|
2000
|
|
|
Ohi legez, abertzale eta ez abertzaleen arteko lehia da Hego Euskal Herrian,
|
baina
abertzale eta estatalistek ere badituzte lehia bereziak beren baitan. Abertzaleen artean hor da tira-bira:
|
|
|
Hautagai zerrenda honek udal politikari buruzko engaiamendu komun bat izango luke xedetzat. Nik auzapezari erantzun diot,
|
baina
abertzaleak mesfidati agertu dira.
|
|
|
Ezin, bada, euskal nazioarentzat hain garrantzitsua den gaia ukitu Iparraldeko ahotsen bat entzun gabe.
|
Baina
Abertzaleen Batasuna autodeterminazioaren ingurukobarne eztabaidaren erdi erdian aurkitu genuen! Xabier Larralde, gure mintzakidea, ABko bozeramailea da, baina garbi gera bedi ez diola EZBAIKAren deiari erantzunAB edo erakunde horretako inor ordezkatzeko asmoarekin, eta guri azaldutako guztia bere iritzi pertsonala baino ez dela.
|
|
|
" Aberria ala hil!" esaten da, baina hil eta gero ere hezur hozten ez den maitasuna da abertzaleak aberriari diona, Lauaxetaren eta bion kasuek erakusten dutenez. Fernando Pessoak ez zion horretaz ezer aipatu Ricardo Reisi, edota ez zuen behintzat halakorik jaso José Saramagok O ano da morte de Ricardo Reis nobelan,
|
baina
abertzale bat hiltzen denean hildako abertzale bat bilakatzen da, abertzaletasun horren izenean –" nire aitaren etxea" defenditzeko Arestik zioen bezala, edo" gure amaren etxea" bestela, guk hogeitaka urte geroago modu politikoki zuzenagoan genioen moduan– zer egin lezakeen jakin ez arren. Tira, azken batean, egia esanda, nik neuk behintzat bizi nintzelarik ere ez nuen sekula oso ondo asmatu zer egin nezakeen ezeren alde.
|
|
2001
|
|
|
|
Baina
abertzaleen gutxieneko akordio bat gabe estrategia horrek jai du.
|
|
2002
|
|
|
Ez esan niri Zutik eta Batzarre independentistak direla, irriz lehertzen naizelako. Ezkerrekoak izan daitezke, hobe esanda ezkerreko kutsuak dituzte,
|
baina
abertzaleak ez. Abertzale izatea zure nazioa zein den garbi izatea da, baita independentzia helburu izatea ere, ezkerrekoa nahiz eskuinekoa izanda.
|
|
|
Konfederazio hotsak entzuten baitira hango abertzaleen artean. Hegoaldean, bi erkidego autonomo antolatu dira
|
baina
abertzaleek Hego Euskadi mailako egituretan segitzen dute lanean. Ez al da abertzaleek ere batean eta bestean era autonomoan lan egiteko ordua?
|
|
|
Abertzaleek, gutxienez, eta paperetan bederen, beti ageri dira euskararen alde, non eta ez duten batzuetan itxura hori ere galtzen, hori ere gertatzen baita zenbait kasu harrigarritan. Berma, itzala eta abaroa ematen dien alderdi abertzalearentzat harrigarriak izan behar luketen kasuez ari naiz.
|
Baina
abertzaleak prest daude laguntzeko. Abertzale ez direnek, ostera, arazo ikusten dute beti euskara, eta nekez aurkituko duzu inoiz ere haiengandik atera dela euskararen aldeko ekitaldi garbi eta zinezkorik, politikaren katramilak bulkatua ez bada.
|
|
2003
|
|
|
Irmotasun euskaltzaleak egoera paradoxikoa ekarri zuen: abertzaleak ziren bai Zeruko Argiakoak bai Anaitasunakoak,
|
baina
abertzaleen prentsa ofiziala diglosikoa zen: Egin diglosikoa, Deia diglosikoa, Euzkadi diglosikoa, Punto y Hora diglosikoa, Enbata diglosikoa.
