|
2000
|
|
|
Esandakoarenadibide gisa Aberri Eguneko ekitaldien albistea jarri ahal dugu: Donibane Garazinegindako ekitaldien berri eskaini zen,
|
baina
Hegoaldeko ekitaldien aipu bat ere egingabe. Izaera territorial horrek bultzatu gaitu albistegi hau gure analisitik kanpoan uztera.
|
|
2005
|
|
|
Alemaniatik Frantziara ihes eginda bizi zen 1933 urtetik aurrera, naziak boterera iritsi ondoren, judua eta marxista izateagatik. Alemaniak 1940an Frantzia inbaditu zuenean beste ihesaldia hasi behar izan zuen,
|
baina
hegoaldeko ihesaldiak heriotza ekarri zion. Francoren Espainiara muga zeharkatzeak ez ziola gehiegi lagunduko pentsatuta Port Boun bere burua hil zuen morfina hartuta, sufrimendua arintzearen alde.
|
|
|
Hori aipatu nuen Deustun, eta badakit ene kontra ari izanak direla. Barkatu
|
baina
Hegoaldean emakume batek ez du haur bat egiten, emakumeko 0,9an dago zifra. Zer erran nahi du horrek?
|
|
|
Beraz Bergua ren ustez silbogramak ez dira hegoaldetik bereizten, dokumentatuta dauden desberdintasunak ozenak eta gorrak ezberdintzeko erabiliko ziren.
|
Baina
hegoaldeko inskripzioek ez dituzte iparraldeko zeinuak erabiltzen, hain zuzen ere hegoaldekoak bakarrik erabiltzen zituztelako.
|
|
|
direla medio.
|
Baina
Hegoaldeko erkidego bakoitzeanere badira aldeak, honako alderdi hauen inguruan: erkidego bakoitzaren hezkuntzako lege araudi autonomikoan, autonomia bakoitzak hezkuntza administrazioaren egitura antolatzeko moduan, hezkuntzarako aurrekontuetan eta aurrekontuaren kudeaketan, elebitasunari buruzko dekretuetan eta etab. Halaber, bi komunitate horietan, Hezkuntza Sistemaren Antolamendu Orokorrerako Legea (LOGSE) onartu zenean hasi ziren eskola curriculuma zehazten, 1990 urtean; lege horrenarabera, Estatu Espainiarreko Administrazio Zentralak curriculumaren% 55 erabakitzen zuen (Oinarrizko Curriculum Diseinua), eta gainerako% 45, autonomiaerkidego bakoitzak erabaki zezakeen, bertako hizkuntzaren ezaugarri berezienarabera, eta ikaslearen ingurune fisiko sozial eta kulturalaren ezagutzari ere arretajarrita.
|
|
|
Iparraldeko europarrek osasun hobea dute,
|
baina
hegoaldekoak gehiago bizi dira," Share" ikerketaren arabera.
|
|
|
Hala ere, iparraldearen eta hegoaldearen arteko banalerroa ez dago erabat definituta, eta osasun inbertsioari eta arreta geriatrikoari, hezkuntza mailei, erabilgarritasun sentsazioari eta autonomia sentsazioari dagokienez alde nabarmenak daude adin aurreratuetan. “Iparraldeko europarrak osasun egoera hobean daude, eta aberatsagoak dira,
|
baina
hegoaldekoak denbora gehiago bizi dira”, dio Axel Börsch Supan irakasleak, “Share” izeneko estatistika lanaren koordinatzaileak, Europako Osasunari, Zahartzeari eta Erretiroari buruzko Inkestaren akronimo ingelesak. Horretarako, Europako hamar herrialdetako 50 urtetik gorako 22.000 pertsonaren datuak erabili dira; horien artean dago Espainia.
|
|
2006
|
|
|
Batasunak mahai bakarra behar dela dio, baina ia beti Iparralde ahazten du. Mahai bakarra
|
baina
Hegoaldeari begira dago. Gu, mahai bakarra izatea posible balitz, bertan egongo ginateke, dudarik gabe.
|
|
|
Horrela, Antso Azkarraren garaitik dagoen Nafarroako erresumako lurraldea dauka markatua (esaten ez duen arren),
|
baina
hegoaldeko hiribilduak markatzen ditu bakarrik. Jacatik hiru gezi ateratzen dira:
|
|
|
Horiek ikusiko ditugu atal honetan. Ipar hemisferioko behatzaileentzat azalduko dugu gaia,
|
baina
hegoaldekoentzat oso antzekoa izango litzateke.
