|
2001
|
|
|
Besteek esana —zientzian ere— egia ala faltsua den epaitzen duenaren jarduera. Eta hori egin ezean, ‘jaungoiko zientzia bai
|
baina
zientzialaria ez’ baiesten dute.
|
|
|
Ez dirudi gaurko ikerketa zientifiko zehatzei berehalako lanbiderik ematen dienik, ez eta kentzen.
|
Baina
zientzialariaren gogotik alde egin behar ez duen erreferentzia da. Eta, bestalde, nork emango digu beste nolabaiteko hipotesi zientifiko hoberik, gaur ari diren kausa finalak gogoan edukiko dituenik?
|
|
2002
|
|
|
OMEri atxikitako Minbizia Ikertzeko Nazioarteko Agentziak bifenilo polikloratuen (PCB) arrisku maila bereko akrilamidak sailkatzen ditu.
|
Baina
zientzialari batzuen ustez, ez da zuzena lortutako emaitzak saguekin esperimentu bihurtzea gizakiari, batez ere, pertsonak kantitate txikietan ikusten badira. Hala ere, Suediako Gobernuko zientzialariek diote akrilamida izan daitekeela minbizi mota askoren kausa, eta, aspalditik, elikadura ohiturekin lotzen direla.
|
|
|
Horton ados agertu zen erakunde horrekin, eta esan zuen 1970etik tenperatura globalak igotzeko joera nabarmena izan dela. «1970aren aurreko igoera gizakiak partzialki eragin zuen, neurri batean, kausa naturalengatik,
|
baina
zientzialariak oro har ados daude urte horretatik aurrera berotze globala gizakien jarduera poluitzaileei egotz dakiekeela», erantsi zuen. «Haurra» Britainia Handiko Meteorologia Bulegoak esan zuen urtarriletik ekainera tenperatura globalak 0,57 gradu zentigradu altuagoak izan zirela.
|
|
2003
|
|
|
Irakasle honek esan duenez, “honen zain egon naiz bizitza osoan. Auto izatea gustatuko litzaidake,
|
baina
zientzialari gisa ere uste dut aurkikuntza hori etorkizun handikoa dela”. Baso bat egunean Ikerketa horiek ikusita, Sinclair doktoreak zenbait gomendio egin ditu:
|
|
|
Aldi berean, zehatz mehatz aztertu zituzten mutazio batzuk, eta, horiei esker, zeharkako ebidentziak lortu zituzten funtzionatzeko moduari buruz.
|
Baina
zientzialariek bazekiten hiru dimentsioko egitura bakar bat onartuko zuela komunitate zientifikoak. Azkenean, aminoazido bat aldatu zuen proteina mutante bat identifikatzea lortu zuten.
|
|
|
Nanoteknologiaren arloan gaur egun egiten ari diren lanik erakargarrienetako bat da, eta Emilio Tamayo Lorak azpimarratu zuen, atal honetan, “Espainiak izugarrizko potentziala du”. CSICeko zuzendariak esan zuen, gainera, “Espainia, oro har, ez dago ikerketa horien buruan,
|
baina
zientzialari handiak ditu osatzen dituen ataletan”. Horixe da Optikaren, Elektronikaren, Kimikaren, Fisikaren edo Biologiaren kasua, eta hortik “ekarpen oso onak” egin daitezke, esan zuen ikertzaileak.
|
|
|
Ikertzaile batzuek aspaldi adierazi zuten metano emisioak aldakorragoak zirela, eta, beraz, karbono dioxidoarenak (CO2) baino kontrolagarriagoak.
|
Baina
zientzialariek lehen aldiz aurkitu dute meseta iraunkor bat gas horren kontzentrazioetan, zehazki 1999 eta 2002 bitartean. Meseta iraunkorra Metano mailen aldaketak neurtu dituzten AEBetako eta Herbehereetako adituek diotenez, giza jarduerak, klima aldaketa geldiarazteko nahikoak ez izan arren, egoera berri horren kausa izan daitezke.
|
|
2004
|
|
|
Orain arteko probak laborategian egin dira oso diametro txikiko mintzak erabiliz,
|
baina
zientzialarien arabera ez dago inolako arazorik diametro handiko mintzak sortu eta gasolindegi edo birfindegitan instalatzeko eta honela hidrogenoa eskala handian sortzeko.
