|
2001
|
|
|
Euskalduna sortzen denean bat, barrenean eramaten du, odolean, eta hori ez da sekula galtzen. Han beti ingelesez hitz egiten dut,
|
baina
ardiekin eta zakurrekin beti euskaraz aritzen naiz.
|
|
|
Agintariak eta agintepekoak.
|
Baina
ardien arteko ardiak dira artzainak. Ahaztu gabe ardi oro, ardi bakoitza artzain dela:
|
|
2002
|
|
|
Ardi gazteei ez zaie laket lan hori.
|
Baina
ardi zaharrak, zakurra aspaldidanik ezagutzen dutenak, atseginez egoten dira, akain asko izaten baitituzte eta asko penatzen baitira zomorrotxo horiekin. Maiz gorputz guztia akainez betea izaten dute.
|
|
2007
|
|
|
Ubideen aldeetako hormak tente samarrak edo bertikalak izanik, eroritako animalia gehienek kanpora ateratzerik ez dute izaten. Dena den, espeziearen arabera guztiz aldatzen da hori; sugandilak arazorik gabe irteten dira,
|
baina
ardi batek ezin izaten du, behin uretan dagoela, metro eta erdiko koska bertikala igo.
|
|
2009
|
|
|
|
Baina
ardi lana sano ondo eta prezio onean saldu izan zen sasoi batean. Ezkontza aurreetan enkarguak egiten zizkieten ardidunei.
|
|
|
Polita eta burutsua, baten bat izatekotan.
|
Baina
ardirik ez daukienentzat zer balio dau, ba?
|
|
|
Espezie hori toxikoa da behientzat, eta erabat errefusatzen dute.
|
Baina
ardiei ez die kalterik egiten; horregatik, ardien bidez posible litzateke inbasio hori kontrolatzea dio Aldezabalek... Hortaz, landare horri aurre egiteko proposatzen duten estrategia ardi aziendarekin jokatzea da.
|
|
|
Saiatzen gara ardi latxaren esnea erabiltzen, baina beti beti ez dugu lortzen, urteko sasoi guztietan ez behintzat.
|
Baina
ardi latxaren esnearekin lan egiten saiatzen gara, bertoko gaztak izan daitezen.
|
|
|
Familiak ardiak betidanik izan ditu. M.O.: Gure aurrekoek, behiak, idiak, astoak, eta abar bazituzten,
|
baina
ardirik ez. Gure aitak ardirik ez zuen nahi izaten.
|
|
|
Artzainen oholtzaratzeak ere ezohikorik izan du, zakurrik gabe
|
baina
ardi burugorrien artean ahuntz batekin, jardun dutelarik. Eta, jelkaldiaren amaieran, artzainek ez diete pastetxik (talorik) bota ikusliarrei.
|
|
|
Hortik ondorioztatu dute beste kontu garrantzitsu bat, orain arte ezezaguna. Lucy Australopithecus ak sabanan ezarri zuen gizateriaren sorrera,
|
baina
Ardi basoan hasi zen ibiltzen lehenbizi, soilguneak zeuden baso batean.
|
|
2010
|
|
|
Aurpegia ikusi nion, gainera, ziur nago, nahiz ezezaguna izan. Parapsikologiaren misterioetako bat izango da
|
baina
ardi otzan aurpegi borobil hori nire ametsetan ikusi nuen berarekin bildu baino lehenago. Laugarrena, ametsa mundu inkontziente eta sakonen dramatizazioa zela; ba Teresak ez zuen oraindik hain barrura iristeko astirik izan, egun hartan bertan ezagutu nuelako, azaleko geruzan zegoela esan zitekeen, nire aurreko bizitza batean ezagutu ez banuen edo eragin zidan inpresioaren indarrak defentsa guztiak zulatu eta indar sortzaileen mando postua erabat bereganatu ez bazuen; bosgarrena, lotarakoan ere bagenuela ordulari biologikoa, esnatzeko orduaren agindua garunari jakinarazten ziona iratzargailuak jo aurretik esna gintzan; bost minutu falta ziren zazpietarako, Joxe Fermin erretorearekin elkartzeko.
|
|
2011
|
|
|
Jon eta Begoren ardi etxaldea Nafarreten dago. Bikote honek ez zeukan eskarmenturik lehen sektorean,
|
baina
ardi latxa artalde batekin lan egitea eta lan hori beste jarduera batzuekin batera uztartzea erabaki zuen. Artalde txiki bat zaindu eta gazta egiteko denbora asko behar da; lan handia eskatzen du eta horretarako artzaintzarako deia barruan eraman behar da.
|
|
2012
|
|
|
Carlosengana biratu du burua Luisek. Gaztanberaren anoa bikoitza eta zertxobait gehixeago hartzen duen ontzian ari da lanean, eztitan (ez da postrezalea,
|
baina
ardi esneaz etxean egindako gaztanbera egonez gero salbuespen egoera aldarrikatzen du). Argi dago konpondutzat eman duela hark arazoa, baldin eta arazorik ikusi izan badu nonbait honako honetan.
|
|
2014
|
|
|
Hain xuxen, etxean bagenituen behiak, bagenituen? denetarik,
|
baina
ardirik ez genuen izandu behin ere. Galdetu zioten zenbat hortz zituen ardiak, ea noiz kanbiatzen zituen hortzak?