|
|
2007
|
|
|
Espainiako Estatuak 1989an legea atera zuen irrati publikoak, pribatuak eta herrietakoak arautzeko, baina elkartze irratientzat eta irrati libreentzat ez zuten araurik zehaztu. " Alemanian, Italian eta beste hainbat herrialdetan araututa daude, Ipar Euskal Herrian esaterako elkartze irrati ugari daude, legeztatuak,
|
baina
Hegoaldean legetik at jarraitzen dugu eta inork ez digu galdetu legalizatu nahi al dugun. Azkenean, botereak bere interesei erantzuten dieten komunikabideak baino ez ditu", kexatu da Ribera.
|
|
2008
|
|
|
1865ean esklabotza indargabetu, eta Estatu Batuetako gizon guztiek lortu zuten boto eskubidea, zuri zein beltz izan.
|
Baina
hegoaldeko estatuetan, esklaboen ondorengo askori ukatu egiten zieten eskubide hori. Tasa garestiak ordaindu behar zituzten, irakurtzen eta idazten jakin, konstituzioari buruzko iruzkinak egin, eta ezinezko galderei erantzun, xaboi pastilak zenbat burbuila dituen, esaterako.
|
|
|
Xahoren eragina Hego Euskal Herriko erdal idazle foruzaleetara igaroko zen denboraz, hark sortutako hainbat legenda hauek garatuz (Aitor, maitagarriak, basajauna...).
|
Baina
Hegoaldeko idazleok Xahoren erromantizismo iluminista eta erradikala galbahe moderatu eta katolikotik iragazi zuten, euskal tradizioen bertsio kontserbadore bat sortuz. Hola aipatzekoak dira José María Goizuetaren Leyendas vascongadas (1851), Juan Venancio Arakistainen Tradiciones vasco cántabras (1866), Francisco Navarro Villosladaren Amaya o los vascos enel siglo VIII (1879), Antonio Truebaren ipuinak etab.238.
|
|
|
EuskalEsnalea 1907an sorturiko kultur elkarte euskaltzale bat zen, besteak beste izen bereko aldizkaria ateratzen zuena. Elkarte honek Iparraldeko Euskalzaleen Biltzarraren parekoa izan nahi zuen,
|
baina
Hegoalde mailan169 Azkue ere EuskalEsnaleko bazkide bihurtu zen, eta sinpatiaz hartu zuen proiektua. Alta ez zen oso kolaboratzaile aktibo bihurtu.
|
|
|
EBren proposamenak aurrera egingo balu, Iparraldean %5, 5era jaitsiko litzateke BEZa, hori baita han ezartzen den zerga murriztua.
|
Baina
Hegoaldean ere izango luke ondoriorik, ardoaren eta garagardoaren prezioan, adibidez. Izan ere, Bruselak zehaztu du edari alkoholdunek ezin dutela inolaz ere BEZ murriztua pagatu.
|
|
2009
|
|
|
Negoziazio horretan adostutakoarihelduz, batailoi nazionalistek Santoñara eta Laredora jo zuten. Bizkaiko mugetanzeudenek aise egin zuten mugimendu hori,
|
baina
hegoalderantz ematen zutenmendateetan zeudenek nabarmenago utzi zuten beren lerroetatik alde egite hori.Hori dela-eta, abuztuaren 23an agintari errepublikanoek batailoi nazionalistakgauzatzen ari ziren elkartze maniobra bitxi horren berri izan zuten. Bistan zegoenez zirela defentsan ari, ezta Asturias aldera mugitzen ere.
|
|
|
Sanzek dioen moduan, 1512an gertatu zen Gaztelari gehitzea, egungo Nafarroako Erkidego Forala eta Espainiarra osatzeko. Nafarroa Beheretik kanporatu egin zituzten,
|
baina
hegoalde osoari eutsi egin zioten. 1659an, errege franko espainiarrek lurraldearen banaketa sinatu zuten Irunen, handik hegora Espainiarentzat eta gainerakoa frantsesentzat.
|
|
|
Aurten 44.000 langile baino gehiagori eragin die enplegu erregulazioak Hego Euskal Herrian, Espainiako Lan Ministerioak argitaratu dituen datuen arabera. Urteko lehen lau hilabeteetako datuak dira soilik,
|
baina
Hegoaldean 1994 urtetik egon den kopururik handiena da dagoeneko. Iaz, esaterako, 23.800 langile kaltetu ziren, eta apirila arte ez ziren 2.000 langilera iritsi.
