|
2000
|
|
|
|
Baina
aitona zena bertsotan ibili izan balitz, ni orain naizena baino hobea izango zen, seguru asko.
|
|
|
Eta, nik are aitzinago egiten nuela, hitzak aldapa beheiti, erran nioan: ‘Non dago...? ’
|
Baina
aitonak, ene lehen oldarraldian gibela egin ondoren, ez zian bigarrenean berdin gertatzerik nahi, eta erran zidaan: ‘Zertarako jakin nahi duk?
|
|
|
|
Baina
aitonak, orduan, pipa ahoratu, kea biriketaratu eta ke zurrunbilo bat egotzi zion aitari. Eta, segidan, mahaitik altxatu eta bere gelarat egin zuen, makuluen gainean.
|
|
|
|
Baina
aitonak berdin segitu zuen, hatsangaka eta ziztuka, begiak ireki gabe.
|
|
|
Heriotzako orenean don Frantzisko komunionea emaiterat permatu zen eta entseiatu,
|
baina
aitonak tabakoa eskatu zion, eta tabakoa eskatuz hil zen.
|
|
|
|
Baina
aitonak bere hasperenekin eta bere kexuekin segitu zuen, eta orduan osaba Joanikoti —etxeko zientzilariari— galdetu nion:
|
|
|
|
Baina
aitona Nikolasek bere aita miresten zuen... Eta katolikoa zen...
|
|
|
|
Baina
aitona gizon argia zen, eta bazekien, edo jakin zezakeen, ezen zalantza bat zetzala hautu haren azpian, hautuaren hertsiak ehortzi zuena baina argirat egin zezakeena noiznahi den.
|
|
2001
|
|
|
|
Baina
aitona ez da oraindik hil
|
|
2002
|
|
|
jartzen dizkiet entzungai. Ez dira oso historia zaharrak,
|
baina
aitona amonarenak balira bezala aditzen dituzte ikasleek. Mintzaldiaren ondoren horixe bera aholkatzen diet, gurasoei edo aitona amonei galdetzea, hain zuzen.
|
|
2004
|
|
|
|
BAINA
AITONAK DATOZ BERRIRO
|
|
2005
|
|
|
Ez aspaldian, herrian burrun burrun ibili zen gerrako kontuak gogoratzeko sukarra. Atera ziren lekukotasunak, istorioak, esamesak,
|
baina
aitonaren izenik ez zen ageri.
|
|
2006
|
|
|
Nire ustez, irakurri ondoren aitonak erre egiten zituen. Ez dakit zergatik ez zituen ere suntsitu,
|
baina
aitonak egindako ezeri ez diot logikarik ikusten.
|
|
|
Bazekien alferrik izanen zela, ez zuela lapurretari buruzko ezer topatuko eraikin izugarri hartan.
|
Baina
aitona Matias bertan izan zela jakiteak kilikatu egiten zuen. Hirurogei urte lehenago haren begiek ikusi zituztenak ikusi nahi zituen.
|
|
|
Baina, Aneren ustez, bazen paranoia kutsu bat misterio eta magiaren mundu lanbrotsu haietan. Arraioa, normala zen hamabost urteko mukizu batek halako ergelkeriak irenstea,
|
baina
aitonak bazuen heldutasunez jokatzeko adina!
|
|
|
Psikologia ikaslea.
|
Baina
aitona berriki hil da eta...
|
|
|
orduan zuk ez pozik
|
baina
aitona poztearren
|
|
2008
|
|
|
–Ez da zaharra,
|
baina
aitona deitzen diogu, ar gitu zion Giancarlok?. Gorreria, erreumak sortzen dion herrena, ikusmena ere huts egiten hasia... zer gehiago eskatu behar diozu zahartzaroari!
|
|
|
Ez daukat gurasorik.
|
Baina
aitona oso jatorra da. (umorez) 60 urte ditu eta gitarra jotzen du musika talde batean.
|
|
|
Horietako bat, Maria, polizia nazionala sartu da eta Euskal Herrira bidaliko dute. Bilbon, gau batean, Joseba ezagutuko du, berak ez daki,
|
baina
aitona hil zuen erreketearen iloba. Harremana hasiko dute eta behin kateaturik daudela, Maria ETAren kontrako segada batera bidaliko dute.
