|
2000
|
|
|
...burgoko porturat lehenik eta Lübeckekorat gero, non, ahantzirik hilabete batzuk lehenago Amsterdamen egin nuen promesa, Ama Birjinari eta saindu guztiei xuxendua —zertarat behartzen ninduen, izan ere, promesa hark, baldin ez Ama Birjinari ez sainduei ez erretauletako imajinei debozione partikularrik ez banien, eta baldin promes hura egin banien, bertzalde, ez konbentzimenduak konbentziturik,
|
baina
beharrak beharturik? —, pentsa dezakezun bidetik bideratu bainituen neure poltsako sosak eta gainezka nituen indarrak, Bako eta Venus gidari nituela berriro ere, kurkaz kurka eta haragiz haragi. Eta lagunek, jakinik ezen, geure Amsterdameko egonaldian, ez nintzela Mignonekin baizik ibili, eta hitz eman nuela eta zin egin ezen ez nintzela bertze nehorekin ibiliko hare kin baizen, ikusten zutelarik hitza guztiz jan nuela, berriro hasi zitzaizkidan zirikatzen handik eta hemendik, erraiten zidatela:
|
|
2004
|
|
|
Esaiozu Beñati belarrira zurekin atera nahi duen, ea zer esaten duen. Zuk ez daukazu zilborrean pirtzinik,
|
baina
beharrik ere ez, nonbait. Zuk goraxeago dituzu Beñat liluratzeko beste bi arrazoi.
|
|
|
Euria ari zuen, tanta hotz eta garratzez. Hezurrek ez zioten eskertuko hozgiro sarkor hura,
|
baina
behar zuen. Berpizteko.
|
|
2005
|
|
|
Downloading... eta laukiz lauki betetzen doan marra urdina, prozesua betetzeko falta dena adierazten duena. Atetik ezin du irakurri ondo,
|
baina
beharrik ere ez du. Bere barnean badaki bere buruari onartzen utzi nahi ez diona:
|
|
2007
|
|
|
Historia, memoria sozial hori, gizartearen beharrizan bat da.
|
Baina
beharra delakoxe, erraz bihurtzen da arrisku bat, bere zamapean gizartea gatibatuz (tradizionalismoan, adibidez). Beti presente hutsean animalia bizi da, abere taldea920 Gizakia, aldiz, abere historikoa da, haren gaurrak atzoa eta biharra lotzen du.
|
|
2009
|
|
|
–Ez, beno, maila batean bai,
|
baina
behar dut hari bat ere, Karmele.
|
|
2011
|
|
|
–Nire alderdia larri dago. Espainiako demokrazia debaluatua dago,
|
baina
behar beharrezkoa dut jokaleku horretan banatzen den dirua eta boteretxoa. Sar nadin, horrekin demokrazia txatxu bat legitimatuko baldin badut ere?.
|
|
|
–Badakik ez dudala gogoko inori erregu egitea,
|
baina
behar haut.
|
|
|
Adinak baino gehiago itxuratxartzen du bat bikotetzeak, zorionak bezainbeste beharbada, konforme egoteak. Landetako etxera iritsi zenean oporretako etxeen hats izoztuak hartu zuen Elisa, berogailuak piztea izan zen egin zuen lehena, eta leihoak ireki, egin behar ez den zerbait, idatziz batez ere, ekologismoaren izenean,
|
baina
behar zuen, usainengatik, usainak ere airatu behar zituen, iraganeko asperdurarekin mehatxatzen zuten aromak. –Puntu hori ez diet inoiz sinetsi, denok ekologista izan gaitezkeela; nik birziklatzen badut beste norbaitek produzitzen jarrai dezan da, eta ez nago prest Coca Colaren zabor biltzailea izateko, ez nago prest oro har zabor biltzaile izateko?.
|
|
|
–Bai,
|
baina
behar konkretu batzuetatik sortua: ardientzako larre nahikorik ez zegoelako transhumantzia, eta abar.
