|
2009
|
|
|
Hortik eleberriak utzi didan sentsazioa: pasarte eta gogoeta iradokitzailez betetako testua da,
|
baina
bere fragmentariotasunean galtzen dena.
|
|
|
geletako zorua, moketako apurrak, entxufeak, hormetako pintura, zokaloak, altzarien hankak eta ate azpietako hari mutur txiki txikiak. Aitatxori ez
|
baina
berari bai, berriz, atsegin zaio miaketan ibiltzea, zerbait aurkitzeak eman ohi duen poza sentitzearren, ziur asko. Aulki batera igotzeko aukera izanez gero, kaxoiak eta apalak ere maite ditu.
|
|
|
Orduan, tokatu zitzaionean, Atahualpa Yupanquiren zerbait kantatu zuen. Gizonek ez omen zioten batere kasurik egin, neskekin zeuden encantados,
|
baina
berari ezta kasurik ere, emakumeak bakarrik entzuten omen zion atentzioarekin. Eta egun batzuk pasa, eta kalean ikusi zuen neska haietako bat, eta esan omen zion:
|
|
|
Beretzako ez zen berdina. Beste batzuek itzuli egiten zituzten kantak,
|
baina
berak hori ez.
|
|
|
Antonio Zabalak txori bat jarri zion alboan, sehaskari soka luze eta fin batekin lotuta. Txoriak hegan egin nahi zuen,
|
baina
bere mugimenduak oso mugatuak ziren halabeharrez. Sentidu batean denon libertatea dago mugatuta, heriotza hor dago eta ezin dugu aukeratu.
|
|
|
Arrazoia eman diot, batzuetan hala baita.
|
Baina
bere gogoak jarraitu du, umetan bizi direnak, nagusitan errepikatu egiten direla. Eta hor ez diot arrazoia eman.
|
|
|
Baina barnean ondo itsatsita geratzen den horietakoa da. Edozein txapelketa irabazteko moduko putakeria egin zidan,
|
baina
bere edertasuna ez nuke beste inorenarekin alderatuko. Zertarako gainera?
|
|
2010
|
|
|
Gaiaz beste egitera gonbidatu nahi zaituztet nik orain; nik Uxue Alberdiren Aulki jokoa hartuko dut ahotan. Idazle gazte baten lehen eleberria da hau,
|
baina
bere adinekoen errealitatetik aldendu eta gerra garaian gazte zirenen belaunaldiari eskaini dio arreta liburu honetan. Hiru emakume edadeturen bizitzaren ibilbidearen testigantza ematen du liburuak, iraganaren oroitzapenak ekarriz (haurtzaroa eta gaztaroa hiru protagonisten ahotik) eta elipsi handi bat eginez, zahartzaroko kafetegiko solasaldien bidez. Lehena, iraganekoa, barne bakarrizketaren bidez emana da; bigarrena, orainaldikoa, aldiz, istoriotik kanpo dagoen kontalari estradiegetiko batek kontatzen du, maitasunez, sentiberatasunez begiratzen duten begi batzuek kontatzen dute.
|
|
|
Claptonek 62 urte ditu orain, eta hogei daramatza alkoholik dastatu gabe.
|
Baina
bere familia berri gaztearekin daraman bizi estiloak ez du galdu antzinako glamourraren usaina: Rolexak, Ferrariak,
|
|
|
Marcusek onartu zuen nire proposamena,
|
baina
bere aurpegiaren espresioan zalantzaren bat sumatu nuen. «Ez bazaizu ideia ona iruditzen, esatea besterik ez duzu», bota nion, erretirada erraztu nahian, baina berak ezetz, ados zegoela.
|
|
|
Marcusek onartu zuen nire proposamena, baina bere aurpegiaren espresioan zalantzaren bat sumatu nuen. «Ez bazaizu ideia ona iruditzen, esatea besterik ez duzu», bota nion, erretirada erraztu nahian,
|
baina
berak ezetz, ados zegoela. «Kontua da ez dudala oso gogoko; Capote, esan nahi dut».