|
|
2004
|
|
|
Baina han bai, Lizarran izan nuen aukera harremana izateko talde abertzale batekin. Adiskidetasun hutsezko harremana izan zen, politikarik ez zen ageri,
|
baina
abertzaleak ziren garbi, euskaraz mintzo ziren...
|
|
|
Amets bat gehienen ustez.
|
Baina
abertzaleek hau erantzuten zuten: " Hizkuntza gabe gure herria abstrakzio bat da, eta ebakia dago gure nazio tradizio mota guzietatik.
|
|
|
|
Baina
abertzale bezala, bestalde, Euskal Herriko selekzioan jokatzea nuen amets, hori ezin uka: ez bakarrik horrela pentsatzen nuelako, sentitzen nuelako ere bai, ume umetakoa bainuen amets hura, amonak bihotzean errotu zidana, gelan zuèn euskal selekzioaren argazkiaren inguruan mila istorio eta beste hainbat balentria kontatu izan zizkidanean, Gregorio Blasco bezalako atezainik inon ez, eta Luis Regueiro bezalako jokalaririk ere ez...
|
|
2005
|
|
|
50). Bestalde, Cogul eko iberierazko testuari buruz zera dio, berau idatzi zuenak inork uler ez zezan egin zuela, ordurako iberiera nahikoa galduta zegoelako latinaren presioaren ondorioz,
|
baina
abertzaleen artean mantentzen zela50 Gainera zergatik seta hori Iberia, iberos eta España hitzen etimologia eta bilakaera nolakoa izan den behin eta berriro errepikatzeko?
|
|
2006
|
|
|
Horiek denak alderdiaren exekutiboan daude. Bi Lizarra eta Tafallako Udaletxeko alkate andreak dira,
|
baina
abertzaleekin duten akordioa dela medio. Gehiegikeria izan da.
|
|
|
Artista bezala, pentsatu nahi genuen askatasun osoa genuela hitz egiteko, espresatzeko.
|
Baina
abertzale militante bezala, hori ez zen erabat zilegi; kontuan hartu behar ziren sentsibilitate desberdinak, eta ikonoklastiak, gordinkeriak eta horrelakoak mugatu egin behar ziren... Hori aspaldiko dialektika zen.
|
|
2007
|
|
|
Madrilen menpe gaude. Madrilgo jarrera antidemokratikoa izugarria da,
|
baina
abertzaleok daukagun desafio nagusiena elkarrekin lan egitea da. Pluraltasun politiko eta sozial zabala dago herri honetan, kultura eta historia politiko ezberdinak daude.
|
|
2008
|
|
|
Apezpikuak, ia denak, kanpotik bidaltzen dizkigute, hemengo kultura ezagutzen ez dutenak, hemengo hizkuntza ez dakitenak, herriaren eskakizunak ulertzeko gai ez direnak. Abertzaleak dira,
|
baina
abertzale espainolak. Fernando Sebastian, Ricardo Blazquez, Miguel Asurmendi apezpikuak horrelakoak dira.
|
|
|
Iparraldeko barnealde eta kostaldearentzat mezu bera erabiltzea. Damu dut,
|
baina
abertzaleok diskurtso erromantikoarekin segitzen dugu. Nik udal kanpainan ez ditut Laborantza Ganbara, Departamendua edo Autonomiaren beharra aipatu.
|
|
|
|
Baina
abertzaleaz gainera, bestelako usteak ere baditut bizitzan. Oinarrizkoenetako bat Txillardegik, hizkuntzaz ari zela, aspaldi formulatu zuen hobeto ezin:
|
|
|
|
Baina
abertzaleak gutxiengoa dira. Gaur gaurkoz Euskal Herrian ez dago gehiengorik abertzaleen nahiak betetzeko, ezta Euskal Herriaren aldeko berezko egitura izateko ere.
