|
2002
|
|
|
Katalunian ziklo politiko baten amaieran gaude, eta Euskal Herrian ere, antzean. Egoerak ez doaz parez pare,
|
baina
Katalunian gertatuko denak eragingo du Euskal Herrian. Katalunian datorren urteko hauteskundeetara arte ez da ezer gertatuko.
|
|
2003
|
|
|
Esate baterako, Herbehereetan, 2002 urtean soilik% 182 handitu zen gizonekin harremana duten gizonezkoetan izandako sifili kasu berrien kopurua. 90eko hamarkadan eustea Espainian, Osasun Ministerioak ez du sifiliaren gehikuntzarik hauteman,
|
baina
Kataluniako Hiesari buruzko Ikerketa Epidemiologikoen Zentroko adituek ohartarazi dute gure inguruko herrialdeen egoerak “pentsarazten duela Espainian gauza bera gertatzen ari dela, datuek oraindik frogatzen ez badute ere”. Datu horien arabera, badirudi 90eko hamarkadan, batez ere homosexualen artean, GIBaren transmisioari eusteko oso emaitza onak lortu zituzten prebentzio programak etenda geratu direla diru sarrera handiko herrialde askotan.
|
|
2006
|
|
|
40 urteko estalinismoa jasan ondoren, Lituaniako Sajudis mugimendua ez zaizu aterako" Llibertat, Amnistia i Estatut d' Autonomia" bezalako bigunkeriekin.
|
Baina
Katalunia bai. Zergatik irten zen Katalunia hain bigun diktaduratik?
|
|
|
Hala da antonomasiaz. Galizian ez,
|
baina
Katalunian eta hemen, burgesia izan da abertzaletasunaren ahotsa eta bere interes ekonomikoak beti egon dira tartean. Gero lekuan lekuko berezitasunak izango ditu, erromantizismoa, aldarrikapenak, kultura.
|
|
2008
|
|
|
Zer esan nahi du horrek, Katalunian bertan baina kanpoko gurasoekin jaiotakoa ez dela etorkina? Kataluniatik kanpo jaiotakoa
|
baina
Katalunian bizi dena etorkina dela?
|
|
2009
|
|
|
Aljeriarra da izatez, baina Bartzelonan bizi da 1994 urteaz geroztik. Txikitatik izan zuen musikarekiko zaletasuna
|
baina
Katalunian finkatu zenean ekin zion ibilbide profesionalari. Bere herrialdeko ohiko kantagintza ardatz gisa hartuta, inguruan dituen musikarien eragina ere uztartu du bere kantagintzan.
|
|
|
Zegamako plazatik 09:00etan abiatuko dira parte hartzaileak, eta 42 kilometro pasatxoko ibilbidea izango dute aurretik; ibilbide dotorea bezain gogorra. Euskal lasterkariak dira, noski, kopuruan nagusi;
|
baina
Kataluniatik, Espainiatik, Andorratik, Frantziatik, Italiatik eta beste hainbat herrialdetatik ere etorriko dira. Munduko Kopako proba izaki, espezialista onenetako askok parte hartuko dute.
|
|
|
Antza denez, esan nahi zidan Euskadin nuela egin; izan ere, agian, hainbeste aztertu aurretik hark berak jarrera zorrotz haren alde egingo zuen. Nik erantzun nion nire betebeharra zela Henrike jarrera onean uztea, eta halaxe egingo nuela
|
baina
Katalunian bideratzea pentsatu nuen.
|
|
2010
|
|
|
Poliziaren azken operazioen ostean, ETAk Katalunian eta Portugalen ezartzeko zuen asmoa ekidin izanagatik zoriondu da Alfredo Perez Rubalcaba Barne ministroa Lisboan. Azaldu duenez, Frantzian dituen arazoak direla-eta logistika banatu nahian dabil ETA,
|
baina
Katalunian eta Portugalen jada ez du lortuko.
|
|
|
Hiri horiek datuak eman zizkioten aldizkariari. Madrilek ere, 429 eurorekin, 18 hirietako bigarren OHZ garestiena ezarri du segmentu ertaineko etxebizitza horretarako,
|
baina
Kataluniako hiriburutik oso urrun. Nahiz eta 2006an Espainiako hiriburuan konde hiriko kopuruaren erdia kobratzen zen, lau urtean ia %70 igo da OHZren ordainagiria, azterlanaren bilakaera nabarmenena.
