|
2001
|
|
|
Lehenengo artikuluan Pruden Gartziak (Euskaltzaindiko Azkue Bibliotekako zuzendariak) Lur Entziklopedia Tematikoan argitaratutako Euskal Herria ren Historiaribu ruzko liburukia kritikatzen zuen, besteak beste, bere atalak gaztelaniaz idatzi eta itzuli izan zirelako, zuzenean euskaraz idatzi ordez. Nagusiki unibertsitateko irakasleez osatutako egileen artean (40 bat), ordea, bazegoen euskaldunik,
|
baina
horiek ere lana erdaraz egin zuten, eta gero argitaletxeak itzuli; bestalde, ez dirudi euskaraz zekien historialaririk izan zenik atal horiek berrikusteko, itzulpenean akats nabarmengarri batzuk aurki baitaitezke. PrudenGa rtziaren kezka Lur Argitaletxeak euskarazko sortzelanari muzin egitean zetzan, eta proposatzen zuen irtenbidea, argia:
|
|
|
Jolasak, berriz, futbola, batez ere, eta pilota piska bat.
|
Baina
horiek baino gehiago mendia. Mendiarekin zoramena neukan nik orduan.
|
|
2002
|
|
|
Jakintza sortu, transmititu, erabili eta aplikatzen lagundu dezaketen bestelako erakundeak badaude, ikerketa zentroak, akademiak, teknologia zentroak eta kultur elkarteak, kasu.
|
Baina
horietariko batek ere ez ditu batera betetzen aurreko zeregin guztiak. Izan ere, zeregin horiek batera betetzeak ekartzen duen sinergia, eta sinergia edo elkarrekintza horretatik sortzen den onura dira unibertsitatea bereizten duten ezaugarri nagusiak, goi mailako akademi guneei unibertsitate izaera ematen dieten ezaugarriak hain zuzen.
|
|
|
Irakasleriaren banaketa aztertu gabe badago ere, dauzkagun datuen arabera giza eta gizarte zientzietan hobeto gaude osasun zientzietan eta zientzietan baino, nahiz azken hauetan oso txarto egon ez. Problema da irakasleria euskalduna gain zamaturik eta sakabanaturik dagoela,
|
baina
horiek ez dira arazo konponezinak.
|
|
|
Bestetik, mila irakasle inguru, elebidun edo euskaldunak direnak, unibertsitate estatal eta pribatuetan ditugu. Jakina, testuliburu eta oinarrizko materialak falta zaizkigu,
|
baina
horien sorkuntza dinamika berria ren ondorioa eta Euskal Unibertsitate berriaren eginbeharra izan litzateke.
|
|
2004
|
|
|
Izan ere, telebista batzuek denbora gutxi daramate martxan eta euren egiturak eta kontuak ez ziren, datuak biltzerakoan, jarduera normala izango dutenaren adinakoak —Alava 7, Canal 6.. — Gainera, ez ditugu telebista guztien datuak izan eskura azterketa egiteko orduan. Berrogeita bat telebisten gaineko datuekin egin dirakalkuluak;
|
baina
horien artean telebista esanguratsuenakda ude13.
|
|
2005
|
|
|
Ekoizpenaren %22, 8koa da berrargitalpena, eta gutxitxo iruditzen zait. Egia da arrakasta handiko liburuak badirela, askotan berrargitaratzen direnak,
|
baina
horiez gain behin eta berriz inprimatzen den liburu gehiago behar genuke, hobe beharrez.
|
|
2006
|
|
|
1975eko urtarrilean Jakin Taldearen barrurako egindako txostenak —" Jakinen liburu gaiak 1975, urtarrila" izenekoak— 75 bat liburu proiekturen berri ematen du, batzuk aurreratuta, beste batzuk ondo bideratuta eta, dena dela, ia denak eginbidean omen zeudenak.
|
Baina
horietako gehien gehienak burutu gabe geratu ziren nonbait gero.