|
|
|
Eta guk, barreari eutsi ezinik, aldez aurretik prestatutako erantzuna eman genion: ez gaude haurdun
|
baina
aitona amona izango zarete berriro. Amonak guztiz harriturik jarraitzen zuen, ulertu nahi eta ezinean, harik eta lehenengo aldiz" adopzio" hitza ahoskatu genuen arte.
|
|
2009
|
|
|
esanez, gero baietz egin zuen buruarekin, eta eskaileretan behera joan zen. Osaba eskaileretara atera eta pasatzera gonbidatu zuen, kafe bat hartzeko gutxienez,
|
baina
aitonak, ibiltzeari utzi gabe eta jiratu gabe, eskua jaso zuen agur gisa. Handik pare bat egunera, nahiz eta oraindik gaztainak sukaldeko mahai gainean egon, erretilu batean jarrita, inork ez baitzituen egosi edo erre, izebak aitonari deitu eta gozo zeudela esan zion, oso gozo.
|
|
|
Eta nola jan dituzue, egosiak edo erreta? , izebak pentsatu beharra izan zuen erantzun aurretik,
|
baina
aitonak ez zion aukerarik eman?. Egosiak, ezta?
|
|
|
Ama eta izeba, nik uste nuena baino indartsuago agertu ziren, aitonaren heriotza denboraren joanak eragindako gauza normala balitz bezala.
|
Baina
aitonak bere burua leihotik behera bota zuen, eta ez zegoen horretan ezer normalik.
|
|
|
Berez zezen edo, zeze z? hasten den ezer ez dut gustuko,
|
baina
aitona zenak kale horietan hainbestetan bizi izango zituen jai horiek neuk orain bizi ahal izanak nolabait erakarri ninduen. Hesiaren atzean jarri nintzen eta iritsi zen zezena, edo txekorra; txikia izanik ere, beltz beltza zen eta adarrak ezin zorrotzagoak.
|
|
2010
|
|
|
Horregatik zekien guk baino gehiago. Beste behin, kataloxak erabili zituen kuartelekoen berri hobeto ezagutzeko,
|
baina
aitonak errieta egin zion. Franco bizirik dago oraindik, eta kontuz ibili behar duzu kartzelan bukatu nahi ez baduzu.
|
|
|
Ondoren, baina oso urrun erabilera portzentajeetan, okzitaniera edota kreolera bezalako hizkuntzak zerrendatzen dira. Familian erabilitako hizkuntza nagusia frantsesa da,
|
baina
aitona amonek gurasoek baino gutxiago erabiltzen dute, azken hamarkadotako Frantziako hizkuntza politikaren eraginagatik ziurrenera. ZUPeko Oihana ikastolan dauden haur guztiak elebidunak dira eta bi hizkuntzak (euskara eta frantsesa) erabiltzen dituzte eskoletan.
|
|
|
Aita denok maite dugu,
|
baina
aitonari toki berezia egiten
|
|
|
IKERNE. Ama, osaba... badakigu asko maite duzuela elkar, eta oso zaila izan dela honainoko bidea.
|
Baina
aitonak dioen bezala... elkartuta bagaude, familiak edozer gainditu dezake.
|
|
|
JOANA. Nigatik esango dute,
|
baina
aitona bai dela burugogorra! Guri ez esatea ere!
|
|
|
LUKAS.
|
Baina
aitona oso gustura badago. Zoriontsua da.
|
|
|
IKERNE. Ia seguru nago osabak dena kontatu nahiko zizula,
|
baina
aitonak ez esateko eskatuko ziola.
|
|
|
Akilesek jakin nahi izan zuen ea aitonak ere ez zizkion Homeroren kantuak errezitatzen. Neskak ezetz esan zion,
|
baina
aitonak bazuela bera pertsonalki ezagutzeko gogoa.
|
|
|
Bilobak baimen bila begiratzen dio aitonari, izebak sartu duelako berea ez den erresuman,
|
baina
aitonarengandik erantzun argirik jaso ez duenez niri begiratzen dit alabak, amamari txanda pasa eginda.
