|
2000
|
|
|
Atxikimendua portaera instintiboa da,
|
bainan
egoerak eta atxikimendu irudiarekiko bizi den historiak eragiten eta modulatzen dute denboran zehar. Portaera haubizitzaren lehen urtean zehar sortzen da haur gehienetan, bigarren urtean nahikotipikoa den era batean ikus dezakegu, bizitzaren hirugarren urtean oso markatutajarraitzen du, eta gero, poliki poliki, jaisten hasten da.
|
|
2001
|
|
|
Oro har eredu hori enpirikoki baieztatzen bada ere, emaitza kontrajarriaklortu dira. Egoera sozialak eragina du beti,
|
baina
egoera ezberdinetan ez beti moduedo zentzu berean. Horrela, Clement eta Kruidener (1983) autoreek egoera sozialezberdinetan 2Hren jabekuntzan lortutako gaitasuna esplikatzeko orientaziomotibazionalak ezberdinak zirela aurkitu zuten; eta Clement eta Noels (1992) autoreek ere testuinguru ezberdinetan (unibertsitatean, prentsaren aurrean, gizabanakoen arteko harremanetan, mundu publikoan, pribatuan, eta abar) motibazio motaezberdinak erabiltzen zirela aurkitu zuten.
|
|
2002
|
|
|
1975 urtera arte sortzeak gehiago izan dira hiltzeak baino,
|
baina
egoera horiitzulikatu egin da eta geroztik heriotzak nagusitu dira, tartea handituz+ 1455, 1975eta 1982 urteen artean;+ 3249, 1982 eta 1990 urteen artean, eta+ 4303, 1990 eta1999 urteen artean.
|
|
|
Gizarte garaikidean arriskuak etengabe hazten dira.
|
Baina
egoerari aurre egiteko moduaren arabera, inoiz ezagutu ez diren aukerak ere zabal ditzakete. Hitzarmen berri baten bidez, bizidun guztiak bere baitan hartuko dituen gizarte global bateko politika demokratikoak, ondoko bi inperatiboak behar ditu bete, pertsona harremanetan eta sistema harremanetan baliagarria, eta era orotako baieztapen, metastasikorako?
|
|
|
Berrogei urteko zentsura eta ukazio ofiziala jasan eta gero, Hego Euskal Herriko emisora askok euskaldunen eskakizunei egokitu behar izan zieten irrati hizkuntza. Elizaren emisorek euskara erabiltzen zuten hainbat irratsaiotan, eta beste emisora batzuetan ere bazeuden euskarazko saioak,
|
baina
egoera tamalgarria zen 1977an, Punto y Hora aldizkariak urte horretako azaroan argitaratu zuen txostenaren arabera. Astekariaren erreportajeak agerian utzi zuen bezala, Franco hil zenean oso gutxi ziren euskaraz eskainitako irratsaioak2:
|
|
|
|
Baina
egoera guztietan izan zaizkit leial
|
|
|
baskoiek.
|
Baina
egoera desberdina da. Ordukoan
|
|
|
|
Baina
egoera guztietan izan zaizkit leial
|
|
2004
|
|
|
Baina nik, esangoluke kartesiarrak, ez dut gogotik at dagoen objektu honen esperientziarik (soinu fisikoarena), zerbait subjektiboarena, mentalarena, baizik, alegia, soinu kualitate batzuena?. Horiek beti gertatuko dira, existitu edo ez gogotik kanpoko objektua. Soinua berdin entzungo nuke ametsetan edo haluzinazio kasuren batean,
|
baina
egoera horietan soinu fisikoerrealik ez dago. Beraz, epistemologo kartesiarraren arabera, gogotik kanpoko zerbaitenesperientzia bat dudanean, edo badaukadala ustc dudanean?, egiazkoa den gauza, ziurczagutzen dudana?
|
|
2006
|
|
|
Tenperamentalki erreakzio geldokoak bezala definituriko haurrek berrikuntzen aurrean erantzun ezkorrak baina intentsitate baxukoak izaten dituzte. Egokitzapen geldoa eta intentsitate baxuko umorea dute,
|
baina
egoera hauekin behin etaberriz topo egitean, pixkanaka pixkanaka onartzen joaten dira. Haur herabeakizaten dira, aktibitate maila eskasekoak eta espresio emozionalean baketsuak.Kategoria honetan Thomas eta Chess ek ikertutako haurren% 15 aurki genezake.
|
|
2007
|
|
|
Nolanahi ere, baldin eta banaezinak baldin badira ekintza eta subjektua, baldin eta saihestezina bada ekintzak subjektua edo subjektuak ekintza ezaugarritzea, orduan, elkarreragina ahultzeko edo, zilegi litzaiguke esatea ezen salbuespen gisa gertatzen dela gertatzen dena; hots, batak bestea ezaugarritzen du,
|
baina
egoera arruntean ez litzateke horrelakorik gertatuko. Ondoren, eska daiteke salbuespena ahaztea eta balizko egunerokotasun horretara jotzea.
