|
2001
|
|
|
Momentu onak baino txarrak gehiago izan omen ziren. Kristoren hotza pasa zuten,
|
baina
ibaia oso garbia denez eta urtegi asko dituenez, piszinan bezala egin zuten igeri. Egunean 40 kilometro egiteko kalkulua egiten zuten, baina abiadura kalkuluak ez zuen balio hainbeste urtegi zegoen tokian.
|
|
|
furgoneta bat eta mendiko bizikletan lagun bat.
|
Baina
ibai ertzetara beti gerturatzerik ez zegoen. Mendia, mendia eta mendia zegoen.
|
|
2002
|
|
|
Julenek ez zekien oraindik zer pentsatu; ez zekien zer pentsa zezakeen ere. Alde Zahar alderako bidea hartu zuen,
|
baina
ibai parera iristean, Mirarik lehen musu hura –hain laburra, hain sarkorra– eman zion lekurantz desbideratu zen, ia konturatu ere gabe. Lurrean eseri zen, zuhaitz haren aurrean.
|
|
2004
|
|
|
Intervidak Maliren adibidea jarri du, planetako nazio pobreenetako bat baita, eta lankidetza kanpaina bat egiten du han. Afrikako herrialdea “Niger da elikagai, ur eta garraio iturri bakarra,
|
baina
ibaiko gune handiek ingurumen hondamendien arriskuari aurre egiten diote kutsaduraren ondorioz”, ohartarazi du GKEak. Gainera, azken hamarkadetan desertizazio prozesua azkartu denez, basamortuak aurrera egin du, eta dunek etxeak eta soroak inbaditu dituzte, abandonatu egin baitituzte.
|
|
2005
|
|
|
Sistema energetikoak ere jasan dezake eraginik, zeren eta udan zentral nuklearrek ibaietatik ura hartzen dute, erreaktoreak hozteko.
|
Baina
ibaien tenperatura ere igotzea espero da, eta ez du balioko erreaktoreak hozteko. Kontsumitzaileek ere erosketa batzuen ohiturak aldatuko dituzte:
|
|
|
26.13
|
Baina
ibaien ohe lehorretan ura harrapatuta geratzen da billabong izeneko putzuetan. Australiako bazter idor hauetan bizi iturri dira, eta halakoetaraino datoz, eutsi ezin eta, inguru guztietako animaliak.
|
|
|
Inori begia kentzeko mokoa zaukak arranoak. Horregatik idazten diat, Fermintxo, matxina hadi, utz ezak Ternuako arrantza bertan behera, laja itzak sareak putzuan, egik total abaor, jo ezak La Rochellera, bila ezak Floren, hor nonbait ibili behar dik, basoan dik hark gordelekua, ezagutuko hau, Ziriakoren korazta bera daukaala esaten ditek denek, Frantzia handia duk
|
baina
ibai guztiak ditik nabigagarri eta hi pilotu onena haiz, galdegiok anaia, Hidalgo honi bizia kentzea zaila zagok eta eskaiok esateko nola akaba litekeen bederenik, baina lehenbailehen ordea, gaua latz zatorrek, har ezak ongi gogoan Florenen esana, alferrik duk konprenitzen saiatzea, esaldi harrigarriren bat botako dik eta hik ez daukak eskarmenturik politikan, egon, garrasi larriak sumatzen ditia... Ile beltzak egiten duen bristada, bai, horretaz pentsatu behar dut gau osoan, heriotzatu behar dituztenek horixe besterik ez omen zaukatek gogoan, ile bustiaren zuzia haragi zurian.
|
|
2006
|
|
|
Espezie anadromoa da, itsasoan bizi
|
baina
ibaian ugaltzen dena. Lampreak nahiago ditu emari handiko ibaiak, ur ez oso lasterrekin, eta beheko eta erdiko tarteetan kokatzen da.
|
|
|
Sekulako hotza dago, eta izotzak eta antzigarrak zuritzen dituzte ibaiertzak eta zuhaitzak. Tarteka, hotzak printzatzen dituen adaxken kraskatekoak entzuten dira,
|
baina
ibaiaren ertzean isiltasuna da nagusi maindire zuriak estalitako lurralde jelatuan.
