|
2004
|
|
|
Oihu batean botatako aginduak, bota astunen zalaparta, zakur asaldatuen zaunkak, Alme ibar lokartuaren gainera oldartu ziren. Atzera begiratu nuen,
|
baina
gazteluaren masa beltza besterik ez nuen ikusi, oraindik hurbilegi: errepidea sigi saga jaisten zenez, ezin azkarregi urrundu.
|
|
2008
|
|
|
Txapelketa itsasoaren alboan izanda, gehienak itsasoarekin zerikusia dutenak izatea ulertzekoa da; olagarroak, dortokak, karramarroak...
|
Baina
gaztelu eta irudi lehiaketa izanik, tamaina eta mota askotako jauregiak eraiki dituzte; batzuk mendiaren gailurrean dauden gazteluak izan dira, eta besteak harresiz inguratuta daudenak. Atzo goizean hainbat pertsonak parte hartu zuten Donostiako Zurriola hondartzan egin zen X. hondarrezko gaztelu eta irudi lehiaketan.
|
|
2009
|
|
|
Iruñeko koadrilak, entzierroak, Guria da kanta eta jotak soinu banda lez... Famatua izan zen Cantudoren kamera aurreko lehen biluztea izan zelako,
|
baina
Gaztelu plazan zuhaitz gehiago izatea edota garai hartako Espainiako banderaren barnean hegazti bat egotea dira agian desberdintasunik nabarmenenak. Bestela ezin esan gauzak zeharo aldatu direnik, politika kontuetan, behintzat, ez askorik.
|
|
2010
|
|
|
" Oranera joan behar dugu, kristauen lagunek agintzen baitute han, eta Chiara salbu egongo baita bertan —zioen Omarrek bere artean—
|
Baina
gaztelukoak ihesaz ohartzen direnean gauza bera pentsatuko dute eta Oranerantz joko dute haiek ere, ihesa galarazteko. Nahi adina zaldi eta gamelu dituzte haiek, eta guk gau bateko abantaila, gehienez ere:
|
|
2011
|
|
|
Hiri garrantzitsuenetako agaramontarrak badaezpada bahitu zituzten, eta tropak Pirinioetara mugitu zituzten nafarrei aurre egiteko. Donibane Garazin gelditu behar izan zuen nafar erregearen armadak egun batzuetan, hiria askatu bai
|
baina
gaztelua hartu ezinean, eta Orreaga aldera segitzea deliberatu zuen. Bitartean, mariskala, bertze armada batekin, Erronkaritik pasatu zen Ilunberri eta Zangozako bidean, gero Iruñean erregearenarekin batzeko asmoz.
|
|
|
Jendarmeak eserita zeuden egongelan, Malareten. Malaret gaztelu hondatu bat da; garai batean Jeu ko baroiena izan zen,
|
baina
gaztelua mantentzeko edo zaharberritzeko dirurik ez zeukatenez, errentan utzi zieten nekazari batzuei. Nekazari haiek aberastu egin ziren eta erosi egin zuten gaztelua bere lursail guztiekin, baina, zikoizkeriaz edo utzikeriaz, ez zuten inolako berrikuntza lanik egin.
|
|
2015
|
|
|
...ik, papoan, baina kriskitina oso bero dago, joan, joan, beti joan, helmuga dudan gazteluan inork ez daki mezuaren ordez sua daramadala, gerra dago, eta arma bihurtu naute, gazteluko ganbaretara joan beharra daukat, lastategira, eta kriskitina zabaltzean barneko kotoia sutan jausiko da, lasto artean sua berehala piztuko da, suak hartuko du gaztelua, eta gaztelukoak, eta ni ere hil egingo naiz, bai,
|
baina
gaztelua suntsitu eta gero.
|
|
|
Eraikinen altuerak mendia ikustea galarazten du.
|
Baina
Gazteluko Plazan nengoen liburu feria inauguratzen zen goiz hartan, Ezkabarekin nolabaiteko zerikusia zuen poema liburu bat aurkezteko; eta nire harridurarako bai, mendia han zegoen, eraikinen gainetik begira, tente eta presente, bere gailurreko zauria eta zauriaren lekua markatzen duten orratz zuri gorriak ere ikusgarri zirelarik.
