|
2000
|
|
|
lehengoan tigreak morroia akometatu zian, eta iduri hori geratu zaik gogoan; gero, badakik ezen, lotan gaudela, ez garela geure buruaren jabe, eta halatan nahasten zaizkigula iduriak nahi bezala, edo nahi ez bezala.
|
Baina
hiri ez zaik deus ere gertatu... ezta gertatuko ere!
|
|
|
Baina urrea ez duk munduko errealitate bakarra, zeren zilarra ere baduk, burdina ere baduk, eta buztina ere baduk; eta, urrezko numeroa dagoen bezala, zilarrezko bat genikek, baita burdinazkoa eta buztinezkoa ere. Joanesi mila aldiz erran zioat,
|
baina
hiri oraino ez, Pedro, ezen, ene aburuz, errealitate ororen azpian printzipio matematiko aldaezin batzuk daudela eta matematika aldaezinak aldatzen eta mugitzen duela guztia, Galileok ongi adierazi zuen bezala. Eta libertateak ere bere matematika dik, eta matematika hori ez duk numero bakarrerat mugatzen...
|
|
2001
|
|
|
Lamina ia beltza izanen da, puntu zuriekin. Kontinenteak ez dira markatuta egongo,
|
baina
hirien argitasunaren irudia diren puntu zuriek, beren distribuzio desberdinean, ohizko mundu geografia iradokiko dute.
|
|
2003
|
|
|
Indartsu izan nahi nuen.
|
Baina
hirira joan nintzen, Oskarren bila. Eta hutsik etorri nintzen.
|
|
|
Hirian, hori bai.
|
Baina
hiria mundua bezain handia da herritar batentzat. Eta Oskarrek labirintoa deitzen zion bost kale baino gehiago zituen herri bakoitzari.
|
|
2005
|
|
|
Atzo ez zituen ikusi, ahaztuta zeuzkan, baina gaur, goizean lanera joan denean lehenbizi, hiripekoan, eta lanetik irteterakoan gero, berriro sumatu ditu. Hasieran ez ikusiarena egiten saiatu da,
|
baina
hiritik oinez itzulinguruak egin ondoren, egiaztatu du ezin zituela atzetik kendu. Azkenean arineketan hasi da Unamuno plazatik gora, eta ez dio korrika egiteari utzi etxera iritsi artean.
|
|
|
Gehiegi ezer egin barik emateko, gutxiegi ezagutzen ez duen herrian menturatzeko. Gustatuko litzaioke Frankfurtera doan auto busa edo bilatzea, eta horrela Alemaniako hiri bat ezagutzea, ez baita inoiz egon, orain bezala aireportuan baino,
|
baina
hiria zenbat kilometrotara dagoen ere ez daki, eta beldur da luzeegi egin, handik noragabetu, eta lotura galtzeko. Alemanian ikusiko duen bakarra, beraz, eguraldi lainotsuak leihatilatik utzi diona.
|
|
2007
|
|
|
Gu hemen Erromarekin hasi gara (R. de Basterra-ren arimatxoa estasiarazten zuen, el alma de la ciudad de Roma? handi hori),
|
baina
hiriaren, izpiritu, edo Volksgeistaren pertsonifikatze eta jainkozkotzea Erromak Greziari ikasi dio (eta, beste mila gauza bezala, Greziak Asiari:
|
|
|
Ingenium dohain intelektual edo natural bat bada, Genius Erroman etxeko bizitza jaiotzatik heriotzaraino zaintzen zuen jainko familiar babeslea zen.
|
Baina
hiri edo herri bakoitzak ere bere jeinua izaten zizun (izpiritu begiralea), eta eskualdeak edo lekuak berea halaber(, genius loci?, Virgiliok Eneidan), eta pertsona bakoitzak ere bai. Ponpeiako etxeetan behin eta berriro aurkitzen da etxeko jaunaren, jeinua?