|
|
2012
|
|
|
Xabi Lasak interesgarritzat jotzen du bide hori: «Hemen ez dago horrelakorik,
|
baina
Katalunian eta Aragoin bai». Izuren ustez, konponbide egokia dira:
|
|
|
Hedabideek zabaltzen dituzten goiburuei oso erraz segitzen zaizkie sarritan. Gure egoerak berdinak direla esan ohi da,
|
baina
Katalunia, Quebec edo Eskoziako egoerak eta gurea ez dira berdinak. Gainera, ez dut uste euren eta gure asmoek bat egiten dutenik.
|
|
|
Alde batetik, azken berrogei urteko krisi ekonomiko gordinenean gobernatzeak, murrizketa errezetak aplikatuz eta ongizate estatua ahulduz, bistan da higadura sortzen duela. Artur Mas berak gogorarazi du krisiaren testuinguruan hauteskundeak deitzen dituzten gobernuko alderdi gehienak, hauteskundeak galtzen dituztela,
|
baina
Katalunian ez da halakorik gertatu: " Bi urtetan baldintza gogorretan gobernatzen egon ondoren, hauteskundeak deitu dituzten Europako gobernu ugari aldatu egin dituzte.
|
|
|
Partidari hasiera eman diogu, baina ez gara bakarrik ari, jende mordoa ari da kolaborazio lanetan. Geu ari gara partida jokatzen,
|
baina
Kataluniako Generalitaten aholkularitza juridikoa dugu, hango Hizkuntza Politikarako Zuzendaritzaren babesa. " Dirurik ez dago orain, baina katalana normalizatzeko bidean egin ditugun urratsak zuekin partekatzeko eragozpenik batere ez dugu.
|
|
|
Lau, Rajoyk eta Masek adostasuna lortzen dute Kataluniari buruzko erreferenduma Espainia osoan egiteko. Espainian zer aterako den argi dago,
|
baina
Kataluniak ere munduaren aurrean bere emaitza erakusteko aukera luke. Bide batez, interesgarria litzateke Espainiako Estatuko lurraldeetako emaitzak ikustea.
|
|
|
Arauak aldatu behar badira arau horietatik abiatuta egin behar dela dio. PSCk baino jarrera itxiagoa erakutsi du Lopezek oraingoz,
|
baina
Katalunian gertatzen denak hemen ere eragina izan dezake. PSCren jarrera argiago ikusten denean, hango ispiluan begiratu baitezakete beren burua PSEko kideek.
|
|
|
Katalunian, berriz, independentzia «atzeraezina» izango da bere ustez prozesua denboran luzatuko balitz ere. «Euskal Herrian egoera soziala ez da berdina,
|
baina
Kataluniak bezalako erantzun jasotzen ditu; errezetako osagai ezinbestekoa, estatuaren jarrera, berdina da bien kasuan, eta horrek bietan du eragina». Flandriak, berriz, bere horretan segi ei dezake puska batean, geografikoki flandriarra baina kulturalki frankofonoa den Bruselako korapiloa askatu ezean, «politikariek akordioak lortu ez arren erakundeek funtzionatu egiten dutelako».
|
|
|
Kataluniako gatazka hasi denean adierazpen labur batzuk egin dituzte, egoerak behartuta eta gogo handirik gabe.
|
Baina
Kataluniaren aldean hemen burujabetasunaren eztabaida ez da inondik inora izan datozen hauteskundeen gai nagusia. Horren haritik aitortu behar dut orain arteko diskurtsoan ezker abertzalearen hautagaiak guztiz huts egin didala.
|
|
|
–Ez da irtenbidea? Ramon Jauregi Batzorde Konstituzionalean PSOEko bozeramaileak esan duenez, alderdiak ez du beldurrik herriak bozkatzeko,
|
baina
Kataluniaren identitate arazoari irtenbidea ez zaiola emango uste du, independentziaren inguruko jarrerei buruzko galdeketa eginda?. –Hori ez da ezeren irtenbidea, guztion arazoa baizik?, azpimarratu du.