|
|
|
Marrazoen aurkako ezagutza, ordea, ez da berria. Mende bat baino gehixeago da haien existentzia,
|
baina
zientzialariek ez dute inoiz asmatu nola sortzen diren eta nola eboluzionatzen duten haien hasierako konfiguraziotik abiatuta. Belgikako ikertzaileek marrazo erraldoiak egitea lortu dute garagardotan Liejako Belgikako Unibertsitateko Stéphane Dorbolok zuzendutako talde batek enigmaren zati bat argitzea lortu du azkenean.
|
|
|
Arreta berezia jarri zioten folatoen sintesia eragiten duen genearen TT aldaera homozigotikoari eta CT aldaera heterozigotikoari. Bi aldaeretan, folato kontzentrazio txikiak, homozisteina maila handiak eta entzima jarduera gutxi izan ziren,
|
baina
zientzialariek ikusi zuten CT aldaera hiru aldiz ohikoagoa dela TT aldaera baino, hodi neuralaren akatsekin erreklutatutako Irlandako gaixoen %26k bi aldaerak zituztela, eta akatsen %50 azido folikoaren gabezia nabarmena zegoela. Azterketaren ondorioetan azpimarratzen zen, halaber, azido folikoaren urritasuna eta CT eta TT aldaerekin lotutako homozisteina maila altuak folato osagarriekin aurreikus daitezkeela.
|
|
|
Gutscher ek dioenez, azken 15 milioi urteetan, lurrazala mehetzeak eta zabaltzeak Alborango Itsasoaren depresio sakona eragin zuen, Granada eta Almeriako kostaren parean, Betika eta Rif mendikateak eratzen ziren bitartean, litosferako izurtze prozesu baten ondorioz, eredu zaharrenaren eta herrikoiaren arabera.
|
Baina
zientzialariak dio bere taldeak egin berri dituen analisi tomografikoek Gibraltarko itsasartearen ekialdeko subdukzio prozesu baxuaren hipotesiaren alde egiten dutela. Lortutako irudiek material hotza eta dentsoa erakusten dute, azaletik 700 kilometro sakoneraraino jaitsiz.
|
|
|
Bilbotarrek ez zuten zertan harro izan, edo donostiarrek pijoak.
|
Baina
zientzialarien eredu, arketipo eta paradigma topiko bat definituko balute, Josebak ez zeukan zalantzarik irakasle hark baldintza eta xehetasun guztiak beteko zituela.
|
|
|
Physics Center eko presidentea zen, gaizki gogoratzen ez bazuen. Taxi gidariari gelditzeko esatear egon zen, hari galdetzeko,
|
baina
zientzialaria txoko batean zegoen, begiak itxita. Nahiago izan zuen bakean uztea.
|
|
2005
|
|
|
“Etorkizunean zigarro mendekotasuna tratatzeko modua modu dramatikoan aldatzeko ahalmena du”, adierazi zuen Cornuzek. Organismoaren immunitate sistemak ez du modu naturalean erreakzionatzen nikotinarekin,
|
baina
zientzialariek txertoan proteina bat sartu dute, eta horrek “blokeo erantzuna” eragiten du. Bost urte barru txertoa merkaturatzeko asmoa duen enpresa suitzarrak espero du asmaren edo Alzheimerraren aurkako antigorputzak ekoizteko prozesu berean oinarritutako beste prestakin batzuk garatzeko ere balio izatea.
|
|
|
Europako Batasuneko Nekazaritza eta Arrantzako Ministroen Kontseiluaren bileraren hasieran EBko txandako presidentetza britainiarrak gaur aurkeztu duen lehen konpromiso proposamenak Bizkaiko Golkoan datorren maiatzera arte antxoaren harrapaketa kuota zero izateko ideiari eusten dio. Proposamen britainiarrak aldaketarik gabe mantentzen du Europako Batzordearena (EB) antxoari dagokionez, hau da, zona horretan antxoaren arrantza maiatzera arte ixtea ezartzen du,
|
baina
zientzialariek errekuperazioari buruz egin behar duten ebaluazioaren zain, erkidegoko iturriek jakinarazi zutenez. Ebaluazio hori apirilean egingo da ziur aski, eta baliabide nahikoak daudela frogatzen badu, Batzordeak berrikuspen azkarreko mekanismo bat jarriko luke abian, zenbait harrapaketa baimentzeko.
|
|
2006
|
|
|
arkeologoentzat.
|
Baina
zientzialariek ez dute beti izaten
|
|
|
Haur baten ikuskeran, aitak eta amak beren ondare genetikoaren zati bana transmititzen dute.