|
|
2009
|
|
|
Sokratesek, Atenas eta atenastarren babesaz arduratzen ziren Jainkoak arbuiatu eta, Jainko bat guztiz berria irakasten ei zuen, hiriarena gabe mundu guztiaren Jainko abstraktua, gizon emakumeen arazoez axolagabea, eta horrela gazteak perbertitzen eta inmoralismo sofistikoa oinarritzen omen zuen. Bakarrik, antzinate zaharrak astaperrexil zukua edatera kondenatu du Sokrates hori bere Jainkoarekin (horregatik Platon Jainko bat filosofikoa bai,
|
baina
hiriaz asko eta gehiegi ere arduratsu batera itzuliko da), eta modernitate berriak, alderantziz, bere Jainko humano zaharra ahaztu eta filosofikoki perfektu bat alfer alferrikakoa aitortu du.
|
|
|
Grekoarentzat politikak, erlijioak, arteak bat egiten zuten (Hölderlinek deitoratzen zuen behialako batasun espiritual galdua).
|
Baina
hiriak, erlijioak, eta zientziak eta filosofiak ere bat egiten zuten: horregatik kondenatu du hiriak Sokrates (hiriko jainkoak ukatu, edo berriak ekarri izateagatik, eta gazteria perbertitu).
|
|
|
–il trouvait Rome telle qu, il la désirait, matinale et rajeunie, d, une gaieté envolée, immatérielle presque, toute souriante de l, espoir d, une vie nouvelle, à cette aube si pure d, un beau jour?.
|
Baina
Hiri Eternala etoikeria eta anbizio guztien kobazulo bat da, eta bere entusiasmo apostolikoak ez du Erromako kuria eta dikasterioen proba gaindituko. Azkeneko kapituluan itxaropenak oro galduak dira.
|
|
|
Rosak, beraz, ilbete guztietan lotu zuen. Hirian bizi ziren orduan,
|
baina
hirian, gizonaren barruan bizi zen otsoa gaixotu egiten zen. Ulu negargarriak gauero, gero eta arazo gehiago jendearen artean bizitzeko.
|
|
|
H AMAR minutu luze behar dira Martinen etxetik erakustokira.
|
Baina
hiria jendez beteta dago eta ia ordu erdi behar dugu bidea egiteko. Gau zeruan urdina zen nagusi Deustutik irten garenean baina izar negar dago orain.
|
|
|
–Bai,
|
baina
hiriko kalonje jaun ezagun bat beste iritzi batekoa da, itxuraz?
|
|
|
–Bai,
|
baina
hiriko kalonje jaun ezagun bat beste iritzi batekoa da, itxuraz...
|
|
2011
|
|
|
ba ote familiartea bera baino ezkutukoen gordeleku hoberik??, baina bertan hila zela uste geninan, halaxe uste geninan... eta aitarekin ezkondu nindunan. Etzaion ezer esan aitari, Jainkoagatik,
|
baina
hiri esan beharra neukanan; gure Karlos honek ere horixe besterik ez zidan eskatu aurreko egunotan, hiri esateko. Barkatuko ahal didan sekula, Maitere!
|
|
2012
|
|
|
–Ez duk hori. Edo bai,
|
baina
hiri ez diat deus eskatu nahi. Xabierrek eztarria garbitu zuen?. Egin genuen zuloa.
|
|
|
Eta nik neuk ere hiri monumental bat espero nuen, Viena iduri.
|
Baina
hiria bisitatu nuen bosgarren edo seigarren aldian jabetu nintzen. Milan, zela hiri horren marka, S.A. Mamirik gabeko jogurtei jartzen zaizkien etiketa koloredun eta erakargarrien antzera, %0 Materia Grasa, sin renunciar al sabor!
|
|
2013
|
|
|
Baina Parisko hartan piano kontzertu hura haize bortitz bat bezala sartu zitzaidaan, arrosaren petaloak eraman zituena, eta, begiak semearen begietan iltzatzen zituela, jarraitu zuen?:
|
Baina
hiri ere antzeko zerbait gertatuko zaik, beharbada, nolakoa zura, halakoa ezpala?
|
|
|
Baina Parisko hartan piano kontzertu hura haize bortitz bat bezala sartu zitzaidaan, arrosaren petaloak eraman zituena –eta, begiak semearen begietan iltzatzen zituela, jarraitu zuen–:
|
Baina
hiri ere antzeko zerbait gertatuko zaik, beharbada... nolakoa zura, halakoa ezpala...
|
|
2014
|
|
|
–Hilko nauk, ihardetsi dio harro Mikel Strogoffek?,
|
baina
hiri sekula ez zaik joango traidore aurpegi horretatik knutaren seinale laidogarria!