|
|
2012
|
|
|
Edalontzia bete eta dzanga dzanga edan du. Dorisi ahotsa kendu diot; ez diot Klaudiari entzun nahi, bere hitzek kolpatu egiten nautelako,
|
baina
behar beharrezkoa du barrua askatzea. Ulertu ala ez, entzungo diot.
|
|
|
Protesta taldeak eserita jarraitu zuen berandu arte, solasean eta geratzen zen janari hondarra bukatzen. Maribi azkeneko minutura arte geratu zen nire ondoan; ez zidan gauza handirik esan,
|
baina
beharrik ere ez, biziki eskertu nion gertutasuna adierazteko.
|
|
|
Horietako lau nola edo hala lotu nituen bi muturretatik, ala baten eran, eta, bizpahiru egur puska gainean zeharka jarri ondoren, konturatu nintzen oso ongi ibil nintekeela gainean, baina ezinezkoa izango zela han pisu handirik jartzea, egur puskak arinegiak zirelako. Beraz, lanari ekin nion, eta, arotz zerra hartuta, badaezpadako haga gaina luzeraka hiru zatitan moztu, eta alari erantsi nizkion, lan eta neke handiak igarota;
|
baina
behar nituen gauzak lortzeko itxaropenak indarra eman zidan, beste egoera batean egingo nituzkeen baino ahalegin handiagoak egiteko.
|
|
2014
|
|
|
–Ez, esan zuen zintzoki?, ipar mendebaldeko nire adineko edozein baino diru gehiago egiten ari naiz, seguruenik. Badakit itsuskeria bat dela halakorik esatea,
|
baina
behar bezala hasteko aholkatu didazu.
|
|
|
IK k ere agiri bat atera zuen, ihesaldia bere gain hartuz. ?
|
Baina
beharrik ere ez zen. Bistan baitzegoen geu izan ginela.
|
|
|
Neurri haiek kaltegarriak ziren, are galgarriak ere interes pribatuentzat,
|
baina
behar beharrezkoak egoera larri hartan.
|
|
2015
|
|
|
Burua moztuz. Estatuak badaki oinarri sozial indartsua dagoela,
|
baina
behar duena da bururik ez edukitzea, desorekatzea, iparra galtzea?.
|
|
|
lur agorrari ezin zaio alerik eskatu paraje izoztu hauetan, eta arrantzatzea ere ezinezkoa izango da negu gorrian. Abereak dituztenekin adostu dute zerbait,
|
baina
behar handia dute islandiarrek ere, eta inork ez ditu jatekoak saldu nahi, trukean diru asko eskainita ere. Orain etorri zaie gogora zenbat balea haragi saldu duten edo ia doan eman Skarfatangin izan diren bitartean.
|
|
|
Hitz potoloak dira inondik ere, baina egia xume bat azaltzen dutenak: nik, oraintxe bertan, nuke kontu honetaz ipuin bat idatzi, eta horregatik eskatu diot Pipiri nahiago dudala hilabetea nire ipuinik gabe osatzen badu,
|
baina
beharra baldin badu egingo dudala ahalegina.
|
|
|
Eztabaida bizian jardun zuten luzaro. Inork baino hobeto ezagutzen omen zuen ingurua,
|
baina
behar baino 20 kilometro beherago eraman gintuen bidean gora.
|
|
|
Hezkuntzak ere beharrak dituela dio,
|
baina
behar horien atzean arrazoi politikoak daudela nabarmendu du: –Beharbada, ikasteko materiala falta da, nahiz eta ikasturte honetan aurrerapenak egin diren, eta material berriak sartu.
|
|
|
Txikitan ulergaitza zitzaidan gizaki mota baten berri eman dit geldika geldika eskarmentuak. Askotarikoa da beren itxura, anarkoarena egitea ere gustuko dute,
|
baina
behar bat dute barne muinetan: epaitu beharra daukate, prozesua dute amets.