|
|
|
Izan ere, 1985etik 1990era bitarteko Kupoa kalkulatzeko metodoa oso bitxia zen eta ondorioz, Nafarroak nahiko abantaila ekonomiko erdietsi zituen.
|
Baina
egoera honek ezin zezakeen denbora gehiago iraun eta ondorioz, 1990ean Hitzarmen Ekonomikoa eta Kupoa onetsi ziren. Horregatik, 1990etik gerora, Nafarroako Ogasunaren egoera aldatuta geratzen da eta, nolabait esateko, EAEkoarekin ia berdindu egiten da; are gehiago kontutan hartzen baditugu 1992an, 1998an eta 2003an eginiko aldaketen ondoren, bi zerga sistema hauen hurbilketa areagotu baitzen.
|
|
2008
|
|
|
63).
|
Baina
egoera kontraktual horrek bizirauteko gutxieneko baldintzak baino ez zituen bermatzen, eta erregimen zentsitarioak, desamortizazio prozesuan parte hartuz, ekoizpen egitura birmoldatzeko gai izan ziren maizterrak baino ez zituen onartuko.
|
|
2009
|
|
|
EKT taldearen lehen eta presazko helburua berriro euskarazko egunkari nazional bat argitaratzea zen eta horra bideratu ziren lehen egitekoak.
|
Baina
egoera hartan, aurreko eskarmentua gogoan, argi izan genuen euskarazko prentsa indartzeko egitasmoa jarri behar genuela abian, egunkari bat sortzearekin batera azpiegitura sendo bat eratzeko oinarriak ere jartzen hasi behar genuela.
|
|
2010
|
|
|
Besteera batean adierazita, populazioaren deskonzentrazio prozesu bat gertatzen hasi zen, ziklo ekonomikoaren aldaketarekin harremanetan omen zegoena: aldi industrialeanzehar populazio zein jarduera ekonomikoen konzentrazio espaziala nagusitu zenbitartean, aldi postindustrialari populazio zein jardueren deskonzentrazioa zegokion.Aurreko hamarkadetako landa exodoak faktore ekonomikoekin harreman handiazuen,
|
baina
egoera berri honetan eragiten duten faktoreak desberdinak dira: familien ahalmen ekonomikoaren handitzea, garraiobide zein telekomunikabideengarapena, hiri lurzoruaren prezioaren garestitzea, baita hainbat faktore psikosozialere (landa esparruen birbalorizazioa, adosatu edo eraikin atxikien moda...).
|
|
|
Euskal Herriko landagunearen eremuaren inguruan egoera batzukgarbiak direla dirudi eta erreferentziatzat hartzen diren adibideek garbi islatzendute.
|
Baina
egoerak ezaugarri baikorrak eta ezkorrak azaltzen ditu leku guztietaneta nahasketa nagusitu egiten da. Hiriaren eta landagune sakonaren artean bitartekoegoera asko ezberdintzen dira, zeinak gainera, oso aldakorrak baitira hiriareneragina gero eta urrunago iristen delako.
|
|
|
Azken urteetan, horren alde egin da, adibidez, Euskal Autonomia Erkidegoko landa eremuaksailkatzerakoan. Sailkapen hori auzo edo populazio distrituetatik abiatzen da etalortutako emaitzak kritikagarriak dira
|
baina
egoera bat islatzen dute.
|
|
2011
|
|
|
Nortasunaren nahaste eskizoidea edo autismoaren espektroko nahasteak dituztenek, beste pertsonekiko interes eskasa izaten dutenez, gizarte egoerak saihesten dituzte. Fobia soziala dutenek, aldiz, beste pertsonekin harremanak izateko gaitasuna eta interesa izaten dituzte,
|
baina
egoera sozialek eragiten dieten beldurra dela eta, kosta egiten zaie familiakoak ez diren pertsonekin harremanak izatea.
|
|
|
Gaitasun intelektualetan arazorik ez dute,
|
baina
egoera sozialak ulertzeko zailtasunak dituzte. Ez hitzezko seinaleak ulertzeko arazoak dituzte.
|
|
|
Egoera ezagunetan obsesibo konpultsiboak bere barne herstura kontrolatzea lortzen du,
|
baina
egoera ezezagunetan barne hersturak harrapatzen du eta erabakitzea asko kostatzen zaio. Egoera anbiguoak barne herstura sortzen dio eta zurrunki jokatzen hasten da.
|
|
|
Bere burua kritikatzen ikasten du, horrela besteen kritika ekiditeko. Egoera ezagunetan kritikari ihes egin diezaioke, egin behar dena eginez,
|
baina
egoera berrien aurrean ez daki zer egin behar den, eta erabakia hartu ezinak estutzen eta menderatzen du. Ziurtasunik eza, anbibalentzia, erruduntasuna eta barne herstura ekiditeko, jarrera zurrunak hartzen ditu, eta arau nahiz legeekiko sentikortasun berezia agertzen du.