|
|
|
«Hots, Capotek idatzitakoa gustatzen zait, noski, Odol hotzean batik bat, eta Gosaria Tiffany, s en, noski, eta baita Kameleoientzako musika ere; gutxik aipatzen dute, baina ipuinlari ona zen Capote.
|
Baina
bera antipatikoa egiten zait. Eta gainera kontu zahar bat gogorarazten dit istorio horrek».
|
|
|
Kokaleku berritik mugitu gabe, urrutira beha jarri nintzen: Ibonen gorpuzkera edota bainujantziaren koloreekin bat egiten zutenak aurkitzean izutu egiten nintzen,
|
baina
bera ez zela ohartzean, ilusio berriarekin ekiten nion bilaketari.
|
|
|
Gure txoriak liburutto xumea da, asmo apalekoa,
|
baina
bere apurrean potxolada bat da. Pitxi bat da.
|
|
2011
|
|
|
Dagoeneko Kepak aipatutako Mentura dugun artean (2001) aparta nabarmendu nahiko nuke neuk ere eta, batez ere, Stendhali egiten zitzaion gorazarrea, Lertxundiren poetika ulertzeko erreferentzia ezinbestekoa.
|
Baina
bere eleberriak ere aipa genitzake, Argizariaren egunak (1998) nobela, kasu, Carla (1989) eleberriaren ostean gailenduz joan zen metaliteraturarekiko zaletasunaren adibide esanguratsuena. Eta metaliteraturaz ari garenez, esan dezagun errealitatearen eta fikzioaren arteko loturak/ mugak izan direla betidanik Lertxundiren sorkuntza literarioaren akuilu.
|
|
|
Louis Renault izan zen Bordelera iristen lehena,
|
baina
bere ondoren heldutako gidariekin batera, albiste lazgarriak ere hasi ziren iristen, hildakoen eta istripuen berriak. Autoen erdiek izan zuten istripu edo matxuraren bat, egunean zehar zortzi izan ziren hildakoak? 3 ikusle eta 5 gidari?
|
|
|
Ez genekien laguna etakidea zenik.
|
Baina
berak ere ez. Tira, ez zen aurrenekoa ere.
|
|
|
Gauza zara Andone Miss Martiartu bihurtzeko edo Poeta en Nueva York kafetegi bateko horma irudiekin ilustratzeko» (Bilboko Buenos Aires kaleko New Yorkekoekin, hain zuzen ere).
|
Baina
berak ez zuen lausengurik nahi. «Arriagaren leinukoa?
|
|
|
Jende gaztearen baitan, gezi pozoindatu bat bezala sartua da, barna sartua. Grina harek ez du ibiltzetik trabatzen,
|
baina
bere gaitza astiro hedatzean, ahulezi bat hazten du, malenkonia bat.
|
|
|
Luis de Pablok barre egin du. Iruñeko Encuentros haietan era guztietako auziak izan omen ziren, batez ere politikoak,
|
baina
berari musikagile kuakeroarekin gertatutakoa gogoratzea gustatzen zaio.
|
|
|
Hiri hartako buruzagiaren alabak saltoki txiki bat zuen azokan eta ezkontzeko adinean zegoen azokan bahitu zutenean. Hori gertatu baino lehen, bere aitak esaten zion ezkontzeko gizon batekin
|
baina
berak ez zion aitari kasurik egiten; orduan aitak, ikusirik alabak ez zuela inorekin ezkondu nahi, berak aukeratu zion gizon bat, baina andereño honek ez zuen aitak aurkeztutako gizon horrekin ezkondu nahi izan. Hortaz aitak bere gisara utzi zuen alaba.
|
|
|
Horra orain azokako gizaseme osoa KASKEZUR huts bihurtuta, eta andereño hau Kaskezur hutsarekin geratu zen. Andereñoak ikusi zuenean Kaskezur hutsarekin geratu zela, bere kolkoan pentsatu zuen aita gizon batekin ezkontzeko esaten aritu zitzaiola,
|
baina
berak ez ziola kasurik egin edo aintzat hartu.