|
|
|
Lehenengo aldiz 2010eko neguan probatu nuen, Gabonetako oporraldian Kataluniatik etxera etorri nintzenean. Kateatzeko modua ikusi nuen,
|
baina
Kataluniara itzuli eta hantxe geratu zen aukera. Iazko udan itzuli nintzen Azpeitira, baina ez zen unea.
|
|
2013
|
|
|
Oso posible da 2013a kontsultarako galdera eta data formalarekin bukatzea.
|
Baina
Katalunian, denak dira jakitun, bereziki sektore independentistenen artean, Espainiaren erreakzioa ere berehalakoa eta tinkoa izan daitekeela, izan kontsulta bera inpugnatuz, edo are eta neurri bereziagoekin.
|
|
2014
|
|
|
Espainiako Estatuan parte hartzea bere horretan geratu da,
|
baina
Kataluniako gorakadari esker izan da hori baino %11 gorago. Hautesleria independentista mobilizatu da printzerrian eta ERCren garaipena ekarri du horrek.
|
|
|
Beldak urte mordoa daramatza Zugarramurdin bizitzen,
|
baina
Kataluniako ezkerreko mugimendu independentistarekin lotura estua mantentzen du. " Kataluniar kolonoa sentitzen naiz Euskal Herrian" esan zuen.
|
|
|
estatuak esku hartzen ez duen eremuetan katalanak aurrera egiten du, eta aldiz, estatuak esku hartzeko gaitasuna duen lekuetan, katalanak zailtasun nabarmenak ditu.
|
Baina
Katalunia bizitzen ari den prozesu politikoak buelta eman diezaioke horri urte gutxiren buruan. Gu baikorrak gara.
|
|
|
Ehun egun baino gutxiago geratzen dira Kataluniako E Egunerako, eta geroz eta ozenago aditzen da Mariano Rajoy Espainiako presidenteak ez ote dituen ordurako urtebetez aurreratuko hauteskundeak. Alderdi Popularrak erabateko gehiengoa galtzea ekarriko du ziur aski,
|
baina
Kataluniako erronkaren aurrean prezio onargarria izan daiteke. Are okerrago izan liteke PSOE ustez berrituak sistemak eusteko behar duen oposizio pribilegiatuaren rola betetzeko emaitzarik ez lortzea.
|
|
|
EBn, %36, 8 dira; %44, 7 Katalunian, eta %52, 8 Eskozian. Ez ikasi eta ez lanik egiten ez duten gazteak %10, 2 dira, Alemanian baino gehiago,
|
baina
Kataluniaren erdia baizik ez. Industrian, bost enplegutik bat galdu da Europako herrialde gehienekin alderatuta, industriak pisu handia du Euskal Herriko ekonomian:
|
|
|
Atzoko irudiak ikusita, zaila egiten da sinestea hau ezerezean geratuko denik. Espainiako Gobernuak ez du izango Erresuma Batukoaren jarrerarik,
|
baina
Kataluniako herriak erakutsi du horren gainetik ere aritzeko gai badela.
|
|
|
Urriaren 15a iristen denean [fusilatu zuten eguna], urtero pelikula hori ematen dute telebistan. Francoren Raza bezala da,
|
baina
Katalunian. Katalunian egindako pelikularik nazionalistena da, eta hori asko esatea da.
|
|
|
Esanguratsua da, adibidez, Foment del Treball elkarteak, CEOE espainiar patronalaren kide denak, ez zuela itun fiskalaren aldeko postura hartu (nagusiki alderdi abertzaleen diskurtsoa asumitzea zelako), baina Espainia eta Kataluniaren arteko akordio ekonomikoen negoziazio berri bat aldarrikatzen zuen. Adierazgarria ere UGTren postura, itun fiskalaren aldarrikapena egiten baitzuen,
|
baina
Katalunia Espainian modu egonkorrean txertatzeko forma legez.
|
|
|
|
Baina
Katalunian mugimendu sare hori existitzeak lagundu egin du, zalantzarik gabe, erabakitzeko eskubidea gizarteratzen, are gehiago krisi ekonomikoak han eta hemen bere atzaparrak erakutsi dituenean. Urteetan zehar, ezkerreko indarren independentismoa behin eta berriro saiatu zen, diskurtso nazionala eta diskurtso soziala gauza bera zirela aldarrikatuz.
