|
2007
|
|
|
Gizarte esparru guztietan sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan. Biak dira garrantzizkoak
|
baina
orain arte gure ustez erabilera askeko guneetan egin beharreko lanari ez zaio duen garrantzia aitortu.
|
|
2008
|
|
|
Web aren sorrerak aukera berriak eskaini dizkio corpusgintzari eta corpushizkuntzalaritzari,
|
baina
orain arte ez bezalako erantzunak eskatzen dituzten galdera berriak ere eginarazi dizkigu. keta daitezke. Etiketatzea txertatua (dokumentuan bertan) edo banatua (dokumentuaz aparteko fitxategi batean) izan daiteke.
|
|
|
Web aren sorrerak aukera berriak eskaini dizkio corpusgintzari eta corpus hizkuntzalaritzari,
|
baina
orain arte ez bezalako erantzunak eskatzen dituzten galdera berriak ere eginarazi dizkigu. Aukerak bistakoak dira:
|
|
|
•
|
Baina
orain ez da hala.
|
|
|
|
Baina
orain ez da hala.
|
|
|
Indartze positiboari dagokionez, nabarmena da edozein hizkuntza erabiliz indartzaile ugari jaso daitezkeela familia giroan (elikadura, arreta, etab.).
|
Baina
orain ez gara hizkuntzaren familia erabilera aztertzen ari, komunikazio hizkuntza moduan zer gizarte erabilera duen baizik. Eremu horretan euskara erabiltzeak zenbait onura ekar ditzakeela ere esan behar da.
|
|
2009
|
|
|
Lehen frantsesa, portugesa eta espainiera goian zeuden, errusiera erdian edo, eta gu behean.
|
Baina
orain aldatu egin da egoera. Ingelesa goian dago, eta denon hizkuntza da.
|
|
|
Horixe da aldatu dena: lehen globalizazioa objektu politiko bat zen eta estatuen esku zegoen, inperioen esku,
|
baina
orain bizitzen ari garen globalizazioak denoi eragiten digu, eta geuk erabakitzen dugu parte hartu ala ez.
|
|
|
56.000 ziren %27 Bost urtez 13.000 euskaldun gutxiago, holako gainbehera sinesgaitza da,
|
baina
orain zuzenketa egin dezakegu. 1991ko adinarteak berriz kondatu dira 2001ean eta 2006an, adinarteak 10 edo 15 urtekoak baitira.
|
|
|
Emaitza ofizialetan zuzenketa nagusi bat egin behar da, 1991an euskaldunen kopurua hantua izan zen. Alabaina, zenbaki ofizialen arabera 1991an euskaldunak 69.000 ziren jendetzaren %33 eta 1996an euskaldunak 56.000 ziren %27 Bost urtez 13.000 euskaldun gutxiago, holako gain behera sinesgaitza da,
|
baina
orain zuzenketa egin dezakegu. 1991ko adinarteak berriz kondatu dira 2001ean eta 2006an, adinarteak 10 edo 15 urtekoak baitira.
|
|
2011
|
|
|
esana dugu batetik (eta bibliografia ezagunak nahi adina adibide ematen du horretaz), azken bi mila urteko historia ezagunak195 adibide ugari eskaintzen duela konpartimentazio soziofuntzional osagarri egonkorraz hainbat belaunaldi (zenbaitetan hainbat mende) iraun izandakoaz. galdera bestea da ordea: lehen bai,
|
baina
orain, orain zailagoa da hori, lehen baino (hurrengo atalean hitz egingo dugu horretaz). konpartimentazio territorial eta/ edo soziofuntzionalari eusten zaion neurrian (edo konpartimentazio hori eskuratu eta belaunez belaun transmititzen den heinean), ordea, bada orain ere diglosia biderik. hitzez hitz hala izendatutakorik gutxi ezagutzen dut mundu zabalean:
|
|
|
bai, nostalgiazko saioa da oraingo hau. Lehen ez (lehen ezer gutxi zuen diglosiak nostalgikotik),
|
baina
orain bai. gure (eta beste askoren) ezaugarri argia izana da diglosia, baina joandako
|
|
|
egia da hori.