|
|
2015
|
|
|
Bitartean, separatistak isilpean ari ziren lanean Inperioaren eskutik ihes egiteko, artzainik gabeko ardiak bezala.
|
Baina
ardi haiek armatzen hasiak ziren. Eta liskarrak gero eta larriagoak ziren Inperioaren bazter urrunenetan.
|
|
2016
|
|
|
kontuan hartuta: esne hartziturik gehienak behi esnearekin egiten dira,
|
baina
ardi esnea eta ahuntz esnea ere erabiltzen dira.
|
|
2017
|
|
|
Diru bat edo eraztun bat galtzen duzunean, han berean galdu zenuen lekuan gelditzen da, eta bai edireten ere; ez da bera handik higitzen.
|
Baina
ardia orenetik orenera lekuz aldatzen da, oihanean barrenago sartzen da, beti eta galtzenago eta errebelatzenago da.
|
|
|
Niri ez zaizkit gustatzen, baina hari, izugarri. Biok egiten ditugu ardien lanak eta biok gaztandegikoak,
|
baina
ardiekin hark agintzen du, eta gaztarekin nik. Ondo moldatzen gara.
|
|
2019
|
|
|
Eta leihoaz bestaldera, ilunpetan, esekitokia izara mamu batzuk eta hiruzpalau alkandora haizetan dituela.
|
Baina
ardiarena. Entzun iezadazu, ardiarena!
|
|
|
Zaunkaka entzuten da txakurra askaurretik, kortatik, etxe ostetik?
|
Baina
ardiak zirkinik ere egin barik jarraituko du, hantxe, ezkaratzaren erdian. Bai?
|
|
|
bat batean, kotxe batenak diruditen argiak! Argi gorriztak sartuko dira harraskaren gaineko leihotxotik,
|
baina
ardiak ikararik ere egin barik jarraituko du behegaineko hondarrei usnaka. Txorrota zabalik, palankana bete kristal txatal uretan, palankana gainezka?
|
|
|
Zerbait iluna zekarren berarekin. Ez nuke azaltzen jakingo,
|
baina
ardiz mozorrotutako otsoa edo antzeko zerbait zekarkidan burura. Legamia kendu dioten ogi orea.
|
|
|
Esnea salduz lau jornal ateratzea ezinezkoa da. Gazta egiteko, lan egin behar duzu; hala eginez gero, gauzak ongi ateratzen dira, eta posible da.Artzaintza etxean ezagututa, zergatik jo zenuen Arantzazuko Artzain Eskolara. Betidanik ezagutu izan dugu etxean bai ardi bai behi,
|
baina
ardiek gehiago erakartzen ninduten, eta horrexegatik joan nintzen Artzain Eskolara, metodo berriak edo lan egiteko molde berriak ikasteko. Beti ikasten da, etxe guztietan, zerbait.Bizi al daiteke artzain izatetik. Bai, dudarik gabe.
|
|
2022
|
|
|
Eraikinetan zureak dira etxe eta biltoki hauek, errotak eta bertan dauden lan tresnak eta animaliak. Nabarmentzekoa da artegiak bai,
|
baina
ardi gutxi duzula, bertako langileen mantenurako laurehun bat ardi besterik ez. Ahaztu baino lehen esango dizut zerbitzari guztiak libreak direla.
|
|
|
Mosku hiri handia da. Etxe guztiak handikienak dira, eta zaldi asko daude,
|
baina
ardirik batere ez, eta txakurrak ez dira zaunkalariak. Hemen mutil ezkongabeak ez dira eguberrietako izarrekin ibiltzen etxerik etxe abesten, eta inori ez diote uzten elizako koruan abesten, eta behin kaleko postu bateko leihoan ikusi nuen nola saltzen zituzten amuak hari eta guzti, edozein arrain harrapatzeko modukoak gainera; oso garestiak dira, horietako amu batek 15 kiloko katuarraina jaso omen dezake.
|
|
|
Asmakizun herrikoi batetik luzaz uste ukan da baskoiek arkaitzak itzulipurdika eta jauzika maldan behera uzkaili zituztela frankoen biderantz, baina toki hori ez da zinez harritsua, eta gainera basoak" misil" mota horri jarioa moztuko zion. Egia da gaur zuhaitz guti dagoela gain horietan,
|
bainan
ardi hazkuntzaren eraginez da. Pirinio katean oihana berezkoa da metroko mendi mailaraino, eta 38
|
|
2023
|
|
|
Maitaneri segitzeari utzi zion azkenean mastin zuri erraldoiak, nahikoa urrundu zela ikusi zuelarik. Artaldea zegoen tokitik igaro behar zuen edonola parketxera iritsi nahi bazuen, horrek ez zeukan bueltarik,
|
baina
ardiak ongi inguratuz egin zuen itzulbira. Eskerrak mendiaren magalaren zabalak hori egiteko aukera ematen zion.
|
|
|
Bederatzi urterekin auzoko baten ardiak zaintzen hasi nintzen; horren truke, huskeria ordaintzen zion izebari.
|
Baina
ardiekin zoriontsuago nintzen azoketan eskean baino. Mendian gisats arantzadunak biltzen nituen, gero sua egiteko, eta etxerik etxe azaren edo bizpahiru patataren truke saltzen nituen.
|