|
2003
|
|
|
euskarak zein toki bete behar ote zuen euskal nazioaren definizioan. Batez ere,. mendetik aurrera, euskal kulturaren munduan ezaguna izan da euskararen aldeko pentsalarien presentzia,
|
baina
Sabino Aranak euskal aberriaren definizioa egin zuenean eta, nabarmen, bere praktika politikoan, euskara bigarren mailan geratu zen. Gutxi batzuek azpimarratu zuten euskararen garrantzia 1936ko gerraren aurretik:
|
|
2004
|
|
|
«hitz abstrakturik eta orokorrik» ez zeukala. Ez ziren osoki okerrean hori idaztean hiztegi hori gaurkotasunerako laburregi zelako,
|
baina
Sabinok Larramendik bezala hitzak asmatuz nahi izan zuen euskarak hitzen sortzeko gaitasuna zuela erakutsi eta euzkera aberastu.
|
|
|
Hizkuntzaren aldetik hasieran eragina izan zuen, Bizkaian, batik bat prentsan eta lehen eskola liburuetan,
|
baina
Sabinoren euzkerak beste idazle asko zertxobait kutsatu zituen: Lauaxeta eta Lizardi, lparraldean oso gutxi, Mirande izan ezik.
|
|
|
|
Baina
Sabino Aranak badu Kanpionen bihotza barruago zulatuko duen beste esaldi bat ere leku berean, arraza garbikoa ez dela iradokitzen dioneko hura, alegia: «Y de nuestra raza... de determinar sus límites físicos y de seña lar el camino de su felicidad política, no es el señor Campión el más llama do a hablar y a ser oído.
|
|
|
« ¡ Dichoso el pueblo que conoce su historia!... En los naturales de las regiones que, como las del norte de Laburdi (oraintsu ETBk zerbait esan digu horretaz,
|
baina
Sabinok, jadanik, bazekien) y Suberoa, Este de Nabarra, Oeste de Bizkaya y Sur de Alaba y Nabarra, han perdido su idioma, el carácter euskariano ha desaparecido en la mayoría, y desfallece y casi muere en los que han conservado pura la sangre de su raza»... «El euskara es, pues, elemento esencial de la nación euskalduna; sin él, las instituciones de ésta son imposibles.
|
|
2005
|
|
|
|
Baina
Sabino Aranarekin euskaldunak jada ez dira euskoiberismoaren aldeko agertzen, euskoiberismoak euskaldunak penintsulako espainolenak bezala agertzen baitzituen.
|
|
2007
|
|
|
Zehazki, Arrotegi anaiak ziren nagusi eskolak eta zaharren egoitzak eraiki zituzten, besteak beste.
|
Baina
Sabino Aranak eragin handia zuen herrian; euskara zela-eta, adibidez, bertako eskolako maisuarekin polemika bizia piztu zen behin. Eta hara nondik, 30 urteren buruan, Aranaren jarraitzaileak monarkikoen gainetik jarri ziren udalean.
|
|
|
Lehenbizikoa, oso ezaguna, Euskal Herriko himno nazionaletik hartua dago. Beste biak ez dira hain entzute handikoak,
|
baina
Sabino Aranak himno bererako egin zituen moldaketetatik datoz. Nazionalismo politikoaren sortzaileak ez zuen batere gogoko Gernikako Arbolari darion internazionalismoa eta aldatzeko saioak egin zituen.
|
|
|
Euskaldunok badugu nortaz harrotu.
|
Baina
Sabinok eta beste askok maite duten zuhaitza ez dago Gernikan (edo, puristak izanez gero, Lumon), Luiaondon baizik, Bizkaiko mugan zirauen haritz malatuaren ondoan. Hainbat abertzale ez daude munduari begira, beren buruei begira baizik.