|
|
|
Bost jokalariz osatutako taldeak dira haiek ere, saskia eta eskularruak erabiltzen dituzte pilotarako, eta botarria erabiltzen dute sakatzeko. Iparraldean izan du indarra beti,
|
baina
Hegoaldean izan du susperraldia. Lehen bi plaza eta bi talde zituen, eta azken lau urteotan lau plaza ditu (Villabona, Zubieta, Oiartzun eta Azkoitia) eta sei talde:
|
|
2010
|
|
|
Zaparradak botako ditu noizbehinka, baina aurreko egunetan baino txikiagoak izango dira. Edozein lekutan bota ditzake zaparradak,
|
baina
hegoaldean eta mendebaldean sarriago botatzea espero du. Haizeari dagokionez, hego mendebaldeko haizeak indarra galduko du, baina hala ere haizeguneetan bolada gogor batzuk izango dira.
|
|
|
Igandean, uztailaren 11n, zerua lainotu samar egongo da ipar partean,
|
baina
hegoaldean ostarteak zabalak izango dira. Goizaldean garrantzi gutxiko zaparradaren bat bota lezake.
|
|
|
Goizaldean eta goizean ostarteak zabalduko dira eta izotza egingo du; goizeko lehen orduak ere hotzak izango dira, baina egunez, tenperaturak gora egingo du pixka bat. Arratsalde partean, hodeiak ugaritzen joango dira,
|
baina
hegoaldetik sartuko zaizkigun goi hodeiak izango da. Hego haizeak une batzuetan zakar joko du.
|
|
|
74Aita Zavalak Lehen Mundu Gerra eta bertsolaritza aztertzen du. Bertsolariak eta Europako Lenengo Gerratea (1914)? artikuluan,
|
baina
Hegoaldera mugatzen du bere azterketa interesgarri ere interesgarria (Euskera, IV, 1959, 183).
|
|
|
Eta horrela, ia ia konturatu gabe Iparralde eta Hegoaldearen arteko zatiketaren arazora heldu gara berriz ere, ia ia ustekabean. Zeren Iparraldean, nola edo hala, lortu zuten haren omenezko liburu bat argitaratzea, formalki horrelakoa ez bada ere;
|
baina
Hegoaldean saioak porrot egin zuen. Beraz, berriz ere esan dugu ezinezkoa dela Euskal Herri osoa bere baitan hartuko duen ekimenik burutzea.
|
|
2011
|
|
|
Memoria lan bat egin. Koldobika Jauregi, adibidez, Alemanian biziki ezagutua da,
|
baina
Hegoaldean ez hainbeste, eta Iparraldean, berriz, biziki guti».Dena dela, hautuen egiteko ezinbestekotasuna argi zuten laurek. Laurek hiru urteko lanaren bidez findu ahal izan dutena:
|
|
2012
|
|
|
Ikasle guztien %2 ere ez dira. Auzitan egon da eredua,
|
baina
Hegoaldeko erakundeek erabat babestu dute, horrelako eskolak itunpean sartu baitituzte gainerakoen pare: lau Nafarroan, hiru Bizkaian eta bi Gipuzkoan.
|
|
|
Kolore berde berdekoa da, eta hosto baten itxura handia du, hegoetan baititu hainbat zain hostoen egitura imitatuz. Ameriketako Estatu Batuetako Iparraldekoek bi edo hiru silabako zaratak sortzen dituzte beren kantuetan,
|
baina
hegoaldera hedatzen diren neurrian kantu horiek lau silabakoak bilakatzen dira eta zenbaitetan baita zazpikoak ere. Aspaldiko kondaira da intsektu horiek katydid, katydidn, t esaten dutela (Katik egin, Katik ez), eta munduko zomorro hiztun bakarrak direla.
|
|
2013
|
|
|
Eta lehen aipatu bezala, hegoaldeko Chateauneuf du Pape dago haien parean.
|
Baina
hegoaldean hain ospetsuak izan ez arren, badira Gigondas eta Vacqueyras jatorri izenak ere; ardo bitxiak, interesgarriak eta prezio oso interesgarrietan eskaintzen dituzten jatorri izenak, hain zuzen ere. Eta hegoaldeko bi eremu horietan interesgarrienen artean, batik bat egungo murrizketak, krisialdia, lanik eza eta abar luzea kontuan hartzen baldin badugu?
|
|
|
Tamalez, Nafarroako Gobernuarekin ez dugu harreman sendorik, baina bidea ekinez egiten da eta uste dut lortuko dugula. Iparraldean ere egin ditugu gure sartu irtenak,
|
baina
Hegoaldeak baino gobernu organo ahulagoak ditu. Bestalde, Gaindegia edota Aranzadi bezalako fundazioekin ere aritzen gara elkarlanean.
