|
2000
|
|
|
Enpirismoa, positibismoa eta logika berria dira. Badaude beste batzuk,
|
baina
hauek dira hobeki moldatzen direnak ikuskapen orokor batean. Enpirismoak apriorizko ezagutza ukatzen zuen; hots, eta oro har, enpiristentzat ez zegoen inolako ezagutzarik esperientziaren aurretik.
|
|
|
Subjektu bat onartzeak zirkularkerian erortzea ekarriko lioke. Izan ere, subjektua —elementuz osatua— elementuen aurrean jarriko luke,
|
baina
hauek nahitaez subjektuaren aurretik egon lukete —hura osatzeko— Hortaz, Machek ez zuen Ni bat kokatzen munduaren aurrean: Ni-a sentsazio konplexu lez definitzen zuen, ez besterik; eta konplexutasun mailan soilik desberdintzen zen beste gauzetatik.
|
|
|
Baina —norbaitek esan dezake— bera oker ez bazebilen, bere erlijioarengatik guztiz ikuskera desberdinak adierazten dituen santu budista —edo beste bat— oker zebilen.
|
Baina
hauetako inor ez zegoen oker, batek teoriaren bat adieraztean izan ezik.
|
|
2001
|
|
|
Azken helburua nahimenaren askatasuna, arimaren hilezkortasuna eta Jainkoaren izatea frogatzea litzateke.
|
Baina
hauetaz espekulatiboki aritzea oso zaila izatea ez ezik, apenas du interesik, gero emaitzak inmanenteki ezin baitira erabili. Hala ere, arrazoimenak ideia hauen atzetik jarraitzen badu, hauen alde praktikoagatik izango da, hau da, askatasunarekin zerikusia duen guztiagatik.
|
|
|
Datu zientifiko hauen gainean ustezko teoria egokiak eraikitzen ditugu. Argi bereizi behar da datuen eta teorien artean116 Datuak zientifikoak dira,
|
baina
hauen gainean jasotako teoriak metazientifikoak dira, orokorrean —geuk ere bai— teoria zientifiko deitu arren. Adibidez, Newtonen behaketei, aurkikuntzei eta neurketei esker, datu asko ditugu, bere garaian txundigarriak izan zirenak.
|
|
2002
|
|
|
Halako zerbaiten beharrik balego, ordea, ordain legeak hori eskatzen duelako izango da. Bortxakeriak eta esklabotzak askatasunak eta zuzentasunak baino bide luzeagoa egiten dute,
|
baina
hauek haiek baino zuhurragok dira beren eraginetan. Zein arauk aginduko dio preso bati lau txakur txiki irabaztearen truk bere gorputzak jasan ez dezakeen zama bizkar gainean eraman dezan?
|
|
2004
|
|
|
Arketipo honetan errealitate osoa bilduko litzateke formalki ideia horietan objektiboki egongo dena. Era honetara, naturaren argiak ezagutarazten dit nabarmentasunez ideiak guregan irudiak bezalakoak direla; irudiok eurek antzeratzen duten gauzen perfekzioa erraz gal dezakete,
|
baina
hauen handitasuna edo perfekzioa ezin gainditu dute.35
|
|
|
Dena dela, bere asmoak asmo, ezin esan bera ere hain trebea izan zenik medikuntza praktikoaren inguruan egin zituen ahalegin batzuetan. Ez zuen eragozpen handirik izan osasun kontuan diagnostikoak egiteko eta aholkuak eta sendabideak emateko, eta ausartak gainera, bai bere buruari eta baita bere ezagunei ere;
|
baina
hauek, neurri handi batean, berak gutxiesten zituen aholkuak bezain sineskeriatsuak izango ziren. Honen adibide modura Elizabeth printzesarekin izan zuen harremana gogora dezakegu.
|
|
|
Bide honetatik errealitatearen ezagutza zehatza eta fidagarria izango genuke, parekotasun bat legokeelako munduaz guk buruan dugun irudiaren eta errealitatearen artean, nolabait esateagatik gure buruak benetako errealitatearen argazki fidagarria eskainiko ligukeelako. Zeregin horretan osagai garrantzitsu bat kontzeptuak izango lirateke,
|
baina
hauek gure adimenean orokorketa baten bidez sortuko lirateke. Ikuspegi honen arabera mendia mendi dela ezagutuko genuke lehenengo mendi bat ikusita eta gero beste bat eta gero beste bat... eta azkenean (ez dakit zenbat mendi ikusi ondoren) mekanismo bat martxan jarriko litzateke eta mendiaren ideia sortuko litzateke gure adimenean, nirean eta baita bizipen kateaketa bera izan duen beste edozeinenean.
|
|
2005
|
|
|
Esan beharra dago, dena den, kontzeptu honek garrantzi handia izan duela filosofiaren historian eta, garai honetan bertan, I. Kantek ere esanahi berezia aitortzen diola ahalmen honi, honek intuizioak antzeman ditzakeen hainbat elementu batzeko indarra duen neurrian. Antzeko zerbaiten beharrean dago ere haren antropologia konparatua, ze jarduera honek giza-karaktere ezberdinak aztertu nahi ditu, bai,
|
baina
hauen konstatazio enpiriko historiko baten eta beraien kontsiderazio filosofiko espekulatibo baten arteko erdibidea bilatuz. Hain zuzen" irudimena" da bi bide horiek lotzeko gaitasuna duen ahalmena," espirituaren materia eta forma aldi berean eta Bat bezala aurkezteko" gai den ahalmena eta, zalantzarik gabe, hau da bere ustetan ikerketa antropologiko ororen" zailtasunik" handiena48 Antropologia konparatua aldi berean da ezagutzailea eta humanizatzailea:
|