|
Baina
orain gutxira arte mintzajardunaren eta ama hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipen gune nagusi izandako etxe auzo lagunarte konplexua ez du, bistan denez, osorik desegin. konplexu horrek (ez internetek eta ez zenbait IkTk) bihurtzen ditu 2011n ere Soriako haurrak8 gaztelaniazko hiztun, wipperführt ekoak deutschsprachige Kinder eta oportoko neska mutilak falantes de portugues. Bizirik dago horietan belaunez belauneko ama hizkuntzaren transmisio bide arrunta, ingelesa jaun eta jabe den ehun kanaletik gorako telebistaaukeren eta internet sare aberatsaren garai supraetniko honetan ere. d ereduko haur askok erdaraz egiten badu hain sarri, hamar bat urtetik aurrera bereziki, hurbileko etxe auzo lagunarte horren faltagatik edo ahuldadeagatik da maizenik, ez erdal telebistaren eta interneten eragin ukaezinagatik9 konpartimentazio hausle edo ahultzaile handia da modernitatea. handien alde eta txikien kontra dator, nagusiki, bere indar proiekzioa. guztia ez dago, ordea, bere esku. b) Diglosiazko gizarte egoera ezin da uztartu hiztun elkarte modernoen etorkizun desiragarriarekin. europako hiztun elkarte gehienek, 1800etik hona, elkarte barruko eta elkarte arteko formulazio diglosikoa ezabatzera (eta horren ordez, ahal delarik, kanpoeta barne diglosiarik gabeko eramoldea indartzera) jo dute oro har.
|
|
2012
|
|
|
Gurasoek erruz aipatu dituzte haurrek telebista euskaraz ikusteko zailtasunak: "... lehen arras ongi eTB ikusten genuen
|
baina
orain pues Disney Channel eta Clan ikusi behar. da pasada bat es que ez da beste aukera" (Itsaso, 5 FG) 12.
|
|
|
" eskolaren eraginez. Izan da gauza bat... ez dakit bultzatu den hitza, baina naturalagoa da","... egin dena da gelditu joera bat(...) arlo batzuetan sartu euskara"," Joera zen erdaraz aritzea adin batekoak
|
baina
orain adin batekoak euskaraz aritzen dira. Joera hori aldatu da(...) gero, gurasoek estimatzen dute, ematen diote halako garrantzia euskarari" (ibid.). eskolak herrian euskararen erabilera normaltzen lagundu du.
|
|
|
5 euSKal zeRaRen eRaiKunTza mODeRniTaTean zeHaR oro har, substantziatik subjektura joan da euskal izatea modernizatu arau, edo proiekzioetatik proiektuetara.
|
Baina
orain interferentziaeta interbentzio historia luze baten berri eman nahi dut. Izan, Modernitatean euskara mintzaira interferitu eta interbenitua izan delako. erdara da, gaztelera eta frantsesa, interbentzio indarra. erdara da euskararen aferetan erabakiak hartzeko gunea. esan nahi baita, bere baitan zen bizimundu hartan euskaldunak ere bere baitan bizi zuen euskara, hots, euskaraz bizi zen bitartekaritzarik gabe. ezarian, erdararen artekaritza joan zen sartzen eta euskal jendeak euskararekin zuen lotura psikiko zuzeneko eta immanente hartan esku harturik zentzu emaile nagusia bilakatu zen erdara:
|
|
|
Duela 15 urte ia elebidun guztiak euskaldun zaharrak ziren, eta ez zegoen ia euskaldun berririk,
|
baina
orain gero eta gehiago dira. EAEn eta Nafarroan bezala, Iparraldean ere zenbat eta gazteago orduan eta euskaldun berri gehiago daude elebidunen artean.