|
|
2014
|
|
|
...enborrean agertzen dira, batez ere inoizkako arrazoiren bat dela eta (kimaketa gogor askoak, gain txertaketak, etab.) zuhaitz egituraren zati batzuk, itzalpean zeudenak, eguzkipean gelditzen direnean.Ia beti ultzerazio sakabanatuak sortzen dira, ertz irregularrekoak, batzuetan sakonera jo eta zureraino iristen direnak eta orbaintzeko oso zailak direnak, udako izozteek eragindako zaurien antzekoak,
|
baina
hegoaldera begira dagoen zuhaitz aldean.
|
|
|
Hego Euskal Herrian desberdina da gerra harekiko harremana, eta aitortu behar bada ere aurten interes berezia jartzen ari direla hainbat argitalpen eta komunikabide, funtsean, 100 bezalako zenbaki borobilen ondorio da: 2013 arte, nehor gutxi gogoratzen zen gerra hartaz, zerbait franko lauso bezala zekusaten,
|
baina
Hegoaldeko jendeak aitortzen du oso gutxi dakiela gerra hartaz, oso gutxi irakatsi zaielako, gutxi aipatu delako orain arte. Alabaina, Hego Euskal Herriak ez zuen zuzenean bizi izan gerra hura, eta franko urruneko zerbait bezala sentitu izan du beti.
|
|
|
Ez delako bertsolari eta koblari sinonimo. Tranpa gainetik gaizki ulertze horri ohartzen bazatzaizkio, publikoa baduzu helburu, heldu da egiazko bertsolarigaiak direla hunkienak, hasten zira hitzen aldatzen, errima sistema, kantagintza zaharrari egokitzen, umore berezi horren bila joaten eta ahanzten zaizu ez duela txapelketak hori epaitzen
|
baina
hegoaldeko txapelketarekin duen egokitasuna. Eskizofrenian zabiltza, bertsotan aritzeko ideia argia behar delarik.
|
|
2015
|
|
|
Zabalpen hegemonikoetan, modernitatea nagusitzen da; uzkurdura arootan, berriz, kontrako joerak agertzen dira. Hori dela eta, Friedmanek ohartarazten gaitu munduan joera biak garatzen ari direla gaur egun, ezen Mendebaldeko krisi egoeran aniztasuna azaltzen ari da,
|
baina
Hegoaldeko Asian, adibidez, modernitatearen aldaera den neokonfuzionismoa hedatzen da (Ibidem: 95).
|
|
|
d. Bustidurari dagokionez, ez zen araurik ezarri,
|
baina
Hegoaldean, behinik behin, baiño gisakoak idaztea erabaki zen, bustidura eragiten zuen i bokala eta guzti, eta baño gisakoak gaitzetsi.
|
|
|
" Liburu hau ontu dugu Ipar Euskal Herriko jendearentzat, segurki, bainan berezikiago Hegoaldekoentzat, gauza guti dakitelako 14ko gerla izigarri hartaz". Ez zion bertzerik Angel Rekalde Nabarraldekoak: " Iparraldean sekulako eragina ukan zuen gerra horrek,
|
baina
Hegoaldean hortaz ez daukagu kontzientziarik eta beharrezkoa zaiku dibulgazio lan zabala egitea".
|
|
2016
|
|
|
Boto eskubiderik gabe, negroak, praktikan, esklabo jarraituko du oraindik ere. Jabetza indibiduala deuseztatu egin da,
|
baina
hegoaldeko estatuak berreraikitzen baditugu neurri hori onartu gabe (hau da, boto eskubiderik gabe), bestelako jabetza bat ezarriko dugu: bizi diren komunitateko ondasun izango dira beltzak.
|
|
|
Ez da gure ikerketaren mamia,
|
baina
Hegoaldeko antzerkigintzak zer nolako ibilbidea zuen, Ipar Euskal Herrian bestelako kezka agertzen zirelarik, gehigarria, osagarria iruditzen zaigu, Hego Euskal Herria aski paraleloki ibilki zelako, bestelako kezkak agertzen baitira garaiko iritzietan, nahiz eta loturak zaintzen saiatzen zen.
|
|
|
Askotan salbuespena dirudi Larzabalen obrak, noski zentzu askotan, ugaritasunean adibidez salbuespena da, garaiarentzat modernitatean salbuespena urrezko garai gisa ikusten dena. Antzerkigintza azkartu zuen eta horren sentimendua bizirik dago oraindik,
|
baina
Hegoaldeko kultura munduak ez zuen horretaz gozatu, beste baldintzak bizi zituen kulturgintzak bertan. Horretaz sakonago aritzeko beste ikerketa lerro bat beharrezkoa da.
