|
2002
|
|
|
|
Baina
hizkera da duen aberastasunik handiena, hizkera indartsu eta adierazkorra, herri hizkeratik eta aho hizkeratik hartua, pertsonaia eta giro bakoitzarentzat egokia.
|
|
2003
|
|
|
Horren guztiaren ondorioz, Platonen estiloa magikoa da egoera eta pertsonaien arabera aldatzen baita, aske eta guztiz naturala, maila askotan mugitzen dena eta benetako elkarrizketen garapen naturala estuki jarraitzen duena, errepikapen eta anakolutoak (esaldi moztuak) sartzeraino.
|
Baina
hizkeraren naturaltasun hau ez da oztopo pentsaeraren egia abstraktuenak adierazteko. Egia horiek logikatik kanpo daudenean mitoa erabiltzen du Platonek (kobazuloarena, adibidez), edota egitura poetikoa ere behar izanez gero.
|
|
2009
|
|
|
Ari zen Mendizabal bere usteak galdera bihurtzen,
|
baina
hizkera lasaia du, eta horri kamerek hartzen zituzten plano finkoak gehituz gero, zaila zen elkarrizketak erritmo egokia hartzea. Ohartzerako amaitu egin zuten saioa, eta hainbat galdera geratu zitzaizkidan niri erantzun gabe, esaterako zelibatoarena.
|
|
|
Esan nahi nuena ez zen faltsua, han nago ni, hango hura naiz ni, eta han ageri diren teknikari edo estiloari buruzko kezkak nire orduko kezkak dira. Nireak izaten segitzen dute neurri handi batean,
|
baina
hizkera komunetik gehiegi urrutiratzeko arriskua nuen.
|
|
2010
|
|
|
Kapitalen, armen eta legeen jabetza aparte, esku ostenduek hedatzen dute sarea jendearen gainera.
|
Baina
hizkera erreproduzitzeko aparatu gisa instalatzen da jende askoren baitan:
|
|
2013
|
|
|
–Halaxe da.
|
Baina
hizkera mikatz eta tamalgarri hori nik neuk biztu nituen aurrejuzguen ondorio berezkoena da. Beste puntu batean behar dut orain zure aholkua.
|
|
2015
|
|
|
Arrainak ura bezala behar du euskarak gazte hizkera bizi eta jostari bat.
|
Baina
hizkera hori arian osatu beharra dago, eta etengabe elikatu: esapide egokiak sortu eta plarazatu, erabilerak ematen baitie indarra esapideei.
|
|
|
zerbait tresna ez dela ikusten badugu, gure asmoen arabera ez dabilela. Azurmendiren kexari jarraitzen diot?, orduan aurpegi txarra jartzen diogu eta, hori nahikoa ez bada, huskeria dela esaten dugu. Ikusi bestela poeta koitaduak, beti hain interesgarriak ustez,
|
baina
hizkera komunaren eztenkaden jomuga gehienetan. Hori bai, poetek beraiek ere ikasi izan dute euren burua hobeki saltzen eta «ez dakit zertan» erabilgarri bihurtzen.
|
|
|
|
Baina
hizkera horren arrakasta azkarra ulertzeko, beste arrazoi batzuk ere izan ziren:
|
|
|
Hirugarren arrazoia dela eta, bidezkoa da Aranak gizarteko aldeak ez handitzeko zuen kezka,
|
baina
hizkera estandarrak ez dira horien sortzaile. Baliabide ekonomikoak hobeto banatzea eta irakaskuntza eta kultura hobeto egituratzea izan litezke, ziurrenera, horren konponbidea, ez hizkera estandarrak desegitea.
|
|
|
Bizkaira, ostera, laster iritsi zen euskara giputzaren ospea,
|
baina
hizkera hori eurenetik desberdin ikusten zutelako, edo inoren nagusitasunik onartzen ez zutelako, bertako ereduak agertu eta garatu ziren XIX. mendetik aurrera. Baina bi izan ziren ereduak, eta ez bakarra.
|
|
|
Bestalde, berriz, euskara bizia ikusi zuen ezinbesteko.