|
|
|
1973ko otsailaren 11n Jakin Taldeko barne txosten batek ematen du asmotako hiztegi bakoitzaren egoera. Teologiakoa eta Filosofiakoa ziren nonbait aurreratuenak; Natur Zientziak ere bai, Aranzadikoen eskutatik,
|
baina
horiekin irizpideak bateratu beharraz ohartarazi zuen.
|
|
2007
|
|
|
—seguruenik Arantzazuko inprimategian— aldizkariaren lau eta zortzi orrialdeko gehigarriak atera zituzten, taldekoek" Jakintxo" deitu zituztenak;
|
baina
horiek ez zuten nonbait inolako susmo txarrik piztu, ez buruhausterik sortu.
|
|
|
Horrekin ez zegoen, hala ere, lasai; eta barrua huste aldera edo, beste bi gutun idatzi zituen, adeitasun handiz, baina, zalantzarik gabe, barruko amorru biziari eutsiz, argibideak emateko, eta eskatzen zuten aldizkariaren alea aspaldi bidalia zutela esateko;
|
baina
horien jatorrizkoak ere Jakinen artxiboan daudenez, uste izatekoa da bertan geratu zirela, bidali gabe.
|
|
|
Adibidez, Euskaltzaindiak Hiztegi Batua osatzeko lanetan, dabilen euskararen erradiografia egingo zukeen baliabidea ez du eskura izan. EEBS eta Orotariko Hiztegia eskura ditu, jakina,
|
baina
horiek euskararen errealitatearen zati bat baino ez dute islatzen eta muga nabarmenak dituzte.
|
|
|
Hala ere, Europako Kontseiluan lan ildo honi hasiera baino ez zaio eman; izan ere, lehenengo urrats horiek garatzeko oraindik lan handia egin behar da eta ziurrenik hori ez da lan erraza izango. Horren adibidea da, hain zuzen, Biltzar Parlamentarioak gomendioak onartu bai,
|
baina
horiek garatzeko protokoloa egiteari uko egin diola momentuz.
|
|
2008
|
|
|
Ez da hor amaitzen premien zerrenda, bistan denez,
|
baina
horiek dira behinenak. Behin datuok plazaratuta, EAEko gastu militarraz dihardute Gasteizkoak ekoek; eurek ondorioztatutakoa da gastu hori %9 hazi dela 2006koarekin alderatuta:
|
|
|
Noski, kopuru horren barruan 527.019 errumaniar eta 122.057 bulgariar zenbatu behar dira, Europako komunitatekoak bilakatu direnak, alegia.
|
Baina
horiez gain beste 300.000 etorkinek ere lortu du baimena.
|
|
|
Nolanahi ere, bizikidetza harmoniatsua eta arazorik gabekoa izango delako ideia baztertu egin behar da. Gure gizartean eta gure kulturan ere badira arazoak,
|
baina
horiek ez dira oztopo akordioak lortzeko, helduago egiteko eta aurrera egiteko. b) Immigranteen ezaugarri nagusia aniztasuna da. Beren artean ezaugarri komunak badituzte ere, nahitaezkoa da kontuan hartzea ez dela existitzen" Immigrazioa" izendatzen dugun fikzioa; are gehiago, ez dago immigrazio espainiarra edo frantziarra, edo" hegoaldeko" herrialdeetatik etorritako immigrazioa.
|
|
|
Harreman pertsonalak, dirua, enpresak, dena globalizatu zaigu, beraz. Txoko bihurtutako mundu honetako kate mailak elkarrekin lotzeko badauzkagu azpiegitura birtualak,
|
baina
horiei nahiko iritzi ez eta azpiegitura ukigarriagoak eraiki beharra dagoela erabaki zuten bere garaian botere zentro handietan, eta orain aginduok bazter auzo txikienera ere hedatu guran dabiltza tokian tokiko agintariak.