|
Baina
zientzialari talde horrek ikusi du amak fetuan duen eragina, gurasoengandik hartutako geneak edozein direla ere. Hala, ikertzaileek “lehen aldiz” ezarri dute amaren serotoninaren zeregin erabakigarria —bere geneen araberakoa— fetuaren garapenean, bereziki garunean, baina baita bihotzean eta digestio hodian ere.
|
|
2007
|
|
|
Aldea ez da erraz nabaritzen argazkietan;
|
baina
zientzialariek kalkulatu dutenez, Joanen pigmentua% 10 sendoagoa da. Makulako pigmentu gehiagorekin, Joan hobeto babestuta dago gerta daitekeen itsutzearen kontra.
|
|
|
Prozesu guztia modu kontrolatuan egin zen laborategian.
|
Baina
zientzialariek ez dute baztertzen prozesu hori bera modu naturalean errepikatzeko aukera, tenperaturak igotzeak poloak urtzea eragiten badu. Ikerketaren arduradunek ez dute birus eta bakterio izoztuetan gizakien osasunerako mehatxu berririk ikusten.
|
|
2008
|
|
|
|
Baina
zientzialariek ez ezik politikariek ere bere egin zuten arazoa eta horrela 1987 urtean Montrealen CFCren ekoizpena mugatuko zuen lehen protokoloa mundu osoko 191 estatuk sinatu zuten; hortik aurrera beste protokolo batzuk sinatu ziren eta gaudeneko mendearen hasieratik mundu osoan debekatuta dago CFC substantzien ekoizpena.
|
|
|
Bai, hondartzetan badira hainbat neurri bainularien arriskua gutxitzeko,
|
baina
zientzialariak kexu dira ez dagoelako bitartekorik arazo hau ikertzeko eta irtenbideak eman ahal izateko.
|
|
|
Eraldaketa hori baldintza jakin batzuetan gertatzen da (besteak beste, pH azidoa eta luzaroko beroa behar dira),
|
baina
zientzialariak kezkatuta daude.
|
|
|
Hainbatek esaten dute Higgs bosoia dagoeneko azaldu dela hainbat esperimentutan,
|
baina
zientzialariak ez direla konturatu, ez baitzuten horrelakorik espero. Hala ere, hori egia bada, erraz diseinatuko dute Higgs bosoia harrapatzeko esperimentu bat aurrerantzean.
|
|
|
NARRATZ:
|
Baina
zientzialariek kontzeptu are eraginkorrago batez hausnartu dute eguzkiaren berotik energia egiteko: dorre bidezko eguzki energia.
|
|
|
Entzima horren bidez, zelula minbizidunek gorputzeko glukosa energia bihurtzen dute hain azkar ugaltzeko, eta horrek, teorikoki, minbizia duten gaixoen tumore hazkuntzaren mekanismoa manipulatzea ahalbidetuko luke. Entzima horrek, piruvata quinasa izenekoak, bi forma hartzen ditu,
|
baina
zientzialariek ikusi zuten horietako bakar batek, PKM2 izenekoak, ahalbidetzen duela glukosa azkar kontsumitzea, “Nature” aldizkarian argitaratutako ikerketaren arabera. Laborategian minbizi zelulak beste aldaera bat hartzera “behartu” zirenean, PKM2 produkzioa kenduz, hazkuntza gelditu egin zen.
|
|
|
Datu horiekin enbrioi bideragarriak zein izan ziren jakin ahal izan zen, eta haien ezaugarri genetikoak aztertu ziren. Lana oraindik ez da amaitu,
|
baina
zientzialariek “Human Reproduction” aldizkarian azaltzen dutenez, bertan emaitzak aurkezten baitituzte, enbrioi bideragarri horien gene komun batzuk identifikatu dira. Zelulen atxikidurarekin eta komunikazioarekin, zeluletako prozesu metabolikoekin eta estimuluei emandako erantzunarekin zerikusia duten geneak dira.
|
|
2009
|
|
|
Iruzurra, gakoa? Ez dakigu zergatik agertu ziren,
|
baina
zientzialariak ziur daude iruzurra erabakigarria dela.’ Bularrezurraren hezurraren azpian, toraxean, dagoen defentsa sistemaren guruin hori funtsezkoa da bizitzako lehen urteetan, sistema immunologikoaren parte bat bertatik sortzen baita. Haurraren hazkundearekin eta pubertarotik aurrera, haren tamaina murriztu egiten da, gantz ehun bihurtu arte.