|
|
|
Enbata mugimenduan murgildua zen 1963ko apirilaren 15eko agerraldi historikoa gertatu zenerako. " Iparraldearentzako proiektu politiko bat zen,
|
baina
Hegoaldearekin lotuta".
|
|
2017
|
|
|
Kultur euskara ekarri zuen Larramendik. Iparraldean baziren zenbait lan eginak,
|
baina
Hegoalde hau nahiko basamortua zen, horrela esaterik baldin badago, behintzat, zerbait ere bazegoen-eta. Larramendik euskara kultur hizkuntza bihurtu nahi izan zuen, eta horretarako egin zituen bere lanak apologia, gramatika, hiztegia eta beste, eta jendeak kasu egin zion, idazleek kasu egin zioten, jarraipena izan zuen, eta eragina.
|
|
|
hori batez ere gertatzen da konfrontaziora joan nahi delarik, eztabaidara edo gogoeta partekatura;" kontzientizatze","" deitu prozesuetan murgildu nahi delarik.
|
Baina
Hegoaldekoek zein Frantziakoek beren aportazioa egin ondoan (hitzaldi edo tailer batean adibidez), bada beti halako umezurtz izatearen sentsazioa lehenik, ondoko galdera jalgi aitzin: non geratzen dira Iparraldeko erreferenteak?
|
|
|
Hegoaldera etorkin ugari iritsi zen lanera; Iparraldean, ostera, milaka euskaldunek egin zuten alde Frantziako beste eremu batzuetara nahiz mundura. Iparraldekoak ez,
|
baina
Hegoaldeko nazionalistak gai izan ziren soberaniaren aldeko borroka bat asmatzeko: 778an, enboskada egin zieten Errolanen tropei, gero Nafarroako erreinua defendatu zuten eta azkenik gerra karlistak borrokatu zituzten.
|
|
|
Lea Artibai eskualdean, Durangaldeko ekialdeko ertzean (Atxondo, Zaldibar, Elorrio) eta Deba ibarrean kin da nagusi. Deba ibarrean, gainera, singularrean ere kin zabaldu da,
|
baina
hegoaldean. Leintz haranean eta, batez ere, Aramaion, gaz (> az) ere sarri entzuten da.
|
|
|
Eta badira koruburu batzuk ni bezalakoak direnak, eta partiziorik gabe gidatzen dutenak.
|
Baina
Hegoaldean badira koru anitz partizioarekin kantatzen dutenak.
|
|
|
Maiz liskarbide izango da XV. mendetik Frantziaren eta Austriako etxe inperialaren artean, eta azken bi mende hauetan Frantziaren eta Alemaniaren artean. Haatik bi lurralde hauek luzaz bakean bizi izan ziren, Alemaniaren aurretiko erromatar inperrio germanikoak ez baitzuen mendebaldera begiratzen,
|
baina
hegoaldera, eguzki bila, Italiarantz, han Aita Santuen agintearekin topo eginez.
|
|
2018
|
|
|
Dozenaka urtez ezin izan zuten herrira itzuli, preso sartuko zituztelako bestela. Anitz joan ziren Ameriketara; batzuk Euskal Herrira itzuli ziren,
|
baina
Hegoaldera; beste anitz ez ziren sekula itzuli, amnistia ukan ondoan ere ez.
|
|
|
Zer gaixtakeria egin dugu, burdinezko kaiola batean treinez gu, bi hartzak, Esloveniako bortuetarik Espainiako mugaraino ekarrarazteko? Bai, treinez, lehengo deportatuak bezala, haatik ez Iparrera buruz, heiek iduri,
|
bainan
Hegoaldera, izigarriko beroaren pean.
|
|
|
Ahal bezain publiko zabala hunkitzeko gisan, landetxeetan eta hoteletan utziko dute aldizkaria, kanpoko bisitariek herri kirolen berri ukan dezaten. (Artetik errateko, Ipar Euskal Herriko jendeek estima lezakete, hain segur, frantsesez ere irakurri ahal izatea,
|
baina
Hegoaldean horrelako xehetasunak" ahanzten" dituzte.)
|
|
|
Balduccik, ordea, eskola maisua izanik gatazkan jadanik inplikatuta dagoela esaten dio, eta haren esku uzten du" arabiarra". Gaua elkarrekin pasatu ostean, hurrengo goizean dirua eta janaria ematen dizkio Daruk presoari, eta esaten dio ekialdera jo izanez gero bere burua entrega dezakeela,
|
baina
hegoalderantz abiatzen bada nomaden artean babesa lor dezakeela. Daruren harridurarako, gizonak ekialdera jotzen du.