|
|
2015
|
|
|
Sylvie:
|
Baina
hiria izan da, eta ez beste ezer, honaino ekarri gaituena.
|
|
|
Hiriek ere. Ni «apurtuko» naiz, ziur,
|
baina
hiria ez dago zatikatuta. Telepolisek, beraz, ez dakarkigu berrikuntza handirik.
|
|
|
Aurreko hamarkadan Regis Debrayk Revolución en la revolución liburuan atera zuenaren antzeko zerbait zen Etxabek proposatzen zuena, fokismoaren bidetik,
|
baina
hiri girora egokitua, eta kaleko gerrilla proposatzen zuen mendikoaren ordez. Lehenengo eta behin, propaganda armatuaren bitartez, diktaduraren kontrako operazio pedagogikoak egin behar ziren baldintza subjektibo egokiak sortzeko, eta euskal herri langileak horrela, mobilizatuta, gero eta gehiago hartuko zuen ekintzetan parte.
|
|
|
Urrun ziren hippiak euskaldunengandik, hiria astintzen ari zen lurrikaratik urrun baitzegoen euskal amerikarren epizentroa. ?
|
Baina
hirian denendako lekua zegoen?, errepikatzen du,, eta euskaldunendako ere bai?.
|
|
|
|
Baina
hiri bat ez da hiri bat soilik. Arkitektura baino gehiago da hiria.
|
|
|
LUIS: Ezta neuk ere,
|
baina
hiriaren pusketa bat desagertu balitz bezala izan da, eta hori ez zen okerrena, zeren pusketa horren barruan ni neu nengoen, iristen ez zen taxi madarikatu baten zain, eta bost axola zitzaidan dena: japoniarraren erakusketa, nire bizitza, etorkizuna...
|
|
2016
|
|
|
Trenetik kanpo Paris pixkanaka desagertzen ari da,
|
baina
hiritik kanpora irten ezinik gabiltza. Parisek ia ez du amaierarik.
|
|
|
Ez autorik, ez trenik, ez autobusik, ez bererik ez besterenik ez zeukanak, ahal bezala joko zuen hego urrun hartarantz, esan nahi baita zaldiz, astoz, gurdiz, bizikletaz edo oinez. Lehenbiziko ibilgailu mota horiek, baserrian bai
|
baina
hirian ezin esan eskura zeudenik, gasolinazkoak baino zailago dudarik gabe; gasolina, ezantza, gasolio edo beste petrolio motaren batekin zebiltzanek, bide berean zaldirik edo beste lau hankako zamaririk ikusiz gero, klaxona joko zieten estreina, bidea libre uzteko, eta barre egingo zieten hurrena, modu horretan oso urruti ailegatzerik espero ote zuten galdezka; hasieran izaten zen hori, zeren, l... Gasolindegiak itxita, edo itxita ez bazeuden agortuta, erregai guztia ahitu zitzaielako eta berririk ekartzen ez, eta edukiz gero, berriz, berezko prezioa baino hamar, hogei, berrogei aldiz garestiagoa ere eskatuko zuten; auto gidaria haserre, sutan, ernegatuta, petrolio jabea akabatzeko imintzioak egiten hasiko zen orduan, baina, azkenean, amorrazioa irentsi eta pagatu egingo zuen txintxo txintxo, eta gustura gainera urre prezioan bada ere depositua betetzea lortu baldin bazuen, zeren oso litekeena baitzen, hurrena gasolina edo dena delakoa ahitutakoan berririk ez topatzea, eta orduan komeriak; hala, bidean aurrera egin ahala, gero eta ugariagoak ziren bazterrean lagatako autoak:
|
|
2017
|
|
|
Egipton ume bat jaiotzen da hamar segundotik behin, eta, azken hiru hamarkadetan, 35 milioi biztanle zirenak 80 milioi dira orain. Faraoien herrialdean derrigorrezkoa eta doakoa da hezkuntza 6 urte bitartean,
|
baina
hirietako periferietan eskolak falta dira, eta haur asko hezkuntza sistematik kanpo daude.
