|
2000
|
|
|
Itxaro Bordak ongi ikusia duen moduan, Erdozaintzi saiatzen da Iparraldeko kutsu erlijiozko poesiaren eta Hegoaldean garai horretan idazten zen poesia sozialaren artean bide liriko desberdin bat bilatzen. Presuner ohien frantsestasuna madarikatzen du eta herriaren izerdiaz liluratzen da, egia da,
|
baina
bere poemak irakurriz ikasiko dugu, hala berean, nola kanta primadera bihotzean edo zein hasperen egin izarrei beha.
|
|
2001
|
|
|
Berdin diote mugimenduaren bozeramaileek: " Quebeceko herri autoktonoek onartu egiten dute Quebecek herri bat osatzeko duen eskubidea,
|
baina
bere lurraldean", ez" gurelu rrekin"(" Le facteur autochtone au Quebec", Intern eten). Eta eransten dute:
|
|
2002
|
|
|
Zentzuzko proposamena dirudi. Batetik, ez du oraingo Estatua zatitzen,
|
baina
bere osakideen artean berdinen art eko harreman orekatuak ezarri nahi ditu, orain arte espainol gaztelauek, hots, espainol espainolek beste nazioetakoen gainean izandako nagusikeri estatusa hautsiz. Proposamenhorrek, jakina, aldean Estatuaren nazioaniztasuna onartzeadaka r, katalan galegoek ere begi onez ikusia.
|
|
|
1989ko Ekialdeko iraultzaren ondoren, mundu kapitalista" areriorik" gabe geratu zen.
|
Baina
bere egitura ideologiko eta militarrak kanpoko etsairen batekiko beldurraren premia du gizarte mailako nolabaiteko diziplina ezarri eta hainbat erabaki politiko eta ekonomiko justifikatzeko. Txinak, bere handitasunagatik eta gero eta itzal handiagoa edukitzeagatik, zeregin hori bete zezakeen.
|
|
2003
|
|
|
10 Haurtzaroan eratutako garuna (herentzia genetikoa+ garapena), inguruaren ezagutza, sentimen eta gizarte prozesuak osatua, gizakiaren muina da, pertsona, alegia. Gene batzuk herentzian hartu ditu,
|
baina
bere historia ere badu. Inguruabarrak bestelakoak izatekotan, besteno rtasun bat izanen zuen.
|
|
|
Sinetsi ezinik nago, baina eman diezaiogun aukera bat (ehun egunetako epea agortzear dauka) bizkaitarren hizkuntza zaharra menderatzen duen jakiteko ala ez. Juan Ramon Corpasek berriz, ez daki euskaraz,
|
baina
bere aurrekoak ere ez. Nafarroako BianakoPrintzea ren Erakundearen buru izatetik, Gobernuko kultura kontseilaritzara" igo" du Corpas Sanzek, eta lehen ehun egun famatu horietan, garai batean Nafarroako kulturaren zeinu izandako Bianako Printzearen Erakundea bera desegitea erabaki du, nahiz eta sortutako zalapartaikusi ondoren, pittin bat atzera egin.
|
|
2004
|
|
|
Argitaratu ez zen aldizkari baterako eskatu zidaten. Egun ez dakit guztiz ados nagoen idatzitakoarekin,
|
baina
bere baitan utzi dut. Gai honen inguruan ere iritziak aldagarriak direla nabarmentzeko.
|
|
|
|
Baina
bera bakarrik ez, tarteka kolaboratzaile ezin hobea izaten zuen ondoan: Nemesio Etxaniz apaiza, ipuin eta kantuzko pedagogi bide berriak ireki nahian aritzen zena, taldeko eginkizun guztietan laguntza paregabea emanez.
|
|
2005
|
|
|
Baieztapen irmoak, Kultura sailak gogoan hartu lituzkeenak. Patxi Baztarrika sailburuorde berriak (beste zereginetan lan ona egindakoa) erantzun zuen
|
baina
bere arrazoiak ez zitzaizkidan konbentzigarriak iruditu.