|
|
2011
|
|
|
Zumarragako mutiko hark ez zuen bere herriko trikiti famatuaren berri,
|
baina
aitonaren Zarauzko jaiotetxera edo amonaren Bidanikora familia bidaia egiten zuen bakoitzeko, Laja eta Landakandaren kasetak entzuten zituen Ford Fiesta gorri zaharreko aparatuan. Mutiko hark ez zekien 80ko hamarkadaren lehen erdialde horretan Azkoitian rock eta pop mugimendua loraturik zegoela, baina bazekien, gurasoek hala esanda, herri horretakoak zirela Laja eta Landakanda.
|
|
|
–Litekeena da hainbat ofizialek mugako trafikoaren etekinak partekatzea.
|
Baina
aitona bezalako gizajoek miseriazko jana eta tratu umiliagarria besterik ez zuten jasotzen kuarteletan.
|
|
|
Mantetan bildu eta sutondora eraman zuten. Salda beroa eta arropa lehorrak eman zizkioten,
|
baina
aitonak ez zien botak eranzten utzi. Manten azpian, billeteek galtzerdian egiten zioten konkorra laztantzen zuen.
|
|
|
Gizona lasaitzen saiatu nintzen, kontu zaharrak zirela erran nion, ez zuela merezi hain aspaldiko gertakizunengatik kezkatzea...
|
Baina
aitonak ez zidan entzun ere egiten. Bere onetik aterata zegoen.
|
|
|
–
|
Baina
aitonak dio mutil hark alemanez hitz egiten zuela, gogorarazi zion Lucíak.
|
|
|
–Bidaia agentzia espezializatuetan saltzen dituzten kruzeroak garesti samarrak izaten dira.
|
Baina
aitona hain zaharra izanik, bidaia berezia antolatu genuke. Behin, jakin minak bultzatuta, Almeriako agentzia batean galdetu nuen, eta hogei bat milako aurrekontua egin zidaten.
|
|
|
Oso tratamendu garestia da.
|
Baina
aitona Heinrich arduratu zen horretaz.
|
|
|
LUKAS. Ez,
|
baina
aitonak esan zidan hobeto dagoela. Errehabilitazio luzea din hala ere.
|
|
|
LUKAS. Ez,
|
baina
aitonak jakiten badu, akatu egingo naik.
|
|
|
Ohikoa da, era berean, adingabeen epaitegietan lege prozesu gatazkatsuak sortzea haur horiek legalki hartzen direnean; gurasoek (ez dira gai izaten seme alabak beren gain hartzeko) zaintza aitona amonei itzultzea eskatzen dute,
|
baina
aitona amonek laguntzeko duten gaitasuna murriztu egiten da, batetik, haien seme alaben arazoengatik, eta, bestetik, jada gaindituta zituzten bizi zikloko etapa batzuetara itzuli behar dutelako, hau da, berriro ere guraso papera hartzen dutelako, aitona amonena hartu ordez.
|
|
|
Orduan ikasi nuen beste hitz berri bat frantsesez: autoari eurek" auto" esaten diote, edota" voiture",
|
baina
aitona Raymondek autoari" bagnole" deitzen dio.
|
|
2013
|
|
|
Ez zegoen dudarik bere mundutxoa ez zela mundua: esperientziaz zekien jada Hamzak;
|
baina
aitona Ibrahimek ere, Abdel Haqqen irudia eta haren kualitateak goresten saiatu arren, ez zuen bertze jarrerarik erakusten, itxuraz: honek, izan ere, bere seme Abdel Haqqi buruz egiten zituèn laudoriozko hitzalditxoetan, erran bat erantsi ohi zuen, bere jardunaren erremate gisa:
|
|
|
–
|
Baina
aitonaren heriotzak ondasun horien jabe egin ez zuen artean, gizonak ez zion batere jaramonik egin.
|
|
|
Akaso besarkada bat eman nahiko zion,
|
baina
aitonak, eskuaren keinu labur batez, bilobaren pausoak eten zituen.
|
|
|
–
|
Baina
aitona, goiz da! –esan zuen Leilak orduan, gozo antzean, aitona irribarre batekin limurtu nahian.
