|
2008
|
|
|
1897 urtearen azken partean, La Revue Blanche aldizkari ezkertiarrean Dreyfusen alde posizionatu ziren zenbait autore, horien artean Lucien Herr(. Pierre Breton?) nabarmenduz467 Aurka azaldu ziren, aldiz, eskuineko kazeta frantsesak (azken hauekin bat egingo zuen Azkuek). Zolak berak, «J, accuse!» idatzi baino lehenago, beste artikulu batzuk argitaratu zituen auzi horretaz, hainbesteko oihartzunik gabe468
|
Baina
artikulu goiztiar horiek kontuan hartuta ere, Azkuek Zolari aurrea hartu ziola berretsi behar da, nahiz justu justu izan: frantses nobelistak Dreyfusi buruz idatzitako lehen testua 1897ko azaroaren 14an argitaratu zuen, eta bilbotar apaizarena azaroaren
|
|
2013
|
|
|
Orain arte ez da argitaratu Zerbitzari k gerla lekutik idatzi zituen kroniken bildumarik. Zerbitzari ren artikulu batzuen bilduma argitaratu zuen Patri Urkizuk,
|
baina
artikulu haiek 1936an eta 1937an idatziak ziren. Hogei urteko gibelapenarekin idatzi zituen artikulu haiek gerla denboran idatzi zituenekin konparatzea ariketa interesgarria litzateke, jakiteko nola aldatu zen (edo ez) Zerbitzari ren ikuspegia edota zer ez zuen kontatu gerla denboran.
|
|
|
Idazle gisa ez zen ezagun egin, ez baitzuen libururik idatzi edo argitaratu.
|
Baina
artikulu anitz eta anitz idatzi zuen Eskualduna astekarian, bereziki. Xabier Altzibarrenarabera, 39 urte iragan zituen kazetari lanetan.
|
|
|
Artikulu hartan, 1870etik gerla lehertu arteko kronologia pedagogikoa egin zuten, 1875etik landa Alemaniak Frantziako armadaren berriz indartzearen parean beste gerla bat hasi nahi zuela baina hainbat aldiz gibelera egin behar izan zuela esplikatuz.
|
Baina
artikulu haren helburua bakea egiteko baldintzak azaltzea zen, eta ez hainbeste 1870etik 1914era gertatu zenaren eta gerla piztu zuen giroaren esplikatzea.
|
|
|
Gertatzen dena da ez zela gerlaren arrazoi nagusia, bigarren mailako arazo bat zelako, nahiz eta zeharkako ondorio hori mesedegarri izan Frantziarentzat. Ondoko astean, Italia gerlan sartzearen berria ironia gehiagorekin kontatu zuen,
|
baina
artikulu hartan gerlaren arrazoiei eta estatuak gerlan sartzeari buruzko azalpen gehiago eman zituen.
|
|
|
Baina ezin erran kritika biziki zorrotza zenik: kanoi azkarrak eskuratu zituztela aipatzeko artikulu batean azaldu zuen hastapenean ez zeukatela halakorik,
|
baina
artikuluak kutsu baikorra zuen, ongi armatuak zirela argitzea baitzen helburua.
|
|
|
Bereziki Mediterraneo inguruen berri eman zuen. Ez zuen azaldu nondik idazten zuen,
|
baina
artikuluak irakurri arau, bere ibilbidea osa dezakegu, puzzle baten gisan. Datak ez zituen eman, baina zenbait toki, bai.
|
|
|
Etxepareren ustez ordu zen murrizketa hori egiteko, ez alemanei bezainbat, Frantzia ez zelakoan hain gaizki, baina hein bat murriztearen aldekoa zen.
|
Baina
artikulu biziki zehatza eta teknikoa zen. Irakurleek dena ongi ulertzen ote zuten?
|
|
|
Lehenago komentatu dugu kanoikadez zer idatzi zuen Zerbitzari k. Eraso gogorrak izaten ziren,
|
baina
artikulu honen arabera, ohitua zela zirudien. Aldiz, metrailadoreak are arma gogorragoak zirela ulertarazi nahi izan zuen.
|
|
|
Laon «ez dugu» hartu, baina mendi bizkar batzuk bai, idatzi zuen. Ez zen ohikoa Etxeparek «guk frantsesek» idaztea,
|
baina
artikulu horretan hola da. Ez zen kasu bakarra izan, inondik ere.
|
|
|
Jean Saint Pierrek artikulu gehienetan zabaldu zituen Frantziaren aldeko mezuak, kontuan hartuz Italia edo beste herrialdeak aipatzean, Frantzia nola goraipatzen zuen, alemanak aipatzean, nola agertzen zen Frantziaren alde, eta nola erakusten zuen Frantziak irabaztea nahi zuela.
|
Baina
artikulu bat azpimarratu behar eta, estatuaren beharra nola azaltzen zuen aipatu behar litzateke. Desertoreen kontrako artikulu horretan justifikatu zuen estatu bat?
|
|
|
Berriz ere herri suntsituen deskribapen lazgarri bat eskaini zuen.
|
Baina
artikulua harago zihoan: euskaldunei ohartarazi nahi zien sufrimendu haietatik urrun bizi zirela, ez zekitela zer zen hori, eta beraz, elkartasunerako deia egin zien.
|
|
|
Gaueko eta gainerako lan horien aipamenak ez ziren beste batzuk bezain ugariak, beharbada,
|
baina
artikulu bakar horiek interes handikoak izan ziren. Beti ere, lan horretan ere ongi ari zirela erakutsi nahi izan zuten Saint Pierrek eta Etxeparek, gainerako gaietan bezala.
|
|
|
Behin, basurde ehizaz aritu zen, errateko ez zutela basurderik harrapatu, baizik eta basahuntzak.
|
Baina
artikuluak ez zuen interes berezirik. Beste behin arrantzaz mintzatu zen, eta esplikatu zuen nola pausalekuetako erreketan, jendea arrantzara joaten zen, eta errekara granadak botaz arrain guziak hil eta berehala biltzen zituztela.
|
|
2021
|
|
|
12.3.2i
|
Baina
artikulua berekin duten izen bereziekin ari garelarik, badira bestelako jokabidea agertzen dutenak ere, postposizioak eranstean artikulua galtzen dutenak. Euskaltzaindia bera ere izen berezia da, elkarte bakarra dago munduan izen horrekin, baina hor ere mugatzailea ageri da, eta izen arruntekin bezala erabiltzen dugu:
|