|
2002
|
|
|
‘Euli horrek ez dik gehiago pentsatuko’; arrazoi zuen; begiraleak bertatik bertara frogatu ahal izan baitzuen euliak burua errotik moztua zuela. Igo zen, ondoren, frantsesa, oholtzara; ekarri zuten beste kaxa txiki bat, beste euli bat gordetzen zuena; ireki zuten kaxa; atera zen eulia; egin zuen hegan...
|
baina
frantsesak, orduan, bitan eragin zion ezpatari, eta euli hark ere goitik behera egin zuen; eta frantsesak harro baino harroago esan zuen: ‘Euli horrek ez dik aurrerantzean hegan egingo’; arrazoi zuen; begiraleak bertatik bertara frogatu ahal izan baitzuen euliak erroerrotik moztuta zituela bi hegalak.
|
|
2003
|
|
|
Euskaldunen, bretainiarren, flandriarren eta gaskoinen frantsesteko lehen oztopoa haien hizkuntza bereziak zirela errana zuten aspaldian,
|
baina
frantses politikariak ohartu ziren eliza katolikoak ziela emaiten, basa hizkuntza guztiei, bere elizetxe eta ikastegietan bizirauteko doia ezagutza.
|
|
|
1907an Alemaniako familia judu batean sorturik, Heidegger, Jaspers eta Walter Benjaminen ikasle eta kide argienetarik zelarik, nazismoari ihesi Frantziara etorri zen 26 urteetan 1933an.
|
Baina
frantsesek preso ezarri zuten 1939an, beste jende zuzen asko bezala, Gurseko gure auzoan, alemana zelako aitzakiaz. Gero, alemanak hurbiltzearekin, 1940 an, frantsesen eskuetarik itzuri zen judua zelakotz.
|
|
2004
|
|
|
–Zalantzarik gabe, bigarren hizkuntzaren ikastaro osoa egin zuten funtzionario anglofonoak gauza ziren frantsesez modu ulergarrian mintzatzeko, lankide frankofonoekin eguneroko gaiez solasaldiak izateko, alegia.
|
Baina
frantsesa zen laneko hizkuntza. Kasu gehienetan ez.
|
|
|
Lehen erdibiketa, honetaraz gero, bokale" ahokariak" eta bokale" sudurkariak" izaten da. Gaztelaniaz, esate baterako, balio fonologikoz batez ere, bokale sudurkaririk ez dago;
|
baina
frantsesez bai. Eta galdera hau da:
|
|
2007
|
|
|
Interesgarri gerta dakioke irakurleari Le Magazine Littéraire hilabetekariak berriki (453 zb, 2006ko maiatzean). Albert Camus, penser la révolte? ale berezia plazaratu duela (45 or.). Bertan ikasten dugu Camus aljeriarrak arabieraz, hitz batzuk ahoskatzen zituela?;
|
baina
frantsesez idaztea erabaki zuela?
|
|
|
Winckelmann bera ere jada Querelle des Anciens et des Modernes en jarraipena da.
|
Baina
frantsesengan estiloaren eta formaren kereila zena, alemanarengan biziera osoaren arazoa bihurtu da, existentziarena. Frantsesek erabaki dute, autore greko eta erromatarrak ereduzkoak badira, engoitik haiek hobetu eta gaindituak dituztela modernoek (frantsesek).
|
|
|
Gainera ez da ahaztu behar, alemanez < herri> berbak oso erraz < aleman> iradokitzen duela besterik gabe, < deutsch> ek jatorrian herriaren hizkuntzan edo bulgarean mintzo den jendea esan gura baitu239 Idazle alemanek, beren hizkuntza, barbaroa? eskola kulturako espresabide bihurtzen hasi direnean (XVIII), kontzeptu gutxi asko teknikoak adierazteko tenorean, hizkuntza landuagoen gisara jokatzen ahalegindu beste erremediorik ez dute izan, alemanezko hitz erroak bai, baliatuz,
|
baina
frantsesetik kalkatuz gehien gehienbat moduak eta esanahi zedarriketak. Orduan hasi da < Volk> gaur duen esanahia zabaltzen, eta ordurako hizkuntza landuagoetan zeuzkan ekiboko guztiak heredatu ditu.