|
|
2012
|
|
|
«Gaur urteak dizkiat eta bakarrik negok, goazen biok bazkaltzera Juanito Kojuara». Nik aurrena ezetz, etxeratu beharra neukala bazkaltzera, motoan, motoan ibiltzen bainintzen orduan;
|
baina
berak afaltzera joateko Ostrak behin ere probatu gabea nintzen, eta Bar Manolora joan, badakizu, elizaren ondoan, marisquería, eta probatu nituen. Limoi pixka bat bota eta jan, dozena erdi bat, eta gustatu zitzaizkidan.
|
|
|
Oraindik ere hori esango du gertatutakoa kontatzerakoan, hori eta nik ez dudala alaba berak bezain ondo ezagutzen, ez zuela berak alferrik eraman sabelean bederatzi hilabetez. Zazpi eta erdi izan ziren,
|
baina
berak bederatzi esaten du beti.
|
|
|
Oroitzapen liburu hau da azkenaldi honetan irakurri ditudanetatik gehien hunkitu nauena, dudarik gabe. Ezaguna nuen aspalditik Zamacoisen izena, entzuna nuen oso idazle ona zela,
|
baina
bere libururik irakurri gabea nintzen. Galdetu ni baino adintsuago diren batzuei eta baieztatu zidaten oso idazle ona zela eta ospe handia izan zuela bere garaian.
|
|
2013
|
|
|
Gero erizaina egin eta Toledora joan zen bizitzera hango mutil batekin ezkonduta. Harrezkero oso gutxitan ikusi dut,
|
baina
bere gurasoekin harremana mantendu dut eta haien bitartez izan dut haren berri.
|
|
|
Izan ere, euskararenganako maitasun sutsuak gaixoarazi zuenUriarte jatorra. Hamaikatxo pena, pairamen eta atsekabe eragin zizkion maitasun horrek,
|
baina
berak zintzo jarraitu zuen aurrera, indarrak Zarautzeko komentuan ahitu zitzaizkion arte. Uriarteolerkari apalak eta olerki biltzaile errimeak merezi du euskaldunguztion esker ona, bere Poesia Bascongada.
|
|
2015
|
|
|
–Bikia zen, esan zien Jonek besteei?. Domingo beste edozein bezain normala da,
|
baina
bere anaia bikia, gizajoa, uzkurtuta eta okertuta jaio zen. Gure erdia izango da, ezta, Xabier?
|
|
|
Zernahi dela ere bizirik egoteko beharduguna, osasuntsu mantentzen gaituena eta osorik eusten diguna, alde eginda zegoenharen gorputzetik. Ondora joan eta hanka batetik heldu nion,
|
baina
berak astindu batezbaztertu eta hildako familiarengana jarraitu zuen. Ez zen gelditu hots egin nionean, eta, hegazkina harengana jatsi baino lehen, beste guztia gertatzen ikusi nuen.
|
|
|
Txistua zeruetakojudizioa bezala entzuten da zure gainean dagoenean, entzun nahi ez zenukeen baina entzunbehar duzun ipuinaren amaiera bezala, eta leherketak bota aurreko istant hartantxe, aireabiriketatik erauzi eta mundua hauts eta ke artean iluntzen ari zela, bonba kontaktua egitenikusi nuen, eta haren argia. Eusebio bere burua babesten saiatu zen
|
baina
bere gorputzakeztanda jaso eta erabat puskatu zen giza gorputzaren inolako ulermenik segitzen ez zutenzentzugabeko zatitan. Odol nahaste bat bihurtuta, Isidroren gainera egotzia izan zen.Isidro bera atzeraka erori zen, eta baita, jarraian, ni neu ere.
|
|
|
Isidrok ez zuen aipatu, baina ni hari buruz pentsatzen egon nintzen gau hartan, Eusebioren odola aurpegitik eta besoetatik nola garbitzenzuen begiratzen nuen bitartean, eta geroago, gau minean Bilborantz gindoazela: bostbalak jo zuten Eusebioren erriflea, lauk irteera zulotzat hartzen bazen haietako bat, gerohiruk uniformea puskatu
|
baina
berari ez zioten urraturik txikiena egin, eta beste hirukharen burua bilatu baina huts egin zuten nolabait. Hori guztia zer eta handik gutxiraIsidro baino metro batzuk aurrerago kokatu eta eztandaren bortxa jasotzeko.