|
|
|
Baina Trumanek botatzea erabaki zuen eta hain ondo atera ziren gauzak, hain arrakastatsua izan zen suntsiketa, non bigarren bat bota baitzuten Nagasakiren gainean. Kokura hiriaren gainean botatzekotan ziren,
|
baina
hiria lainopean zegoelako aldatu zuten jomuga. Lotura bat badagoela esango nuke Gernikako erreketaren eta Hiroshimakoaren artean, zortzi urteko tartea egon bazen ere.
|
|
|
Hiri ez oso ezagun, ez oso handi, ez oso esanguratsu bat bisitatzen duzu lehenengo aldiz, bidaia luzeago baten geraleku bezala, beste hirixka askoren artean beste hiri bat baino ez zukeena izan behar, egun baterako edo birako ikustekoak baino ez dituena,
|
baina
hiriak, ni hemen denbora luzeagorako etorriko nintzateke, atsedena hartzera, lasaitzera, pentsatzera zaramatza; behin kafe bizkor bat hartzeko bisitatzen duzun kafetegira hainbat goizez joateko asmoa pizten zaizu, postal hura erosi duzun liburu dendara lasaiago itzultzeko asmoa, liburu dendatik museorako bidean ikusi duzun parke horretan ordu batzuk irakurtzen emateko nahia, egun bateko bisitarako beharrezkoa ez zaizun alokairuzko bizikleta horietako bat hartzeko apeta; turismo bulegoan ematen dizuten hiriko zentroko mapa horretatik haraindiko kaletxoetan barrena paseatzeko, ikusten duzun taberna bakoitzean tragoxka bat behinik hartzeko?
|
|
2019
|
|
|
Gainera, neskame aritzen diren emakumeak deserrotuak izaten dira; kalkulatzen da Parisko prostituten% 80 probintzietatik edo landa ingurutik iritsiak direla. Familia hurbil baleuka, bere izen onaz kezkatuko balitz, emakumea ez litzateke hasiko fama txarreko lanbide batean,
|
baina
hiri handi batean galdurik dagoenean, gizartean txertatu gabe,, moraltasunaren, ideia abstraktua ez zaio inola ere traba.
|
|
|
–
|
Baina
hiri bat zuhaitza bezalakoa duk, orain kimatu beharra dagoena eta orain adar berri bat txertatu: Bilboko alkateak lehengo batean bidali zidàn propagandan ederki azaltzen zian kontu hori.
|
|
|
–Otsoa bihotzekoa, ene jaun eta jabea, ez dakit zer kontatu dizuten,
|
baina
hirian nago, Ustirin, bizirik, zerorrek oparitutako altxorra sabelean babestuta. Jauregira joatea, ordea, ez da niretzat ez bion maitasunaren fruituarentzat segurua, elkartzen garenean kontatuko dizut zergatik eta, beraz, hil ala bizikoa da jauregitik kanpo, hirian, nonbait batzea.
|
|
2020
|
|
|
Neskak ez du askorik bidaiatu oraindik, baina bere agenda entzunda bakarrik nekatu egiten nintzen. Paris ezagutzen du,
|
baina
hiri hori Auzo Latinoa, Pigalle, Montmartre eta Eiffel dorrea dira berarentzat. Londres esan eta Soho, Picadilly Circus eta Covent Garden etortzen zaizkio burura.
|
|
2021
|
|
|
Gogoratzen dut baita ere, bost urte inguru nituenean, nire lehenengo Legoa oparitu zidatela, beste ume askori bezala; baina nire lehenengo obsesioa hori izan zen, eraikitzen hastea. Nire etxeko saloian bazegoen espazio bat, eta ez dakit nola sartzen zen leku txiki hartan hura guztia,
|
baina
hiri oso bat eraikitzen nuen txoko hartan, trenarekin eta era guztietako eraikinekin... eta niri hura guztia antolatzea gustatzen zitzaidan, behin eta berriro egitea eta hobetzen joatea.
|
|
|
Churchillek esaten zuen" We shape our buildings; thereafter, they shape us". Guk egiten ditugu hiriak
|
baina
hiriek egiten gaituzte gu. Gaur egun, honi buruz asko hitz egiten da.
|
|
|
Aro Modernoan zehar gainerako udalerriekin gatazkak egon ziren komertzioaren gaineko eskubideen inguruan, eta gatazka hauetan Bilbok zituen pribilegioak gailenduko ziren.
