|
2000
|
|
|
Zeren, atzo nire baitakoa ez zena, gaur bada, baina bihar ez da izanen. Eta hats hartzen dut gaur, konparazione, eta airea hartzen dut,
|
baina
aire hori bertze batek hartu zuen atzo, eta bertze batek hartuko du bihar. Eta ni hemen nago, zu hor zaude eta hura han dago, eta aireak bereizten gaitu, baina baita aireak elkartzen ere, zeren aire beretik hats hartzen dugun.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, markesa andereak espero ez bezala, sinetsia behar baitzuen gutun haiek haragia eta haragiaren beharrak izango zituztela ardatz?, beste adierazpide batzuk aurkitu zituen, beste hizkera bat eta beste mintzamolde bat?, maitasun idealizatu baten funtzioan betiere: munduko pasio guztia zuten,
|
baina
airearekin eta mundu espiritualarekin lotuagoa zegoen, lurrarekin eta lurraren miseriekin baino. Eta damutu ere, damutu zen, memento batean seguruenik, haietako bizpahiru karta irakurrri ahala, halako keinu adierazgarri bat ere egin zuen behintzat, bere buruarekin pozik ez balego bezala?, amoranteen kartak atzemateko neurriak hartu izanaz?
|
|
|
paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia, atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz bati eusten?, eta bertan zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu, aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela,
|
baina
aire hura beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona, eta eguzki atera berriak bezala egin zuen irri, pozaren pozez; egongo ez zen, bada, Nazario Orbe pozik, baldin eta ikuspegi hartatik ikusgai bazuen eraikin eder hura, bere arrakastaren irudia ere bazena, zerbait eta norbait zela adierazten ziòn heinean!
|
|
|
1930eko hamarkadan espainiarrek erabili zuten Tarfaya, Kanariar Uharteetara bidean eskala egiteko, baita Lufthansa naziko hegazkinek ere Hego Amerikara bidean.
|
Baina
aire nabigaziorik gabe ere, aspaldikoa da Tarfayaren garrantzia, bide luzeen geltoki. Smaratik eta Tinbuktutik zetozen karabanak hornitzeko lekua zen.
|
|
|
Izan ere, markesa andereak espero ez bezala –sinetsia behar baitzuen gutun haiek haragia eta haragiaren beharrak izango zituztela ardatz–, beste adierazpide batzuk aurkitu zituen –beste hizkera bat eta beste mintzamolde bat–, maitasun idealizatu baten funtzioan betiere: munduko pasio guztia zuten,
|
baina
airearekin eta mundu espiritualarekin lotuagoa zegoen, lurrarekin eta lurraren miseriekin baino. Eta damutu ere, damutu zen, memento batean seguruenik –haietako bizpahiru karta irakurrri ahala, halako keinu adierazgarri bat ere egin zuen behintzat, bere buruarekin pozik ez balego bezala–, amoranteen kartak atzemateko neurriak hartu izanaz...
|
|
|
paseoa bukatu ahala aurrez aurre zuen, hain zuzen, jauregia –atalburuaren gainean orbetarren armarria, bi otso erakusten zituena, zuhaitz bati eusten–, eta bertan zuen, hiruzpalau metrora baizik ez, banku bat, jauregira jotzen zuena, non, estanpaz gehiago gozatzeko edo, eseri egin baitzen. Eseri ahala, berriz, arnasa betean hartu –aitari beti entzun izan zion pobreen gaztelu guztiak airezkoak zirela,
|
baina
aire hura beste aire bat zen jada, birikak guztiz betetzen zizkiona– eta eguzki atera berriak bezala egin zuen irri, pozaren pozez; egongo ez zen, bada, Nazario Orbe pozik, baldin eta ikuspegi hartatik ikusgai bazuen eraikin eder hura, bere arrakastaren irudia ere bazena, zerbait eta norbait zela adierazten ziòn heinean! Emaztearen maitasuna zuen, gero eta gehiagora zihoàn fabrika baten jabea zen, boterearen sinbolotzat har zitekeèn jauregi hura zuen... zer gehiago behar zuen, bada!
|
|
2009
|
|
|
–Ez! Airea eman nahi didazu,
|
baina
airea kentzen didazu, azkenean!??, eta ñabardura hark, bere lehen erasoa zen, baldintza haietan, bere tentsioa areagotu behar zuen; Adak zuèn itxurari erreparatuz gero, haatik, fusilari kementsu eusteaz gain, bere begirada hura zuen, urduritasunaren gainetiko irmotasuna erakusten zuena, kaskoaren presentzia astun bezain zurrunak areagotua, beharbada?, erasoari ekiteko gogoz zegoela baiezta zitekeen, ez gogoak eragindako gogoaz, jakina, baina bai beharrak eragindakoaz?, barne indarraren eta erabakitasunaren jabe; motiboak ere bazituen, antza?
|
|
|
Meza hasi orduko ezin izan dut begiratu Carmen jendartean dagoen.
|
Baina
airean dagoen zerbaitek esaten dit Carmen bertan dagoela.
