|
2001
|
|
|
Analitika transzendentala adimenaren kanona da.
|
Baina
arrazoimenaren erabilera espekulatiboaren kanonik ez dago, hau erabat dialektikoa baita. Hala eta guztiz ere, arrazoimen hutsaren erabilera praktikoan izango da posible kanona, eta hori aztertzen du Kantek laburki atal honetan:
|
|
|
Honek, beraz, zoriontsu izateko itxaropena ematen du. Horrela, moraltasunaren sistema zorionarekin lotzen da, horixe da ongi gorena,
|
baina
arrazoimenaren ideian soilik, ez egitatean. Honek arazo bat du:
|
|
|
Gizakia animalia arrazoimenduna dela esan ohi da.
|
Baina
arrazoimen horren esanahia gizakiaren baitan, desberdina eta iluna izan da. Eta ez dago azterketa aproposik gogoari/ arrazoimenari buruz, bere ahalmen diren adimen, nahimen eta oroimenari kontrajarriz edo, behintzat, bereiztuz.
|
|
2004
|
|
|
|
Baina
arrazoimenak dagoeneko konbentzitu nau neurri berean baztertu behar ditudala nire sinesmenetatik, bai erabat ziurrak eta zalantzarik gabekoak ez diren gauzak, bai nabarmenki faltsuak agertzen direnak.8
|
|
2007
|
|
|
Aurrekoa metafisikoki plantatua bazen ere, hau ezagutza teorikoki orientatua da (Descartes, Kant): metafisikaren posibilitatea, baiesteko izan ala ezesteko,
|
baina
arrazoimenarekin mendekotasunean planteatzen da. Filosofia honen gai ardatzezkoa, horregatik, Nia da (subjektua), kontzientzia, arrazoimena.
|
|
2009
|
|
|
Irtenbidea ez da mitoa intelektualizatzea. Konfliktoa ekiditen da bakarrik onartuz, zientziak arrazoimena direla,
|
baina
arrazoimena dela orobat poesia, arrazoimena dela mitoa (Jainkoa), etc., arrazoimenak edo arrazoimen tipoak ezberdinak daudela. Eta egia da bai, mitoaren eta zientziaren artean zinez konfliktoa dagoela, egon, eta ez daukala zergatik ez egon, baina hori ez dela arrazoimen eta ez arrazoimenaren konfliktoa, arrazoizkotasun tipoen artekoa baino.
|
|
|
Eta zer egin, azken batean filosofoen Jainko ilustratua bezain arrazoizko eta zilegizkoa balitz herriaren Jainko superstiziozkoa? Ez arrazoimen argudiatzailearen arrazoizkoa,
|
baina
arrazoimen mitologikoaren arrazoizko legitimoa bai.
|
|
|
Eta hemendik hasiko da berriro gizakia janzten.
|
Baina
arrazoimena ez da edozein jantzi. Goitik behera erortzen diren gabardina handi horiek bezalakoxea da, gorputz guzia bere baitan hartzen duena eta bere gainean eta azpian jarriko den arropa guzia baldintzatuko duena.
|
|
|
Arrazoimenak gizakiaren estruktura mentalaren arabera pentsatzen edo interpretatzen du mundua. Kantek esan digu ja arrazoimenak giza estrukturaren arabera pentsatzen duela mundua,
|
baina
arrazoimen hori perspektibaz kanpokoa zen, eta beraz, faltsua. Hegelek historia sartu digu baina izpiritua aurkeztu digu, perpektibatik kanpo dagoen ente absolutu bat.
|
|
2010
|
|
|
Ilustrazioan hasi zen Argien Mendea edo Aroa, Aufklärung, the Age of Enlightenment, le Siécle des Lumières, el Siglo de las Luces.
|
Baina
arrazoimenaren eta zientziaren argitasuna Hiroshima eta Nagasakiko bonben distira itsugarrian bukatu zen, teknologia atomiko hilgarri eta irrazionalean. Arrazoiz (edo arrazoitik at) Robert Jungk ek teknologia nuklearraren leherketa deskribatu zuen mila eguzki baino distiratsuagoa zela izkiriatuz.
|
|
2013
|
|
|
–Mira egiten diot zure ongiletasunaren biziari, egin zuen Maryk ohar?,
|
baina
arrazoimenak gidatu luke sentimenduek eragindako joera oro; eta, nire aburuz, lanak beti izan luke lortu gura den helburuaren neurriko.
|
|
2015
|
|
|
Negar egiten duten subjektu gehiago bada poemarioan («emakume nigarti baten gutun amultsua», «zuhaitz bakoitzaren ondoan emakume bat/ emakume guziak nigarrez», «tristura handiegia zaien neskatxak»), emakumezkoak guztiak, baina ez zaigu haien minaren testuingururik ematen, irudi bat besterik ez dira, misteriotsua,
|
baina
arrazoimenetik apartekoa, ahotsik gabea. Salbuespen gisa agertzen da negarra begietan eutsi ezin duen Casey soldaduaren ama, zeinaren saminak iturri jakina duen:
|
|
2018
|
|
|
Emakumeek, gizonek ez bezala, ezin dituzte beren kabuz kontrolatu barnean dituzten, irrika mugagabeak?, eta, beraz, ezin dute iritsi gizarte zibilerako beharrezkoa den moraltasun hori. Gizonek ere badute pasiorik,
|
baina
arrazoimena erabil dezakete beren sexualitatea gobernatzeko, eta, hala, beren gain har dezakete gizarte politikoa sortzeko eta mantentzeko lana. Emakumeek apaltasuna besterik ez dute, eta, halako eutsitasunik ez balute,, biek [bi sexuek] erreka joko lukete berehala, eta gizadia desagertu egingo litzateke, hari iraunarazteko balio duten baliabide berberen ondorioz[?] Azkenean, gizonak [emakumeen] biktima izango lirateke, eta heriotzara kondenatuta geratuko lirateke, defendatzeko modurik batere gabe?.
|