|
|
|
Klabe askoz gehiago ere egongo dira ziklo berri honetarako, zalantzarik ez dut.
|
Baina
orain etorkizun hori irudikatzen hasteko ordua heldu da, eta denok egin behar dugu hori. Aurrerapausoa handia litzateke, hurrengo hiru edo lau hamarkadatarako estrategiak irudikatuko bagenitu, eta handiagoa oraindik, irudikatze hori euskalgintza guztiak batera egingo balu, lehenago egon izan diren zenbait dinamika apurtuz.
|
|
|
Ba omen daki bai, batzuk herriko soziedadean apuntatu direla (erdaldunak badira zein eragin izango ote du horrek herriko soziedadean?), baina... lehen sikiera elizak biltzen zituela. Meza ondoren, denak biltzen zirela kontu kontari, asteko gertaerak errepasatu, biztanle berriak ezagutu etab.,
|
baina
orain elizaren hori ere jaitsi omen da eta... Agure agurgarri horrek ez du seguruenik arnasguneei buruzko teoriarik ezagutuko, baina argi eta garbi jabetzen da, bere arnasgunetxoan zer aldaketa soziolinguistiko eta soziokultural gertatzen ari diren.
|
|
2013
|
|
|
Orokorrean iruditzen zait nahasten ditugula nahi ditugunak eta lortzeko posibleak direnak, hiru bide hauek erabiliz, oraingoz behintzat, gurenean.
|
Baina
orain bakarrik hirugarren bidea hartuko dut kontutan.
|
|
|
Aipatutako bi aurrekari horien artean, kokatzen dira Iñakiren txostenean erabiltzen diren euskararekiko azterketa enpiriko gehienak: 1) batzuk jadanik argitaratuta zeudenak,
|
baina
orain elkarrekin lotuta emanez, modu sintetikoan, eta zenbait bereizketa aberatsa eginez emanda, genuen ezagutza aberasteko aproposa izan dena, nire kasuan behintzat; 2) beste ikerketa berri baten emaitzak eskainiz: Euskara eguneroko prentsan izenekoa, 3 atalean aurkezten duena (27 or.), berak (eta beste batzuen artean agian?) eginikoa.
|
|
|
CRIC erakundeak sortzeaz batera aldarrikatu zuen jatorrizko hizkuntzak eta kulturak jagon eta sustatu beharra,
|
baina
orain dela 40 urte hartutako neurriak ez direla eraginkorrak, izan ikusi dute. Eskola sistema propioa kudeatu duten arren, jatorrizko hizkuntzak astero 4 orduko presentzia baino ez du.
|
|
2014
|
|
|
Kasu hauetan bai bezero bai hornitzaileengana iritsiko dira ekoizpen prozesuarekin eta prozesu komertzialekin lotutako sareak diren neurrian, eta harreman mota hauen gaineko azterketek eta helburuek hizkuntza normalizazioa eta planen biderkatzea eduki dezaketen neurrian xedeetako bat.
|
Baina
orain arte horrelakorik ez da sortu, izan ere esan bezala eskualde oinarriko taldeak sortu baitira batez ere hizkuntza normalizazioaren inguruan, eta gainera sare hauetan enpresa kooperatiboek pisu handia daukate. Honek dagoeneko aipatu ditugun emaitzak izan ditu, baita bere mugak erakutsi ere.
|
|
|
Etorkizuna gazteon eskuetan dago
|
baina
oraina ere bada gazteria eta jendartean jada motore. Euskararen gaiaren erdigunean gazteak jarri izan dira sarri; baina haiei bertan kokatzeko aukerarik eman gabe, helduagoen ikuspegi batetik landu delarik.
|
|
2015
|
|
|
Praktika eta erabaki guzti hauetan hizkuntz irizpideak soma daitezke.
|
Baina
orain arte familiari ez zaio gaitasun eta ahalmen hori aitortu eta transmisioaren inertzia edo hutsegitea kokatu dira interesaren erdigunean ikerketarako eta esku hartzerako dauden aukera ezberdinak ustiatu gabe utziz.