|
Baina
hiri barruan ere gatazka politikoak gertatuko dira, geroz eta aberatsago eta boteretsuagoa zen merkatarien kastaren eta tradizionalen artean. Hazkunde ekonomiko eta demografikoaren arteko talkak ere ohikoak izango dira.
|
|
|
Industriak langileak behar zituen funtzionatzeko, ekoizpena handitu eta irabaziak sortzeko eskulan merkea.
|
Baina
hiriaren garapen urbanistikoa diseinatzerakoan, langileak planoetatik kanpo geratu ziren8.
|
|
|
40ko hamarkadako erdialdean ekoizpen industrialak eta migrazio mugimenduak pixkanaka pixkanaka hazi ziren, ekonomiaren gurpilari abiadura emanaz.
|
Baina
hirian ez zegoen guztientzako etxebizitzarik, oraingoan ere ez. Etxebizitza libre gehienak auzo burgesetan zeuden, eta langile klaseak ezin zuen etxebizitzarik erosi, ezta alokatu ere.
|
|
|
Astoak alokatzeko zerbitzua baitago, herritik ekarri dituzten ondasunak, familiaren ondasun baliotsuenak, tren geltokitik mendi magaletaraino igotzeko. Geltokian ez dute inor zain,
|
baina
hirian badute ezagunik. Herri beretik lehenago etorri direnak daude hirian, atzetik datozenei bidea zabaldu dieten aitzindariak.
|
|
2022
|
|
|
Pentsa, gure irakasleak buruargiak, zuzentasun handikoak, Turgenev eta Stxedrin irakurriz haziak izan arren, beti neguko oinetakoekin eta aterkiarekin hara eta hona ibiltzen zen gizontxo hark institutu guztiaren kirioak dantzan ibilarazi zituen hamabost urtez! Institutua soilik balitz, gaitz erdi,
|
baina
hiri guztia zen! Gure hiriko damek larunbatetan ez zuten etxean ikuskizunik antolatzen, albistea haren belarrietara iritsiko ote zen beldurrez; elizgizonak ere, lotsaren lotsaz, ez ziren ausartzen haren aurrean haragia jaten eta kartetan jokatzen.
|
|
2023
|
|
|
Aitaren laguna loriatzen zen udaleko saltsa guztien artean, auzapezarekin, zinegotziekin eta udal teknikariekin harreman etengabean. Haren artikuluek oihartzuna bazuten hirian; handik hara ez,
|
baina
hiriko ospe harekin bazuen ausarki. Plaza nagusiko terrazan Ricard bat hartzen zuen eguerdiro, eta harro zegoen handik pasatzen ziren gehienek agurtzen zutelako, eta agurtzen ez zutenen begiradatik ezagun zuelako hartaz mintzo zirela...
|
|
|
XX. mendeko kontzeptua dela esan liteke. Gure herri txiki edo hazitxoetan, kalea ez zena baserri izaten zen,
|
baina
hiriak zabaldu ahala ohikoa bihurtu zen kale artean geraturiko baserria, baratze koxkor batekin baina lursail handirik gabe. Halakoetan ez zen izaten behi azienda ez ardirik, baina bai oiloren batzuk eta etxerako porruak nahiz letxugak ematen zituen ortu zati bat.
|
|
|
Nolanahi ere, sukalde garbien ekimeneko arkitektoek zuzenean galdetu izan baliete Indiako landa eremuko emakumeei, berehala azaleratu izango lirateke haien premisen akatsak. Indiarrak funtsezkoak izan ziren programak abiatzeko eta inplementatzeko,
|
baina
hirietako erdiko klaseko indiarrak ziren; hirietako emakumeek, beren buruei feministago eta modernoago iritzirik, nazioarteko feministen esfortzuekin bat egitea irrikatzen zuten, eta, horrez gain, haiek ere grina handiz lagundu nahi zieten Indiako landa eremuko emakumeei berentzat asperdura hutsa zen zeregin batetik libratzen. Askotan, garapenaren sektoreko langile horien onespenak –Mendebaldearekin eta haren agendarekin bat egiteko irrikaz egoten baitira– aukera ematen die NBEri eta halako erakundeei eta orobat haien programen zuzendariei kontsulta lokalaren laukitxoa markatzeko.
|