|
|
|
Bolognako prozesua gorpuztuz joan den Europako Unibertsitate Eremua (EUE) izenez ezagutzen dugun egitasmoan, aurrekari ekonomiko eta soziologikoak atzeman daitezke, baina Erdi Aroko gizartean bere eragin propio izan zuen bezala, egungo ezagutzaren gizartean bereak izan dituzte baita ere, zientzia, kultura eta teknologia arloetan izan diren hazkunde ugariek zein aurrerapen garrantzitsuek bultzatutako egitasmo berria dela onartu baitezakegu. Aldaketa azkarren garaian bizi garela ezin dezakegu uka,
|
baina
horiek behar dituzten berrikuntzak sortu arren, gizarte mailan ez badira txertatzen, jai daukagu. Aldaketa berrikuntza aipatu lekuan gertatzeko giza zientzietako ikerketei lehentasuna eman behar zaie, eta hori da justu unibertsitatearen berezko zeregina.
|
|
2009
|
|
|
98h). Baina Borgmannek errefusatu egin du proposamena; izan ere, bere ustez, egia da gauza eta jarduera fokalak gaizki aztertzeko aukera badagoela,
|
baina
horiek printzipioz test objektiboen balioa kolokan jartzen dute (Borgmann 2000: 356h).
|
|
|
Izan ere, ezberdindu behar dira hizkuntza bera eta norberak hizkuntza bat erabiltzeko duen gaitasuna eta aberastasuna. Wittgensteinen adiera," Les limites de ma langue sont les limites de mon monde", edo Bakhtinen" Ce n’est pas tant l’expression qui s’adapte a notre monde interieur que notre monde interieur qui s’adapte aux possibilites de notre expression, a ses voies et orientations possibles", oso interesgarriak dira eta kontuan hartzekoak,
|
baina
horien testuinguruak ezagutu behar dira eta beste eztabaida bat suposatzen dute. Determinismo linguistikoa hizkuntzatik hiztunak hizkuntza erabiltzeko duen gaitasunera igarotzen da.
|
|
|
Jakina, norberak nahi dituen sinesmen (nahi, beldur, izu) pribatuak eduki ditzake.
|
Baina
horiek ezin dira hezkuntza publikora eraman, ez behintzat besteengan iltzatzeko asmoz. Bestela, zergatik nirea bai, zurea ez, harena bai..., f
|
|
2010
|
|
|
Helburua ODSen bitartez osasun ezberdintasunak murriztea denean, ekintza aurrera eraman behar den puntua ez da agian sortu den lekua bera. Adibidez, pertsona edo taldeen pobrezia gutxiagotzeak erantzun politikoak exiji ditzake estatu/ erkidego/ nazio gobernuetatik,
|
baina
horien eragiteko gaitasuna oso mugatua egon daiteke nazio mugetatik kanpoko aktoreen eraginengatik (horien artean, alde askotako instituzioak edo inbertitzaile instituzionalak, esate baterako). Interkonexio hori globalizazio garaikidearen ezaugarri bat da, eta agerian uzten du, ene ustez, mundu industrializatuak bere mugetatik kanpoko pobrezia murrizteko obligazioa duela50 Hori esatean ez naiz ari esaten etxe barruko ekintza politikoa alde batera utzi behar denik; inolaz ere ez.
|
|
2011
|
|
|
Auzi etikoak alde batera lagata ere, badituzte desabantailak, animaliengan eginiko testek ez dituzte beti aurreikusten botikak gizakiongan izan ditzakeen ondorio gaiztoak, eta gainera garestiak dira. Giza ehunen kultiboekin ere egin daitezke testak,
|
baina
horiek ez dute zerikusirik bizirik eta arnasten ari diren pertsonekin.
|
|
|
Eta ezleku baino, leku da dagoeneko. Sare sozialak ere aipa genitzake,
|
baina
horietan ere gero eta ohikoagoa da literatura. Dena den, ikusi berri dudan argazkia aipatu barik ezin gelditu.