|
|
2016
|
|
|
Europan egin nahi duzuenarekin
|
baina
gaztelua kendu didazu.
|
|
2017
|
|
|
|
Baina
gazteluan erabakiak uste baino azkarrago hartzen ari ziren, arrapaladan nolabait esateko, ongi neurtuak, hala ere. Antso kapitainak bertan sartu zenetik, bere egitasmo eta agindu gehienak azaldu zizkion Lope nekatuari.
|
|
|
Lehenago, Bilboko zentroan egoten dira haurrak, pabiloi ezberdinak direlako. Orain andereñoak ere badaude haur hezkuntzan,
|
baina
Gazteluetan ez dago irakasle emakumezkorik. Mutilek bakarrik ikasten dute Gazteluetan.
|
|
|
–
|
Baina
Gazteluetan zegoela, gaixotasun bat izan zuen, adenitis mesenterikoa, apendizitis antzeko zerbait, baina gehiago irauten duena. Badakigu eskolan ibili zirela, gurasoak eta irakasleak, esanez gure semea dena asmatzen ari zela.
|
|
|
Blake, O’Donnell, Zayas, Lardizabal, Laroca...
|
Baina
gaztelu hartako donjon dorrean Mina preso egon zen denbora gehiena isolaturik izan zutenez, nekez izan zuen harremanik beste presoekin.
|
|
2018
|
|
|
Negu beltzeko gau batez, itxaropentsu ekin nion, zuzi bat eskuan, hartzen arrastoak elurretan bilatzeari.
|
Baina
gaztelu zaharretik irten orduko, zaldiak irrist egin, eta lurrera egotzi ninduen. Elurra artean izoztu ez eta, ez nuen neuk minik hartu, baina bizkarrean neraman balezta hautsi zitzaidanez, gaztelu zaharrera itzuli, eta neure ganberan sartu nintzen, beste balezta baten bila.
|
|
|
Gorago erranik dagoen bezala, harresi horiek, dena dela, ezin zuten defentsa militar sendorik eskaini, batik bat hegoaldeko eta hego mendebaldeko aldeetatik (garaiko Takonerako lautadaren aldetik). Defentsa naturala Argako ibaiaren gaineko pendiza zen, ipar mendebaldera, iparraldera eta ipar ekialdera halako arkua egiten duena (Santa Engrazia dorretik Descalzos atzealdetik Errege Jauregiraino doana, hemendik Redineraino eta hemendik Kaparrosoren errota gaineko dorreraino),
|
baina
Gazteluko plazatik San Lorentzorainokoa defentsa zailagokoa zen. Hain zuzen ere Takonerako lautadan kokatu ziren Albako Dukearen indarrak 1512an.
|
|
2019
|
|
|
Enperadoreak gorteko txanbelan handia eta gazteluko komandante nagusia berarengana etorraraziko ditu eta oldartu egingo zaie orroka eta oihuka, berorri ihes egiten lagundu diotela anaia Matiasen dirua tarteko. Txanbelan handia lotsagorritu egingo da,
|
baina
gazteluko komandante nagusiak enperadorea baretuko du. Promes egingo dio berori harrapatu eta haren aurrera eramango duela, eta agindua emango du bila dezaten errepide eta ostatu guztietan, baina astebete edo bitan bakarrik, zeren ordurako enperadoreak ahaztua izango baitu kontu hori; izan ere, enperadorearen buruan sarritan igarotzen dira giza aldarteak mutur batetik bestera eta oso bizkor:
|
|
|
Kontatzen dutenez, Vicente García de Diego Espainiako Errege Akademiako (RAE Real Academia Española) kideari Gipuzkoako La Voz de España egunkariak 1952ko ekainaren 19an argitaratutako elkarrizketa batean, Anton Gaztelu kazetariak euskararen akademia bat sortzearen egokitasunaz galdetu zion, uste baitzuen ez zegoela horrelakorik, eta Espainiako akademikoaren erantzunak argi utzi zuen hark ere ez zekiela horrelakorik bazenik. Artikuluari erredakzioan ezarritako oin oharrean, egunkariaren arduradunek zehaztu zuten bazegoela euskararen akademia bat, Bilbon,
|
baina
Gazteluren galdera eta De Diegoren erantzuna aldaketarik gabe argitaratzea erabaki zutela, horrela argi geratzen zelako zein hutsala zen Euskaltzaindiaren eragina eta indarra.