|
|
2012
|
|
|
Galkorrak diren elikagaiak mantentzeko erabilitako hozte tenperaturak ez du mikroorganismoen garapena ekiditen baina moteltzen du asko. Izozketak, normalean, mikroorganismoen ugalketa gelditzen du guztiz eta mikroorganismoen populazioaren zati bat hiltzen du,
|
baina
egoera sorrean geratzen direnek ugaltzeko ahalmena mantentzen dute tenperatura igota. Kasu gutxitan buka daiteke mikroorganismoarekin izozketaren bidez (adibidez, Trichinella spiralis? 18º tik behera jartzen bada aste batzuetan zehar).
|
|
2014
|
|
|
Beldurrakaskotarikoak izan litezke (zeresanik gabe geratzearena, gaiaz behar adina ezjakitearena, bertsoa ondo ezin osatzearena, joko dialektikoan galtzaile ateratzearena, entzuleen edo bertsokideen juzguari diogun izua, «gure lekua galtze»ari dioguna...), eta emozioaren intentsitatea ere desberdina izango da bertsolari batetik bestera; egoera batetik bestera. Baina beldurrak ezkutatu egin behar dira, dardara gelditu, irribarre egin edo serio mantendu,
|
baina
egoera kontrolpean dela erakutsi. Bertsoeskoletan irakatsi izan den lehen lezioa izan da hori (zorionez, irakaskuntza moldeakere ari dira aldatzen, bertsolari ziurrak oraindik ikaragarrizko pisua duen arren): «atera bularra eta kantatu ozen.
|
|
|
Gorputz mendebaldar modernoa da arimak zeharo hustutako gauza hori (inkontzienteari tokia uzteko, batzuen ustez).
|
Baina
egoera horretan ez dago sexuenarteko simetriarik; izan ere, ikus dezakegunez, «emakume»entzat modu ezberdineanhedatu zen «sexua» gorputz eta arima aspaldiko eremuetan zehar. Lehenagoiradoki dut arimaren XVIII. mendeko hondarrak gorputz emeaz blai zeudela, etabidea prestatzen ari zitzaizkiola XIX. mendean gertatuko zen fenomenoari, alegia, Emakumea espezie gisa naturaltzeari.
|
|
|
Une jakin bat iristen denean, zerbaiti arreta jartzea edo ez jartzea jada ez da estimuluen ezaugarri fisikoen menpe egongo, baizik eta pertsonaren ezaugarrien menpe.
|
Baina
egoera horretara iristen da, pixkanaka, garapen prozesu luze baten ondoren, eta prozesua ez da amaitzen. Izan ere, batzuetan, zaila da arretari eustea estimulu jakin baten gainean; esaterako, atea bat batean irekitzean edo ezusteko zarata harrigarri bat entzutean.
|
|
|
Nortasun eskizoidearen nahastea dutenek beste pertsonekiko interes eskasa dute eta harremanak saihestu egiten dituzte. Fobia soziala dutenek, berriz, badute interesa beste pertsonekin harremanak izateko,
|
baina
egoera sozialei beldurra diete eta kosta egiten zaie hurbilak ez diren pertsonekin hartu emanak izatea.
|
|
|
– Faktore biologikoei dagokienez, gizarteak egiten dizkion kritiken eta bazterketen aurrean hersturaz erantzuten du pertsonak;
|
baina
egoera horien aurrean jasaten duen hersturaren intentsitatea ezberdina da. Portaeraren inhibizio sistema indartsua dutenek erantzun bortitza ematen diete kritikari eta bazterketari.
|
|
2015
|
|
|
Orduan, legebiltzarreanorain aztertzen ari den legean hizkuntza gaia zentraltasunez eta muinean sartzen bada, errazagolitzateke, prebentiboa litzateke.
|
Baina
egoera ez da hori,, beste prozedura bat..., esango dute.Genero gaiak bezala, eta ingurumenaren babeserako neurriak bezala, nik hizkuntzarenak ere estrategikoki, prozeduraz planteatuko nituzke modu lotuan, askotan.
|
|
|
Ikasleak problema onartzen duen momentutik erantzuna ematen duen momentura, irakasleak bere horretan utzi behar du ikaslea, ez dizkio eman behar problema ebazteko mobilizatu behar dituen ezagutzak. Ikasleak susma dezake aurkeztu zaion egoera zerbait ikasteko helburuarekin aurkeztu zaiola,
|
baina
egoeraren barneegiturak justifikatu behar du jarduera bera, inolako arrazoibide didaktikorik gabe. Ikaslea ohartu bada egoera ebazteko gaitasuna duela, eta horrekin batera, konturatu bada problemaren ebazpenari esker irakaskuntzatik kanpoko egoera jakin batean eta inolako gidaritzarik gabe erabakiak har ditzakeela, orduan egoera hori ikaslearentzat adidaktikoa da.
|
|
2017
|
|
|
urte osoan hamar ordu baino gutxiago emititzen dira euskaraz.
|
Baina
egoera alda daiteke, hango Estatu Kontseiluak arrazoia eman baitio Euskal Konfederazioari, eta adierazi baitu. France Televisions sozietate publikoak tokiko hizkuntzetan eginiko programen ekoizpen eta zabalpen zerbitzu publikoaren ardura duela? (Berria, 2017ko urtarrila).
|