|
|
2008
|
|
|
Ibaiak, berez, bizia borborka duten ekosistemak dira, oso dinamikoak, oso aldakorrak eta moldakorrak baitira.
|
Baina
ibaiek ibai oso izaten jarraitzeko, gauza bat, behintzat, ezinbestekoa dute: ura.
|
|
|
Vennemann en hipotesia (1994) sinplea da. Krahe indoeuropeista izanik indoeuropartzat jo zituen berak Europako ipar eta mendebalean baturiko ibai izen asko,
|
baina
ibai izen horiek gehien erakusten duten bokala, eta hitz hasieran batez ere? / a/ denez gero (indoeuropera zaharrean oso urria zena) eta zatiketa morfologikoaren bitartez erroa gehi CV itxurako atziz kiak atera beharrean VC atzizki prebokalikoak atera daitekeenez gero, batez ere ize naren azken a> > determinatzailetzat jotzen bada, Vennemann ek uste du antzinako hidronimia hizkuntza aglutinante eta soilik atzizkiz baliatzen denaren gainean eraiki ta dagoela.
|
|
|
Aita eta anaia ere triste daude.
|
Baina
Ibairi ez dio anitz iraunen aurpegi horrek... Oparia ireki bezain laster alaituko zaio.
|
|
2009
|
|
|
|
Baina
Ibaik ere bazituen niri esateko gauza batzuk, eta moztu egin ninduen.
|
|
|
Halako batean oihu beldurgarri bat entzun zen. Santi saiatu zen inguruan zituen zapi eta trapu guztiekin Isidroren besotik irteten zen odol isuria gelditzen,
|
baina
ibai baten antzera irteten zen odola. Eskua zintzilik geratu zitzaion.
|
|
|
Adibidez, Nectophrynoides asperginis apoa ez dute topatu aurten bere bizitokian, Tanzanian. Kihansi ur jauzietan ugariak ziren orain gutxira arte,
|
baina
ibaian gora egindako urtegiak eta onddo batek eragindako gaitzak urte gutxian haien gainbehera ekarri du. Panamako Ecnomiohyla rabborum igela, berriz, galtzeko zorian dago.
|
|
|
Muga marrazterakoan Bidasoa ibaiaz baliatu ziren eta ibaiaren erdian finkatu zuten.
|
Baina
ibaiaren erdian uhartea dago. Luzaz nehork ez zuen aldarrikatu uhartea.
|
|
|
(
|
Baina
ibaia badoa,
|
|
2010
|
|
|
Jon Iturribarria naiz, Portu errota izeneko errotaren jabea. Mila seiehun eta laurogeita hiruan eraiki zen eta Urdaibaiko erreserban dago. Itsasaldi errota bat da, Euskal Herrian hogeita hamahiru errota zeuden horrelakoak, eta hemen, errekan sei, baina orain hau baino ez dabil. Errotaren erabilera ibaietan bezalakoa zen,
|
baina
ibaiko ura erabili beharrean itsas gora eta itsas beheraren mugimendua erabiltzen zen. Marea gora egiten duenean presa bete egiten da eta behera joaten denean gurpila mugiarazten du. Orain itsas behera da, ez dago ia urik eta gora egiten duenean hiru metro eta erdi igotzen da, hemendik sartzen da ura, presa betetzen du, kilometro eta erdiko luzera du, eta behera egiten duenean atea ixten du eta ura barruan geratzen da.
|
|
2011
|
|
|
Hitz egin nuen morroiarekin eta, Frantxiska bat zetorrela ikusita, lagunduko zigula esan zidan,
|
baina
ibairaino bakarrik. Gero beste lagun bat ikusi behar nuen, Tomas Anabitarte, Landetako pinudietan lan egiten zuena.
|
|
|
Baserrira nahiko ongi iritsi ginen,
|
baina
ibaian gero eta karabinero gehiago zebiltzan eta bi toki ezberdinetatik pasa ginen, Tomas batetik eta ni beste batetik. Horrela norbait ere galtzekotan ez genituen zazpiak galduko.