|
|
|
" Ez! Airea eman nahi didazu,
|
baina
airea kentzen didazu, azkenean!" –, eta ñabardura hark –bere lehen erasoa zen, baldintza haietan– bere tentsioa areagotu behar zuen; Adak zuèn itxurari erreparatuz gero, haatik –fusilari kementsu eusteaz gain, bere begirada hura zuen, urduritasunaren gainetiko irmotasuna erakusten zuena, kaskoaren presentzia astun bezain zurrunak areagotua, beharbada–, erasoari eki... adiskidetasunezko adierazpen egiatiak, sexutik harat zihoazenak –sexurik sublimatuenak ere sexua duela abiapuntu ahaztu gabe– eta sentiarazten ziotenak, muinean sentiarazi ere, askatasuna eta anaitasuna oinarri zituèn gizartea eraikitzea posible zela, desertuak oasia posible egiten duen bezala... ideal etikoen mintzo eta estetika berrian –" Munduko langile guztiak, elkar zaitezte!" –, ukabil jasoen eta esku lotuen harat honatak bitarteko, bihotzen tinbal ezkutuak ere zuzentasunaren eta solidaritatearen martxa harmonikoarekin bat eginda; Ada, izan ere, beste norbait sentitzen zen... nekez uler baitaitezke, bestela, Domingori egun batzuk lehenago zuzendu zizkiòn hitzak –egun lasaietakoa izan zen hura, Adari gogoetarako tartea eskaini ziona–, bere gogo aldartearen erakusgarri:
|
|
2010
|
|
|
–Baina ikusten dut ez dituzula txokolatezko musuak gogoko dagoeneko??; oihu egin nahi izan nion, baietz eta baietz, azken bolada hartan, ordu bakoitzean, minutu bakoitzean eta segundo bakoitzean? bere txokolatezko muxua besterik ez nuela irrikatzen,
|
baina
airea falta izan zitzaidan oihu hura nire baitan biribiltzeko, eta, eskuaz keinu bat egiten nuela Helena bazter zedin, aurrera egin nuen; eta eman nuen pauso bat, eman nituen bi eta hiru eta lau, eta, gehien behar nuèn mementoan aire burbuila bat birikaratzen nabaritu nuelako edo, nola itxiko nizkion, bada, ateak aukera hari, behin itxiz gero betiko itxi bainiezazkiokeen!?, jiratu eta honela esa... –Helena!?; eta Helena ere jiratu, ni nengoèn norabidean bi edo hiru pauso eman, eta halaxe segitu nuen:
|
|
|
Gorputza zailduz gogoa ere kontrolpean errazago izaten delakoan, giltzapeko ohitura bat berreskuratu du egun horietan, kirola gogor egitekoa; denbora ere errazago betetzen du hartara, eta sasoi onean egoten lagunduko diola pentsatzen du, itzalpeko aldian galdutako kiloak berriz ez hartzen. Ziegan egon zen bitartean flexioak egiten zituen batez ere, gehiago ezin zuen arte, eta pisuak altxatu ere bai, ostatukide batek utzitako pesekin; orain, etxean, flexioak egin ditzake, noski, pisuak altxatu ere bai, pesen ordez edozer erabiliz,
|
baina
aire librean ibiltzeko gogoa piztu zaio, korrika egitekoa, espetxean izerditan zegoenean askotan pentsatzen baitzuen zenbat gustatuko zitzaion etxe inguruko mendi bideetan lasterka aritzea; orain aukera edukita ezin utziko du alde batera, eta praka motxak jantzita hor dabil saltaka, antxintxika, arineketan... Garai batean korrikalariei burlaz begiratu ohi ziela oroitzen du:
|
|
|
" Yo no sé/ qué te diera por un beso,/ ¡ un beso de chocolate!"; eta, burua ezker eskuin mugitzen zuela, jarraitu zuen: " Baina ikusten dut ez dituzula txokolatezko musuak gogoko dagoeneko..."; oihu egin nahi izan nion, baietz eta baietz, azken bolada hartan —ordu bakoitzean, minutu bakoitzean eta segundo bakoitzean— bere txokolatezko muxua besterik ez nuela irrikatzen,
|
baina
airea falta izan zitzaidan oihu hura nire baitan biribiltzeko, eta, eskuaz keinu bat egiten nuela Helena bazter zedin, aurrera egin nuen; eta eman nuen pauso bat, eman nituen bi eta hiru eta lau, eta, gehien behar nuèn mementoan aire burbuila bat birikaratzen nabaritu nuelako edo —nola itxiko nizkion, bada, ateak aukera hari, behin itxiz gero betiko itxi bainiezazkiokeen! —, jiratu eta... " Helena!"; eta Helena ere jiratu, ni nengoèn norabidean bi edo hiru pauso eman, eta halaxe segitu nuen:
|
|
2011
|
|
|
Beleak, gainera, ekintzaile hutsak dituk, aberatsei zilarrak eta urreak ebasten dizkietenak??; horrela ikasi nituen harengandik bertze erran batzuk, gogoan iltzatuta geratu zaizkidanak: . Originala eta diferente izatea duk, ez Elizak ez estatuak eta ez jende arruntak mundu honetan onartzen ez dutena?,. Guardia zibilak jostailutzat ditik kometak,
|
baina
airea ere badituk, ametsa ere badituk, dantza ere badituk; iraultza, berriz, aireak eta ametsak eta dantzak bat egiten duten tokian bakarrik duk posible?, eta abar.