|
|
|
iraultza. Pérez Busteroren iritzi garbi hori, abertzale gehienen jokabide ezkutua izan liteke; berak pentsatzen duena esaten du,
|
baina
abertzale gehien gehienek horixe bera pentsatu arren, gutxik esaten dute hor bezain garden. Egon ordea praxi berbera dago ia guztien artean:
|
|
|
Ez harritu! Egigurenek, ezagun denez, ez du lotsarik aitortu duena aitortzeko,
|
baina
abertzale anitzek bai; horretan datza, nik uste, aldea. Sozialista espainolak ez du obligaziorik sentitzen, mundu horretan?
|
|
2009
|
|
|
Kalean zen ordurako Herria ere, euskaraz
|
baina
abertzale agertu barik. Aintzinak, aldiz, hautu garbia egin zuen bere garaian:
|
|
|
Gehienek ezker abertzalea ez dela boz horietan egongo jakintzat emanda.
|
Baina
abertzale eta ezkertiarrek beraiek ere hauteskundeetan parte hartzeko eskubidea dutela uste dute. Demokrazia batean, aukera politiko guztiek dutela hauteskundeetan lehiatzeko eskubidea.
|
|
|
|
Baina
abertzaleek horrelako koalizio batean sartu behar dute, Euskal Herria sostenga dezaten. Bestela ez lukete eginen?
|
|
|
Abertzaletasuna ez da ideologia bat atxikimendu bat baizik herri baten partaide garen heinean.
|
Baina
abertzaleen artean badaude eskuinekoak eta ezkerrekoak eta politika egin behar da ideologia kontuan edukiz. Horregatik guk behin baino gehiagotan erakutsi dugu gaitasuna elkartzeko Espainiako ezkerreko alderdi batzuekin.
|
|
|
Batera plataforma bat da, non abertzale batzuek parte hartzen baitute.
|
Baina
abertzaleen arteko eztabaidan, betidanik izan da instituzio batzorde bat, abertzale guztiek aldarrikapen baten inguruan bat egin dezaten. Bateraren helburua ez da hori, baizik eta nola egin herritarren gehiengoak egitura ofizial baten aldarrikapen bat bere gain har dezan.
|
|
|
Euskararen Legetik hasi eta Euskal Funtzio Publikoaren edo Euskal Eskola Publikoaren legeekin jarraituz, euskara babestu eta sustatzeko lege arau nagusien kontsentsuetan alderdi abertzaleekin batera parte hartzaile aktiboak izan badira ere, euskal sozialisten hainbat unetako jarrera politiko orokorraren argitan, salbuespenak salbuespen, esango genuke badutela arrazoirik abertzaleek sozialistei kritikoki eskaera hori egiterakoan.
|
Baina
abertzaleek eurak ere ispiluari begiratu liokete, euskal abertzaletasun politikoa urrun xamar baitago Kataluniako abertzaleen hizkuntza jokabideetatik, eta makalagoa baita, oro har, euskararen erabilerarekin erakusten duten konpromiso praktikoa, katalan abertzaleek katalanaren erabilerarekin bistaratzen dutena baino. Badugu ustea horrek, egoera soziolinguistiko ezberdinekin ez ezik, zerikusi zuzena duela euskara soilik norberaren sinbolo politiko bereizle gisa hartzearekin; erabilerari hil edo biziko garrantzia eman beharrean, ia nahikotzat jotzen baitute batzuek euskara ezagutzea eta, abertzale izateagatik, euskara maitatzea.
|
|
|
Gogoan argi daukat hori...
|
baina
abertzale kontzientziari zor diodala ere jakin badakit. Hortaz, euskarari nola edo hala atxikia izanagatik, abertzaletasunaren kontzientzia politikoa —eta honen barruan alde handiak daude ere— ez duen hautetsi bati ezin zaio eskatu gure hizkuntzaren" gizarte normalizazioa" deitzen zaion hori beste eginbehar ororen gainetik ezar dezan.
|
|
2010
|
|
|
Abertzaletasunak, beraz, eragin handia izan zuen ikastolaren sorkuntzan.
|
Baina
abertzaleek bakarrik ez zituzten bultzatu ikastolak. Adibidez, euskaltzale hutsak zirenek ere sustatu zituzten.