|
|
|
Beste ertzera itzuli zen, konbentzitu zuen belgikarra berriro Bidasoa zeharkatzeko eta ibaiaren erdian zeudenean berriz ere tiroak. Guri bota zizkiguten,
|
baina
ibaian zegoen belgikarra irristatu eta orduan betiko eraman zuen ur lasterrak. Eta tiroketarekin ikaratuta amerikar batek, errepidea oraindik ez baikenuen gurutzatu, atzera egin zuen, ibaira salto egin eta hura ere ibaiak irentsi zuen.
|
|
2012
|
|
|
Ez dago bakar bat ere erresuma osoan, eta ibaiak itsasoratzen diren tokiak harkaitz zorrotzez bete beteak daudenez, eta itsasoa gehienetan oso zakarra izanik, ez da inor arriskatzen ontzirik txikienaz ere, eta beraz, jende harentzat zeharo eragotzia dago edonolako merkataritza munduaren gainerakoaz.
|
Baina
ibai handiak ontziz beteak daude, eta arrain paregabea dute ugari, baina gutxitan hartzen dute ezer itsasotik, zeren eta itsasoko arraina Europakoaren tamaina berekoa baita, eta ez du, beraz, harrapatzerik merezi; honek garbi erakusten du hain tamaina aparteko landare eta animalien produkzioa Naturak kontinente hartara mugatu duela guztiz, honetarako arrazoiak aurkitzea filosofoentzat uzten badut... Halere, noizean behin hartzen dute harkaitzen kontra jo duen balearen bat, jende xeheak oso gogotik jaten duena.
|
|
|
|
baina
ibai hartan zisneak zeuden,
|
|
|
Pixagaleak dago,
|
baina
ibaia urrunxko izaki. Haur denboran igual ailegatuko zen!
|
|
2013
|
|
|
2 Landare artean, antzeko zerbait gertatu da ere, Espainiako ibai batean, landare itxuraz ederra eta polita,
|
baina
ibaia berarentzako bakarrik hartzen nahi duena, bertan zeuden betiko landare eta animaliak hilzorian jarriz, ikusi da landare hau ere kentzen, urtero kendu beharra dutela ere horrenbesterainoko erresistentzia duelako, espezie inbaditzailea bezala berriz ere sailkatuz, telebistan ikusi dugu (2012ko irailean ere). Berriro ere, aukera ekologiko bakarra bezala kontsideratuz.
|
|
|
–Ni ez naiz oso dibertigarria izango,
|
baina
Ibai zozo hutsa da. Eta Maddiri martxa doakio.
|
|
|
Bada, egun hartan ere halatsu ibilki zen. Sartua ez,
|
baina
ibaiaren inguruan, tripa handia garraio. Eskuak gerriaren atzeko partean lotuak, hortz artean xiri bat, eta lurrera begira, etxeko oilo eroak han barna utziriko arroltzerik ikusiko ote zuen.
|
|
2015
|
|
|
" Ez genuen horrelakorik espero, eta, momentu batzuetan, beldurtzeko egoerak izan genituen". Hasieran, uholdeek Arangureneko auzoari baino ez ziotela eragingo pentsatu zuen,
|
baina
ibaiak bide berriak zabaldu zituen indarrez. Gainera, etengabeko euriak garbiketa lanak gehiago oztopatu zituen.
|
|
|
Minutuak pasa hala Getafe hondoratzen joan zen, eta zirimolak irentsi zuen. Adurizek bi aukera garbi huts egin zituen,
|
baina
Ibaik jarri zion ginga partidari. Buruz sartu zuen gola (82 min.), Susaetaren erdiraketa neurtua baliatuz.
|
|
|
Keinuei eta azpijokoari utzita, aurrea zaintzen jarri zuen arreta osoa. Cuenca gidari trebea zen zalantza izpirik gabe,
|
baina
ibai ondoko tartean haren aurretik mantentzea lortzen bazuen, behar bezala irtengo zen dena.
