|
2000
|
|
|
—Kopernikok Samosko Aristarkoren teoriak oroitarazi zizkigunetik eta haren sistema heliozentrikoa berriro agerian jarri, badakik ezen Eguzkia ez dabilela Lurraren inguruan biraka,
|
baina
Lurra Eguzkiaren inguruan, eta erran genezakek, hortik aitzina, ezen mundu berri baten atarian gaudela. Zeren eta Eguzkia argia duk, baina bertze argi baten metafora ere duk:
|
|
2001
|
|
|
Lurra hemen eta Ilargia han ikusten ditut, edo alderantziz, Ilargia han lehenik eta gero Lurra. Hautemapen hauek ez dira une berean gertatzen,
|
baina
Lurra eta Ilargia une berean direla esaten digute. Horretarako oinarria komunitatearen ideia da, hau da, objektuok elkarrekintzan edo elkar harreman dinamikoan daudela.
|
|
2002
|
|
|
|
Baina
Lur bat haratagoren irakurketa ez genuke, inondik ere, behar bezala burutuko baldin istorio guztiaren leit-motiv nagusiari erreferentzia egingo ez bagenio. Eta horretarako, eleberriaren paratestuari begiratzea funtsezkoa dugu, izenburuan bertan eta aitzinsolas gisara datorkigun sarreratxoan ematen baitzaizkigu eleberriaren klabe nagusiak.
|
|
|
Duela gutxi egindako meteorologia azterlan txinatar baten arabera, planetaren berotze globalak 88 zentimetro igoko ditu ozeanoak, eta horrek 300.000 milioi dolarretik gorako galerak eragin ditzake munduan. Azterketa horretan, “berotegi efektua” delakoak Txinan izango dituen ondorioak aztertzen dira,
|
baina
Lurraren batez besteko tenperatura 5,8 gradu igo dela aipatzen da. Meteorologo txinatarren arabera, kontinenteko itsasertzean egindako neurketek azken bost hamarkadetan itsasoaren maila etengabe igotzea ekarri dute.
|
|
2004
|
|
|
Subdukzio modernoa gertatu aurretik plaka bat beste baten azpitik igarotzean plakak likido bihurtzen ziren, Lurrak zuen tenperaturaren eraginez.
|
Baina
Lurra hoztu ahala, subdukzio moderno deritzona gertatzen hasi zen, hots, plaka bat beste baten azpitik igarotzean bi plakak solidotuta geratzen ziren ehunka metrotan, eta azpikoa baino ez zen likido bihurtzen.
|
|
2006
|
|
|
Aurreko azpiatalean beste planeta bati aplikatutako kalkuluak, azpiatal honetan Lurrari errepikatu zaizkio. Prozedura berbera erabili behar da,
|
baina
Lurraren elementu orbitalekin, noski. Honen amaieran, Lurraren posizio bektorea lortuko dugu, ekliptikako erreferentzia sisteman adierazita.
|
|
2007
|
|
|
Geologoaren lana Lurraren masa zentroa non dagoen zehaztea izan da; azken batean, itsasoaren maila puntu horren erreferentziatik abiatuta neur daiteke.
|
Baina
Lurraren masa zentroa ez dago toki finko batean, baizik eta mugitu egiten da. Orain arte, LAGEOS
|
|
|
Espaziotik ez da ikusten,
|
baina
Lurrak geruza bat baino gehiago ditu. Eta, geruza horietan, metal astunak ez daude beti berdin banatuta:
|
|
2008
|
|
|
Lurrak Ilargia erakartzen duen bezalaxe, Ilargiak ere Lurra erakartzen du.
|
Baina
Lurraren tamaina dela eta, Ilargitik hurbil dagoen aldeak erakarpen handiagoa sentitzen du erdikoak baino, eta itsasoa hurbildu egiten zaio Ilargiari. Bestalde, Ilargitik urruti dagoen aldeak erakarpen txikiagoa sentitzen du erdikoak baino, eta itsasoa urrundu egiten da Ilargitik.
|
|
|
ideia da espazio ontzi handi bat egitea, 400 tonakoa, eta erregai kriogeniko baten bidezko propultsio sistema batez mugiaraztea. Ontzi horren zatiak Lurrean egingo dituzte,
|
baina
Lurraren inguruko orbitan elkartu eta lotu nahi dituzte.
|
|
|
|
Baina
Lurrak, bere bikiaren zatirik handiena jan eta, grabitate sendoa zeukan atmosfera trinkoari eusteko. Eta gure planeta, batez ere, atmosfera bitxi honegatik da hain berezia.