|
|
|
fruta, ogitarteko txiki bat, esnekiak, gailetak. Eguerdian aitonarekin bazkaltzen dut etxean; niri gehiena makarroiak gustatzen zaizkit,
|
baina
aitonak jartzen didana jan behar izaten dut. Bakarrik jaten dut berarekin; geroago etortzen dira amona eta izeba.
|
|
|
Bakearen mezulariak Erakunde horrek duela 15 urtetik sustatzen du Aiton amonen Eguna.
|
Baina
aitona amonak ez dute familiekin bakarrik laguntzen. Biloben zaintzari esker, haurtzaindegietan aurreztea edo haurren ardura duten zaintzaile profesionalak.
|
|
|
Ez zegoen dudarik bere mundutxoa ez zela mundua: esperientziaz zekien jada Hamzak;
|
baina
aitona Ibrahimek ere, Abdel Haqqen irudia eta haren kualitateak goresten saiatu arren, ez zuen bertze jarrerarik erakusten, itxuraz: honek, izan ere, bere seme Abdel Haqqi buruz egiten zituèn laudoriozko hitzalditxoetan, erran bat erantsi ohi zuen, bere jardunaren erremate gisa:
|
|
2014
|
|
|
Tira, oraindik ez dut Nevadako hori irakurri,
|
baina
aitonaren historia kontatu nahi izan banu, besterik gabe, nobela historikoa egin nukeen, eta niri hori ez zait axola. Gainera, ezinezkoa da aitonaren larruan sartzea.
|
|
|
Entzun. Agian zure ama ez da nirekin bat etorriko
|
baina
aitonak ez du zertan beti jakin behar zer den komenigarriena.
|
|
2015
|
|
|
Nire osaba Kreseni omenaldi koxkor hau eskaintzen diot beraz, bere lau seme alabak euskaldun hazi direlako, ikastolara joan gabe; nire lehengusu lehengusinetan bizirik dirauelako ez arrazaren hariak
|
baina
aitona amonen mintzoak.
|
|
|
Entzuten ari zirenarekin zur eta lur, amaren aurpegia bilatu zuten,
|
baina
aitona izan zen hizketan jarraitu zuena.
|
|
|
Idazle laudioarraren azken lan honek, Mikel izeneko mutikoaren istorioa kontatzen du. Gurasoek aukeratu zuten Mikel barazkijalea izatea, eurak bezala,
|
baina
aitonarekin baserrian hark eskainitako txorizo goxoa dastatu du.
|
|
|
Idazle laudioarraren azken lan honek, Mikel izeneko mutikoaren istorioa kontatzen du. Gurasoek aukeratu zuten Mikel barazkijalea izatea, eurak bezala,
|
baina
aitonarekin baserrian hark eskainitako txorizo goxoa dastatu du.
|
|
|
Orduan beldurra zegoen oraindik. Gernika erre zutenean alkate zen Labauria ihes eginda zegoen,
|
baina
aitona hil zenean Jauregira etorri omen
|
|
|
" Gernika erre zutenean alkate zen Labauria ihes eginda zegoen,
|
baina
aitona hil zenean Jauregira etorri omen zen" zen. Han esan omen zioten Gernikara joateko, eta berak ezetz," nik lehengo Gernika daukat gogoan eta ez dut berria ikusi nahi".
|
|
2016
|
|
|
Ikertzen hasi eta konturatu zen bere koadrilako gehienak jatorri galiziarrekoak zirela. Hirugarren belaunaldikoa izanik, bere jatorrizko familiaren lorratza galdua zuen,
|
baina
aitonaren herrira joan eta familia aurkitu zuen.
|
|
2017
|
|
|
Ni orduan altxatu egin behar izaten naiz, korrika jantzi eta gosaldu gabe ikastolara joan. Hori alde batetik nire errua da,
|
baina
aitonaren etxean nagoenean ez zait hori gertatzen aitonak askoz arinago izartzen nauelako.