|
|
2020
|
|
|
Benitak izututa entzun zituen Molaren hitzak hoteleko halleko telefonotegian: " Francisco, zuk egin nahi duzuna,
|
baina
Gazteluko Plazan une honetan milaka gizon daude borrokatzeko prest, ‘Aurrera! ’ esaten ari zaizkit". Eta Patxik, Benitak umoreko dagoenean esan ohi duen eran, ziur aski ez zuen gutxiago izan nahi.
|
|
2021
|
|
|
Ongi da. Espero dut tontakeriarik jasan behar ez izatea,
|
baina
gaztelu atarian egonen zara nire zain, Emilioz dakizuna kontatzeko. Gero arte orduan.
|
|
|
Cava ren plazan autoa utzi eta ingurura begiratu zuen Filoren bila. Ostatua handik gertu zegoena izango zen,
|
baina
gazteluaren atarian topatzea adostu zutenez haren zain geratu zen. Handik minutura hurbiltzen ari zen auto bat.
|
|
2022
|
|
|
" Hiri monumentala da: jauregi asko ditu,
|
baina
gaztelua da duenik izugarriena".
|
|
|
Jose Maria Jimeno Juriok idatzi zuen Amaiurko historia ez zela 1522an bukatu, ondoren herriaren fisionomia soziala egituratu zela;
|
baina
gaztelua defendatu zuten nafarrak" traidore bezala hartu zituen irabazleak". Ez alferrik ikusten ditugu urtebete geroago Espainiako erregeak emandako barkamenetik baztertuta dozenaka lagun," beren aberriaren kontra matxinatzeagatik".
|
|
|
Berarengatik gustura egongo zen Donibane bezperan Santurtzin, bere herria sentitzen zuen hartan. Hogeita hiru urterekin ez zegoen ezkonduta,
|
baina
gazteluko sukaldariaren ezkutuko amorantea zen. Anderkinak bazuen gerlan genitaletan larriki zuritu zuten senarra.
|
|
|
Udal taldeak «alde bakarreko erabakiak» hartzea egotzi dio Maia alkateari. Alde zaharretik txosnak kendu nahi dituela
|
baina
Gazteluko plazan hamar barra jartzeko asmoa duela gogorarazi zuen, «bizilagunak kontuan hartu gabe».
|
|
|
Parte guztiak oso garrantzitsuak dira. Egituran gora egiten dutenak gutxi dira, bai,
|
baina
gaztelua denen artean egiten dugu. Talde lanaren balioa oinarrizkoa da gurean.
|
|
2023
|
|
|
Aiziritze Gamue Zohaztiko Herriko Etxeak, libera baten truke, 1983an erosi zion gaztelua orduko jabeari, Michel d' Abbadieri.
|
Baina
gazteluaren eremuari soilik zegokion salmenta. 1997an, inguruko lurrak eta Borda baserria ere erosi zituen herriko etxeak.
|
|
|
Dena ez da
|
baina
Gaztelu Zaharren izanen; larunbatean Ipar Euskal Herriko danborradak bilduko dituzte. Hondartza auzoko Zentro Nautikotik abiatuko dira goizeko 10etan, herria gurutzatuz Gaztelu Zaharrera iristeko.
|
|
|
Ordu hartan gogoetan aritu zen zein liburutan argi ote zezakeen misterioa, baina ez zuen Baionako liburutegian bila ibiltzeko funts handirik hartu, lanetik ateratzen denean beti itxita dagoelako. Larunbat goiz batez zenbait liburu –edo, hobeki erran, liburuxka– kontsultatu zituen,
|
baina
gaztelu ezagunenak baizik ez zituzten aipatzen.
|