eraso
|
bat
eta Akitaniako eskualde bateko matxinada bat izan zirelako, eta Iruñea setiatu ondoren, itzulerako bideari ekin zion. Orduan, 400.000 musulman krudelez osatutako armada batek eraso egin zion haren erretaguardiari, Orreagan.
|
|
|
Atal batzuk osatuta dituzu. Amaitu ondoren, elkartu bikotekide
|
batekin
eta zuzendu egindakoa. Erabili Ekiguneko esteka, kontzeptu mapa digitalak osatzeko.
|
|
|
2 Narrazio digitala osatzeko, unitate hasieran ikusitako margolanaren narrazioa erabiliko duzue eredu gisa. Dakizuenez, margolan bat, pertsonaia
|
bat
eta gertakari bat lantzen dira. Berrikus ezazue narrazio digitala, eta honako urrats hauei jarraituz, laburtu ikusitakoa:
|
|
|
Beste ondasun batzuk ere izendatu dituzte: idi
|
bat
eta umea egiteko dagoen txerrama.
|
|
|
eta Maria haren emaztea, mantenua, jantziak, oinetako, etab. bermatuz, usadioak eskatzen duenez (&). Arotzetxea etxekoek, bere aldetik, Domenja Arotzetxeari hogei dukateko ezkonsaria emango diote seniparte edo dotea ordaintzeko, baita ohe bat, kutxa bat, lihozko hiru azpiko gona, tafeta beltzezko mantal
|
bat
eta" Anderea" izeneko bi urteko zekor bat ere.
|
|
|
2 Hona hemen Kolonen espedizioa irudikatzen duten bi irudi, esplorazioen garaian egindakoa
|
bat
eta gaur egungoa bestea. Irudiei erreparatuta eta 1 egiturari jarraituz, erantzun iezaiezue honako galdera hauei:
|
|
|
b) Osa ezazue kausa eta ondorioen zerrenda, Konstantinoplaren erorialdiari buruzko informazioa aztertuz. Ondoren, elkartu beste kide
|
batekin
eta zuzendu edo osatu egindakoa.
|
|
|
b) Martxelek narrazio digital bat eman dizue eredu gisa. Margolan bat, pertsonaia
|
bat
eta gertakari bat aipatzen dira. Izendatu itzazue.
|
|
|
4 Launaka, hautatu bikote bakoitzak datu taula
|
bat
eta irudikatu grafiko bat datu horiekin. Lehengo kasuan, irudikatu grafiko batean Euskal Herriaren eta Europaren bilakaera.
|
|
|
b) Hemen gure herrietako bi proposamen dituzue. Hauta ezazue bikoteka horietako
|
bat
eta erantzun galderei. Nahiago baduzue, eta zuen herrian egitasmo bereziren bat balego, erantzun galderei horri buruzko informazioa bilatu ondoren.
|
|
|
Munduko biztanleriaren% 20 milio
|
bat
eta bost miloi biztanle bitarteko herrietan bizi da.
|
|
|
1 Estekak erabiliz, bila ezazue, binaka, herrialde garatu
|
bateko
eta garapen bidean dagoen herrialde bateko piramide bana. Hautatu bakoitzak bat, kopiatu eta itsatsi dokumentu batean.
|
|
|
6 Hautatu herrialde
|
bat
eta azaldu zein izan zukeen Nigerko edo Herbehereetako familia poli195.000
|
|
|
Datu horiek topatzeko, jo ezazue Gaindegiako atlaseko demografia atalean herrialdekako datuetara. Alde handia al dago
|
bataren
eta bestearen artean. Zergatik izan daiteke hori?
|
|
|
1 Frogatuta dago 65 urtetik gorako pertsona
|
batek
eta 6 urtetik beherako batek bestelakoek baino probabilitate handiagoa daukatela eskaileretan istripua izateko; horregatik esaten da arrisku taldean daudela. Zuen etxe blokean 64 bizilagun zarete, eta horietatik 24 arrisku taldekoak dira.