|
|
|
Azterketa horren arabera, heriotza tasa edo neurogarapenaren nahaste larrien emaitza konbinatua nabarmen eta garrantzi klinikoko murrizketa izan zen 18 hilabeteren buruan. Ondorioztatu zuen hoztearen onurak epe laburreko ondorio kaltegarriak gainditzen dituela,
|
baina
zientzialariek ikerketa gehiago eskatzen dituzte hozteko metodoei buruz.
|
|
|
petrolio eta gas biltegiek lurreko izotzestalkiaren ekarpenak jasotzen dituzte.
|
Baina
zientzialari guztiek ez dute teoria hori partekatzen. Zergatik?
|
|
|
Harrigarria gertatu zen, duela hiru urtetik Antartikako ekialdeko kostaldeko izotzestalkiak ere urtean 57 kilometro kubiko galtzen zituela ikusi zutenean. Hala ere, datuek adierazten dutenez, klima aldaketa dagoeneko kontinente osora iristen da,
|
baina
zientzialariek ohartarazten dute ekialdeko zifra horrek 52 kilometro kubikoko errore marjina duela. Etorkizuneko ikerketek ekialdeko plataforma antartikoan urtzearen irismena zehaztuko dute.
|
|
|
Iraganeko klima aldaketa horiei buruzko azterketek balio lezakete egungo klima aldaketari buruzko iragarpenak zehazteko.
|
Baina
zientzialariek gogoan dute erregai fosilak azkar erretzea dela haien arrazoi nagusia, eta, horregatik, haien ondorioak oraindik kalkulatzen zailak dira.
|
|
|
Paaboren ustez, ez dago arrazoirik Neanderthalgo gizakiak guk bezala hitz egiteko gaitasunik ez zuela pentsatzeko.
|
Baina
zientzialariaren arabera, mintzamenarekin lotutako beste hainbat gene daude, eta horien ikerketa falta da.
|
|
2010
|
|
|
Zientziak ez,
|
baina
zientzialariek eta dibulgatzaileek bai, agian faltako dugu.
|
|
|
FNRS. Piccard aholkulari hartu zuten, Toulon-en.
|
Baina
zientzialaria ez zen ongi moldatu postu hartan. Askatasun gutxi zuen, eta gauzak ez ziren berak nahi bezala egiten.
|
|
|
Substantzia batek zabaldu behar du estimulua, hormona batek,
|
baina
zientzialariek oraindik ez dute hura identifikatu. Hala eta guztiz ere, substantzia horren hedapenak ez du zerikusirik nerbio sistema batekin.
|
|
|
|
Baina
zientzialariek gero eta egitura molekular konplexuagoen artean egin nahi dituzte loturak, eta oso era selektiboan egin ere, esate baterako: fullerenoaren eta DNAren nukleotido jakin baten artean, edo bakterioaren eta proteina baten aminoazido berezi batzuen artean.
|
|
|
Gaur egun uharte babesgabe hau bisitatzen dutenek minutu batzuk baino ez dituzte behar euren kamarote epeletan bueltan izateko.
|
Baina
zientzialari askok urteak eman behar izan zituzten hemen euren familiengana itzuli baino lehen. / Sepp Friedhuber biologoak urteak daramatza Artikoko esplorazioan murgilduta.
|
|
|
Brasilgo eta Britainia Handiko ikertzaile talde batek argitu zuen manatien migrazioa, azaleko uretatik sakonagoetara. Orain arte ez dakigu zergatik egin den lekualdaketa hori, “arriskutsutzat” jotzen dena,
|
baina
zientzialariek uste dute ura beherago dagoen denboraldian harrapariek eraso egitea saihesteko modu bat dela. Urria eta azaroa bitartean, ura jaisten denean, animalia horiek itsasadarretan zehar migratzen hasten dira.
|
|
|
Marrazoak, animalia zaharrak eta ezinbestekoak naturan Ezagutzen diren lehen marrazoek 400 milioi urte inguru dituzte, dinosauroek baino 200 milioi urte lehenago. Sailkatzea (Selachimorpha superordena) ez da erraza,
|
baina
zientzialariek zortzi agindu ematen dituzte: batetik, itsas sakoneko barietate txikiak, eta, bestetik, arrainen artean handiena den marrazo balea, planktonean oinarrituta 18 metroraino haz daitekeena.
|
|
2011
|
|
|
Seguru asko, gehiegikeria bat izaten zen kritika hura batzuetan.