|
|
|
Gaur egun karbono dioxidoa berotegi gas arriskutsutzat daukagu, zenbaiten iritziz beroketa globala eragingo duelako. ...
|
Baina
Lurraren historia luzean zehar karbono dioxidoa ezinbestekoa izan da planeta epel zaindurik, tenperatura egokian, bertan organismo konplexuak garatzeko.
|
|
|
Hondamendiok eboluzioari ate berriak irekitzen dizkiote, eta dinosauroakgaltzean daukagu esaterako horren eredurik argiena.
|
Baina
Lurraren historian beste kasu batzuk ere badauzkagu.
|
|
|
Batek baino gehiagok aldarrikatzen du planeta salbatu behar dugula.
|
Baina
Lurra ez dago arriskuan. Geu gaude arriskuan.
|
|
|
Azaroaren 3an eta 4an 1007 orban taldeak B klaseko eguzki erupzioak eragin zituen. Klase horretako erupzioak txikitzat hartzen dira,
|
baina
Lurrean senti daitezke. Egun horietan, izpiek Lurra planetaren eguneko aldea estali zuten, eta ionizazio uhinak barreiatu Europako atmosferan.
|
|
2009
|
|
|
Egoera ezin hobea izango litzateke itsasoaren maila definitzeko eta altueren erreferentzia moduan erabiltzeko.
|
Baina
Lurraren inguruan ilargi bat dago, eta Lurra mugitu egiten da, eta ez Eguzkiaren inguruan eta errotazio ardatzaren inguruan bakarrik; gainera, Lurra barrutik ere mugitzen da, plaka tektonikoen jarduerarekin. Gauza horiek guztiek dantzan jartzen dute itsasoa.
|
|
|
Eta, gauzak esaten hasita, adi beste honi ere: animalia biomasaren %0, 5a gara bakarrik, hots, gutxiengo ñimiñoa bizidunen artean,
|
baina
Lurraren errekurtsoak guretzat ditugu, Lurraren produkzio primario netoaren %40a kontsumitzen baitugu gaur egun.
|
|
2010
|
|
|
Ez da bidezkoa, agian, Lulari eskatzea oihana salbatzeko, bere asfaltotik urrun dagoen zerbait begitandu baitakioke. Lulak ogia ekarri zuen mahai hutsetara, eta ahotsa eman zien ahotsik ez zutenei,
|
baina
Lurrak ez du eztarririk ere bere sentipenak gorarazteko... Eta oihanaren bihotzetik, Lularen beraren alderdiaren bihotzetik, orduantxe sortu da Lurraren eztarria, itxaropen fresko eta eraberritu bat, Marina Silva izenekoa.
|
|
|
|
Baina
Lurrak ez du ordua ondo ematen.
|
|
2011
|
|
|
Lehenengoa iparrorratz tradizionala da, eta iman sorta bati esker seinalatzen du iparra. Iparrorratzen arazo nagusia bere oinarrian dago; izan ere, imanek ipar magnetikoa seinalatzen dute,
|
baina
Lurrean ipar magnetikoa ez dator bat ipar geografikoarekin. Bien artean aldea dago:
|
|
|
(44: 20)
|
Baina
Lurrak bazeukan oraindik beste egiteko bat, eskualde
|
|
|
(05:00) Bitxia da;
|
baina
Lurraren historiaren% 90ean ez zen surik
|
|
2012
|
|
|
Eguzki haizea Lurraren toki gehiagotara iristen da, erradiazioak mutazioak ugaritzen ditu bizidunen material genetikoan, eta ekosistemak aldatu egiten dira. Erradiazio horrek ez du eragiten, adibidez, desagerpen masiborik,
|
baina
Lurraren kondizioak aldatu egiten dira. Azkenean, egoerak atzera egiten du bi polo bakarrik geratzen diren arte, hasierakoen alderantzizkoak, eta eremua indartu egiten da.
|
|
|
Sodioak sortzen dituen lerroetatik gertu zegoen, baina ez zen sodioak sortutakoa. Bi hilabete geroago, Joseph Norman Lockyer astronomo ingelesa konturatu zen elementu berria zela, eta pentsatu zuen Eguzkian bai,
|
baina
Lurrean ez zegoela. Horregatik, helio deitu zioten.
|
|
2015
|
|
|
Nazio Batuen Klima Aldaketarako Gobernu arteko Taldearen (IPCC) ordezkari diren zientzialariek ohartarazi dute tenperatura igoera globala ez litzatekeela 2 ºc baino handiagoa izan behar mende honen amaieran, industria aurreko garaiarekin alderatuta. Baliteke bi gradu hutsalak izatea,
|
baina
Lurrean ondorio katastrofikoak izango lirateke. Erregistroek agerian uzten dute tenperatura igoera globala etengabe ari dela gertatzen, eta, gaur egungo emisioekin jarraituz gero, 5 ºc inguruko gehikuntzak sor daitezkeela.