|
|
|
MTVren lehenengo bideoa taldeho rrek egin zuen Whip It (1980) abestiarentzat. Publiko zabalak ez zuen gehiegi onartu,
|
baina
bere arrakasta plagioan identifikatzen hasi zen berehala: bideoaren estrategia eta teknikak kopiatu zizkieten, beren kolorea, abiadura, kamera optikoa, irudi subliminalak eta teknologia berrien ekarpena.
|
|
|
2005eko uztaila abuztua • 149 zenbakia eman ahal izateko,
|
baina
bere balioa eman behar zaio praktikan jada lortu denari, guztiok baitakigu planak egitea rekin edo legeak onartzearekin ez dela beti nahikoa izaten prozesu konplexuak aurrera ateratzeko (adibiderik ez da falta).
|
|
2006
|
|
|
Bada alderik Caro Barojarengandik Savaterrengana, bada alderik, eta hori inon baino hobeto ikus daiteke biei Olentzerori buruz susmatzen diedan iritzietan. Pertsonaia maitagarria batentzat, zinezko amodioa sortzen ziona, praktikotasun handirik ikusten ez zion arren bizimodu modernoan,
|
baina
bere tokia merezi zuena gure gizartean, toki mugatua izan arren; bestearentzat, txokokeria arlotearen erakusgarri barregarria, asko jota pazientziaz eta umorez soportatu beharreko xelebrekeria, ume txikientzako bakarrik balio duena. Bada, Caro Baroja lasai eta patxadan mugitzen zen Arantzazuko santutegian, baina Fernando Savater bat?
|
|
|
Izenburuak berak mito femeninorik esanguratsuenetakoa iradokitzen du, izan ere, sugeak esan baitzion Evari sagar hartatik jaten bazuen Jainkoen gisara betiko jakituria eskuratuko zuela. Teresa ere bere paradisutik botatako edo ihesean doan emakumea dugu; azken finean, Gorka Urbizuk esaten duen bezala (Euskaldunon Egunkaria,), lanpostu eta senar egokiak ditu Teresak, gizartean arrakasta lortua du, zorion estandarrean bizi da,
|
baina
bere baitatik ihes egiteko, edo bestela bere burua aurkitu ahal izateko bidaiari ekiten dio. Dena den, Evak bezalaxe Teresak, transgresioaren ideia bere baitan daroa.
|
|
|
Atal horietako batek horrela zioen: " Euskaraz jakin bai,
|
baina
beren artean hitz egiten ez duten bikoteen hizkuntza ohiturak aldatzen laguntzeko gida metodologikoa" egitea. Buruhausterik gehien eman duen ataletako bat izan da, noski.
|
|
|
Bai, agertzen dira, noski,
|
baina
berari entzunda nago kontu hori, berak idatzi zuela dena.
|
|
|
Hori ere bai. Ordena behar beharrezkoa du,
|
baina
bera zeharo desordenatua da: papera, papera eta papera.
|
|
|
Pastorrek garbi du,
|
baina
bere irakurleek ez dute hain garbi. Bederatzi erantzun jaso ditu Jose Mari Pastorren post ak.
|
|
2007
|
|
|
Garai hartan gorpuztu eta indartu zen, bestetik, intelektual katolikoen multzoa. Gipuzkoako kasuan, Karlos Santamaria dugu beraien paradigma,
|
baina
bere oihartzuna oso zabala izan zen. Ez dago ikerketa zehatzik pertsona horien ondorengo ibilbideari buruz, baina soziologikoki katoliko euskaldun asko zegoen jeltzaleengandik hurbil eta habi garrantzitsua aurkitu zuten bertan frankismoaren amaierako urteetan, lehenago izan ez bazen.
|
|
|
Literatura hau bera da, baina hitzek ez dute aldarerik ez luma lorerik onartzen, kresalak zailtzen baitu loreen bizi samurra. Bere literaturan mundua dago,
|
baina
bertan Amerika arrandiatua baino berau iziotzea nahiago.