|
Baina
zientzialari profesionalek ez dute kasu horietan lan erraza izaten. Teoria ustez iraultzaile baten aurrean, zuhur jokatu behar dute.
|
|
|
(18:11)
|
Baina
zientzialariek ez dakite, beroari aurre egiteko gai
|
|
|
582 Igone Zabala eta Agurtzane Elorduiren proposamena hauxe da: «Hizkuntzalariek beren ekarpena egin dezakete alderdi linguistikoa asegarriagoa egiten laguntzeko,
|
baina
zientzialarien ekarpena behar da ezinbestean alderdi kognitiboa eta soziala asegarriagoak egiteko. Izan ere, zientzialariek bi ezaugarri biltzen dituzte:
|
|
|
Espainiak hainbat lurrikara garrantzitsu jasan ditu bere historian, hildakoekin. Gaur egun, ezin da aurreikusi lurrikara baten eguna eta ordua,
|
baina
zientzialariak hainbat sistemarekin ari dira lanean eremu batek lurrikara epe laburrean izateko aukera gehiago noiz dituen jakiteko.
|
|
|
Espezie mistoen (arrain sorgina edo itsas barea) %20 galzorian dago,
|
baina
zientzialariak beldur dira datu hori askoz handiagoa izan daitekeela, Natura Babesteko Nazioarteko Batasuneko (UICN) Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorriak berriki egindako azterketa baten arabera. Nazioarteko Kontserbazioarekin batera egindako ikerketa horren emaitzen arabera, mistoen beherakadaren arrazoi primarioek —Lurreko arrainik zaharrenetakoa eta sakonean bizi dena— zuzenean eta zeharka eragin diezaiekete arrantza tokiei.
|
|
|
Ez dago errezeta zehatzik mendeurrena izateko,
|
baina
zientzialariek diote funtsezkoa dela bizimodu osasungarria izatea.
|
|
|
Oraingoz, prozesua laborategiko ikerketarako egokiagoa dela uste du Leek, zelula bakar batean edo gutxi batzuetan aldi berean funtzionatzen duelako.
|
Baina
zientzialariak eta bere taldeak aldi berean zelula gehiagotara iristeko moduak lantzen dituzte. Gaur egun, zelulen sistema mekaniko bat garatzen ari dira, 100.000 zelula batera injektatu ahal izateko, eta horrek diagnostiko klinikoari eta balizko tratamenduei lagun diezaieke.
|
|
|
gero eta bezero potentzial gehiago zarete eremu horretan, zorionean planto eginda (itxuraz, behintzat).
|
Baina
zientzialarientzat eta niretzat ez da eremu bera, zerua ere gauza bera ez den bezala ama galdu berri duen ume batentzat eta meteorologo batentzat.
|
|
2012
|
|
|
Homo erectus ek, adibidez, bizi izan zuen prozesu hori. Geroztik, ez da gertatu,
|
baina
zientzialariek kalkulatzen dute hori batez beste 250.000 urtean behin gertatu izan dela. Jadanik gertatu luke, baina dagoeneko hasi al da gertatzen?
|
|
|
«Naturala, besterik ez» edo «% 100 naturala». Baliteke norbaitek pentsatzea mezu horiek produktuen osaerari buruz informatzeko helburu soila dutela,
|
baina
zientzialari askok argi kritikatzen dugu eslogan horren bidez kontsumitzaileari bidaltzen zaion mezu subliminala.
|
|
|
Izan daiteke izar baten barrualdea gure Eguzkiarena, adibidez, eta izan daiteke unibertsoaren hasiera; alegia, oso urrutiko kontua, bai denboran, bai espazioan. Eta egia da horietako batzuk ez ditugula ikusten,
|
baina
zientzialariek, urteen edo mendeen poderioz, lortu dute fenomeno horiek oso ondo ulertzea. Nahiz eta izar baten barrualdea ez dugun inoiz ikusi, badakigu (seguruenik) nolakoa den.
|
|
2013
|
|
|
Ikus dezaten hor badagoela pluraltasun bat eta diziplina arteko elkarrizketa bat egon daitekeela, batzuek eta besteek esaten dutena, nahiz eta askotan formetan diferenteak izan, muinean ez dira hain desberdinak. Gainera, kultura osotasun bezala zabaltzearren, hau da, kultura, alde batetik, artistikoa eta letren kultura, humanitateak bezala ezagutzen dena
|
baina
zientzialariok gizaki ere bagara, ez gara martzianoak; eta horrekin batera, kultura teknologiko zientifikoa ere bai. Horrelako cocktail bat eskaintzen zaie eta osorik hartu behar izaten dute.