|
|
2014
|
|
|
Haren argi itsugarriaren pean, tontor batean pinu batzuk makurtzen ari zirela ohartu zen Mikel Strogoff. Haizea atera zuen,
|
baina
airearen goiko geruzetan baino ez oraindik. Zuhaitz zahar edo sustrai txikiko batzuek ezin izan zioten eutsi ekaitzaren lehenbiziko oldarrari, haien erorikoaren soinu sorrek adierazi bezala.
|
|
2015
|
|
|
Gehiago hurbiltzen hasi zen, eta zenbait kolperekin Beltránen sabelaren bila saiatu zen, guardia jaistera behartzeko. Lehen gantxoak ukondoan sentitu zituen Beltránek, eta krotxet batekin erantzun nahi izan zuen,
|
baina
airea besterik ez zuen bildu. Kebirrek berearekin segitu zuen, eta ezkerkada bortitz batekin Beltránen gibelera iritsi zen, eta oinaze keinu batekin guardia jaistera behartu zuen lehen aldiz.
|
|
2016
|
|
|
Itxurak egiten saiatu dira ni sartu naizenean,
|
baina
airea astunegia dago besterik gabe bat batean aurpegiak alaitzeko.
|
|
2017
|
|
|
Aita Morlansek ez zien jaramonik egin abadearen ahalegin haiei. Niri ez
|
baina
airean zegoen zer bati hitz egiten ziola ematen zuen, heriotzaren itzala sumatuz bezala, Jainkoarekin edo bere kontzientziako mamu zaharrekin bakezkoak egiteko presaz.
|
|
|
Sasibil berrian, berriz, piano musika eme bat zeukaten giroa gozatzeko; argi leun, zeharkakoak mahai bakoitzari intimitate eta diskrezioa emateko; arkitekturak nahiz hornidura osoak baserri tankerari eusten zioten,
|
baina
airean sumatzen zen zerbaitek esaten zizun milioi dexente kobratu zuen dekoratzaile baten lana zela hura dena.
|
|
|
Ezetz esan dut buruarekin eta erretzera irten naiz kalera. Baliteke zerbait behar izatea,
|
baina
aire fresko honekin konformatuko naiz momentuz.
|
|
2018
|
|
|
Alegia, norantz eroriko ginen, teilatua zulatzen bazen? Nezuren presentziak ekarri zuen bizipoz delirantearekin batera, taldean urduritasun tentso bat hedatu zen, bistaratzen ez zena,
|
baina
aireak igartzen zuena.
|
|
2021
|
|
|
Sekula lehenago modu horretan aditu gabeko kresal usaina sudur zuloei hozka. Haizerik ez batere,
|
baina
airea sentitzea larruazalean, etxekotu gabeko airea. Eta jendea ikustea, entzutea, sentitzea, mundua, mundu bat, faltan hainbeste sumatzen nuen mundu arrano hau.
|
|
|
Autoan sartzen naizenean ere, bertan izan diren sentimendua pizten zait. Ez dute ezer ukitu, dena dago bere tokian,
|
baina
airean zerbait sumatzen dut. Hemen egon dira, diot nire artean, eta ez dakit nire obsesioa den, dagoeneko erotzen hasia ote naizen, edo haiek baino azkarragoa ote naizen.
|
|
2022
|
|
|
Mailu batek kolpatu banindu bezala izan zen. Ahoa zabaldu nuen uretatik ateratako arrain batek bezala,
|
baina
aire tantarik ere ez zen nire biriketara sartu. Une batez pentsatu nuen bertan hilko nintzela, aire zabalean itota.
|
|
|
Irribarre batez hartu zuen, bere ezinegona ahal zuen bezala disimulatuz, eta, berehala, zigarro bat erretzera ateratzeko aitzakiarekin, tabernako kanpoaldera erakarri zuen. Hotz pixka bat egiten zuen,
|
baina
aire hotzak on egiten ziola iruditu zitzaion Elenari, baretzen zuela, hori ere zigarro piztu berriaren efektua izan zitekeen arren. Bakarrik zeuden kanpoan.
|
|
2023
|
|
|
Harpean galtzeko arriskua hartzeko prest zen. Dena ilun iluna zen,
|
baina
aire freskoagoa behar zuen, leku zabalagoa. Emazte zaharra desagertu zen aldera aitzinatzen hasi zen, emeki emeki, pareta eskuaz segituz.
|
|
|
Sentitzen zuen hori zela segitzeko norabidea. Ilunpe osoa zen,
|
baina
airea freskoagoa zen. Agian argi bat ikusiko zuen, azkenean?
|
|
|
Zenbatero garbitzen dituzu? Ekar itzazu, benetan frogatuko duzu esku artean zer nolako zikinkeriatan bizi zareten..."), gure robotak uraren bitartez desagerrarazten du hautsa,
|
baina
airea ere garbitzen du, eta ionizatzen.
|