|
2001
|
|
|
Hori zailagoa da, batez ere gureartean, gizakiaren pultsio moralak ideologia jakin eta konkretuekin modu baldarbatean nahasirik agertzen zaizkigunean nonahi.
|
Baina
unibertso moral hori gabe, pertsonaiak dilema moral baten aurrean erabakitzeko gauza ez badira, idazle narratzailearen morroi ideologikoak baino ez dira gertatzen. Hor ez dago nobelainteresgarririk inoiz.
|
|
|
Alan Guth ek 1980 urtean unibertsoaren eredu inflazionarioa plazaratu zuen, unibertsoaren zabalkuntzak jatorrizko aldiuneetan eta oso denbora tarte txikian azelerazio handia jasan zuela baieztatuz. Eredu horrek lehen argitzeke zeuden arazo batzukargitzen ditu,
|
baina
unibertsoaren bilakaera osatua izan ahal izateko erlatibitate orokorra eta teoria kuantikoa bilduko lituzkeen grabitazioaren teoria kuantiko osatu baten zain egon behar izango dugu.
|
|
2008
|
|
|
|
Baina
unibertsoan dagoen energia ezaguna ez da nahikoa azelerazio hori eragiteko. Hortaz, komunitate zientifikoan usterik zabalduena da energia ilun bat badagoela, hau da, hark sortzen duen grabitazio indarragatik izango ez balitz, detektatu genukeena.
|
|
|
Ilargia erabat elastikoa balitz, Lurraren erakarpenari berehala erantzungo lioke eta bere deformazioa Lurrarekin lerrokatuta egongo litzateke, 2A irudian bezala.
|
Baina
unibertso osoan ez dago material erabat elastikorik, eta material solidoaren barne marruskadurak eta inertziak eragiten dute Ilargiaren erantzuna geroxeago gertatzea, alegia atzerapen batez, 2B irudian bezala.
|
|
2009
|
|
|
Garai hartan, platerkada bete espageti zirudien unibertsoak.
|
Baina
unibertsoa hoztu eta hazi ahala, soka dentsitatea gutxituz joan zen. Orain, espageti gutxi batzuk baino ez daude gure platerean (gure unibertso behagarrian).
|
|
|
Biografia arrunt bat.
|
Baina
unibertso hau honezkero sekula ez da izango Maria hori han egon izan gabekoa. Maria haurrak edozein txikikeria txiki txikirengatik egindako karraska eta marraska kontsolaezinak, unibertso honek betiren betiko bere negarrak izango ditu.
|
|
|
Harrigarria da beharbada,
|
baina
unibertsoaren %96 zerez egina den ez dakigu. Materia iluna eta energia iluna ezagutzea da fisikaren egungo erronka handienetakoa.
|
|
|
Irakurketen sistematizatze saio bat da, ez askoz gehiago. Ez dago, hortaz, behar bezainbat heldu edo zoritua fruitua, goiztxo arbolatik kendua izan baita;
|
baina
unibertso digitalean hain maiz aipatzen den interaktibitate horri eskerrak, irakurlearen baitan zorituko da, irakurlearen baitan helduko.
|
|
2010
|
|
|
Ez legoke ez galaxiarik, ezta izarrik ere.
|
Baina
unibertsoaren hasieran fluktuazio txikiak zeuden, hau da, gune batzuetako dentsitatea beste batzuetakoa baino pixka bat handiagoa zen. Ustez, desagertu egin ziren fluktuazio horiek, unibertsoaren erradiazioa hozten joan ahala.
|
|
|
|
Baina
unibertsoan badaude mintz gehiago ere, ta espazioaren
|
|
|
Horren eragina hutsala da gure planetan.
|
Baina
unibertsoan,
|
|
2011
|
|
|
Bi taldeek 1a motako supernobak nano zurien leherketak behatu zituzten unibertsoa mugak zein diren aurkitzeko. Distantziak neurtzeko metodo hori Henrietta Leavitt astronomoak garatu zuen 1920ko hamarkadan; izarrak erabiltzen zituen horretarako,
|
baina
unibertsoaren mugako izarrak ez dira ikusten. Urrutiegi daude.
|
|
|
Unibertso osoa antzezleku bat da, eta galaxiak, aktoreak baino ez. Izan ere, argi ikusgaian galaxiak ikusten dira,
|
baina
unibertsoaren bizialdia antzezlan bat balitz, haiek azkeneko ekinaldian azalduko lirateke. Antzezlana hasieratik ezagutzea ahalbidetu du Planckek.
|
|
2012
|
|
|
Aurtengo aurkikuntza izan dela esango nuke. Hiru abesti besterik ez dira,
|
baina
unibertso erakargarri handi bat sumatzen da atzean.
|
|
|
Gure eguneroko eskala txikira ekarriz konparazio hau egin liteke: izar bakoitza izango balitz grano bat gatz, posible litzateke begi bistaz ikusten ditugun izar guztiak tea hartzeko kutxarilatxo batean jartzea,
|
baina
unibertso osoan dauden izar guztien multzoak hamabost kilometroko diametroa daukan bola bat osatuko luke.
|
|
2013
|
|
|
2 Film horietan espazio ontziak, pertsonaia bitxiak, androideak& eta beste zenbait gauza agertzen dira,
|
baina
unibertsoko zer elementu aipatzen dira?
|
|
2014
|
|
|
Esan zuen. Ertzera asomatu naizenez geroztik, hobeki ulertzen dut beraren begirada finkoaren esanahia, zeina kandelaren sugarra ikusteko ez
|
baina
unibertso osoa besarkatzeko bezain hedakorra baitzen, ilunpeetan taupaka ari diren bihotz guztiak barrentzeko bezain ebakitzailea. Berak laburpena egin zuen; berak iritzia eman zuen.
