|
2002
|
|
|
Azken urteetan euskararen egoerak Urretxu eta Zumarragan hobera egin duen arren, oraindik badira hutsuneak. Ondorengo lerroetan elkarrizketatu ditugun lagunek instituzioek lan gehiago egin luketela esan digute,
|
baina
herritarren esku omen dago gauzak aldatzea.
|
|
2003
|
|
|
Hori oso diskutigarria da. Konkistaren lehenengo unean ezusteko handia dago Nafarroan,
|
baina
herritarrak konturatzen direnean okupazioak zer dakarren, benetako erreakzioa dator. 1521eko altxamendua herri matxinada izan zen, eta hori armez zapaldu zen.
|
|
|
muturbeltz, hits eta bertzeekiko zakarra. Bestak bai,
|
baina
herritarren erdiendako. Dekretuz txoznarik ez.
|
|
2004
|
|
|
Ondorioak berehala azaldu dira, espero izatekoa zen legez.
|
Baina
herritarrek jasaten dituzten gaixotasun eta heriotzen oihartzunik ez da iristen mundu zabalera. Beraz, inguru horietan bizi diren laborariek eta beren senideek etsipenez nozitzen dituzte kalteak.
|
|
|
Lizarra Garaziko Akordioarekin izan zuen jarrera ezagutu du herri honek. Klase politikoaren aldetik esperantzazko hitzak zabaldu dira,
|
baina
herritarrak askoz zuhurragoak dira klase politikoa baino.
|
|
|
Herritarren Zerrendak ere sinadura bilketari ekin dio jada Euskal Herri osoa ordezkatuko lukeen ezker abertzaleko zerrenda osatzeko. 40.000 sinadura bildu ditu, Espainiako legeek eskatzen duten arabera; Frantzian ez dago sinaduren beharrik,
|
baina
Herritarren Zerrendak berdin bilduko ditu sinadurak.
|
|
|
Dena dela, ez daude ikasketak egin dituzten tokietan. Herri txikia gara,
|
baina
herritarrak asko ibili gara batera eta bestera. Diasporak ahal duen bezala laguntzen digu.
|
|
|
Testuak euskaldun herritarrak eta euskal nazionalizatuak bereizten ditu. Ez du esaten eskubide ezberdinak izango dituztela,
|
baina
herritarrak bi termino horietan ezberdintzea kezkagarria da. Plana kausa nazionalistari atxikia dago.
|
|
2005
|
|
|
Areagotu da azken urteetan izan den terrorismoaren aurkako politiken eraginez, eta baita ere herrialde txiroagoetatik datorren inmigrazioaren aurka.
|
Baina
herritar arruntekiko, Francoren garaian Europatik kanpo geundenean errepresioa askoz handiagoa zen hemen.
|
|
|
|
Baina
herritarrok ere, gure mugitu beharrarekin, kate berari lotuta gaude. Hirigintza osoa eta bizimodua autoari eta garraio merkeari lotuta dauzkagu.
|
|
|
Gonzalez de Txabarrik eta Sanzek kontuak atera nahi badituzte atera ditzagun, hori bai, iruzur eta egi erdiak erabili gabe. Garraio eta azpiegituren politikak euren ardura dira, ados,
|
baina
herritarrei partaidetza demokratikoan oinarritutako azalpenak zor dizkiete. Eta guk, gure bizimoduarengatik gure hartzekodun ekologikoei ere bai.
|
|
|
Nola neurtzen da, bada, alarma soziala? Zuzenbidean adituak ez,
|
baina
herritar soilok inozoak ere ez gara eta ederto jabetzen gara erabaki juridikoen menpekotasun politikoaz. Hain da begi bistakoa, iruzkinik ere ez duela merezi.
|
|
2006
|
|
|
Haren erranak begiak ireki zizkidan. Ekarpen zientifikoak eta teknikoak beharrezkoak dira edozein gai lantzeko,
|
baina
herritarren eta laborari xumeen ekarpena funtsezkoa da, eta lurraren kasuan are gehiago. Laborantzaren inguruan sigla zerrenda luzea dago, ongi da, baina horiek laborantzaren funtsa, gogoeta eta eztabaida mugatzen dituzte.
|
|
2007
|
|
|
Eta, besteekin nahasian, saltsa jartzeko adinako kirolariak ere noski.
|
Baina
herritarrak ez askorik, egia esan begiratzera eta tarteka txalo jotzera etorriak ziren. Ezin zuten besterik egin.