|
|
|
behar ditugu elikatzeko, arropa janzteko eta abar,
|
baina
behar guztiak ezin dira ase
|
|
2016
|
|
|
–Begira, lagunak, nongoak zareten ez dakit,
|
baina
behar ez zen unean agertu zarete, Jainkoaren semearen erailketa ofiziala zen egunean.. Zer zekien ardo saltzaile honek bikotearen aita Jainkoa izan zenik ere.
|
|
|
Neuk ere ez dakit oso garbi zergatik abiatu naizen bidaia ero honetan.
|
Baina
behar nuen. Ihes egin beharra nuen.
|
|
|
Biharamunean, ondoezik nengoela-eta, egun librea eskatu nuen lanean eta Artxandara igo nintzen funikularrean. Ez nekien zehazki zertara nindoan hara,
|
baina
behar nuen burua haizeak astintzea eta ikuspegi aldaketa bat. Bezperan erantzun izan ezin nizkizun galderak zebilzkidan buruan bueltaka, sendatu gabeko zauriaren inguruan euliak nola, temati eta gogaikarri.
|
|
|
Ez daukagu oso garbi zer egin behar dugun, eta hori problema handia da. Bakoitzak bere intuizioa dauka,
|
baina
behar dugu azterketa sakon bat ikuspegi soziolinguistikotik: non dauden puntu kritikoak, eta estrategiak ezarri.
|
|
|
«Alde formaletik egiten dugun edozein aurrerapenek behar ditu ekintza sozialak. Administrazioa atal bat da,
|
baina
behar dira beste alor batzuk ere. Bestela, herren geratuko da egiten den edozein aldaketa».
|
|
2017
|
|
|
|
Baina
behar baino aurrerago joan naizela iruditzen zait...
|
|
|
Gau osoan ez zuen bere aurpegi ederrean neke seinalerik agertu. Gau hasieran bezain polita zirauen eskultorearen heriotza suertatu zenean; ezpainetako kolorea galdua zuen gizonaren hankarteko basamortuan,
|
baina
behar handirik ere ez zuen, bere ezpain nabarietako kolore naturala nahikoa zelako edozein gizon pozoitzeko.
|
|
2018
|
|
|
Kordak osten eta gordetzen setaturik zebilen mutila, euron bitartez. El Lute? eran fugatzeko,
|
baina
behar adina metro ezin zuela bildu ikusirik, zerbait faktibleagoan erabiltzea erabaki zuen. Gure kasuan, baflea airean kulunkatu zenean, aise baztertu ahal izan zen karrerapera, non despentsaren, komunen eta dutxa asken sarrerak lerrotzen ziren.
|
|
|
Hondamen hori ebitatzeko, murru kontran gora zulatu ahala, hutsunea bermatuz joan behar da, laberako txirlora artean etorritako ohol zatiekin. Horma kontrako tximinia bat bezala,
|
baina
behar beharrekoa bakarrik zabalduz, eta erpina ahalik zorrotzen eramanez. Tximinia arra bat goratzen deneko, enkofratua berritu edo aldatu behar da.
|
|
|
Eta ikusleei dagokie zu epaitzea. Ikusi egingo gaituzu oraindik, seguruenik galdeketa gehiago egin dizugulako, frogak agertu ahala,
|
baina
behar zaitugun arte, ATBko epaileen eskuetara pasako zara.
|
|
|
Eta, aukerarik banu, aitortuko nioke neu ere, lauzpabost aldiz, joan nintzela haren amonaren etxera, Txinok ezer jakin barik. Egongela ziztrin hartan egon nintzela, lotsaz gorriturik
|
baina
beharrak hartaratua, eta amonak txokolate beroa eta galleta lizunduak atera zizkidala, ni Anselmo, Rikardo edo batek daki zein nintzelakoan. Bi milako billetea ematen zidala bisitaldi bakoitzean, eta ni arrapaladan ateratzen nintzela etxe triste hartatik, bihotza pilpiraka, hautsa salduko zidan norbaiten xerka.