|
|
|
Hizkuntzen iraultza liburua euskaratu berri dela-eta, munduan hizkuntzen gainean adituenetakoa den horrek, Internetek hizkuntzentzat —bereziki hizkuntza txikientzat— duen garrantzia azpimarratzen du behin eta berriz. Interneten bertan garatzen eta egokitzen diren hizkuntzen fenomenoak ere ezagutarazi dizkigu,
|
baina
bere Bilboko hitzaldian Interneten garrantzia azpimarratu gura izan zuen. Euskaltzaleok, euskaldunok horrelako gogoetak ondo hartu eta gureari ekin behar diogu.
|
|
|
Europako Itunak, horrela bada, Europako bateratze prozesuari ekiteko, estatu kideek gaur egun duten konfigurazio konstituzionaletik abiatzen dira,
|
baina
bere xedeen artean nazioarteko zuzenbidea zorrotz bete eta garatzea, eta, bereziki, Nazio Batuen Gutunaren printzipioen errespetua dago. Xede horrek aukera ematen digu zera pentsatzeko:
|
|
2008
|
|
|
Errealitate honek" lehen" intelektual modernoa nor izan zen ebazteko asmoaren hutsaltasuna agerian uzten du. Ospetsuena dudarik gabe Zola izan zen,
|
baina
bera baino lehenago jada bazebiltzan zenbait pertsona antzeko jarduera intelektualetan, Dreyfusen alde (adibidez Herr) zein kontra (eskuindarrak). Izatez, egungo aditu batzuen ustez, Zola baino hobeto egokitzen da intelektual modernoaren definiziora Barres, antidreyfusarden burua19.
|
|
|
Horrela, duela hamar urtetik hona, Hego Euskal Herriak, espainiar estatuak bezalaxe, immigrazio fluxu berrien etorrera bizi izan du, eta %1era heltzen ez zen presentzia batetik ia %5, 6ra pasatu da batez beste. Urte hauetan 118.289 biztanle berri dago Hegoaldeko lau herrialdeetan,
|
baina
bertakoen saldoa negatiboa da, 16.645 pertsonatan gutxitu baita. Etorkinen saldoa, ordea, positiboa izan da, ia 135.000 pertsonakoa, eta horrek permititu du Hego Euskal Herriko populazioaren hazkundea ia 120.000 pertsonakoa izatea.
|
|
|
Guztien harridurarako ez zuen sikiera konortea galdu eta zaurietatik nahiko azkar sendatu zen. Ez zuen gaitasunik galdu, itxuraz lehengo bera zen;
|
baina
bere ingurukoek ondo atzeman zuten zerbait aldatua zela pertsona harengan: bere izaera ozpindu egin zen, tokiz kanpoko haserrealdiak izaten zituen, hartzen zituen erabakiak maiz porrotera eramaten zuten eta bere bizitza kalapitaz kalapita joan zen handik aurrera.
|
|
|
Dudarik gabe bere hainbat intuizio zuzenak dira, eta inkontzienteak gure bizitzan duen eragina agerian jartzeagatik besterik ez bada ere, Freuden tokia jenio handien artean bermatua dago.
|
Baina
bere idatzietan garbi utzi zuen ere sortua zuen teoriaren behin behinekotasuna. Idatzita utzi zuen, garunaren ezaguerak aurrera egitearekin espero zitekeena zela berak eraikitako kontzeptuak aldatu, baliogabetu edo, agian, baieztatzea.
|
|
|
bezalako leloak aldarrikatzera. Ez, pentsatzen dugulako Euskal Herriak behar duen unibertsitatea nazioarte mailan kokatu behar dela,
|
baina
bere ezaugarri propioekin: nazioartean, baina euskara baztertu gabe; titulazio eskaintza zehazterakoan, enpresei begira baino, gizarte osoari begiratu behar zaio, gizarteak dituen hezkuntza beharrei erantzun ahal izateko...
