|
2009
|
|
|
Esan dezagun garbi: herritarren gogoa eta atxikimendua dira hizkuntza bat indarberritzeko giltzarri nagusia; lege eta hizkuntza politika publikoaren ondoan, bai noski, baina, bi hauek
|
baino
neurri handiagoan, gogoa eta atxikimendua, ezbairik gabe.
|
|
|
Kontuan izan behar dugu, ahantzi gabe, D ikastereduan ibilita euskara gaitasun bikaina eskuratzen duten ikasleek ez diotela gaitasun hori zor ereduari bakarrik. Etxean jasotako lehen hizkuntza eta/ edo ingurune hurbileko harreman hizkuntza nagusia euskara izateari ere zor diote, zenbait kasutan ikastereduari
|
baino
neurri handiagoan gainera. Eta, jakina denez, etxeko hizkuntza euskara duten haur guztiak D ikastereduan matrikulatzen dira, eta gutxi batzuk B ikastereduan.
|
|
|
Kontua da, lehiaketa publikoaren ondorioz, datozen hamar urteetarako 58 tokiko telebistentzako kontzesioak eman zituela 2008an Eusko Jaurlaritzak. Horietatik 11 izango dira euskarari dagokion gutxieneko portzentajearen araberako tokia egingo diotenak, inoiz ez, halere, %20ren behetik, eta 47 telebista izango dira euskara gutxienez dagokien portzentajean
|
baino
neurri handiagoan erabiliko dutenak. Gainera, 47 horietatik, 15, euskara hutseko telebista izango dira, barruti bakoitzeko bana, Bilbo, Donostia eta Gasteiz hiriburuak barne.
|
|
|
Argien artean: alde batetik, jada badira gure artean guztiz modu naturalean eta aparteko konnotazio politikoren premiarik gabe euskaraz hazi, hezi eta bizi ere neurri handi batean euskaraz bizi diren belaunaldi gazteak, eta, bestetik, azken hogeita bost urteotako hazkunde nabarmen eta arrakastatsuari esker inoiz egon den
|
baino
neurri handiagoan dago euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku. Borondate politikoa, giza-eta diru baliabide handiak, hizkuntza politika lasai baina iraunkorra, euskaltzaleen ahalegina eta ekina, eta adostasun politiko eta sozial zabala gurdi berean garraiatu izanak ekarri gaitu hona, hots, euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku inoiz baino neurri handiagoan egotera.
|
|
|
alde batetik, jada badira gure artean guztiz modu naturalean eta aparteko konnotazio politikoren premiarik gabe euskaraz hazi, hezi eta bizi ere neurri handi batean euskaraz bizi diren belaunaldi gazteak, eta, bestetik, azken hogeita bost urteotako hazkunde nabarmen eta arrakastatsuari esker inoiz egon den baino neurri handiagoan dago euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku. Borondate politikoa, giza-eta diru baliabide handiak, hizkuntza politika lasai baina iraunkorra, euskaltzaleen ahalegina eta ekina, eta adostasun politiko eta sozial zabala gurdi berean garraiatu izanak ekarri gaitu hona, hots, euskararen etorkizuna herritarron erabakien eta jokabideen esku inoiz
|
baino
neurri handiagoan egotera.
|
|
|
Elementu erabakigarri eta nagusiak errealitate soziolinguistikoarekin eta normalizatu nahi den hizkuntzaren bizi indar sozialarekin dute lotura zuzena. Horrela, bada, hogeita bost urteotako ibilbidea aztertzerakoan, legea bera adina edo legea
|
baino
neurri handiagoan oso kontuan hartzekoak dira, beste zenbaiten artean, honako faktore hauek: euskal hiztunen edo elebidunen pisu demografikoa, elebidunen euskara gaitasun erlatiboa, euskararen eta gaztelaniaren arteko distantzia linguistikoa, euskarari buruzko kontsiderazio soziala, gizartean urteetan erroturiko euskararen erabilera ohiturak eta, nola ez, zorioneko kontsentsua, hots, hizkuntza politikaren gaineko kontsentsu sozial eta politikoa.