|
|
2012
|
|
|
Indibiduoak ezin du kultura zehatz batek ezarritako kodigoetatik ihes egin, horiek mugatzen eta sailkatzen baitute pentsatzeko modua eta gure pentsamendua bera. Postmodernitatearen kontzepzio berriak ezarpen metodoak saihestu behar ditu,
|
baina
horiek aplikatuz aldi berean.
|
|
2013
|
|
|
Gai horretaz hitz egiteko eskatu didazue 2012ko azaroaren 9 honetan Filosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak Jose Luis Alvarez Enparanza Txillardegiren omenez antolatu duen Jardunaldian. Lehendik ere jasoak zituen omenaldiak,
|
baina
horietan beste batzuek esan eta idatziak hartu baino, nahiago dut, batik bat, Txillardegiri berari eta bere lanei hitz egiten uztea; eta, jakina, neure bizipen eta oroitzapenak horrekin uztartzea.
|
|
|
Hala, adibide bat bakarrik hartzearren, badirudi gaur egun pastoral" ederrik" edo ustez hala denik ez daitekeela izan dantza baleta landutako bat egon ezean edo jantzi distiratsurik agertu gabe!...
|
Baina
horiek ez dira, ezta inondik inola ere, pastoralaren funtsezko esanahi bateko baitezpadako ekaiak... Hortaz, bide horretatik jarraituz, arriskua bada trajeriaren funtsa, muina, mamia eta eitea edo itxura nahasi egin daitezen.
|
|
2014
|
|
|
euskararen erabilera esparru sozioekonomikoan, euskararen garapena Nafarroan, hizkuntza eta lurraldea, motibazioa, euskal kulturgintzaren erronkak eta gorpuztea, hiztun euskaldun eleaniztunak, administrazioaren esparrua euskalduntzeko jarduna, eta euskararen transmisioa eta sozializazioa. Beste gai ezinbesteko eta garrantzitsu batzuk egon litezke, ziur asko egonen dira,
|
baina
horiek ere izan badira garrantzitsu eta ezinbesteko.
|
|
|
Sutan jarri zituen erabakiak euskaltzale klasikoko kide asko. Aranistak hasteko,
|
baina
horiek presentzia gutxi zuten euskalgintzan, literaturan, desterruan baitzeuden horietako asko. Euskalgintza klasikoaren ordezkariak orain Orixe, Zaitegi, Euzko Gogoa eta beste dira.
|
|
|
Aurten, artikulugile taldea ia goitik behera berritu dugu firma berriei ireki nahi izan diegulako atea, eta baita zenbakiaren beraren moldea ere. Artikulugileak hamar dira,
|
baina
horietako bati egin diogu enkargua arnas luzeagoko azterketa egitekoa: Harkaitz Canori.
|
|
2015
|
|
|
Hori garbi lagatzen dute hurrengo lerroek.
|
Baina
horiekin jarraitu baino lehen, beste parentesi batean pausatzea komeni zaigu historia dela medio.
|
|
|
Luze joko luke.
|
Baina
horien artean bat bai: hizkuntza gaitasun mugatua ez da hizkuntza erabiltzeko oztopo.
|
|
2016
|
|
|
Horrekin ados ziren gehienak, baita militarrak ere, eta haustura horren ondotik pentsatu zuten arlo militarra aparte tratatu behar dela, ez dela nahasi behar ez politikarekin, ez arlo kulturalarekin, ez langile frontearekin... Gero badira batzuk zubi egiten dutenak,
|
baina
horiek klandestinoak dira.
|
|
|
Lehia sektorearen prekarizazioarekin bat dator: sistema neokapitalistaren bortizkeriak arteak tresna modura erabiltzen ditu irudiak sortzeko,
|
baina
horiek esplotatuz, onura ekonomiko gutxi eskainiz salmenta tartean ez bada. Egun, gutxi dira EAEn profesionalki bizi daitezkeen artistak, eta antzeko egoera dago idazle eta arte eszenikoetako artisten artean.