|
|
2009
|
|
|
Ezaguna denez, Cervantesek edo Shakespearek idazletza zeregin profesionaltzat hartzen zuten, hots, lanbide gisa; dirua irabazteko idazten zuten. Egia da bizi zelarik Shakespearek ez zuela antzerki libururik argitaratu,
|
baina
bere idazlanen helburua antzezpen publikoak egitea zen, sarrera kobratuz, eta hortik bizi zen bera; Cervantesen kasua antzekoa da: saiatu zen antzerki munduan ere, baina arrakastarik gabe, eta orduan liburuak argitaratzeari ekin zion helburu garbi batekin:
|
|
|
Interesgarria dirudi, halaber, Iruñeko Leer e plataforma. Itxura batean ebook irakurgailuen saltzaile hutsa da,
|
baina
bere bokazioa argitaletxe digital modernoak eman ditzakeen zerbitzu guztiak eskaintzekoa da: edizioa, autoedizioa, zerbitzu editorialak, banaketa, salmenta.
|
|
|
Neurona eta zeurona. Oraingo eleberri hau harantzago doa, neurrian eta anbizioan, baina betiko Etxegoien zorrotz, gogoetalari, zirikatzailea aurkezten digu, cool a batetik
|
baina
bere zauriak ere erakutsiz bestetik.
|
|
2010
|
|
|
Hitzezko eraikina egin nion barruan sorrarazi zidana esplikatuz, itogura hura deskribatuz.
|
Baina
berak tapakia eta sua baino ez zituen ikusten. Orduan pentsatu nuen:
|
|
|
Soziologo zorrotzak balioak azken urteotan ez direla asko aldatu abisatzen digu, jendea prest dagoela ingurumenaren alde egiteko
|
baina
bere bizimodua lar aldatu barik, des-hazkundearen aldeko aktibistak bere kezkak planteatzen ditu, datozkigun aldaketek betiko moduan munduko pobreenak kaltetuko dituztela, gehienbat. Baina hona ekonomista iaioa, neoliberalismoaren aldeko publizitate lan ederra egindakoa, orain ziaboga erdia eginda edo, berak ziurtatzen digu ekonomia oso plastikoa dela, berez eta berehala aldaketa handiak gerta daitezkeela sistema ekonomiko batean beste erremediorik ez badago.
|
|
|
|
Baina
bere esaldirik borobilena, zalantzarik gabe, hauxe da: mundua epe luzera nolakoa izango zen aurreikusten saiatu diren ekonomialari eta historialari guztiak nahastu egin dira.
|
|
|
Ezkerreko euskal nazionalismo berri horrek, hasierako eztabaida batzuen ondoren, naziotasuna hizkuntzan oinarritu zuen, eta ahalegin berezia erakutsi zuen etorkina euskal nazioan sartzeko (ikus, besteak beste, Garmendia, 1979; Jauregi, 1981). Oro har, euskara bilakatu zen euskal naziotasunaren oinarri,
|
baina
bere egoera ahularen eraginez, berori jakitearen ezinbestekotasunaren ordez, praktikan hizkuntzak maila sinbolikoan eragin zuen, funtsezko papera hartu zuen konpromiso politikoarekin batera (Zabalo/ Mateos, 2005). Euskal nazionalismo berriak, sozialismoaren aldeko jarrerari loturik, aurrekoak baino dimentsio sozialagoa hartu zuen, eta euskal herri langilea formularen bidez, naziotasunaren irizpide natural eta esentzialistak gainditu, eta herritarrek egindako borondatezko hautua hobetsi zuen.
|
|
|
Inork kritikatu al zuen ordura arte hain argi eta zorrotz Orixeren eredua? Orixe ez zenuen artikuluan aipatzen,
|
baina
berari buruz ari zinen.
|
|
|
klaseak ematen zizkigun, edozein gauzatarako beti zegoen prest...