|
|
2011
|
|
|
–Ene neurriko andregai asko zaudek hemen, eta enea
|
baino
neurri handiagokoak ere bai, baina ez diat horretan asmatu.
|
|
2023
|
|
|
beraiek direla bizimodu gazi gozoa daramaten bakarrak, horrenbesteko irribarre eta ilunabar liluragarririk gabe, ximurrik gabe eta jendearen" maitasun" hori (like kopurutan neurtua) izan gabe. Idealismo edo, hobe esanda, ispilu desitxuratu haiekiko konparazioak frustrazioa eragingo du, bai geure buruari, bai gure bizimoduari dagokionez, nahi
|
baino
neurri handiagoan, kasuak kasu. Hori ekiditeko, nori jarraitzen diogun, zer nolako edukia saritzen dugun Interneten, zer aplikazio eta zertarako erabiltzen ditugun, horiek guztiak funtsezkoak dira, desitxuratze ispilu horrekin amaitu nahi badugu.
|
|
|
Arazo horiek, normalean, oso konplexuak izaten dira, eta nahiz eta kausa bakar bat egon daitekeen atzean, normalean hainbat osagarriz osatutako ondorio konplexuak izaten dira. Bada, sare sozialen erabilera desegoki eta goiztiarrak horietako askorekin bat egitea ekar dezake nahi
|
baino
neurri handiagoan, batez ere nerabezaroan. Jarraian eraku  tsiko direnak baino gehiago egon arren, dagoeneko luze eta zabal ikusi ditugun hamar osagarrirekin egon daitezkeen loturak azalduko ditugu laburtuta, eta izan dezaketen kausalitate edo anplifikadore papera landuko da.
|
|
|
Gure garuna ez da gai izaten horrelako input kantitate handiak eta sarriak kudeatzeko, eta are gutxiago nerabezaroan, eta gutxiagotasun sentimendu hori gure barruan hezten joan daiteke. Horrek gure autoestimua eta identitatea modu hauskor eta egonkorrean eraiki  tzen lagunduko du, uste
|
baino
neurri handiagoan. Askotan kudea  tzen jakiten ez den frustrazioa sortuko da, bai besteekin egindako konparaketa desitxuratu horien bidez, baina baita nire ni erreala eta sareetan bizi den presio sozialak plazaratzera bultzatzen nauen ni horren amildegitik etorritakoa.
|
|
|
Ezaugarri horiek heldu batentzat oso arriskutsuak badira, zer esanik ez nerabe baten  tzat, etapa horren ezaugarriak gogora ekartzen baditugu behintzat. Horrek guztiak ez du azalpen gehiagorik behar ulertzeko, alde batetik, nerabe baten osasun mentalean, batez ere kolokan egonez gero, balantza joan ez lukeen aldera mugitzen lagunduko duela nahi
|
baino
neurri handiagoan, batez ere aintzat hartzen badugu, TikTok en, adibidez, osasun mentalari buruzko aholkuak ematen dituzten bideoen% 83,7 engainagarriak dira, eta horietatik% 14,2 kaltegarriak izan litezke. ADHNari buruzko edukia, adibidez,% 100 informazio engainagarria da78; eta, bestetik, horrelako eduki ez zibikoak (matxismoa, biolentzia, umiliazioa, gorputzen sexualizazioa...) horren goiz kontsumitzeak horiek hutsaltzera eramaten ditu eta, kasu batzuetan, errepikatzera (konduktismoa); izan ere, ikusi bezala, errealitate birtualean goraipatuak eta onartuak daude (saritze sistema) horietako asko, eta, beraz, nerabe batek erraz asko identifika dezake hori jokatu beharreko modu gisa, onarpen soziala edukitzeko grina hori asetzeko, arreta erakartzeko edo bestelakoak betetzeko.
|