|
Baina
hizkera estandarrak batez ere idazteko direnez gero, literatura tradizioa aintzakotzat hartzea jo zuen baitezpadako, hizkera mintzatuko txokokeriak eta azken orduko berrikuntzak saihestu ahal izateko. 1958an, Euskaltzaindiaren babesean Bilbon egindako Euskalzaleen Biltzarrean plazaratu zuen bere iritzia (Txillardegi 1959:
|
|
|
Batzuen iritziz, denendako euskara bat eta bera da euskara batua. Niretako ere hala da,
|
baina
hizkera eta hiztun guztien bilgunea ere bada horrekin batera.
|
|
2017
|
|
|
Urrun. Mendebal gehieneko aldaera,
|
baina
hizkera batzuetan (Zollo Arrankudiaga, Arakaldo, Orozko, Murueta, Kortezubi, Lea eskualdeko zenbait herri. Ispaster, Lekeitio, Mendexa, Aulesti?) urrun orokorra jaso dut. Goierriko mendebalean ere (Urretxu Zumarraga [Lasa 2004], Legazpi) bada.
|
|
|
El Verdugo. Komedia beltz hori sakonki aztertzen du laudioarrak bere azken liburuan, “lengoaia akademikoari muzin egin gabe,
|
baina
hizkera erraz eta dibulgatzaile bat balituta”.
|
|
2018
|
|
|
ELAren konstatazio hori ez da gezurra izango: langileak euskaldunak dira
|
baina
hizkera tekniko juridikoa ez dute ulertzen, dio ELAk. Euskaraz ez dute ulertzen.
|
|
2019
|
|
|
2. Leku izen horiek eta garaian garaiko herriko hizkerak, bakoitzak bere aldetik egin dutela bidea edo, hobe esanda, izenek fosiltze bidearen helmugan gelditurik daudela,
|
baina
hizkera, bizirik iraun duen bitartean, etengabe aldatuz joan dela.
|
|
2020
|
|
|
har ditzagun gogoan esaldi haiek â" ai, poeta, gogorra izango da zuretzat askatasun eguna" bezalakoakâ, edo hain ezagun egin ziren beste zenbait, hala nola Lluis Llach hesola edo Labordetak askatasunari egin ziona. Abesti horiek antagonistari dei egiteen dioten modua zuzen eta gogorra da, eta hori ulergarria da bere momentuan,
|
baina
hizkera hori ezinezkoaren planoan geratzen da, maximalismoetara joz ere bai askotan. Adibide bat, Labordeta eta Lete josita:
|
|
|
1590). Hitz egiten ari garenean ez gara ari beti irakurtzen, noski,
|
baina
hizkera zaindurako eredua irakurritik sortua izan daiteke maiz, irakurtzea eskatzen duten egoerak izan ohi baitira askotan hizkera zaindua erabiltzea errazten dutenak (4.1 atala).
|
|
2021
|
|
|
‘leku batean gertatu tarte batean’ (aste guztian egon da han); ‘egoera batean gertatu’, adjektiboari (r) ik eransten zaionean (tristerik nago; bakarrik zeuden) eta negarrez, minez, lotan, zalantzan, gogoetan... bezalakoekin (negarrez dago oraindik ere; lotan dago haurra); partizipioekin, adiera erresultatiboan (okerturik dago; okertuta dago; okertua da (go)); aginteran (zaude hortxe!; egon zaitez geldi pixka batean).
|
Baina
hizkeren arteko desberdintasun horren ondorioz, balio kopulatiboari dagokionez, testuinguru sintaktiko berean batzuetan izan aditza aurkituko dugu Iparraldean eta Hegoaldean egon aditza.
|
|
|
Pello egunero dator/ etortzen da (ohitura); Maddi askotan dabil/ ibiltzen da mendian (maiztasuna) vs Pello autoz dator/** etortzen da (puntukaria); Maddi kalean dabil/** ibiltzen da (puntukaria). Haatik, paradigma sintetikoak galduak dituzten euskalkiek adizki analitikora jotzen dute baita aspektu puntukarirako ere; [t (z) en+ izan/* edun] adizkia da forma nagusia,
|
baina
hizkera zenbaitek, partizipio burutugabearen ordez, aditzoinari ki atzizkia gehiturik osatzen den adizki jokatugabea erabiltzen dute aditz zenbaitekin: Pello autoz etortzen da; Maddi kalean ibiltzen da/ ibilki da; Haurrak etxera joaten dira/ joaki dira.