|
|
|
Aurreko sailkapen hori oso hedatua dago,
|
baina
zientzialariek asko eztabaidatzen dute, gaur egun, gai horri buruz. Esate baterako, prokariotoak (monero deituak taulan) bi taldetan banatzen dituzte:
|
|
|
Tronpa bakar batekin ugalkortasuna murriztu egiten da,
|
baina
zientzialariek adierazten dute erditzea posible dela kasuen erdietan gutxienez
|
|
|
Gizakien metodoa frogatzea falta da.
|
Baina
zientzialariak zuhur eta baikorrak dira. JQ1 molekula barrabiletara iristen da, eta BRDT proteinaren ekintza inhibitzen du, espermatozoideak sortzeko funtsezko proteina baita.
|
|
|
Gaur egun, ez dago behar bezain eraginkorra den medikaziorik, ikuspuntu ekonomikotik eskuragarria eta albo ondorio gutxi dituena txakurren epilepsia tratatzeko.
|
Baina
zientzialariak lanean ari dira txakurren epilepsia idiopatikoaren tratamendu eraginkorrari lagunduko dioten botika berriak sortzeko. Gehienak Txakurren epilepsia ikertzeko aurrerapenak krisien arrazoien diagnostikoarekin dute zerikusia.
|
|
|
Erditzearen ondorengo depresioak emakumeekin zerikusia duten azterlan eta artikulu asko izan ditu,
|
baina
zientzialariek bat egiten dute gizon askok ere nozitzen duten patologiarekin. Artikulu honetan azaltzen da zergatik den erditze ondoko depresioa gizonen kontua.
|
|
|
Haatik, Morilloren azken nobelak baditu umore ukituak ere, pertsonaia bitxi bati esker: Ainitze bere munduan bizi da eta xelebrekeria asko egiten ditu,
|
baina
zientzialari aparta da aldi berean. Izaera horrek liburuko giro oro har iluna leuntzeko aukera eman dio idazleari, kontu samur eta barregarriak sartuz, Ainitzek egoera absurdo asko sortzen dituelako istorioan zehar.
|
|
2014
|
|
|
|
Baina
zientzialariak ikerketak aurkezten ari dira, osasunari eragiten dizkion kalteen ingurukoak...
|
|
|
Txakur bat maitemintzen? Txakurren maitasunaren eszeptikoak Oso antzera funtzionatzen dute txakurren eta maiteminduen maitasun etengailuek
|
Baina
zientzialari guztiek ez dute hain argi txakurraren maitasuna hain desinteresatua denik. Hori da Fred Metzger albaitariaren kasua, hau da, «harburuak ez dira gai nahi izateko pertsonak bezala».
|
|
|
Horregatik, autore horien arabera, defaunazioari aurre egiteko esfortzuek arazo horiek izan behar dituzte gogoan. Erreferentzia lortzeko neurriak Espezie handi eta karismatikoek (tigreak, errinozeronteak edo pandak) arreta handiagoa jasotzen dute,
|
baina
zientzialariek azpimarratzen dute kakalardo txikiena desagertzeak, funtsean, gizakien mende dauden ekosistemak alda ditzakeela. Beste artikulu batean, nazioarteko ikertzaile talde bat, hau buru duena:
|
|
2015
|
|
|
|
Baina
zientzialari gehienek, besterik gabe, ez zuten arima pisatzeko esperimentu hura benaz hartu. Eszeptikoentzat, arima bera existitzen denik frogatu ezin denean, zer zentzu dauka haren pisua kalkulatzeak?
|
|
|
Venusen ileetatik sortutako landare horiek badira Euskal Herrian ere, eta, diotenez, ez omen ditu urak inoiz bustitzen. Euskaraz iturri belarra deitzen diegu,
|
baina
zientzialariek ematen dioten latinezko izena Adiantum capellis veneri da, hau da, Venusen ileak.
|
|
|
|
Baina
zientzialari guztiak ez zeuden oso ados burezur malapartatu harekin. Zientziaren arabera ezinezkotzat jotzen zuten halako zerbait.
|
|
|
|
Baina
zientzialaria naizen aldetik ezin dut ukatu.