|
|
2018
|
|
|
Marseillan eta 2046ko otsailaren 20an, hau da berrogei urte beranduago. Barraren atzeko aldean, horma osoa hartuz zegoen ispilura begiratu nuen 96 urteko agure baten irudi zaharkitua ikusteko beldurraz,
|
baina
aitona bat ikusi beharrean, nire eguneroko aurpegia topatu nuen. Ile zuriak nabarmen ziren buruko zenbait tokitan, baina beti bezala, ezer berririk ez.
|
|
|
Nola zen posible egun osoa han ilunpetan pasatzea?
|
Baina
aitonak hala jarraitzen zuen.
|
|
2019
|
|
|
1944an Victor Abarzuza, gure aitak, udaletxe ondoko Carnicerias kalean liburu denda zabaltzeko baimena eskatu zuen. Bere izenean eskatu zuen,
|
baina
aitona Andres zen negozioa abiarazi zuena. Aitona udaletxeko atezaina zen eta semeen laguntzaz ireki zuen Abarzuza.
|
|
|
Eta guk, barreari eutsi ezinik, aldez aurretik prestatutako erantzuna luzatu genion: ez gaude haurdun
|
baina
aitona amonak izango zarete berriro. Amonak guztiz harriturik jarraitzen zuen, ulertu nahi eta ezinean, harik eta lehenengo aldiz adopzio hitza ahoskatu genuen arte.
|
|
|
Gernikako bonbardaketa, alemaniarrak, Rosa Luxemburgo, Artxandako bataila, erortzear zen Bilbo hura... Nik eskolan Historia zen gustukoen nuen gaia, ederki nekien nor izan zen Viriato, Isabel eta Fernando, Pelaio...
|
baina
aitonak aipatzen zituen haiek. Rosa Luxenburgo, edo Jose Antonio hura, Bilboko Gran Vian heriotza ia ziurraren bila joan ziren gudari eta milizianoak despeditu zituena, ziur ez zirela eskolan ibiltzen genuen Alvarez Entziklopedian azaltzen.
|
|
|
Ia lau urte dira ikusten ez ditudala, eta izugarri nabaritzen dut sendikoen falta?. Etorkizunari begira, ikasi egin nahi du,, gero lanean hasteko. Umeekin begirale ibili izan naiz, eta adineko jendeari laguntzea gustatzen zait; hil zen,
|
baina
aitonari neuk laguntzen nion Marokon. Zerbitzari lana ere oso gogoko dut?.
|
|
2020
|
|
|
Hurbil hurbilekoa zuen azti osagile horietako bat, bere aitona Tenzing haietakoa baizen, eskualdean begirune handia sortzen zuen igarlea baita izan ere.
|
Baina
aitonak halakorik ez zion inoiz aipatu, ez zion inoiz ere horrelakorik iradoki, ezta pepinoa txilian bustita jatera eta tungba edo arroz ardoa edatera etortzen zen arratsalde luze haietako solasaldi amaibakoetan ere.
|
|
|
–Ez. Egia da gurasoen etxetik alde egiteko asmoa nuela
|
baina
aitona amonen etxera joateko. Maleta Aneren etxera eraman nuen, kaletik bueltan hartu eta aitona amonenera abiatzeko.
|
|
|
Hala, bada, Santoñan zeuden, handik alde egiteko itsasontzi baten zain, baina frankista italiarren esku erori ziren. Asko eta asko hil egin zituzten,
|
baina
aitona bizirik utzi zuten. Aitonak kontatzen zuenez, berarekin gerran borrokatu ziren lagun asko fusilatu zituzten, baina berak suerte izugarria izan zuen.
|
|
|
|
Baina
aitona amonak bai, ikus ditzaket oraindik sukalde zahar horretan. Bertako gauzak ukitzen saiatzen naiz.
|
|
|
|
Baina
aitona ez dago.
|
|
2021
|
|
|
ia, kasik, abantzu (Iparraldean), doi, ozta, eskas...:
|
Baina
aitonak ez du ia ezer jaten (Agirre); Gogoan duzun hura kasik ezin erran, gerla piztu gabe (Hiriart Urruti); Soinean ordukotz zituen zapatak abantzu hautsiak zituen (Webster); Xahar xahar bati edo bertzeri kafe bero bat emaiten zitzaion doi doia, urrunetik ahitua zeren zen etorria, eta beharbada herrestaka (Barbier); Eta zerbait pagatzen badu ozta izango da erdia (J. M. Zabala); Egurrak eskas egin dukeenean hilen da sua (Duvoisin).