|
|
|
Estimagarria da, bai, zazpiehun mila bertso idatzi dituenaren kemena,
|
baina
hizkera zabarra du oso, eta odolez idatzi ditu gainera... Ez, benetan ez dut atsegin liburu hori.
|
|
|
Oposizioan, PSOEk eta UPk agindu zuten erreforma bertan behera utziko zutela, baina epelago dabiltza gobernuan. Gobernu programan hitzartutakoa bidali dute Bruselara,
|
baina
hizkera anbiguo batekin. Funtsean, sektoreko hitzarmenen lehentasuna eman nahi diete enpresakoen gainetik, ultraakbititatea zabaldu, eta enpleguen behin behinekotasuna txikitzeko neurriak.
|
|
2022
|
|
|
|
Baina
hizkera kolokialera bihurtuta, sartalde eta erdialdeko hizkeretan as ko erabiltzen den egitura bat dugu: plantak egin.
|
|
|
2) Proba hitza, frogaren anaia bizkia dugu,
|
baina
hizkera arautuan honek ere sarbidea aurkitu du, bere esangura eremu bereziaz. Froga izena esanahi es pezifikoaz darabilgu, eta proba, aldiz, esanahi ugariagoak barruan hartuta.
|
|
|
Azkuek Orozkon, Gernikan eta beste herri batzuetan jaso zuen, katua ogara izatearena.
|
Baina
hizkera horietan, txakur emea bero denean ere berdintsu esaten da, ohara, ogara dela.
|
|
|
Garaztarra zelako, maiz irakurtzen da Garaziko euskaraz idatzi zuela,
|
baina
hizkera zabalagoa du nire aburuz, ezen haren hitz batzuk zubereraz baizik ez dabiltza, gaur bederen, eta beste zenbait lapurteraz. Dena dela, euskara natural, errex eta gozoa du.
|
|
|
Orain arte, euskarari buruz egin diren lan bariazionista garrantzitsu guztiek (Haddican, 2005; Ensunza, 2015; Lujanbio, 2016; Eguskiza, 2019) agertu dute euskara batua tokian tokiko euskaran izaten ari den eragin handia; hala ere, intentsitate handiagoarekin edo txikiagoarekin, leku bakoitzeko hizkerek (edo euskalkiek) bizirik jarraitzen dute. Beraz, estandarrari buruz, berdintzea gertatzen ari da,
|
baina
hizkerek kolorea izaten segitzen dute. Guk ere halaxe frogatu ahal izan genuen Garazin (Artzelus, 2021), eta lan honetan ere hori salatzen du zenbait aldagaik.
|
|
2023
|
|
|
Erakunde bakoitzak bere hizkera (soziolektoa) lantzen du, esate baterako Europako Batasunak bere soziolektoa lantzen du (The Economist, 2022ko azaroaren 10a). Hizkera hori jakin barik ez dago bere laguntasuna lortzerik,
|
baina
hizkera hori ikasiz gero, laguntza asko eta eragin asko lor daitezke.
|
|
|
Modu asko daude,
|
baina
hizkera mordoiloa erabiltze hutsa horietako bat da. Ekonomia jargoian anglizismo asko erabiltzen dira, eta, hein batean, zentzua du horrek, ekonomiari buruzko literatura gehiena baita.
|
|
|
Neure esku baino ez dago metamorfosiari bide eman eta emakume solte bihurtzea," erreprimitua" izateari uztea, mundu guztiak daki birjintasuna ez dela osasungarria, has zaitez behingoz gozatzen, joder. Bost axola zait tanpoiak erabiltzea galarazten didan mintza gorde ala ez gorde,
|
baina
hizkera hori... Ahoz aho dabil sekretu bat, ba omen dela egutegi japoniarra baino seguruagoa den objektu bat:
|