|
|
|
Euskal Herrian ESBA (Euskadiko Sozialisten Batasuna) izena hartu zuen, baina bere militanteak felipeak ezizenarekin bataiatu zituzten. Felipeek nolabaiteko eragina izan zuten hainbat ikastolatan,
|
baina
abertzaleek gaizki ikusten zituzten.
|
|
|
Berriz errepikatuko dut, azpimarratzeko: Euskal Herri osoa, ikuspuntu abertzalea,
|
baina
abertzaleen mitoetatik libre. Hots, historia zinez kritikoa, historialaritza akademikoaren tradiziorik ohoragarrienari atxikia, baina herriaren zerbitzura pentsatua.
|
|
|
Egoki ikusi nuen negoziazio horren berri ematea inbestidura saioan, gizarteak argi ikus zezan zein zeharkakotasunetan sinesten duen PSOEk. Sozialistei botoa eman ziotenek jakin egin behar zuten zer gertatu zen, askok ez zutelako ulertzen nola egiten zuten frontea popularrekin;
|
baina
abertzaleek ere jakin egin behar zuten, askotan entzun dituztelako desberdinen arteko akordioaz sozialistek eginiko lilura deiak eta adierazpen arranditsuak, hots goxoak. Benetako ordua iritsi zenean, argi geratu zen hori guztia gezurra zela, hitz hutsak zirela.
|
|
2011
|
|
|
Bietan euskara oso minoritarioa da.
|
Baina
abertzale jendea da, eta haurrak ikastolara bidali dituzte, eta momentu honetan kalean euskara entzuten da. Hori ikastolei esker gertatu da.
|
|
|
Sozialista ere bai apurño bat, giza zerei dagokienean behintzat.
|
Baina
abertzalea ere bai, jakina. Aita eta aitona bezalaxe.
|
|
|
Artista bezala, pentsatu nahi genuen askatasun osoa behar genuela hitz egiteko, espresatzeko.
|
Baina
abertzale militante bezala, hori ez zen erabat zilegi; kontuan hartu behar ziren sentsibilitate desberdinak, eta ikonoklastiak, gordinkeriak eta horrelakoak mugatu egin behar ziren... Hori aspaldiko dialektika zen.
|
|
2012
|
|
|
Arazoa ideologikoa da. Zuzena ere ez da erraitea den dena ekonomia dela,
|
baina
abertzaleen estrategia BABn gehiengoa lortzea bada, ez dago zer eginik. BABen alde eginez, adibidez, Baigorri ibarra uzten dugu hiltzen.
|
|
2013
|
|
|
NaBai izan zen indar abertzale batek Nafarroako Legebiltzarrean lortu duen emaitza onena, 2007an 12 parlamentario.
|
Baina
abertzaleek 2011n lortu zituzten emaitza onenak: NaBaik 8 eserleku eta Bilduk 7.
|
|
2014
|
|
|
|
Baina
abertzale tradizional eta kulturaz aski espainolduen au rrean Aresti sarritan probokatzaile agertzen bazen ere, gogora dezagun horixe bera egiten zuela espainolisten artean aurkitzen zenean ere. Gauza jakina baita, adibidez, haren lagun sozialista eta komunistei maiz beren antieuskalduntasuna aurpegiratzen ziela, eta euskal gauzetarako axolagabekeria ere bai, eta haie tako batzuk nola erakarri zituen euskal arlorantz, besteak beste5.
|
|
|
50eko abertzaletasun iraultzailearen formulazio teorikoak eta praktikoak kontzientzia linguistikoaren eta kontzientzia politikoaren artean egiten zuen etengabeko lotura ahulduz joan ahala, honako beste diskurtso hau ere azaleratuz joan da: sentimendu euskaltzalea izan bai,
|
baina
abertzaleen helburuekin bete betean bat egiten ez duen joerarena.
|
|
|
Abertzalea zen, aita baino epelagoa,
|
baina
abertzalea eta argazki batzuetan bera eta Gregori ikurrin bati eusten azaltzen dira gerra aurrean. Egun batzuk egin zituen kartzelan gerra garaian, hain zuzen gudarien aldeko meza batean harrapatu zutenean, frantziskotarren elizan.