|
Baina
bere teologiagatik eta, urruneko gizon bezala ikusten genuen. Eta gero, bera ez zebilen zuzenean Jakinekoekin.
|
|
|
Zenbaterainoko eragina izan zuen, ez dakit,
|
baina
bere neurrian praktikoa gertatu zela, bai. Ez da noski inondik inora gauza filologiko eta zientifikoa.
|
|
|
Donostiarra, uste dut EAJko kidea zela, euskaltzale suharra. Formak mantenduz,
|
baina
berarekin euskarak izan zuen bere tokia eskolan. Antzerkiari ere eman zion lekurik, eta Euskal Herriko gauzak kontatzen zizkigun.
|
|
|
bera eta neu.
|
Baina
berak ez zuen nahi izan. Neuk egiteko, esan zidan.
|
|
|
|
Baina
bertako egoera ere bukatzear dagoela dirudi, Europako lurralde anitzetan gertatzen ari den modu berean, krisia lagun, Herbehereetan eskuineko talde erradikala sartu baita boterean. Zabaltzen ari da gure mundu globalizatuan kapitalismoari eusteko grina, behar dena sakrifikatuz.
|
|
2011
|
|
|
Sartu eta berehala banatu ziren gure bideak, berak sakelako liburuen txokora jo baitzuen (bide batez esanda, gero eta handiagoa dena). Azaldu zidanez, merkeagoak dira (of course),
|
baina
berak erosotasunagatik egiten du. Eta espazioagatik.
|
|
|
Aglaura deitzen da, eta berari buruz Polok dio: " hitz egiten den hiriak existitzeko behar duen oro du,
|
baina
bere lekuan existitzen den hiria gutxiago existitzen da". Horrenbeste esan da Aglaurari buruz, ezen gertatzen diren gauza berriak izendatzeko hitzak bukatu zaizkigun, eta hiria bere diskurtsoaren edertasunetik bizi da.
|
|
|
Dena den, nire ustez garbi geratzen da Joseba Sarrionandia batez ere poeta dela, hots, intuizio distiratsuen emaile, txinparta eta izar iheslarien idazle, sortzaile handi bat, funtsean.
|
Baina
bere pentsamendua ez da sistematikoa, espiral formakoa eta paradoxikoa baizik, hots, barokoa. Horretan datza bere indarra baina baita bere ahuldadea ere.
|
|
2012
|
|
|
da azken berrogeita hamar urte luzeotako Euskal Herriaren historia idatzi, Txillardegi aipatu gabe ia kapitulu guztietan. Joan zaigu bera,
|
baina
bere eragin zabala eta ondare ugaria utzi dizkigu hainbat alorretan: pentsamenduan eta kritikan, politikan eta herrigintzan, literaturan eta idazletzan, euskararen ikerkuntzan eta irakaskuntzan...
|
|
|
Ez da titulu asko argitara ematen duen saila, %8, 6 bakarrik,
|
baina
bere eboluzioa arretaz jarraitzekoa da, modernitatearen zantzuetako bat baita. Aurtengoa da liburu mota honen gailurra, eta hori ere azpimarratzekoa da.
|
|
|
Ez hain polemikoa, baina eztabaidarakoa izan zen Txillardegiren bigarren idazlana ere Jakin aldizkarian. Horren Peru Leartzako bigarren nobelaren kritika erabatekoa eta eraso garratza argitaratu zuen Orixek, ez aldizkarian bertan, horren" geigarri" moduan atera ohi zuten Yakintxo orrian baino (5 zenb., 5 or.). Nobelaren literatur balioak kritikatzeko ez,
|
baina
bertako pentsaera salatu eta gaitzesteko atera zitzaion Orixe —" Barrenak ez dit agintzen ixillik egotea, liburu onek gaurko gazte jendearen artean egin dezaken kaltearengatik", hasi zuen idatzia—, eta, bide batez edo, bertako euskarari buruzko ohar kritikoren batzuk jaulkitzeko. Jasotako astindu beroa eta guzti, esker ona agertuz eta adeitsu erantzun zion Txillardegik Orixeri —" Gogaide ez, baiña bai adiskide (Orixe jaunari, begiramenduz eta adiskide antzera)" (14 zenb., 52 or.) —, hainbat puntutan bere iritziak argi berretsiz, hala ere, bai euskarari buruz eta bai liburuaren gaiari buruz.