|
|
2015
|
|
|
Jeltzalearen itaunari ere erantzun dio: " Eredu bakarra ez omen da posible,
|
baina
Kataluniak murgiltze eredua dauka [gure ereduaren parekoa, ikasgai gehienak euskaraz guk, haiek katalanez], eredu hori baino ez du, bakarra, eta ez da mundua erori". Presentzia handiena euskarak izango duen marko berri batera urratsa emateko une aproposa dela garbi du Agirrezabalak:
|
|
|
Alegia, EGA atera dute lanpostua lortzearren.
|
Baina
Katalunia independentea balitz, berehala ikasiko lituzkete euskalkiak eta berpiztuko erronkariera. Karrota ez baita aski.
|
|
2016
|
|
|
Gertaera gehienak Asturiasen izan ziren,
|
baina
Katalunian
|
|
|
autonomiaren alde,
|
baina
Kataluniakoaren aurka
|
|
2017
|
|
|
Ateak zabalik dira bai,
|
baina
Katalunian askori kosta egiten zaio sinestea gauzatuko denik. Baita soberanismoaren barruan ere.
|
|
|
Kataluniako Alderdi Demokratiko Europarra. Espainiako bozen errepikapenean abenduko emaitzei eutsi zien,
|
baina
Kataluniako hirugarren indarra izan zen.Udan, zertxobait leundu zen independentisten arteko harremana. Uztailaren 7an, Konstituzionalak baliorik gabe utzi zuen Ogasun legea, prozesu konstituziogilearekin egin zuen moduan.
|
|
|
Juristok begi bistakotasun hori nabarmendu nahi izan dugu.Zein analisi egiten duzu Kataluniako Gobernua egiten ari den lanaz. Politika konplexua da, eta alderdi denen bokazioa da hauteskundeak irabaztea.
|
Baina
Kataluniako prozesuaren erronka nagusia da gizarte zibilari esker sendotu den aniztasun politikoa bere alde hartzea. Junts Pel Si eta CUP lanean ari dira independentziaren alde, eta, noski, Catalunya Si Que es Pot eta En Comu Podem ere lanean ari dira erreferenduma gauzatzeko.Badago uste duenik gizarte zibilaren indarra itzali dela.
|
|
|
Toki egokietan hesi eta trabagarriak jartzeko ere eskatu diete udalei.Juan Ignacio Zoido Espainiako Barne ministroak bileraren ondoren egindako adierazpenek eman zuten atzo zeresanik. Aste honetako erasoen atzean zegoen taldea «desegintzat» eman zuen Zoidok,
|
baina
Kataluniako Gobernuak eta Mossos ministroaren bertsioa ezeztatu eta adierazi zuten «ekintzaile taldeko kide guztien nondik norakoak jakin arte» ezin dela taldea deseginda dagoela esan.Hain zuzen, mossoak buru belarri dabiltza Younes Abouyaaqouben bila. 22 urteko gaztea litzateke non dagoen zehazteko gelditzen den kide bakarra, hamabi laguneko taldetik.
|
|
|
Subiraniaren guraria justifikatzea bai, printzipioz arazo teorikoa da, edo izan luke.
|
Baina
Kataluniako istiluek zerbait irakatsi badigute da naziotasunaren eskubideen edo subirania nazionalaren eztabaidak politikan ez daramala inora (Espainian bederen); eta eztabaida hori antzinate nazionalarekin eta erresumaren historiarekin lotzen bada, kaosean amaitzen dela. Arrazoiketa teorikoak inportanteak geuretzat dira, gure posizioaren zergatikoa geuk garbi edukitzeko; baina kontrarioaren aurrean, hura konbentzitzeko edo?
|
|
|
Horren alde sozialistak, anarkistak eta komunistak zeuden. Gertaera gehienak Asturiasen izan ziren,
|
baina
Katalunian eta Euskal Herrian ere eragina izan zuten. Francoren gidaritzapean zeuden tropa marokoarrek iraultza zapaldu zuten.