|
|
2016
|
|
|
Jakin badakigu materia hainbat egoeratan egon daitekeela baina zein dira agregazio egoerak? Orain arte baldintza arruntetan beha daitezkeen hiru egoera bereizi ditugu,
|
baina
zientzialariek beste urrats bat egin dute, eta gaur egun bost egoera daudela esaten dute: solidoa, likidoa, gasa, plasma eta Bose Einstein kondentsatua.
|
|
|
Ikasketarik ezak eta ezjakintasunak azaltzen dute zergatik errepikatu den esaldi hori.
|
Baina
zientzialariek zalantza bat konpondu dute azkenean ikerketa batekin: harburuak, felidoak ere gure lagunik onenak dira.
|
|
|
Azken urteotan, alor horretako ikerketak oso garrantzitsuak izan dira.
|
Baina
zientzialariei aurre egin ahal izan dieten arazoetako bat kontsumitzaileengana iristea izan da, baita herrialdeetako osasun agintariei ere, eraginkortasunez. Askotan, informazioak kontzeptu eta termino zientifikoagoak ditu, hiztegi arruntetik urrun, eta horrek mezua modu egokian iristea zailtzen du.
|
|
|
Gizendu egiten dira felido esterilizatuak. Haiekin bizi direnek dagoeneko susmoa dute,
|
baina
zientzialariek baieztatu egiten dute: katu esterilizatuek gehiago jaten dute eta, oro har, pisua hartzen dute.
|
|
|
Gaur egun, bularra eman ezin duten haurrek amaren esnea har dezaten aukerarik onena esne bankuek hartzen dute, amak esnea ematen baitie eta esnea ematen diote, seme alabek ez baitute kontsumituko esnea.
|
Baina
zientzialari mexikarrak beste aukera batean ari dira lanean: amaren esnea hautsa da, eta horrek bere kontserbaziorako hotzik behar ez izatea eta izozten denean baino maila altuagoko nutrizio propietateak edukitzea ditu.
|
|
2017
|
|
|
Herritar askok zientziari begiratzen dioten erantzun bila.
|
Baina
zientzialariak ez datoz beti bat, batzuek gauza bat diote eta beste batzuek aurkakoa.
|
|
|
Horregatik, erasandako harburu eta katuek larruazaleko minbizia izateko arrisku handiagoa dute. Teoria askok azaltzen dute zergatik gertatzen den bitiligoa eta zergatik bihurtzen diren zuriak eragindako animaliak,
|
baina
zientzialari gehienek uste dute arazo bat dela sistema immunitarioan, geneetan ez ezik. «Bitiligoa larruazalaren pigmentazio anormala da, eta, kasu askotan, herentziazkoa da:
|
|
|
Elikagaiek ere badute eragina planetan,
|
baina
zientzialariek eta kontsumitzaileek asko egin dezakete hori murrizteko
|
|
2018
|
|
|
keinu horrek hiltzeko arriskua hirukoiztu, lau eta ia bost aldiz handitzen du, tumore motaren arabera. ikerketa aldizkari mediko ospetsuan argitaratua AMA. Pseudoterapien aldekoek argudiatzen dute minbizia duten gaixoei lagundu diezaieketela tratamendu medikoarekin «osatzen» direnean (pazienteak medikuntzarekin batera erabiltzen ditu, eta ez haren ordez),
|
baina
zientzialariek gezurra esaten dute. Hau da:
|
|
|
Ia minbizia duten pazienteen bi herenek uste dute tratamendu medikoarekin konbinatutako pseudoterapiek denbora gehiago bizitzen lagunduko dietela. .
|
Baina
zientzialariek, 800 minbizia baino gehiago dituen lagin bat aztertu ondoren, baztertu egin dute, ez baita egia. Zoritxarrez, efektua kontrakoa da:
|
|
|
Maskotarentzako haragi gordina: zergatik ez
|
Baina
zientzialariek ustezko onura horiek arbuiatzen dituzte, eta esaten dute ez dagoela horiek babesteko behar adinako ebidentziarik. Era berean, maskotari haragi gordina eskaintzea kaltegarria izan daiteke hortzentzat, eta, gainera, hesteetako arazoak eta hazteko arazoak sor ditzake animalia gazteengan.
|
|
|
Herrialde honetara etorri nintzen ahal nuen beste ikastera abertzale gisa, bai
|
baina
zientzialari gisa ere.