|
|
2016
|
|
|
Ez zuen toberarik idatzi,
|
baina
Lurraren Bestaren egunetan ibiltzen ziren kabalkadak antolatu eta, kabalkadaren jarraian ematen zuten tobera idatzi, bai. Hemen argitaratuko duguna horren lekukoa dugu.
|
|
|
Zientzialariek, gainera, ohartarazi dute tenperaturen hazkunde globalak ez lukeela 2 ºC tik gorakoa izan behar mende honen amaieran, industriaurreko garaiarekin alderatuta. Badirudi bi gradu hutsaren hurrengoa dela,
|
baina
Lurrean ondorio katastrofikoak izango lituzke. Parisko Klimaren Gailurraren Akordioak (COP 21), 195 herrialdek eta Europar Batasunak (EB) sinatuak, nazioarteko komunitatea eta herritarrak neurriak hartu behar direla kontzientziatzeko behin betiko abiapuntua izan nahi du.
|
|
|
|
Baina
Lurrean bizitzea nahiago dut.
|
|
2017
|
|
|
Mikel antisozial hutsa zen eta ez zen inoiz Gizakunde bezalako bestetara agertzen.
|
Baina
Lurrak Mikel behar zuen.
|
|
2018
|
|
|
|
Baina
Lurra beste era batera deitzen dute.
|
|
2019
|
|
|
Ilargia itzulikatzen da bi gisetarat. Bera alde bat itzulika dabila
|
bainan
Lurra baino biziki arraposkiago, gure 27 egun baino gehixago emanez itzuliaren egiteko, eta bestetik Lurraren inguruz inguru ere itzulikatzen da eta bigarren itzulikatze horrentzat denbora ber bera emaiten du, gure 27 egun. Denbora ber bera emaite horrek badu ondorio bat ez nola nahikoa: horrek egiten du beti ilargiaren eskualde bera ikusten dugula, sekulan ez bestea...
|
|
|
Meteoritoa kanpoko espaziotik Lurrera suntsitu gabe sartzen den harria da. Espazioan meteoroide izendatzen dira,
|
baina
Lurraren atmosferan ja meteoroak dira harri suak hartuok... 160
|
|
2020
|
|
|
Jupiter ondoan hiru izar aurkitu zituen (laugarrena hurrengo gauean ikusi zuen), lerro zuzen bitxi batean. Hurrengo gauean, berriro behatu zuen Jupiter, eta hiru izar haiek mugitu egin zirela ikusi zuen,
|
baina
Lurraren mugimenduaren ondorioz pentsa litekeen norabidearen kontra. Gau hartan bertan, Pisatik urrun, Simon Mariusek ere Jupiter behatu zuen, eta haren ondoan zeuden lau puntuen kokapena aipatu zuen.
|
|
2021
|
|
|
trantsizio arrakastatsua burutzen ari dela ezker abertzalea, batez ere EH Bilduren eta EH Bairen indartzea oinarri hartuta.
|
Baina
Lurrari Lotuz en iritzia bestelakoa da: azken hamarkadan, lausotu egin dela ezker abertzalearen estrategia, prozesu independentista impasse egoeran murgildu dela, eta Euskal Herria eraikitzeko prozesuak berak ahulezia, nahastea eta atzerabidean hasteko sintomak agertu dituela.
|
|
|
Hor ere, euskal militante ainitzek sistema horren kontra borrokatzen dute. Ez dira bakarrik beren sort lurraren defentsan aritzen,
|
baina
Lurra planetaren alde, pachamama, Lur amaren alde.
|
|
2022
|
|
|
Inurritegi baten sarrera, itxuraz,
|
baina
Lurraren bihotzeraino zulatua. Fenomeno fisiko harrigarriagoak gertatzen dira.
|
|
2023
|
|
|
" BATZUETAN DIOTE AFRIKAN LUR ASKO DAGOELA USTIATZEKO,
|
BAINA
LUR HORI ANIMALIENA ERE BADA"
|
|
|
Nik uste dut AGK k ondo dakiela hori, baina ez dizuela azaldu nahi, batzuek ez dutelako ulertuko, beste batzuek ez dutelako onartuko eta beste batzuek liskarra sortzeko erabiliko dutelako.
|
Baina
Lurrari hemendik, Martetik, begiratzea aski duzu ekialderik ez dagoela jabetzeko.
|