|
|
|
Erregio bakoitzean ikuspegi desberdina zuten. Euskal lurraldeen autonomiaren alde,
|
baina
Kataluniakoaren aurka
|
|
|
Hori bai omen dela preso politikoa.
|
Baina
Kataluniako hamalau goi kargudun preso ez omen dira preso politikoak, politiko presoak baizik. Bai, oso txiste ona.Preso politikoak ez diren hauen delituak zerrenda ditzagun, benetan larriak baitira:
|
|
|
|
Baina
Katalunia oligarkiko, kolonial eta arrazista ere ezagutzen dugu, beste larruazal kolore batengatik, beste mintzaira batengatik, beste erlijio batengatik baztertzen gaituena, jazartzen eta zigortzen gaituena. Hori dela eta, garbi utzi behar dugu oroimena daukagula, eta ez dugula ahazten, ez dugula babesten, ezta laguntzen ere, ez gobernu espainiarra eta ez Generalitatea, guretzat aurpegi bera duten bi gobernu direlako; norgehiagoka ari dira ea nork ehizatzen, espetxeratzen edo botatzen dituen migratzaile gehiago, norgehiagoka ari dira ea nork jartzen dituen bizitza duina galaraziko diguten harresi gehiago, lege gehiago, arau eta erregela gehiago.
|
|
2018
|
|
|
Ahulezia handia da. Katalunian gogor erasotzen ari dira TV3,
|
baina
Kataluniako ikusleen %15 besterik ez du. Gainerako %85ak jasotzen duena zaborra da, mezu negatiboak proces aren inguruan.
|
|
|
Ekimena Katalunian ezagutu zuen Blanca Matak, eta 2013an sortu zuen Euskadi Irakurketa Erraza elkartea, Bilbon. Mugimendua, berez, Suediatik datorrela azaldu du Aizpuruak,
|
baina
Katalunia dutela «erreferentzia eta ama elkartea». Han hamar urte lehenago hasi ziren irakurketa errazarekin, batez ere liburutegietako profesionalen ekimenez.
|
|
|
Ez zen inoiz bertako sentitu.
|
Baina
Kataluniara itzuli eta etxean bezala ez sentitzea... oso arraroa egiten zaio. Zergatik galderak baino gehiago nola galderak kitzikatzen du.
|
|
2020
|
|
|
Bietatik bitxienean, Jordi Xuclàk Saenz de Santamaria presidenteordeari proposamen berezia egin zion: Espainiako gobernuak berak dei zezala erreferendum aholku emaile bat soilik katalanen artean, haien bozkatze nahia asetzeko,
|
baina
Kataluniaren autogobernua hobetzeari buruz, ez, independentziaz. Aztertu badirudi baietz, baina onartu Espainiako gobernuak ez zuen onartu; presidenteordeak harropuzkeriaz esan omen zuen:
|
|
2021
|
|
|
Bartzelonan ere ez, Katalunian dagoen
|
baina
Katalunia ez den entitate horretan?
|
|
|
Orain, zer? Triangulazio horren hiru erpinak nola uztartu daitezkeen ikusteke dago,
|
baina
Kataluniako auzia konponbidean jartzeko ardura duen elkarrizketa mahaiak zutoin sendoagoak ditu larunbatean baino, haren alde egin duten indarrek babesa handitu dutenez gero: «oinarria zabaltzearen» hipotesiak ez du ERC zigortu, kontrakoa baizik, eta PSOEk Sanchezen inbestiduraren blokea indar subiranistekiko harremanetan oinarritu izana ere ez da oztopo izan Ciudadanosen botoak jasotzeko.
|
|
|
«Herri baten borrokak aurkitzen dituen mugak. Euskal Herrian presio politiko militar bat egon da,
|
baina
Katalunian ikasi dugu ez dela aski hegemonia morala izatea. Horrek mahai gainean jartzen du afera bat:
|
|
|
Iraurgi Sakibaloiko gizonen talde nagusiak atzo jokatu zuen ligako lehen neurketa Azpeitiko kiroldegian, Gironaren kontra. Gutxigatik,
|
baina
Kataluniako taldearentzat izan zen garaipena (63).