|
|
|
Elgeta Jainkoen herri? Zerutik gertuago gaude Debagoieneko edozein herri baino,
|
baina
herritarren herria izatearekin ni pozik.
|
|
2008
|
|
|
Dezibelioak sobera dituzte ahotsek,
|
baina
herritarrek ez dute inor txaloka hartu, ez dira bibaka hasi espiral hazkor eta gera ezinean. Batzuen aurpegi ezaxolatiak ikusi dituzu, beste batzuen begi zirrararik gabeak.
|
|
|
Geldialdi bat egin eta jendearengana iristeko mezuak berritu beharra dagoela azpimarratu zuen Mtnez. de Lunak. Gizarte egiturak euskaldundu ditugula,
|
baina
herritarrak aldaketa premiaz jabetu gabe daudela adierazi zuen, jendeak ez dakiela zer eskatzen zaion... Hauxe bere proposamena:
|
|
|
Herritarrak hil, emazte eta neskatxak bortxatu, zernahi ostu edo birrindu... Hango militar guztiek egiten omen dute,
|
baina
herritarrek batik bat Kongoko Armadako soldaduen txikizioak salatzen dituzte. Gaizki armatu eta ordaindutako militarrok oso dira arriskutsuak.
|
|
2009
|
|
|
EHLG bere baliabideekin abiatu zen, ukazioa kontuan hartu gabe, joko politiko indartsua plazaratu du, bere izaera auzitara eramateraino. Estatuak EHLG ukatu nahi du,
|
baina
herritarrek fermuki sostengatzen dute, puntako ekimena bilakatu da eta azken auzia irabazi du. Asmoa bortizkeriarik gabe eta molde bateratzailean herria eraikitzea da, eta Iparraldeko dinamika hori eredugarria izan daiteke.
|
|
|
zaborraren kontua guk denak sortzen dugun arazoa da, eta bakoitzaren konpromisoa eta lana eskatzen du. Ezin dugu pentsatu Administrazioak konponduko duenik, Administrazioak baliabideak jar ditzake,
|
baina
herritarren lana izango da hau, sinadurak biltzea bezala.
|
|
|
Ferietako eguerdietan gainerako saltzaileak bazkaritara zihoazenean, Isabelek motorrean edo autoan erledun zahar horietakoren bat hartu eta antzinako erlategiak ikustera joaten ziren, ezagutu, argazkiak atera... Nafarroako anitz erlategi edo" bejera" ezagutzeko zoria izan du, asko gaur abandonatuak
|
baina
herritarrek oraindik non ziren badakitenak.
|
|
|
Garzon epaileak oraingoan ez zuen prebarikaziorik egingo hala jokatzearekin,
|
baina
herritar soilak baldin badaki epaile izarraren erabakiak negoziazioa burutu behar duen Gobernuari zer dakarkion, are gehiago Garzonek berak. Legeak lege, pertsonen bizitza arriskuan jartzen duten jokabideek ere izan lukete lekurik zigor araudietan, gutxien gutxienez epaile edo agintari hori kargugabetzeko.
|
|
2010
|
|
|
astean behin biltzen dituzte hondakin organikoak atez ate, 120 litroko edukiontzietan. Niorten erraustegi bat jartzeko proiektua zegoen,
|
baina
herritarrez osatutako kolektiboen oposizioa aurkitu zuen parean. Azkenean, 2005ean bertan behera geratu zen proiektua, besteak beste, zabor kopuru txikia erraustea justifikaezina zelako.
|
|
|
Rosas Landa irakasleak zifra ofizialak erabiliz 65 granja erraldoi zenbatu zituen Mexikoko eskualde horretan,
|
baina
herritarren informazioak jasota ohartu da 105 badirela. Kontuak eginez gero, 5 milioi zerri bizi dira Nafarroaren tamainako eremu batean.
|
|
|
Duela gutxi Blanca Urgell kultura sailburuak agiria atera zuen, adieraziz, bera ere auzia behin betiko ixtearen aldekoa zela, baina aditzera eman gabe zein zentzutan eta errugabetzat jotzen dituela azpimarratu barik. Argi da, PSE EEk talde gisa eska dezake Egunkariko auzipetuen absoluzioa,
|
baina
herritarren zaintzaz eta babesaz arduratu behar duen Eusko Jaurlaritzak ez, ezta gobernu horretan teorian kultur eragileekiko babesa erakutsi lukeen eremutik ere.