|
|
2008
|
|
|
Besterik ere esan behar dizut: askotan mintzatu izan gara frantses entziklopedistez,
|
baina
frantses kultura hori baino gehiago ere bada, jakin baitzenuke Chauteaubrianden Le Génie du Christianisme irakurtzen ari naizela egunotan, baita sekulako ezustea hartzen ere:
|
|
|
Hau, ordea, ez da normalean Frantziaren edo Alemaniaren aurrekaritzat hartzen, zabalegia izan zelako, gaurko Frantzia eta Alemania eta bertze zenbait herrialde bere mugetan sartzen zirelarik. Egia da agian erakargarriago gertatu dela Fran tzian, Alemanian baino,
|
baina
frantsesak oro har erosoago sentitzen dira guztiz frantziartzat jotzen duten Hugo Kapet erregearekin. Karlomagnoren inperioa, berriz, Europaren aurrekari bezala aipatu izan da inoiz azken urteotan.
|
|
|
Besterik ere esan behar dizut: askotan mintzatu izan gara frantses entziklopedistez,
|
baina
frantses kultura hori baino gehiago ere bada... jakin baitzenuke Chauteaubrianden Le Génie du Christianisme irakurtzen ari naizela egunotan, baita sekulako ezustea hartzen ere: ezusteko ezin atseginagoa(...)".
|
|
2012
|
|
|
Eta Fleuryk, gutxi gorabehera, loretsu esan nahi du. Chozas de la Sierraren antzekoa,
|
baina
frantses estiloan.
|
|
2013
|
|
|
–Eta xelebrekerietan hasita, hona xelebreena: gaztelaniaz ez huen ikasi,
|
baina
frantsesez, bai, itxuraz.
|
|
2014
|
|
|
Iritsi zen noizbait bulegora; eta zuzendariak ez, baizik eta moduluko chef ak errezibitu zuen. Orduan, Joxean, guztia azaltzen hasi zen;
|
baina
frantsesez tutik ere ez zekienez, ez zioten ulertzen. Bizpahiru aldiz saiatu ostean, itzultzaile bat ekartzeko agindu zuten zaindariek; eta bere ziegakideak presente egotea gustatuko zitzaiola esan ziola gogoratuz, Joxeanek proposatu zuen hura izatea itzultzailea.
|
|
|
–les jugements absurdement méprisants fusent, vilipendant les jargons, «horribles mélanges» que sont censés parler de misérables peuples à demi sauvages. Car les jugements de ces messieurs les auteurs parisiens ne sont pas tendres à l? égard de leurs compatriotes illetrés, jugés barbares? 2419 Euskara, bretoiera, flandriera, okzitanoa, egon dira gutxi batzuk interesez eta sinpatiaz begiratu dituztenak,
|
baina
frantses gehien gehiengoarentzat ez dira hizkuntzak, eztarri hots barbaroak dira. Alemana, Alsazian, ez da zibilizatuagoa.
|
|
|
2537 OC, I, 93(. Questions contemporaines?). . Les Italiens ont un privilège analogue, et sont après les Français la nation qui écrit le mieux?,
|
baina
frantsesaren aldean hizkuntza oso mugatua omen da bere baliabideetan: –avec sa langue puriste à l, excès, l. Italie devait aboutir aux sonnets et à l? élègant radotage des académies du XVIIIe siècle?.
|
|
|
Nazionalismo frantsesaren hanpadura klasiko bat hizkuntzarena da: frantsesa bezalako hizkuntzarik ez dago munduan beste bat; bera da arrazoimenaren hizkuntza, hizkuntza logikoa, naturala, etab2536 Ingelesa eta alemana ere badira zerbait, espainolek ere euren gaztelania ez daukate saltzeko,
|
baina
frantsesa bezalakorik ez dago. Hizkuntza esatea espiritu frantsesa esatea da, jeinu nazionala, literatura, kultura.
|
|
|
–Dudarik gabe,
|
baina
frantsesak...?
|
|
|
Frantsesak onak dira, baita inozoak ere, nahi baduzu!
|
Baina
frantses izanda barkatuta daude! Eta ez dezagun horretaz hitz egin, eta, are gehiago, ez dezagun ezertaz ere hitz egin.
|
|
|
Berak M deitzen zela esan zidan. Institutuan ingelesa ematen zuela
|
baina
frantsesa ikasten hasi zela, goi mailako ikasketak, beharbada, Frantzian egingo zituelako.