|
|
|
Euskaldunak eta erdaldunak ez ziren gehiegi nahasten(" ez genituen errefusatzen, baina ongietorri handiegirik ezta ere") garai batean,
|
baina
orain, Azkoitian bezala, euskara etxeko berotasunean sartzerakoan" belarrimotxak" euskarara hurbildu dira. Gaur egungo koadriletan, aldiz," están acoplados todos".
|
|
|
Ataundarrek beti euskaldunengana jotzen zuten beti, bai erosketak egiteko, bai hitz egiteko...
|
baina
orain egoera aldatu da eta erdaldunekin harreman ona dute.
|
|
2017
|
|
|
Puntu honetan gogora ekarri nahi ditut Kasaresek (2014) eginiko ekarpenak. Orain arte transmisio hitza bere adiera ohikoenean erabili da ikerketan, atera egin delako,
|
baina
orain ikusitakoak erakusten du goitik behetiko transmisioa ez dela derrigorra hitanoaren erabilerarako gazteen artean. Ikusi dugu hitanoak dituen ezaugarriengatik hau zerbaitek definitzen badu bere horizontalitatea dela, berdinen artean hitz egiten dela hain zuzen.
|
|
2018
|
|
|
Euskara Errektoreordetza hor dago, baina erabileraren inguruko kezka orain pizten eta zabaltzen ari da, oso nabarmena delako. Berez EHU erakunde erraldoia da, errealitate askotakoa,
|
baina
orain abiatzen ari da bidetxo bat euskararen erabileran eragiteko aukerak sortzeko bidean.
|
|
2020
|
|
|
Aspaldiko gaia izan da euskarazko komunikazioaren behatokia sortzeko kezka, hala hedabideen sektorean nola unibertsitate giroan.
|
Baina
orain ezagutzen dugun errealitateari abiada eman ziona herri ekimeneko euskara hutsezko komunikabideek 2012an Gipuzkoa Berritzen programaren barnean egindako gogoeta estrategikoa izan zen. Bertan, besteak beste, honako erronka definitu zen:
|
|
|
Zentzu horretan, aditu hauen ustez, marken garrantzia ahultzen ari da, edo gutxienez ez dago lehen bezain presente. Lehen egunkari jakin bat irakurtzen zen edo telebista kate bat ikusi, bagenekien" non geunden"
|
baina
orain gero eta zailagoa da hori, edukietara iristeko loturak bide ezberdinetatik iristen dira (Twitter, Whatsapp...) eta sartzen gara, hortik beste nonbaitera salto egiten dugu eta horrela eten gabe. Noski, markek beren garrantzia izaten jarraitzen dute, hori ez dute zalantzan jartzen, baina orain desberdina da, orain garrantzitsuena zure marka beste leiho horietan guztietan presente egotea da.
|
|
|
Lehen egunkari jakin bat irakurtzen zen edo telebista kate bat ikusi, bagenekien" non geunden" baina orain gero eta zailagoa da hori, edukietara iristeko loturak bide ezberdinetatik iristen dira (Twitter, Whatsapp...) eta sartzen gara, hortik beste nonbaitera salto egiten dugu eta horrela eten gabe. Noski, markek beren garrantzia izaten jarraitzen dute, hori ez dute zalantzan jartzen,
|
baina
orain desberdina da, orain garrantzitsuena zure marka beste leiho horietan guztietan presente egotea da. Edozein kasutan eta adituen arabera, honek guztiak ere, nolabait, desberdinen arteko elkarlana erraztu luke.
|
|
|
Etorkizuna ez dakigu,
|
baina
oraina digitala da. Eta mundua globala.
|
|
|
"... lorpen bat izan da elkargunea ez zela biltzen aurreko kabinetearekin, haserretu zirelako,
|
baina
orain bai, eta konfiantza egon da eragileekin, aurrera eraman dira hainbat kontu..."
|