|
|
2011
|
|
|
Ilusioa pixkanaka zabaltzen hasi zen. Urte hartan ere ez genuen dirurik izan,
|
baina
herritarrek dena jarri zuten euren aldetik. Karroza, erregin eta zaldiekin atera ginen urte hartan eta deigarria izan zen, jada ez ginen danborra jotzen zuten hogei haurrekin soilik kalean zihoazen bi apaiz, danborrada sortzen ari zen.
|
|
|
Ez dira alarmismotik bizi
|
baina
herritarrak erne jarri nahi dituzte: frantsesez lanceur d' alerte deitzen diete, euskara guk baino trebeago maneiatzen dutenek esango digute alertagile, alertalari, ernerazle edo nola deitu behar diegun.
|
|
2012
|
|
|
Lanak hasi gabe daude,
|
baina
herritarrak ez daude zain. Zaharra bezain indartsua da Italiako Alpeetako Val di Susako populazioak AHTri erakutsi dion aurkakotasuna.
|
|
|
2006an, Val di Susako biztanleek kanpaleku bat osatu zuten tunela hasi nahi zuten eremuaren ondoan, lanak blokeatzeko helburuz. Poliziak behin baino gehiagotan kanporatu zituen,
|
baina
herritarren presioak trenaren ibilbidea aldatzera derrigortu zuen Italiako Gobernua. Mugimendua, ordea, ez zen konformatu.
|
|
|
Daoiz eta Velarde.
|
Baina
herritarrek berehala jarri zizkieten goitizenak: Benavides eta Malospelos.
|
|
|
Baina erabakia ulergaitza egiten duten arrazoiak ere asko dira eta, abagunea kontuan hartuta, seguruenik garrantzitsuagoak; akaso sindikalgintzari lotua dagoenarentzat ez,
|
baina
herritar arruntarentzat bai. Borroka ez egitea leporatzen zaie UGT eta CCOOri, baina orain borrokara doaz; EBn ez da aldaketa txikiena izango, europar nazioetako herritarrek elkarrekin bultzatzen ez badute; baina Espainian eta Euskal Herrian ere ez.
|
|
2013
|
|
|
Euskal Herrian garai berriak hasi direla kantatzen hasteak gustu txarreko broma eman dezake Espainiako Estatuak formula zaharminduak errepikatzen dituela ikusita.
|
Baina
herritar askok horrelako ekinbide polizialen kontra protestatzeko zilegitasun berritua sentitzen dutela ez ikustea ere, begia kamutsegi edukitzea litzateke. Ikusi behar ea erantzun puntualetatik jabekuntza prozesu sakonagoak etorriko ote diren.
|
|
2014
|
|
|
Galdetzeak ordea, ez du derrigorrez esan nahi eskatutako hizkuntzan aritzeko aukera emango dutenik. Hori da planari egin zaion kritiketako bat, eskatzeko aukera izango da,
|
baina
herritarrei ez zaie bermatuko euskarazko arreta. ELA eta LAB sindikatuek adierazi dutenez, hortaz gain, lehen mailako zerbitzuetan herritarren eskubideak bermatzen saiatuko dira, esate baterako, harrerako eta administrazioko jendaurreko arreta.
|
|
|
Guk errespetatuko dugu alderdi politikoen esparrua, haiei eskatu dieguna da uzteko guri egiten". Bere esanetan alderdiak dira herritarren ordezkari zilegiak eta haiei dagokie erabaki eraginkorrak hartzea,
|
baina
herritarren ekarpena ere funtsezkoa da: " Autodeterminazioa moduko kontzeptuak denbora gehiegi egon dira eremu politikoan giltzapetuta eta herritarroi dagokigun eskubidea da.
|
|
|
Batzuek diote, Lula da Silvak tartean, gaur gaurkoz inkestek irabazle ematen duten Dilma Rousseff zigortzeko estrategia direla Koparen aurkako mobilizazioak. Litekeena da neurri (txiki) batean hala izatea,
|
baina
herritarrek badute arrazoirik mesfidati eta haserre agertzeko.
|
|
2015
|
|
|
Foru aldundiek ez badituzte publiko egiten zerrenda horiek, ez al da egongo euskal Falcianirik horiek lortu eta filtratuko dituena? Egungo araudiak dio hori delitua litzatekeela,
|
baina
herritarrentzat eta eurek dute subiranotasuna lan eredugarria eta solidarioa litzateke, eta inolaz ere delitua. Delitua behar luke zerrenda horiek ezkutatzea.