|
|
2019
|
|
|
Ez zitzaizun orduan gustatzen, ezta orain ere,
|
baina
behar duzu. Zaila egiten zaizu ezer argitaratzea bere azken begiradak ematen dizun lasaitasunik gabe.
|
|
|
–Bueno, eduki nuen kontraesan bat, eta orain ere bai; alde batetik, hainbesteko bulkada edo nahia neukalako, eta, era berean, esaten nuelako: , joder, nik kristoren esateko premia daukat, baina ez dut inongo protagonismorik hartu nahi?, zeren nik bera ez nuen ezagutzen,
|
baina
behar nuen zerbait egin eta zerbait hori oso benetakoa zen. Eta ez nuen inondik sujeritu nahi nire modu artistikoen mesedetan ari nintzenik, pertsona hori ezagutu gabe.
|
|
|
Gizona izan edo emakumea izan, ezkontza guztiz bestelakoa izan da beti. Bi sexuek elkarren beharra dute,
|
baina
behar horrek sekula ez die ekarri erreziprozitaterik; emakumeek inoiz ez dute kastarik eratu, hots, gizonen kastarekin berdinetik berdinera trukeak eta kontratuak egingo lituzkeen kastarik. Gizartean, gizona banako autonomo eta oso bat da; beste ezeren gainetik, ekoizletzat hartua da, eta kolektibitateari eskaintzen dion lanak justifikatzen dio existentzia; ikusia dugu emakumeari zergatik ez dion bermatu pareko duintasunik presondegi duen ugaltze eta etxekoandre rolak.
|
|
|
Lotsagatik masailak gorri gorri igo zen eskaileretan gora liburuzainarekin. Ez zuen bere burua ikusten,
|
baina
beharrik ere ez, sutan nabaritzen zituen masailak. Zazpi urteko nexka txoro bat zela pentsatuko zuen, txikikeria bategatik modu horretan izutzean.
|
|
|
Handik aurrera Maria andrea ez zen berriz gelatik agertu, Raimundo Silvari esaten ari balitzaio bezala etxeko zati hura bere jurisdikziotik kanpo gelditzen zela irizten ziola, baina ezin izan zuen edo ez zuen nahi izan bere umore txarreko frustrazioa ito, ez eta bere lanari zegozkion zaratei sordina jarri ere, aitzitik, gehitu egin zituen. Raimundo Silvak erabaki zuen gauza txantxetan hartzea, baina gehiegikeria gero eta nabarmenagoa zen, horregatik azkenik pasabidera joan zen, Zarata gutxiago, mesedez, lanean ari naiz eta, Maria andreak erantzuten ahal zukeen bera ere lanean ari zela, eta ez zuela zenbaitek duen zorte ona, bizimodua eseririk ateratzekoa, alegia, eseririk, geldirik eta isilik,
|
baina
beharra borondatea baino boteretsuagoa da, hau bezalako borondate gatazkatsua izanik ere, eta isildu egin zen. Maria andrea gehien narritatzen duena da hau bezalako aldaketa itzelak gertatzen ari direla eta bera ez dela ezertaz jabetu, pertsona eskarmentu handikoa izan ez balitz, den bezala, edozein egunetan, ustekabean, beste emakume batekin egingo zukeen topo muturrez mutur etxe hartan, eta ziokeen egin nahi zion galdera egin, Nor zara zu, nork deitu dizu hona, gizonak ezgai eta sentiberatasunik gabeak dira, zer kostako zitzaion Raimundo Silvari aitormenezko irribera bat, min egingo bazion ere, leungarria zatekeen jelosia mingots haren erdian, horixe baita Maria andreak pairatzen duen gaitza, nahiz eta berak ez dakien.