|
|
2008
|
|
|
Hola bada, Lekeitioko kontua tarteko zela, eta ziurrenik Aranaren forma zuzenak eta Azkueren forma leunagoak zio izanik, bien arteko harremana eten egin zen. Eta Azkue Sotaren alderdira igaro zen, nazionalista hau ere,
|
baina
Sabinorena baino moderatuagoa, independentzia barik autonomia zabal bat eskatzen zuena. Euskalerria Elkartekoen forma posibilistak Azkueren izaera eta politika ulertzeko moduari hobeto egokitu bide ziren.
|
|
|
Horrelakoak gara. Ni beti izan naiz tradizioaren aldekoa,
|
baina
Sabino Aranak asmatutako Euskadi hitzak, dagoeneko, badu bere tradizioa. Nire ustez iparra da galdu behar ez duguna, eta kasu honetan, helburua partida jokatzea dela uste dut.
|
|
2009
|
|
|
Etsaia ezkerra da?. . Bai,
|
baina
Sabino Aranak Euzkadi asmatu zuen eta Espainiatik aske nahi luke, eta??. –Gure aberria, baina, Regina enea da!
|
|
|
XIX. mendeko aztoratze politikoan, eta bi gerra karlisten arteko giroan, Euskal Herria hitzaren erabilera aski onartua zegoen sentsibilitate politiko guztietan.
|
Baina
Sabino Aranak abertzaletasunarekin batera Euzkadi hitza asmatu zuen, eta Euskal Herria hitzaren erabileraren aurka agertu zen. Arturo Kanpionek, esaterako, gogor egin zion aurre, eta egokiagotzat jo zuen Euzkadi hitza baino.
|
|
|
Etsaia ezkerra da". " Bai,
|
baina
Sabino Aranak Euzkadi asmatu zuen eta Espainiatik aske nahi luke, eta...". " Gure aberria, baina, Regina enea da!
|
|
2010
|
|
|
XIX. eta XX. mendeko enpresa inperialista askoren atzean zegoen arrazismo horren kontra jardun zuen, gizajendeak bakoitza bere gisa libre bizitzeko eskubidearen alde.
|
Baina
Sabino Arana oso antiespainola zen, Espainiak beste herriei eta bereziki euskaldunei aske bizitzeko eskubidea kentzen zielakoan, eta antiespainolismo hori termino arrazistetan formulatu zuen.
|
|
|
Normala da nazio zentru horretatik baztertutakoek beste zentru bat proposatzea, asmatzea edo gauzatzen ahalegintzea. Euskal Herrian ere hala izan zen, espainolizazio ofizialaren aurkako erreakzioa zabaldu zen, Arturo Campion eta beste foruzale askoren eskutik,
|
baina
Sabino Aranak planteatu zuen gauza modurik erradikalenean. Hitza asmatu zuen, sinpleki:
|
|
2015
|
|
|
XIX eta XX. mendeko enpresa inperialista askoren atzean zegoen arrazismo horren kontra jardun zuen, gizajendeak bakoitza bere gisa libre bizitzeko eskubidearen alde.
|
Baina
Sabino Arana oso antiespainola zen, Espainiak beste herriei eta bereziki euskaldunei aske bizitzeko eskubidea kentzen zielakoan, eta antiespainolismo hori termino arrazistetan formulatu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Irudi haiek bizitu egiten zuten, eta beragandik oso hurbil jarraitzen zuen Jonekeskuak neskaren bularretaraino luzatzeko ideia pasa zitzaion burutik.
|
Baina
Sabinoren ahotsa eta irudia etorri zitzaizkion bat batean, eta ez zion bere nahi fisikoari aurrerabiderik eman. " Aktibista batek ezin ditu behin ere ahantzi segurtasun arauak", zioen Sabinok azal txuriko liburutto batean irakurriz.
|
|
2022
|
|
|
Mikel Legorburuk txistuarekin lagundu zion. Urteroko omenaldian jo ohi du txistua,
|
baina
Sabino Cuadrak horren zergatia azaldu zuen.
|