|
|
|
Dena den, soldatapeko langile askea eta langile ez askea bereizteko irizpide hain ezeztaezin horiek, 3 atalean azaldu dudan bezala, oso irekiak dira berez. Jakina, herritar bat, juridikoki librea eta besteen berdina baldin bada, ezin da izan inoren jabetza,
|
baina
Hegoalde Zaharrean esklabotza aldezten zutenek, instituzio haren sorburua kontratua zela zioten haiek, orobat esaten zuten esklaboak ez zirela jabeen jabetza. Gainera, aintzat hartuz gero zer argudio zerabiltzaten kontratuaren teorialari klasikoek lan askea eta lan hertsatua bereizteko, hor ere duda pizten da bigarren irizpidea oso sendoa ote den.
|
|
|
Ipar ertzean kokatutako biak lerro hautsien modura egin ziren, eskakizun topografikoei erantzuteko.
|
Baina
hegoaldeko ertzeko kalea ere hautsi egin zen bi muturretan, exijentzia topografikorik ez egon arren. Badirudi proiektua Iruñetik kanpo ezagunak ziren soluzioak erabiliz egin zela, burgua lehenago existitzen zen hirigintza teknika baten arabera eraiki zela alegia.
|
|
|
|
Baina
hegoalderantz jo beharrean, mendebalderantz jotzen badugu, Iruñea inguruko antzeko paisaia zeharkatuko dugu, hau da, terrazen eta glazisen hondarrak marga grisen gainean. Baina, bat batean ikusiko dugu nola agertzen diren kareharrizko geruza gogorrak, margen azpitik altxatuak.
|
|
2020
|
|
|
Lehenik toki pribatuan ospatzen genuen Itsasun, Bazko astelehenez eta folklore susmagarri baina jasangarri mailan uzten ziguten.
|
Baina
Hegoaldean bezala Bazko egunez karrikara eraman genuenean debekatu ziguten eta pataskak gertatu ziren, buruzagiak auzitara jaulki gintuzten. Isunak gero eta handiagoak ziren, gure tinkatzeko eta mugimenduaren xurgatzeko.
|
|
|
Ekonomian ere eskua sartu du, kooperatibismoan, autogestioaren ideala zabalduz, tokiko aurrezkia sustatuz eta hortik enplegu berrien sortzeko politika bati atea irekiz.
|
Baina
Hegoaldean dena ez baitzen ETA, halaber Iparraldean dena ez da Enbata, etsaiek hala uste izan arren. Enbata ren ingurutik mugimendu andana sortu zen, batzuk hein batean adiskideak, besteak ez.
|
|
|
Muga ixteak lanerako guztiz baldintzatu ditu, paper egokiekin ere mugako kontroletan denbora asko eta ilara handiak jasan behar dituztelako," eta egokitzen zaizun poliziaren arabera ondorioak ezberdinak izan daitezkeelako". Traba handienak polizia frantziarrak jartzen dituela adierazi du, eta berak Frantziako nortasun agiria duenez ez duela problema berezirik izan,
|
baina
Hegoaldeko lankideei paperak puskatu egin dizkietela muturren aurrean, azken bertsioa ez dutela argudiatuz, eta buelta emanarazi dietela. " Ez da batere atsegina halakoak bizi behar izatea behin eta berriz".
|
|
|
. Bittor, zeuk kalkulatutako datuen beste balorazio bat egiten dut: "
|
Baina
Hegoaldean M26ko hauteskunde hirukoitzetan: Ia 434.000 mila herritarrek eman dio boza EAJri EAEn Batzar Nagusietarako (gehi beste 59.000k Geroa Bai ri Nafarroa Garaiko Parlamenturako). Eta EAJko buruzagiak direna izango dira, baina Hegoaldeko 500.000 herritar horiek gutako edozeinek adina" diskisizio" du, hala eta guztiz ere, EAJri edo emateko boza".
|
|
|
" Baina Hegoaldean M26ko hauteskunde hirukoitzetan: Ia 434.000 mila herritarrek eman dio boza EAJri EAEn Batzar Nagusietarako (gehi beste 59.000k Geroa Bai ri Nafarroa Garaiko Parlamenturako). Eta EAJko buruzagiak direna izango dira,
|
baina
Hegoaldeko 500.000 herritar horiek gutako edozeinek adina" diskisizio" du, hala eta guztiz ere, EAJri edo emateko boza".
|
|
2021
|
|
|
Hala ere, mendebaldeko euskaldunek komunztadura pluralean egiten dute oro har (beraz, zenbatzailedun izen sintagmak[+ plural] motakoak dira hauentzat). Ekialdekoek joera handiagoa dute halako izen sintagmak singulartzat hartzeko,
|
baina
Hegoaldekoek bezala, komunztadura pluralean ere egin dezakete (§ 16.3).