|
|
|
Enpresa handi bat kudeatzea, ekonomikoki errentagarri izatea eta taldea zaintzea erronka handiak dira. Urte hauetan hartutako erabaki batzuekin ez gaude guztiz eroso eta horren jakitun gara,
|
baina
horiek gure mugen adierazle dira.
|
|
2017
|
|
|
Beste asko ere izango dira.
|
Baina
horiekin lortu dut bereziki hausnartzea eta bizirik gaudela sentitzea. Zer gehiago eskatu behar diot bada teatroari...
|
|
|
Asko dira euskaldunak izendatzeko erabiltzen diren hitzak" Biscayens"," Basques"," Señorio"," Bascongadas"," Vizcainos"," Guipuzcoanos"," Alaveses",
|
baina
horiek denak partzialak dira: " Zorigabeko herri leinu honek, honela, bere izenaren batasuna bera ere galdu du".
|
|
|
Alde batetik, naziokideen atxikimendurako elementu bat baino gehiago erabili ohi da; horien artean, ordea, batek indar sinboliko handiagoa izaten du. Beste alde batetik, nazio mugimenduak helburu politikoak izaten ditu,
|
baina
horien artean ere bakarren batek indar handiagoa lortzen du. Diskurtsoa bere osotasunean ulertzeko, beraz, ondo bereizi behar dira haren maila sinbolikoa eta politikoa.
|
|
|
Azken Etxauztar bizkondea 1785ean zendu zen. Bi alaba bai,
|
baina
horiek oinordekorik ez, eta akabo Etxauztarren Bizkonderria. Ez zen garai txarrena titulua desagertzeko ere.
|
|
|
ten premia berberak eta tamaina berekoak, noski), ondorioz, ahalegin handiagoa eskatzen dute hezkuntza profesionalengandik.
|
Baina
horiek ez dute maiz ikasleei egoki erantzuteko nahikoa baliabide. Gizartean dagoen elitismoak eta klasismoak ere, xenofobiarekin batera, azaltzen dute hein batean ikasle etorkin ugari eskola jakin batzuetan pilatuz joan direla, eta eskola horietatik familia autoktono ugarik ere ihes egin dutela etorkinik gabeko ikastetxeetara joateko (Barqum 2008).
|
|
2019
|
|
|
industria poligonoen aldeko ekintzaileak, azpiegitura erraldoien aldeko ekintzaileak, etxebizitzaren pribatizazioaren aldeko ekintzaileak...
|
Baina
horiei ez zaie ‘ekintzaile’ etiketa jartzen, suposatzen delako horien jarduera ez dela politikoa, ez dela ideologikoa.
|
|
2020
|
|
|
Eratzen gaituzten erlazio eta esku hartze horiek ez (in) ditugu ez erabaki, ez ukatu, ezta baztertu ere. Ez gara horien erantzuleak,
|
baina
horiekiko erantzuleak gara, halabeharrez eta betebeharrez. Ez dugu alternatibarik, erantzukizun hori aintzat hartu behar dugu ezinbestean.
|
|
|
Eratzen gaituzten erlazio eta esku hartze horiek ez (in) ditugu ez erabaki, ez ukatu, ezta baztertu ere. Ez gara horien erantzuleak,
|
baina
horiekiko erantzuleak gara, halabeharrez eta betebeharrez. Ez dugu alternatibarik, erantzukizun hori aintzat hartu behar dugu ezinbestean.
|
|
2021
|
|
|
Bai, jakin bai.
|
Baina
horiek goizetan elkartzen ziren, guk lan egiten genuenean. Esaterako, Arrate Mardaras, Idoia Santurtun, Arantxa Etxebarrieta, Joanes Urkixo, Tito Mardones... eta gehiago.
|