|
|
2016
|
|
|
Plataformak aitortu du aparra, berez, ez dela gai toxikoa,"
|
baina
ibaiak uda garaian duen emari txikia dela eta, uretako fauna oxigeno gabe geratu zen". Gertatutakoa" patuaren nahia izango balitz bezala" tratatzea leporatu dio Zadorra Bizirik Asparrengo udalari eta dei egin dio" aitzakiak" alde batera uzteko, eta behar diren" ardura teknikoak eta politikoak" garbitzeko.
|
|
2017
|
|
|
Bat, geure ontzia itsasoratzen laguntzea eta bi, harri gorri gehiago eskuratzeko saiakera egin nahi dugula geure ontziarekin,
|
baina
ibaiaren puntu batera iritsitakoan beraiei eraikitakoak erabili ditugula azaleko ur horietan materiala garraiatzeko. Horrela bidaia luzexeago bat egiteko aukera izango dute beraien" marinelek" eta hitz hori esatean barrez lehertu egin zen beraientzat hitz horrek pisu handia zuelako, hainbestetan zeharkatzen zuten ur sakon eta arriskutsuak emandakoa alegia, eta euskaldun haien urak zein ontziak azalekoak besterik ez ziren.
|
|
|
hortxe egona da. Orain, ezagutu duen neska hori dela-eta, gailurrean dago,
|
baina
Ibaik eta biok badakigu zelako beheraldi bortitzak datozen ondoren. Ikusi dugu gau itxia baino ilunago, ertzean beti.
|
|
2018
|
|
|
Historia emateko modua dago gero. Halako egunetan jaio zinen, esaten dizute, esaten dute agiriek,
|
baina
ibaian behera zoazela arraunean itsasoari bizkarra emanda, ez da ikusten egun hori, ezkutuan geratzen da iturria, nork daki zein lurpeko errekatatik datorren gainera iturri horretako ura. Eta zure historia hain bada ezina ikusten, zer esan besteaz, herri batenaz, jende batenaz?
|
|
|
Ni ez naiz argian aditua,
|
baina
ibaian behera mugimendu handia dago.
|
|
2019
|
|
|
Ez dakit zer aurpegi jarriko nuen
|
baina
Ibaik besotik heldu eta ahapeka esan dit: " Xxxxh.
|
|
|
Zeruan bazen artean argirik,
|
baina
ibaian ez. Arraunlari banaka batzuk baino ez zebiltzan han.
|
|
|
Arraroa da, hori iruditu izan zait beti, ibaiaren ondoan dagoen plaza batek hainbeste sarrera izatea... Ibaia izango litzateke seigarren sarrera,
|
baina
ibaitik ez da inor sartu, ez dago ohiturarik. Horregatik aukeratu zuen Olgak plaza hau, eliza duelako eta ibaia duelako, batez ere ibaiaren ondoan dagoelako.
|
|
2020
|
|
|
Ekosistema itsastarretan ikertu izan da plastikoek animaliengan duten eraginaz,
|
baina
ibai ekosistemetan ezer gutxi. Kontuan izan behar dugu mikroplastiko asko ibaien bidez iristen direla itsasora.
|
|
|
Orduan 21 urte nituen, eta Lasa eta Zabala bahitu, torturatu eta kare bizian hil zituzten guardia zibilez inguratuta nengoen mendian, gau hartan bertan Mikel hil zuten guardia zibilez inguratua. Nik ez nuen Mikel ezagutzen,
|
baina
ibaiak elkartu gintuen. Nik ez nuen Mikel ezagutzen, baina orain nire ahotik mintzo da.
|
|
|
|
Baina
ibaiaren ur korronteak ur azalera dakartza berriro pittinka pittinka portugesen tragediaren arrastoak, itsasoko olatuen joan etorriak aspaldiko naufragio baten hondarrak itsasertzera nola. 1973ko maiatzaren 11n ABC egunkarian argitaratutako berri deigarri batek jarri ninduen Euskal Herrietako historia hurbileko pasarte beltz horren arrastoan.
|
|
|
|
Baina
ibaian zehar nola atera ere badakiela dio.