|
|
|
urreko ikasturtean, bidaia interesgarria egin zenuen unibertsoan barrena, oinak Lurrean eduki arren, zenbat galdera hainbat erantzun aurkituz.
|
Baina
unibertsoa miresgarria izan arren, Lurra ez da makala. Lurra etengabe aldatzen ari dela aztertu zenuen, han eta hemen informazioa egokia bilatuz.
|
|
2015
|
|
|
Egoera normalean, elkar suntsitzen dute partikula horiek, behatuak izan baino lehen.
|
Baina
unibertsoaren espantsioak entitate erreal bihurtzen ditu partikula birtual horiek. Intuizioz, pentsa liteke partikula birtual bat eta dagokion antipartikula sortzen direla (ezaugarri fisiko guztiak berdinak, baina kontrako zeinuko karga elektrikoa dituztenak).
|
|
|
Askotan gure iritziari pisu handiegia ematen diogu,
|
baina
unibertsoari ez zaio axola guk zer pentsatzen dugun. Alferrik esango didazu ez duzula grabitatearen teorian sinesten.
|
|
|
Ez zuten susmagarririk falta, informazio masa itzela zeukaten, jakina baita herri honetan susmagarri zerrenda luzea dela.
|
Baina
unibertso zabal hori mugatzeko erabili ohi zituzten bideetatik ez ziren inora iristen. Ikerketa zuzentzen zuen komisarioa desesperaturik zegoen.
|
|
2018
|
|
|
" Tximino arraza aurreratu bat gara erdipurdiko izar baten inguruan bueltaka dabilen planetatxoan.
|
Baina
Unibertsoa konpreni dezakegu. Horrek oso bereziak bihurtzen gaitu."
|
|
2019
|
|
|
528 Bat bazter batean sortzen da, auzo batean hazten, hiri batean koskortzen eta herrialde batean eta munduan gizentzen,
|
baina
unibertsoan hiltzen ez denak ez du bete patua bete.
|
|
|
gidatua eta gizonaren indarrak babestua egonik, emakumeak ihes egiten dio jatorrizko abandonamenduari; beharrezko bihurtuko da. Erregina da erlauntzean, eta, bere erreinuaren bihotzean, lasai pausatzen da bere baitan,
|
baina
unibertsoan eta denboran barrena eramana da gizonaren bitartez, mugarik gabe; emazte, ama, etxekoandre izanik, emakumeak bizitzeko indarra eta bere bizitzaren zentzua aurkitzen ditu ezkontzan. Aztertu beharra daukagu ideal hori nola mamitzen den errealitatean.
|
|
|
emakumeen artean ez dago komunitate bateratu guztien oinarria den elkartasun organiko hori; beti saiatu izan dira, kontraunibertso? bat berresteko elkartzen, bai Eleusisko misterioen garaian, bai orain, klubetan, saloietan, joste lekuetan?,
|
baina
unibertso maskulinoaren barrendik ahalegintzen dira oraindik ere. Eta hortxe sortzen da emakumeen egoeraren paradoxa:
|
|
2020
|
|
|
Baserri dolareen ingeniaritza eta basoko egurra erabili genuela, nola barkuen gilak egiteko edo metalezko piezentzako burdinolak sutzeko Albaola Pasaian erreplikatzen ari den San Juan baleontzia dugu adibide.
|
Baina
unibertso itsastar horretan bada pieza bat oraindik ondo sartzen ez dena: nondik atera zen itsasontzi horiek egiteko dirua?
|
|
|
arrisku profil neurrizkoenetarako pentsatutakoetatik arriskutsuenetara.
|
Baina
unibertso horretatik kanpo beste aukera batzuk ere aurki ditzakegu: PPA (Aseguratutako Aurreikuspen Plana).
|
|
|
Erraza da esateko, bi hitz baino ez dira.
|
Baina
unibertso oso bat dago horien atzean.
|
|
2022
|
|
|
Halako nortasun ahula duzue manexek... Kilometro zeroaren kontzeptua zaharkitua geratu zen orakuluak garraio jasangarriaren sekretuak erakustean,
|
baina
unibertsoko janari ezberdinak euskal sukaldaritzak eskaintzen zuen prestigio eta sonara ekartzeak Euskaliako biztanle oro erakartzen zuen. Konturatzerako, unibertsoko enpresarik garrantzitsuena bilakatu zen.
|
|
|
–Pentsa Orakuluak ekarri dituen gauza on guztietan, Ugutz –hartu zuen hitza Erkudenek– Badakit gauzak beste modu batera izatea nahiago zenukeela,
|
baina
unibertsoari aurrerapen horiek guztiak ukatu nahi dizkiozu. Benetan?
|
|
|
Ulertzen dut nire barkamen eskaerak bost axola izatea, baina sakrifikatu egin behar zintudan –azaldu zion hotz– Zu... edo zure sentimenduak. Gogorra da,
|
baina
unibertsoaren etorkizuna sakrifizio horren baitan zegoen. Ez dago denborak sendatzen ez duenik, Eñaut, egin kasu.
|
|
2023
|
|
|
Buruak ezin du txegosi zer nolako hori.
|
Baina
unibertsoaren hasierako une horretan (beharbada guk ezagutzen ditugun denboraren eta espazioaren hasieran) gertatu zen Big Bang hura izan ote zen hasiera hasiera. Ezin jakin.
|