|
|
2016
|
|
|
(Bide batez esan dezadan Beraetxeren papera ere ez zela izan nolanahikoa. Ni droga munduan sartuta nengoen gixajoa nintzen, askori gertukoa egingo zitzaion egoera, eta nire alde jartzen ziren,
|
baina
bera kamelloa zen, gaiztoa, jendeak ikusi ere egin nahi ez zuena. Inoiz kontatu izan zizkigun horren harira pairatuko anekdotak.
|
|
|
Katedralik ageri ez duen Santiago horretan baino gehiago bizi da Juan Andres komertzio munduan. Erraiak hirian izango ditu, bai,
|
baina
bere mundua itsas komertzioaren mundua da: «Ondo ezagutzen zuten euskaldun gizena urreko eta urrutietako etxe, bide ta nasagilleak eta bazekiten bere berri Jijon, Abiles, Prabia, Ribadeo, Ferrol, Koruña ta beste ainbat lekutan».
|
|
|
Egia osoa ezagutze aldera, esan beharra dago Antzerkiola Imaginarioa izeneko kolektiboa izan zela horren guztiaren aurrekaririk behinena. Bilboko Mina espazioaren inguruan sortutako taldeak indarrez astindu zuen panorama eszenikoa bere 8 Olivetti poetikoekin, eta urte batzuetan jardun zuen harrezkeroztik,
|
baina
bertako kideak nortasun handikoak eta gazte gazteak izanda, saihestezina izan zen eztanda. Geroan, leherketa hark antzezle eta sortzaile sorta bikaina eman zuen, artearen beste arlo batzuetako belaunaldi taldeekin historikoki gertatu den bezala.
|
|
|
Iñigo Baina, nolatan ez didazue ezer esan? (Deseroso
|
baina
bere burua kontrolatu nahian.) Ezin naiz hemen gelditu. Korukoekin entsegua daukat.
|
|
2017
|
|
|
Handik denbora gutxira, bere saio poetikoak egiten hasi zenean, erabaki zuen soinujole batekin, nirekin egin behar zituela. Nik banituen nire zalantzak,
|
baina
berak: «Ez zaiela akordeoia gustatzen?
|
|
|
Korka Diallo Ginean jaio zen 1973 urtean,
|
baina
bere gurasoek Senegalera emigratu zuten bera oso ume zela, eta han egin zuen bizitza harik eta 2001ean Europara etorri zen arte. Aita sukaldari profesionala zuenez, ekonomikoki aski ondo zegoena, Dakarreko eskola batean ikasi ahal izan zuen.
|
|
|
Bere begiak mugitzen hasi dira, lortuko dudala ematen du, begiak ireki ditu eta txapeldun sentitu naiz, azkenean denbora hau berarekin pasa ahal izango dut. Hitz egin diot, esan diodana jende guztiak imajina dezake, hain pozik zauden uneetan hitzak musika bezala doaz,
|
baina
bere erantzuna ez nuen espero, inondik inora: «Go away!» (alde hemendik!).
|
|
2018
|
|
|
Bere bizitzako zenbait pasarte poetizatuz idatziriko «Maitea» olerki sailean, herrian utzitako senide eta lagun kutunenak agertzen dira, haurtzaroaz ari delarik. Jakina denez, poema amaitu gabe geratu zen,
|
baina
bere emazteari eskainitako maitasun poema bat zuen helburu nagusi. Izenez aldatuak agertzen dira, lehenik, poeta bera, «Gazte» izenez, amona eta osaba «Garto» nahiz izebak, «Ondaurtz» bataiatu duen Zarautz herriko etxe mitikoa, eta geroxeago, «Maite» bera, jakina «Ama gau beltxeran» izeneko lehen olerkian, Zarautzen urtero igarotzen zituen uden hasiera narratzen du, eta bertan, gure gutunean bezala, «Irizar» bataiatu zuen Tolosako negua hiru trazutan deskribatu zuen:
|