|
|
2015
|
|
|
Izara formatua zeukan eta zuri beltzean argitaratzen zuten, azalean (batez ere) zein barruko orrialdeetan argazki dezente agertzen zela. Euskara zen nagusi (nabarmen gainera) Herrian,
|
baina
frantsesak ere izan ohi zuen lekurik, kazetaren mantxetan bertan ikus zitekeenez (Herria izenaren azpian zera irakur baitzitekeen: Journal basque français hebdomadaire).
|
|
|
Larzabalen esanetan, praktikan emankizun denboraren erditsua dauka frantsesak Xiberoko Botzean.? Maite Lephaille ere gisa berean mintzo zaigu,
|
baina
frantsesaren presentzia egun %30 ingurura mugatzen dela deritzo: –Hasieran %40 frantsesez zen, baina fite euskara sartu zen, xiberotar haboroxenek onartu zuten egoera horrelakoa zelakotz; orain gauzak aldatu dira eta %70 bederen euskaraz da.?
|
|
|
Kazeta banatu, Zuberoan baino ez zuten banatzen; idatzi, berriz, euskaraz eta frantsesez idazten zuten,
|
baina
frantsesa nagusi zela. 1972ko martxoan atera zuten lehen zenbakia, eta 1977an azkena(, diru eskasak galarazia?, Hegiaphalek esan digunez), tartean beste hogei zenbaki inguru izan zirela.
|
|
2016
|
|
|
»Ingelesak, antzinako txanponen gisara, ohituago daude bakardadean bizi izaten, eta jende gutxiren eskuetatik pasatu direlarik, izadiaren esku leunak eman zien lehen laztasuna atxiki dute; ez dira horren goxoak ukitzeko, baina horren ordainez idazkuna hain agerikoa dute, ezen edozeinek lehenengo begiratuan ikus dezakeen zein den aurpegia eta zein gainean egindako inskripzioa.
|
Baina
frantsesak, Monsieur le Count, gaineratu nuen leundu nahirik esan berri nuena?, horrenbeste bikaintasunen jabe dira, non ederki asko molda daitezkeen honako hau gabe ere. Zerupean ez dago frantsesak bezain jende leial, xalo, burutsu eta aldarte onekorik; hutsen bat izatekotan, serioegiak dira.
|
|
|
Alexandrinek kontatu zidanaren arabera, Estatu Batuetako enbaxadan egiten din lan Antoinetteren maitaleak.
|
Baina
frantsesa dun. Aita edo omen din Ameriketatik etorria.
|
|
2017
|
|
|
Eskolan ikasi ote genituen arbolen izenak? Hain segur bai...
|
baina
frantsesez. Eta geroztik, konplikatuenak segurik ahaztuak nituen.
|
|
2020
|
|
|
Calais herriko hotel bateko harreran 40 urte lanean zeramatzan emakume espainiar bat zen. Gaztelera atzendua zuen,
|
baina
frantsesa ikastera iritsi gabe, eta bien arteko dialekto batean mintzatzen omen zen. –Si ancora tomas de la viera, te vas a agarrar la feblesa?, esaten omen zuen edo, estas crevetas tienen du sable?.
|
|
2022
|
|
|
Horregatik hartu nuen lehenbiziko ostikoa. Niretzat ez dena hain normala da kontzientzia hori ematen ez dugula jakin,
|
baina
frantsesak dira, gerla egin zuten Frantziarekin baterat Alemaniaren kontra. Horrek uzten ditu bere aztarnak eta bere gauzak", kontatzen dit suharki.
|
|
|
Badu, hala ere, arantza bat. " Bai, ikastola aunitz ireki dira,
|
baina
frantsesez mintzatzen dira haurrak. Pentsatzen genuen ikastolekin euskara salbatuko zela", kontatzen dit irriz.
|
|
2023
|
|
|
Une ezin bereziagoan gertatu zaio hori, justu Aitziberrekin ustekabeko eta aspaldiko poz handiena bizi izan ondoan. Bai, seme alabak frantses on egin zituen,
|
baina
frantsesak eraman ditu; eta euskaldunek egin diote konpainia, amultsutasuna gazte euskaldun batena izan da. Gau nahasi franko iragan du jauregia hustu zutenez geroztik.
|