|
|
|
Lian Monserrate muralgilea Ameriketako Estatu Batuetan jaio zen 1981ean
|
baina
Kataluniakoa sentitzen da, 16 urte zituenetik L' Hospitalet de Llobregaten bizi izan baitzen. 2016an, ordea, Euskal Herrira etorri zen bizitzera, Atxondora, eta, harrezkero, bertan bizi da.
|
|
2022
|
|
|
Datorren astean hasiko da 2022 ikasturtea, eta gaur egin du agerraldia Gonzalez Cambrayk, irakasleak zentroetara itzuli diren egunean. Nabarmendu du aurreko ikasturtea «esku sartze judizialek» ezaugarritu zutela,
|
baina
Kataluniako Gobernuak «herrialde gisa» erantzun ziela, eta erabakiak «kontsentsu sozial, politiko eta pedagogikoaren» ondorio izan zirela.
|
|
|
Bideo horiek, Aintzaneren kasuan, absoluziorako bidea erraztu dute,
|
baina
Katalunian Mossoen Brigada Mugikorreko kide bat epaiketara bidaltzeko balio izan dute, gazte bat atxilotu baitzuen eraso bat asmatuta..
|
|
2023
|
|
|
Negoziaketa ofizialak ez dira hasiak,
|
bainan
Kataluniako presidente ohiak baldintzak plazarazi ditu, Belgikako hiri nagusitik, nonbre handian bilduak ziren kazetarien aitzinean. Carles Puigdemont-ek Pedro Sanchezekin negoziaketak hasteko, lehen lehenik, 2017ko erreferendumaren antolaketan parte hartu zuten eta auzi mehatxu pean dauden herritar guzientzat amnistia galdegin du.
|
|
|
Ber urtean, Independent Labour Party (Labour Partyaren ezkerrera) alderditik hulbildu zen (eta 1938an kide bilakatu) eta Bartzelonara heldu zen POUM aren (Langileen Batasun Marxista Alderdia) milizian sartzeko eta Aragoiko frontean borrokatzeko. 1937an, frankisten bala batek lepoan kolpatu zuen eta Bartzelonara itzuli zen,
|
baina
Kataluniako hiri nagusia ez zen gehiago 1936ko" klase gabeko mikrokosmos" hura, zeinean" nehork ez zuen nehori aztaparrik milikatzen", baina bolborategi bat zeinean anarkistak, trotskistak eta komunistak bortizki borrokatzen ziren (Homage to Catalonia, 1938). Estalinismoaren indarra eta krudeltasuna deskubritu zituen (nahiz Europan, ber mementoan, komunista estalinistak ziren ongi ikusiak eta anarkistak eta trotskistak gaizki).
|
|
|
Garraioari eta meatzaritzari asko ari zaio eragiten; baina batez ere nekazaritzarekin gertatzen ari denak kezkatu behar gaitu, diesel gabeziak nekazal ekoizpena garestitu duelako eta ongarritzeko sustantzia gutxiago dagoelako. Gehitu iezaiozu horri sikatea… Ez dakit hemen nola zaudeten,
|
baina
Katalunian ni bizi naizen tokian, Figueresen, jadanik hasi gara ur murrizketekin.
|
|
|
Implika enpresa euskal jatorrikoa da,
|
baina
Katalunian eta Espainian ere baditu irakaskuntza zentroak. KKRk erosi zuenetik, baina, MasterD eta Medac enpresek kudeatzen dute.
|
|
|
JxC Junts Per Catalunyaren babesa behar dute PSOEk eta Sumarrek Espainiako Kongresuko Mahaian gehiengoa eskuratu ahal izateko,
|
baina
Kataluniako independentistek ez dute beren botoa musu truk emango. Carles Puigdemont JxCko buruak argi utzi zuen atzo X sare sozialean zabaldutako mezuan:
|
|
|
Euskal Herrian gertatzen ari dena Katalunian ikusi dugu murgiltze ereduarekin. Arrakastatsua da haurren sozializazioa unibertsalizatzeko,
|
baina
Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusia obsesionatuta dago gaia horrekin. Proiektu politiko espainolistaren parte da.
|
|
|
Ez naiz Durangon izan,
|
baina
Katalunian bai. Eta hara, han ere ireki dituzte PISA txostenaren emaitzen gutun azalak:
|