|
|
2020
|
|
|
TOI 700 d planetaren baldintza zehatzak ere ez dira ezagutzen,
|
baina
zientzialariek Tess sateliteak bidalitako datuak baliatu ditzakete ordenagailu bidez ereduak sortu eta iragarpenak egiteko. Azken aurkikuntza horretaz gain, badira baldintza horiek betetzen dituzten planeta gehiago ere, tartean hiru TRAPPIST nano ultrahotzaren inguruan, Aquarius konstelazioan; 39 argi urtera.
|
|
|
gasa, petrolioa eta ikatza, esate baterako. Erregai horiek izan dira industria arotik hona ezagututako garapenaren motor nagusiak,
|
baina
zientzialariek ohartarazi dute haiek eragiten ari direla mundua pairatzen ari den klima aldaketa. Gaur egun, energiaren kontsumoaren %80 inguru betetzen dute erregai fosilek oraindik.
|
|
|
Jadanik ez erabat, baina oraindik parte handi batean bai, gure esku dago murgildu garen ezezagunerako bidaia hau ahalik eta hobekien joatea, izango diren astinaldiak ahalik eta gehien gutxituz eta haietara egokituz.
|
Baina
zientzialariek ohartarazia dute: hamarkada bat dago ekiteko.
|
|
2021
|
|
|
Hasieran, dantza mugimenduak erregistratzeko sortu zuten beren notazio sistema Eshkolek eta Wachmanek, eta oraindik ere erabiltzen da koreografia jarraibideak emateko,
|
baina
zientzialariek ere baliatu izan dute, eta, esate baterako, animalien mugimenduak aztertzeko eta autismoaren edo Asperger sindromearen diagnostikoa egiteko ere baliatzen dute.
|
|
|
Glasgown bildutako ordezkari gehienek 2050erako jarri nahi zuten epemuga, baina Txinak 2060rako iragarri zuen neutraltasuna; Indiak are urrunago ezarri zuen helmuga: 2070
|
Baina
zientzialari hainbatek lasaitasunerako deia egin dute; izan ere, Txinaren epemuga, agian, ez da hain txarra, batez ere, helmuga nagusi horrekin batera egin dituzten beste iragarpenak ikusita.
|
|
2022
|
|
|
Ez dago onura horietako baten ebidentzia zientifikorik. Dituen substantzia fitokimiko eta entzimei eta osasunean izan dezakeen onurari dagokienez, ikertzen ari dira oraindik,
|
baina
zientzialariek ezin izan dute baieztatu. Kontua da, janaria irentsi ondoren, gure organismoak ez dituela ia konposatu horiek xurgatzen, eta, beraz, onura ia ez litzateke existitzen.
|
|
|
taste. Gustu eta zapore sinonimotzat erabiltzen ditugu eguneroko mintzairan,
|
baina
zientzialarientzat bi kontzeptu dira. Gustua, elikagaiek eragiten duten inpresioa da, mihian, sudurrean eta erraboilean usainak determinatuta.
|
|
2023
|
|
|
1920ko hamarkadan, Georges Lemaitre eta Edwin Hubble astronomoek azaldu zuten unibertsoa duela 13.800 milioi urte sortu zela, eta etengabe hedatzen ari dela. Baina aurrerago egindako ikerketek erakutsi dute zerbaitek unibertsoaren hedapena azkartzen duela; horren atzean zer dagoen misterio bat da oraindik,
|
baina
zientzialariek uste dute materia eta energia ilunekin zerikusia duela. Hori argitzea lagungarria izan daiteke, adibidez, ulertzeko unibertsoa zertaz egina dagoen, nola aldatu den denboran eta grabitateak nola eragiten duen.
|
|
|
Ikerkuntza zientifikoaren egoera paradoxikoa da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan: politikariek harro goraipatzen dituzte hemengo ikerketak,
|
baina
zientzialariok zailtasun handiak eta baldintza negargarriak sufritzen ditugu. Bada, azken asteotan oihartzun handia izan du EITBren ikerkuntzarako dirua biltzeko maratoiak.
|
|
|
" Demagun jakin nahi dugula nolakoa den kurba bat haren puntuetako batzuei behatuz. Bada, gizaki praktikoak, baliagarritasuna beste kezkarik ez duenez, helburu zehatzen baterako behar dituen puntuei baizik ez die begiratuko,
|
baina
zientzialariak, berriz, beste era batera jokatuko du: kurba bere horretan aztertu nahi duenez, erregulartasunez banatuko ditu aztertu beharreko puntuak, eta, haietako batzuk ezagututa, trazu erregular baten bidez elkartu eta kurba osoa lortuko du".
|