|
|
2015
|
|
|
Horri erantsi behar zaio politikak sortzen digun deserosotasuna. Amak kontu hau ez du garbi azaltzen, baina badirudi bai bera bai aita abertzaleak zirela; gehiegi sartu gabe,
|
baina
abertzaleak. Gertatu zena gertatu eta gero, ordea, zer pentsatu behar du batek?
|
|
|
NaBaik botoen %15, 4 eta zortzi eserleku, eta Bilduk botoen %13, 3 eta zazpi parlamentari.
|
Baina
abertzaleen boto eta eserleku poltsa, oro har, lau urte lehenago baino hobea zen, orduan NaBaik (EA barne) botoen %23, 6 eta hamabi eserleku lortu baitzituen. ETArik gabeko mapa politiko berrian, boto abertzalea %28, 7raino iritsi zen.
|
|
|
Euskal Herrira etorrita, euskal nazionalismoa ez da, besteak beste, sorterria maitatzea, euskararen alde jotzea, edo Euskal Herriaren onura bilatzea eta helburu horien alde lan egitea. Hori dena euskal nazionalistek bultzatzen dute,
|
baina
abertzale ez diren euskal herritarrek ere bai. Noski, horrekin ez dut esan gura euskal nazionalista ez diren guztiek horrela jokatzen dutenik, are gutxiago euskal nazionalismoa bizkor ari denean Espainia eta Frantziatik bereiztu guran.
|
|
|
Ibarratarrek babestutakoa (kontserbadoreak), jelkideak eta demokratak (errepublikazaleak, sozialistak...). Emaitza estuak atera ziren bozetatik,
|
baina
abertzaleak nagusitu ziren: hiru zinegotzi jeltzale (Migel Agirre, Jose Olabe eta Eugenio Olabarrieta) eta bi kontserbadore (Tomas Eguzkitza eta Sebastian Uribarri).
|
|
|
Hitzaldiak eta beste antolatzen dira kultur etxean eta euskaraz direnean aretoa bete egiten da. Euskaldun izan ez
|
baina
abertzale edo euskaltzale direnak ere joaten dira. Giroa guztiz aldatu da.
|
|
|
Bidaxune eta Amikuze aldean, ja erran bezala, Jean Jacques Lasserre hautetsia izan da Anne Marie Bruthé bozketako bere lagunarekin
|
bainan
abertzaleek ukan dute bozalde ederra. Gauza bera mendialdeko kantonamenduan, Pepela Mirande eta Annick Trounday Idiart irabazle bozen %57 rekin, abertzaleek emaitza ederra ba halere beretzat, bereziki Baigorriko aldean...
|
|
2016
|
|
|
2015eko udal eta foru hauteskundeen atarian, azterketa bat egin zuten Umap tresnaren bidez, ordezkari politikoak zein hizkuntzatan aritzen diren Twitterren? 156 politikariren jarduna behatu zuten?. Euskal abertzale ez direnen artean, PSE EEk zuen erabilera handiena, %1ekoa,
|
baina
abertzaleen artean ere nabarmen gehiago erabiltzen dute erdara. EAJko ordezkariek mezuen %34 bidaltzen dituzte euskaraz, eta EH Bildukoek, %38 Gutxiengoa.
|
|
|
|
Baina
abertzale sentimendua non deskubritzen duzu zuk. Enbatara iristean?
|
|
|
Tunel bat egiteko lana hartuta, ETAk tona bat dinamita leherraraziko zuen bertan, geroago benetako tuneletan egin izan zuen moduan.
|
Baina
abertzaleok, salatariak ikaratzearren, haize eman genion ipuinari gure paperetan. Seguru asko, salatzaile usaina zeukatenen aurkako kanpainaren bat abiatzekotan egongo ziren gudari berriak zirela uste zuten txoriburu haiek.