|
|
|
P. Iturriaga). tu ezta moldea ere erabil daiteke moduzko perpaus jokatugabeak egiteko. tu gabe eta tu barik dira euskaraz gehien erabiltzen diren formak, esan bezala,
|
baina
Hegoaldeko zenbait lekutan tu ezta ere erabiltzen da, bereziki aditz modalekin: gura izan eta nahi izan i erantsita azaltzen da askotan.
|
|
|
Medikuak azukrea edo gatza kentzea edo murriztea agintzen digunean legez egin da euskara indartu eta —ondorioz, ezinbestean— gaztelania apaltzeko: gatza zein espainola ez da berez txarra mundu guztiarentzat;
|
baina
Hegoaldeko euskaldunok gaztelaniaren kontsumoa murriztu ezean (internet, liburu, film, aisialdi...), jai dugu. Goxoa da eta bizia errazten digu, ondo ez dakigun hirugarren hizkuntza batean borrokan egin beharrik gabe, baina erabateko dependentzia hispanikoa ere sortzen digu.
|
|
|
bikoteak, familiak, jende gaztea, kuadrillak... Momentuz, Iparraldeko lagunik ez dut egin,
|
baina
Hegoaldeko herrialde guztietatik etorri zaizkit. Normalean, bizpahiru pertsonarekin edo talde txikitan egiten dugu.
|
|
|
Apala,
|
baina
hegoalderantz begira.
|
|
2022
|
|
|
Aditz multzo gisa maite izan Iparraldeko tradizioan erabili izan da lehen testu idatzietatik,
|
baina
Hegoaldean askoz oraintsuago, XX. mendetik ho nuntz.
|
|
|
Argazkilari izan nahi zuen etxebartarrak,
|
baina
Hegoaldeko gazteria ol dartua atzeman zuen. Eta arrazoiak entelegatu nahian, bera ere borrokan sartu zen.
|
|
|
Gormaz gotorlekua hartuezina da,
|
baina
hegoaldetik gako babestu batekin igo daiteke kanpoko harresietara zenbat diren ikuskatzeko. Arriskutsua da, baina nire susmoa da gerlari asko daudela hegoaldeko gazteluko maldan.
|
|
|
«Banekien armadan sartuko nindutela eta ez nituen hegoaldeko nire anaiak hil nahi».
|
Baina
hegoaldean harrapatu eta Hego Korearen alde borrokatzera behartu zuten. Hiru urtetako borroketan soldadua izan zen, bere jaioterriaren aurka.
|
|
|
Euskal Herriko lurralde guztiek garrantzi berezia hartzen dute kontakizunean: «Hegoaldean zentratzen gara gehienetan,
|
baina
Hegoaldearen zentratze horretan gipuzkozentrismo nahikoa ere badago». Hala, lurralde guztien barrena bidaiatzen duen istorioa da Euskalia; Iruñea, Sara (Lapurdi) eta Añana (Araba) dira horren kokalekuetako batzuk.
|
|
|
Bizi ezin ekonomikoaz gain, bahitua izateko arriskuak bertako jende arruntaren bizimodua ere baldintzatzen du azken urteotan, eta are gehiago azken hilabeteotan. Bera hiriburuan ari zen lanean,
|
baina
hegoaldera aldatzea erabaki zuen duela bizpahiru urte, bahiketekin patxadaz bizitzea ezinezkoa zela-eta.
|
|
|
Oro har ez gaizkiegi. Osoan atxiki nahi zukeen,
|
baina
hegoaldeko auzo indartsuarekiko harremana gehiegi zailtzen zion. Azkenean bi erresuma handiak beren muga" naturalarekin" aski aise konpondu dira.
|
|
|
Oihenartek dio Baskoniako duke berrien erroa Iruñeko erregeen familian dagoela, bi etxeek ber zigilua eta ber abizenak erabiltzen dituztelako. Jaurgainentzat ordea Otsoa II.aren ondokoetarik dira,
|
baina
Hegoaldetik pasatuz. Mañex Goyhenetcheren ustez ere, Antso Mitarra Hegoaldetik dator, baina baxernabartar historiazaleak beste zehaztasunik ez dakar haren etorkiaz.
|
|
2023
|
|
|
Lau eguneko lan astea Jaurlaritzak entseatu nahi du, Espainiar gobernuak asmoa duen bidetik.
|
Bainan
Hegoaldean, saioa egiten duten enpresek ez dute diru laguntzarik ukanen, aldiz Espainian bai. Jaurlaritzak sustatu entseguak nahi du xehe xehea probatu horrelako antolamenduak zer nolako ondorioak ukan ditzakeen.