|
|
2021
|
|
|
Zelai Eliseoak (zorionezkoentzako zerua), anbulo zurien landa (ahazturaren lurralde tristea) eta Tartaroa (benetako infernua). Akeronte ibaia zeharkatu ondoren iristen zen hildakoa Hadesera,
|
baina
ibai hori zeharkatzeko sari bat eman behar zitzaion Karonte txalupariari, hortik hildakoei txanpon bat mihiaren azpian jartzeko ohitura. Hildakoak itzul ez zitezen bizien lurraldera, hiru buru zituen zakur batek, Zerbero izenekoak, zaintzen zituen mugak.
|
|
|
nuke esan,
|
baina
ibaia inguratzen zuten makal batzuen atzean, Agilu aldera, ibilgailu zuri baten forma zuzenak ikustea iruditu zitzaidan.
|
|
|
Berehala txalupakideak etorri zitzaizkidan gogora, eta orduan bai, braust altxatu eta ibai bazterrera hurbildu nintzen. Artean ilun, neure larri hartan deika hasi nintzen, gero eta deiadar ozpinduagoak eginez,
|
baina
ibaiaren ur laster bortitzaren orroak besterik ez zidan erantzun. Oihartzun beldurgarri baten gisara, aitaren esaera hau entzun nuen neure baitan:
|
|
2022
|
|
|
Paso Canoas dik izena mugaguneak,
|
baina
ibairik ez: hirurehun bat metro oinez egin beharra zegok, Panamako muga postuetara iristeko.
|
|
|
Honela ikus ditut hondar azpian sartzen diren berberetxoak eta lantzoiak. Karramarroa ere agertu zait han nonbait,
|
baina
ibai hondotik hondarra eta ateratzeko erabiltzen den tresnaren izena ere badelako. Erreparatu diozue hareharriaren izenari inoiz?
|
|
|
Meirak 16,16 segundo gehiago behar ditu, Bueuri 18,80 atera dizkio, San Pedrori 26,30, eta Pedreñari 27,20 Bost puntu batu ditu Lekeitiko taldeak, eta hori bezain baliagarria da aurkariei atera dien aldea erlojuaren aurkakoan. Bihar ere molde horretan ariko dira, Portugaleten,
|
baina
ibaian. Gaurko lana biribildu du liga nagusian jarraitzeko.
|
|
|
Meirak 16,16 segundo gehiago behar izan zituen, Bueuri 18,80 atera zizkion, San Pedrori 26,30 kendu zizkion, eta Pedreñari, 27,20 Bost puntu batu zituen Lekeitiko taldeak, eta hori bezain baliagarria da aurkariei atera zien aldea erlojupekoan. Gaur ere molde horretan ariko dira Portugaleten,
|
baina
ibaian (12:00, ETB 1). Atzoko lana biribildu du liga nagusian jarraitzeko.
|
|
|
Orduan inguratzen du Larzabale: oraino erreka itxura ukan
|
baina
ibai izaten hasi behar duen memento uher hori; zailagoa eginen litzaiokeena ez balego sekula ibai izanen ez diren errekaz inguraturik. Betirako erreka izaten segitzea ote den erreka guzien ametsa; baina behin ibai izan ondotik ohartzen dira:
|
|
|
Batzuetan amesten du Adak etxera bidean heldu zaizkiola haurrak.
|
Baina
ibaitik kanpora ezin dute igeri egin eta arrastaka tematzen dira lehorraren gainetik eta lohiz eta odolez leporaino zikindurik agertzen dira iristen direnean.
|
|
|
Haiek ere sekula ibili gabeak dira batzuk. Hiru milioi eta erdi biztanleko hiria lehorrean kaotikoa da,
|
baina
ibaian ez dabil inor, arrantzale artisau batzuk izan ezik. Egurrezko txalupa zahar bat lortu dute, eta hor goaz ume txikien ilusioz abentura usainean.
|
|
|
Enborrak ahal zelarik urez bideratzen zituzten,
|
bainan
ibaien goiko zatian nekez korritzen zitzaizkien. Beraz laneko abereek garraioan parte handia hartzen zuten:
|