|
|
2017
|
|
|
1995ean Mikel Astelarrak deitu eustan EAJ PNV alderdiaren zerrendan joateko. Ni ez naz sekula politikoa izan,
|
baina
abertzalea bai. Guztiz ziur ezin esan neiken arren, 1977an edo afiliatuko nintzan Gernikako EAJn.
|
|
|
Niri oso pertsonaia arraroa iruditzen zitzaidan. Gu baino nagusiagoa zen, erdalduna, euskaraz ez zekiena,
|
baina
abertzalea. «Ze arraio egiten dik hemen?». Hogeita lau preso ageri zarete Carabanchelen garai hartan.Hilak gehienak.
|
|
2020
|
|
|
Garai hartan, bereziki inguruan, denak ez,
|
baina
abertzaleak elkarrengandik hurbilago zeuden denak Francoren aurka, nahiz diferente!, bereziki Iparraldean errefuxiaturik zeudenak. Donibane Lohizuneko Urdazuri auzoan bizi zen Martin Ugalde Eusko Jaurlaritzako kontseilari eta EAJkoa garai hartan, polizia espainiarrak beharturik han bizi zena, ETAko Peixoto eta Argala ere bai.
|
|
2021
|
|
|
Aranak integristen tesi politikoak arbuiatzen ditu.
|
Baina
abertzaleen eta integristen arteko elkarren sinpatia nabarmena da. Aranaren txit gogozko zen integristak fede katolikoaren aldezkari hain suhar ikustea, gotzainen eta apezen hain esaneko (Azurmendi 1979, 37 or.).
|
|
|
Tradizioa eta aberria. Familia galiziarra dauka,
|
baina
abertzale sutsua da. GAL gertutik ezagutu duen edonor da espainiar kolonialismoaren kontrakoa.
|
|
|
" Ni ez naiz inoiz ere ETAkoa izan.
|
Baina
abertzalea edo euskaltzalea zinelako etortzen ziren zure bila".
|
|
|
168 Txillardegik, adibidez, 1996ko eztabaidan Elkarriren bidearen kontra zela erran zion,
|
baina
abertzale zintzo bezala jotzen zituela gaineratu," ez beste bakezale batzuen moduan".
|
|
|
Egia erran, ideki aitzin, bertako euskaldunak elkar zitezen lekuaren bat falta zitzaien Miarritzen. Hiri horretan, kostan bezala, euren kopurua ahula zen,
|
baina
abertzaleak herriko etxean sartu zirenetik gauzak ari ziren pittaka pittaka aldatzen. Are gehiago kontseiluan sartzeko hitzarmen bat izenpetua izan zen Borotrarekin.
|
|
2022
|
|
|
Allande Socarrosen bizitza biziki aberatsa izan zen, nahiz euskaltzale gisa, nahiz abertzale gisa. Hemen euskaltzalearen ekarpenak azalduko di tugu nagusiki,
|
baina
abertzalearen ikusmoldeak eta egintzak ez ahanzteko Allan deri egin zizkioten elkarrizketa batzuk berrargitaratzen ditugu, bai eta ezagutu zuten lankide eta adiskide zenbaiten lekukotasunak ematen ditugu. Ho riei esker, egin duenaz gain, Allanderen nortasun konplexu, nekaezin eta hunkigarria deskubrituko dugu.
|
|
|
Legazpikoa zen. Ez zen batere borrokalaria berez,
|
baina
abertzalea bai. 1936ko uztailean estatu kolpea gertatu zenean, Getaria abertzaleen esku zegoen, eta haien esanetara aritu zen aita guardia lanetan, kolpistek herria hartu zuten arte.
|
|
2023
|
|
|
Mugimenduen artean, bide orri partekatu baten osatzeko xedea da. Helburua ez da estrategia bakar baten adostea,
|
baina
abertzale mugimendu zabalaren artean lan ardatzak finkatzea.
|
|
|
Euskaltzaleak bai,
|
baina
abertzaleak ez nuke erranen. Aitak kontatzen zuen 14ko gerla handian kapitainak erran ziola:
|