|
|
|
Udalak bere jarduna euskaraz egitea lortu du, gaztelaniari aurrea hartuta. Ez da erraza izan,
|
baina
herritarrak ohitu dira udalarekin duten harremana euskaraz izatera. Orain badator Carlos Urquijo, Espainiako Gobernuaren ordezkaria EAEn, eta dio euskara hutsean ez dagoela aritzerik.
|
|
2016
|
|
|
Pertsonen migrazio mugimendu erraldoi honi alde askotatik begiratu eta heldu zaio.
|
Baina
herritar arrunt bezala, gauza bakarra egin dezaket: hemen babesa eskatzen dutenei ongietorria adierazteko nire modua aurkitzea.
|
|
2017
|
|
|
Garapen Kontseilua ez da sufragio unibertsalaren bitartez hautatua. Elkarteak daude, instituzioen administrazioak ere bai,
|
baina
herritarrak dira eragileak. Aldiz, Hautetsien Kontseiluko kideak dira bozen bidez hautatuak.
|
|
|
J. OLANO.
|
Baina
herritarren pertzepzioa aldatu daiteke. Asmatuko genuke geuk ere haiek izan dituzten tresna guztiak eskura izanda!
|
|
2018
|
|
|
Nondik datoz
|
baina
herritarrak kontrolatu eta zelatatzeko praktika globalizatuok?
|
|
|
Gasteizko Gobernuak, gutxienez, erokeria hori onartu luke, lanak gelditu eta eztabaida irekia sustatu. Beharrezkoa den eztabaida,
|
baina
herritarrei lapurtu izan zaiena.
|
|
|
Guk ez genuen bat egin deialdi harekin, baina zilegi iruditzen zait. Egia da erasoak urtean zehar ere badirela eta ez dela fokoa bakarrik Sanferminetan jarri behar,
|
baina
herritar asko oso haserre dago eta uste dut ekarpen bat egiteko gogoa zegoela proposamen haren atzean. Ez zen ongi bideratu hemengo mugimendu feministarekiko, baina ez dut uste asmo txarrez egin zenik.
|
|
2019
|
|
|
Lanketa horren bigarren buelta izan da dokumentala. Kaleen izenak hor daude,
|
baina
herritarrek badakite zeintzuk izan ziren emakume horiek. Hari horri tiraka zazpi historia osatu ditugu.
|
|
2020
|
|
|
10.000 lagunek ere parte hartu izan dute bozketan. " Zalantzarik gabe sistema hobetu liteke dio Patxi Leuza, Geroa Baiko zinegotziak, batez ere Interneten ez dabilen jendeak parte har dezan, nagusiek eta,
|
baina
herritarren halako kopuru batek parte hartzea itzela da". Leuza Foru Legebiltzarretik dator eta udaleko moldeak gogorrak iruditzen zaizkio:
|
|
|
Zuk, unibertsitateko irakasleak, autobiografia linguistikoa idatzarazten diezu ikasleei,
|
baina
herritar soilak nola gerturatu behar du Latinoamerikako pertsona batengana. Amamaz eta aitaitaz galdetuko diot?
|
|
2022
|
|
|
Saretzenek EiTBk eta Tokikomek abian jarritako proiektua berriki emandako datuen arabera, Hego Euskal Herriko hiri handienetatik Bilbo da azken hogei urteetan biztanleria galdu duen bakarra (%1, 38),
|
baina
herritar gehien bizi den gune urbanoa izaten segitzen du. Irteera fluxuak (heriotzak, emigrazioa…) handiagoak izan dira sarrerakoak baino (jaiotzak, migratzaileen etorrera…) eta herritar stocka gutxitu zaio hiri zaharrari.
|
|
2023
|
|
|
1989an Mankomunitateak proiektu bat onartu zuen Gongora herrirako,
|
baina
herritarrek ikusi zutenean zabortegi huts bat besterik ez zela izanen, izugarri haserretu ziren. Garai hartan 1.200 bizilagun inguru geunden bailaran, harreman handia genuen eta honek elkartasun giro trinkoa sortu zuen.
|
|
|
Ni geografikoki Euskal Herrian bizi naiz,
|
baina
herritar bezala, nire bizitzako atal nagusietan euskal instituzionalizaziotik aparte bizi naiz. Euskal administrazioek oso eragin txikia izan dute nire bizimoduan.
|
|
|
Ez bada, noski, Poliziaren lana ez dela delituak prebenitzea, herritarrak kontrolatzea baizik. Zeregin horretan kamerek lana errazten diete,
|
baina
herritarrentzat altua da prezioa.
|