|
|
|
Txostenean bertan aipatzen ziren lantegi horretan ezinbestekoak izango ziren ezaugarrietako batzuk: proposamen positibo eta errealistak egitea, euskararen gaia alderdi politikoen liskarretatik at kokatzea, erakundeekin lankidetzan aritzea
|
baina
behar zenean salaketa eta presio soziala erabiliz, adostasuna desadostasunen gainetik aipatzea, etab. Ondorengo urteetan garatutako bidean, praktikara eraman dira proposamen hauek, emaitzarik ikusgarriena Euskaraldia izan delarik.
|
|
2020
|
|
|
Baina lasai, amaieran, besarkada estua eta muxu luzea ez dira faltako. Batekin edo bestearekin,
|
baina
behar beharrezkoak.
|
|
|
Ederra garagarno batzuk harturik udako ilunabarrak pasatzeko. Amatxik bakean utziko duen ez da segur,
|
baina
behar izanez gero erregutuko dio. Ezin du aukera hori galtzera utzi.
|
|
|
Eta hor behar zuen. Taldean falta den bakarra da, betiko militantea, pegatinadun kamisetaduna,
|
baina
behar denean beti hor ez dagoena. Marie kezkatu egin da, bat batean abisatu gabe agertuko ote den.
|
|
2021
|
|
|
Gainera, familia guztiek estutasun ekonomikoak eta gabezia material larriak zituzten. Bizitza prekario hau amankomunean izateak elkartzeko eta loturak egiteko balio dezake,
|
baina
behar handiak daudenean tentsioak sortzea erraza da. Askotan gatazkak gertatzen ziren eta orduan baino ez zen igotzen polizia auzora, baina ez beti, soilik liskarra larria zenean.
|
|
|
Orain gogoan dut zenbatetan egin nuen bide hori, zapatak apurtuta, euri edo elurrarekin. Goserik ez dugu pasatu,
|
baina
beharrak izan ditugu".
|
|
|
Ez daki oso ondo zertan laguntzen dion, batzuetan areagotu egiten baitio mina.
|
Baina
behar du. Begiak ixten dituenean, kolore bihurtzen zaio dena.
|
|
|
|
Baina
behar zutena aurkitu zuten, Nagoreren pistola. Beretta bat.
|
|
|
egia zen.
|
Baina
behar hori sortu duzu. Orain behar zaitut.
|
|
2022
|
|
|
Sentipena dut zaintzan lagundua izan naizela,
|
baina
behar baino beranduago solastatu naiz amatasunari buruz. Ohartu naiz pasa denean hasi naizela solastatzen.
|
|
|
Orain Mattin ez da haurra, eta ez nau hainbertze behar,
|
baina
behar du leku seguru hori, eta behar izanez gero han egonen naizela jakitea. Nerabezaroan sartzetik, egon egin behar duzu, utzi.
|
|
|
Baserrietan bizi ziren bi osaba, hiru lehengusu, aitona. Emakumea lehen planoan zegoen,
|
baina
behar asko asetzen ziren modu kolektiboago batean. Denen artean, aleka aleka.
|
|
|
Ez dut esaten geure buruaz ahaztu behar dugunik,
|
baina
behar batzuk benetan beharrak ote diren zalantzan jartzen du amatasunak.
|
|
|
Poliki aritu zen, galdezka,
|
baina
behar baino fiteago utzi nion, sartu lasai, eta mina egin zidan. Negarrez hasi nintzen.
|
|
2023
|
|
|
–Bai, halaxe dun –onartu zuen Patxik, izerditan– Dena den, ez zekinat horrekin nahikoa izango den; argia egingo zigun, bai,
|
baina
behar dugun lekura eraman. Eta urpean dauden arriskuez zer esanik ez.
|
|
|
hotzak. Betea dute barrua pinturekin,
|
baina
beharrak dituzte zain; nahiz eta Martinak gustura pintatuko lukeen, amaren esanetara egon dira, aita etorri eta denek afaldu arte. Gero ere segitu dute:
|