|
|
|
1888ko ekainaren 29an (507) Arlestik idatzitako gutunean Theok esandakoa aipatzen zuen Vincentek: Gauguin ados zegoela Van Gogh tarren planarekin; Vincentek zioen, bera prest zegoela hegoaldean nahiz iparraldean bizitzeko, osasunez sei hilabete lehenago baino hobeto zegoelako; Bretainian bizimodua merkeago zegoela,
|
baina
hegoaldean negua arinagoa izango zela; Arlesen ere merkeago jaten zela etxean, kanpoko jatetxeetan baino; dena ongi joanez gero, Gauguin-i esan ziezaioketela bere koadroak eta Vincentenak batera jarri eta saldu zitzaketela, eta irabazi eta galerak parteka zitzaketela; hori gertatuko zela Gauguin-i Vincenten koadroak gustatzearen edo ez gustatzearen arabera eta lankidetzaren arabera....
|
|
|
Bai, euskaldunak ere bai. Ez dut Iparraldekoen berri zehatzik,
|
baina
Hegoaldean eta EITBri esker (onez ala gaiztoz) Julia, En cuerpo ajeno, El amor no es como lo pintan eta antzekoekin flipatu ohi genuen joan diren mende eta milurteko horietan. Orduan, utz diezaiogun denok gutxiengo kulturaleko partaide sutsuarena egiteari.
|
|
|
kaleetako eta autoen matrikuletako ikurrinak eta lauburuak; paisaia linguistiko elebidunaren (edo hirueledunaren) eta errealitate diglosikoaren arteko kontrasteak; Elkar liburu dendan edo giro euskalduneko taberna batean sartu eta euskaraz egiteak; beste leku askotan gazteleraz egin ahal izateak; EHUren mugaz gaindiko ikastaro batera joan eta Hego Euskal Herriko nahiz Ipar Euskal Herriko euskaldunekin solastatzeak; aititaren erbestealdiko etxea aurkitzeak, euskal gatazkari buruzko horma irudiak ikusteak... Paristarrek (edo frantziarrek, oro har) arrazoi asko dituzte Baionan etxean bezala sentitzeko,
|
baina
Hegoaldeko euskaldunok ere ez dugu gehiegi bilatu behar horretarako.
|
|
|
Egia da Iparraldean orain dela hiru urte jaiotako Ziburuko azoka antzekoa dela, euskalgintzan eta euskarazko komikigintzaren inguruan mugitzen delako.
|
Baina
Hegoaldean ez geneukan horrelakorik, eta falta sumatzen genuen.
|
|
|
Zigorrek eman nahi izan zizkion eskolak, Trumoirentzat gorde zituenak: Neuquen non dagoen, zenbat kilometro egin zuten autobusez Buenos Airestik, zelako klima zeukan, Panparen erdialdea lehorra ei zela beti,
|
baina
hegoaldean, haiek joango ziren Junin de los Andesen inguruan, basoak, ibaiak eta lakuak zeudela; eta erakutsi zizkion argazkiak Interneten bilatuta. Baketsua zer zirudien denak irudi haietan.
|
|
|
Hegoaldera ematen duen atea zabalduta zegoen. Berez haimek lau norabideetara daukate atea,
|
baina
hegoaldera begiratzen duena da zabalik egoten dena. Embarka Brahim Bumajruta erdiko makilari zegoen helduta, erkiza ri, oihalezko etxeari eusten dion hesola sendoari.
|
|
|
Aro bidaiariak Larraun ibarrean segitzen du,
|
baina
hegoaldean. Maldaxka txiki batean dago Oderitz, Iruiondi eta Irumuga mendien behealdean.
|
|
|
Maputxe hitzak" lurraren jendea" esan nahi du eta herri hori gaurko Txilen eta Argentinan bizi zen. Aurretiaz iparraldeko inkek maputxe familia batzuk azpiratu zituzten, batez ere Maule ibaiaren18 iparraldean bizi zirenak,
|
baina
hegoaldekoek libre izaten jarraitu zuten. Gerora, espainolek modu berean menperatu zituzten inkak XVI. mendean, baina Maule ibaiaren hegoaldean bizi ziren maputxeAs. libre izaten jarraitu zuten.
|
|
|
Prekaritatearen harira: bai, gu prekaritate batean bizi gara Frantziari begira jartzen bagara,
|
baina
Hegoaldeari begiratuz gero, batere ez. Nire ustez Hegoaldean antzerkiarentzat problema handi bat da zinema.
|