|
|
|
Amona ez dagoenetik aitonak edaten du whiskia bere omenez igandero igandero;
|
baina
aitonak ezin du pentsatu amonak bere kolkorako pentsatzen zuena. Botila aterata amona presente izan dezagun nahi du aitonak, baina nik pentsatzen dut erritoak amona bera baino are presenteago egiten duela aitona alarguna.
|
|
|
Mirenek ez zien seme alabei nahi zutena egiten uzten, ama maitakorra baina zorrotza izaki. Amona ere zorrotz samarra zen,
|
baina
aitonak eta Manuk gehiago mimatzeko joera zuten. Mirenek Carting era joateko asmoa zutela entzun zuenean ez zien utzi, eta besteek, baita semeak ere onartu zuten.
|
|
|
Eta egia da, aitona bat falta zait. Aitona Loren hemen dago,
|
baina
aitona aitona non dago. Ze Ireik esan du denok daukagula aitona aitona bat eta niri hori falta zaidala.
|
|
|
" Mundu guztia berera doa" entzun zion behin aitonari. Horrek zerbait esan nahi zuen, ziur,
|
baina
aitonak ez zion azaldu. Gurasoekin eztabaidatu ostean parkera eraman zuen egun batean izan zen.
|
|
|
Mexikora alde egin behar izan zuten biek. Haien bien alaba Mexikotik itzuli zen handik urte askotara,
|
baina
aitonak ez zuen inoiz keinurik adierazi erbestera joandako arreba txikienaren alde.
|
|
|
Amona haserretu egiten zen lokatza uzten zutelako.
|
Baina
aitonak argitxoa piztuta uzten zien gauez, argi apur batekin alda zitezen.
|
|
2022
|
|
|
Gogoratzen duzu denda? Oso txikia zinen
|
baina
aitonak izugarri maite zuen bisitan joaten zinetenean.
|
|
2023
|
|
|
“Baserriko lanetan aritzen zela dakit, eta seguru nago aurretik ere, Axpen edo Mallabian, baserriko lanetan aritzen zela. Gero, gure aita ibili zen etxegintzan,
|
baina
aitona ez”, esan zigun.
|
|
|
Kontatu nahi dizuedan istorioa hastear dago, alegia, ahate arrautzaren eta nire arteko harremanarena,
|
baina
aitonaren izaera azaltzea behar beharrezkoa zen nire gurutze bidea uler dezazun. Putakume bat zela aipatu dut, ezta?
|
|
|
Hala ere, pozik dago haren ibilbide osoa liburu bakarrean katalogatu duelako: «Lan handia izan da,
|
baina
aitonaren obrara hurbiltzeko modu bat izan da».
|
|
|
Portutxo aldera zetorren haize kirriarekin batera. Itsas txoriek airean kiribiltzeko zuten erraztasun hark betidanik sortu zion inbidia Kotte Zaharrari,
|
baina
aitonak esan ohi zion moduan, hobe muinak eta ez hegoak. Badia estuan sartu zenean galdu zuen begi bistatik.
|
|
|
...atez ohean utziz egongela barruan, leihondoa hartzen zuen kamilla mahairaino heldu eta bertan gaua igarotzen zuen kaiola babesten zuen oihala erretiratu, kontu handiz tolestu eta alboan zegoen apalategi batean kokatzen zuen une horretantxe kardantxiloa txio eta doinurik ederrenak kantatzen hasten zen etxe barruko giroa astun eta kerratua izanagatik txoriak gauaren osteko argitasunari agurtzen zion
|
baina
aitonak berari soilik eskainitako esker on gisa hartzen zituen doinu haiek ondoren, ur eta pisto ontziak goraino bete eta leihoa zabaltzen zuen egurrean zegoen iltze batean esekiz etxekoek zein kanpokoek edertasun hura miretsi ahal izateko aldean behin barroteen kontra jotzen zuten eguzki izpiek kaiola urrezkoa zela pentsarazten zioten txoriari eta luxu horrek asebeterik poz pozik segitzen zuen k...
|