|
|
|
Har itzazu zenbaki positibo
|
bat
eta negatibo bat. Zein da bietatik handiena?
|
|
|
a) Bete ezazu taula, zenbaki
|
baten aurkakoa
eta
|
|
|
2,356 km-ko ibilbide
|
batek
eta 783 m ko beste batek osatzen duten distantzia totala kalkulatzeko, bi distantziak batu behar dira. Baina, hori egin aurretik, bi datuak unitate berera eraman behar dira, metrotara adibidez.
|
|
|
Bigarren eredua: kateto
|
bat
eta hipotenusa ezagunak dira.
|
|
|
2 Irudikatu hipotenusarekiko paralelo
|
bat
eta perpendikular bat, b aldearekin osatutako karratuaren zentrotik pasatuta.
|
|
|
Alderantziz, eskuineko taldeak tiratzen badu gehiago, emaitza positiboa da. Bi taldeek indar berarekin tiratzen badute, berriz, ez du alde
|
batera
eta ez bestera egiten; hots, emaitza zero da. Horixe bera gertatzen da zenbaki positiboekin eta negatiboekin.
|
|
|
Aurkako zenbakien propietatea: zenbaki
|
baten
eta haren aurkakoaren arteko batura beti 0 da.Hots a+ (a)= 0 da.
|
|
|
zenbaki
|
baten
eta beste handiago baten arteko batura
|
|
|
zenbaki
|
baten
eta haren aurrekoaren arteko biderkadura
|
|
|
1 Banatu fitxa gorriak jokalari
|
bati
eta horiak besteari.
|
|
|
5 Zer erlazio dago kubo
|
baten
eta aldetzat aurrekoaren erdia duen beste kubo baten bolumenen artean. Zergatik?
|
|
|
Eta, askotan gertatzen den bezala, batzuek alde
|
batera
eta besteek bestera, eztabaida erabat antzutu da.
|
|
|
eskakizunaren erantzuna esaldi oso
|
baten bidez
eta hizkuntza matematiko egokiz (ikurrak, terminoak, egiturak, etab.) adierazi badut.
|
|
|
eskakizunaren erantzuna esaldi oso
|
baten bidez
eta hizkuntza matematiko egokiz (ikurrak, terminoak, egiturak, etab.) adierazi badut.
|
|
|
Zirkunferentzia
|
bat
eta zuzen bat honako posizio hauetan irudika daitezke: zirkunferentziarekiko zuzen ukitzailea, zirkunferentziarekiko zuzen ebakitzailea eta zirkunferentziarekiko kanpoko zuzena.
|
|
|
Zilindroaren garapena laukizuzen
|
batez
eta
|
|
|
Konoaren garapen laua sektore zirkular
|
batez
eta zirkulu batez dago osatuta. Sektore zirkularraren azalera bat dator alboko azalerare g kin.
|
|
|
Likido
|
bat
eta harekin nahasitako solido disolbaezina bereizteko erabiltzen da batez ere iragaztea. Inbutu batean paperezko iragazki bat jartzen da, eta nahastea inbutura isurtzen da.
|
|
|
Amoniakoa Nitrogeno atomo
|
bat
eta hiru hidrogeno atomo
|
|
|
Harrizko etxe zaharra da. Lehen solairuan egongela handi bat dauka, leiho bakar
|
batekin
eta sutondo bikainarekin.
|
|
|
material
|
bat
eta elektroiak hartzeko erraztasuna duen beste bat elkarren kontra igurztea. Hala, baten elektroiak bestera igarotzen dira, eta materialak gelditzen dira.
|
|
|
karranpa sentitzen da. Bat
|
bateko
eta une bateko kargen lekualdatzea. Lekualdatzea jarraitua denean,
|
|
|
Zerez osaturik daude? Aurreko unitatean ikasi duzunez, materia guztia molekulaz osaturik dago, bai, baina& Zeren arabera erabiltzen dugu material jakin
|
bat
eta ez beste bat?
|