|
|
|
Nouveau roman eta surrealistak ziren idazleengan eragin nabarmena utzi zuen.
|
Baina
bere buruaz beste egiteko ziurtasun osoa bilatu zuen. Leonardo Sciasciak idatzi zuen bere biografia.
|
|
|
" Everything was beautiful and nothing hurt" (Dena zoragarria zen eta ez zuen minik ematen). Euskaratu genezakeela esan nion lagunari,
|
baina
berak oso argi zuen: euskal literatura non, laguna han.
|
|
|
Denak daude gaur kalean, baina noizean behin agertzen dira oraindik italiar taldeetako militante ohiak munduan zehar, sasian bizi izan direnak, eta estraditatuak izateko arriskuan daudenak. Curciok pertsona izan nahi duela eta ez ikurra esaten du liburuan,
|
baina
bere bizitzan garrantzi handia eman izan dio bere garaiko memoria militantea eraikitzeari. Morettiri galdetzen diote elkarrizketa egileek —Carla Mosca eta Rossana Rosanda— memoria eta kartzelaren edo ahanztura eta askatasunaren artean aukeratzeko, eta" eman askatasuna eta memoria" esaten du.
|
|
2013
|
|
|
Aukera teknikoa hor dagoelarik, erabilera eta ohituretan datza orain auzia (gazteek ikus entzunezkoez egiten dituzten erabilerak arakatu beharreko eremu direlarik).
|
Baina
bere helburu nagusietan hizkuntza bat sustatzea duen telebista kanal batek ezin dio galdera horri muzin egin, eta asko leukake aukera horietaz baliatzeko. ETBk, ordea, oso modu kontserbakorrean jokatu du orain arte, datuek erakusten dutenez.
|
|
|
Mendebaldar ezkerrak uste asko darama sortzen den edozein mugimendurekin maitemintzen: zapatistek eragin zuten euforia, Seattleko globalfoboek sortu zuten harridura, Egipto eta Tunisiako gertaerek kutsatu zituzten Madrilgo edo Wall Streeteko mugimenduak,
|
baina
bere buruarekiko liluran agortzen ari dira azken mugimendu horiek.
|
|
|
Prinzen hitz hauek garbi islatzen dute nire ustea: " hori bezain onartezina da pentsatzea hizkuntza bateko hiztun batek ezin duela pentsatu beste hizkuntza bateko hiztun baten antzera" (190 or.). Zenbaitetan iruditzen zait Prinzek erlatibista gisa aurkezten duela bere burua,
|
baina
bere argudioek eta ebidentziek planteatzen duten eszenatokia erlatibista baino pluralista dela esango nuke. Eta pluralismoa eta erlatibismoa ez dira gauza bera, nire ustean.
|
|
|
Eserita gelditu beste erremediorik ez du, biluzik eta ileko sarea jantzita[...] Bat batean, bere burua aurkitu du bainugelako ispilu handian[...] Askotan ikusi du bere burua biluzik, baina ez da ohitzen. Badaki zaharra dela, badaki tronbosiak beso bat, hanka bat eta irribarrearen erdia zintzilik utzi dizkiola,
|
baina
bere gorputza imajinatzen duenean askoz gazteago ikusten du. Bere buruaz daukan irudiak ez dauka ispiluak itzultzen dionarekin zerikusirik.
|
|
2014
|
|
|
Garai hartan bera zen izarra, ez gu.
|
Baina
berarekin nahi gintuen, gure ahotsekin eta primeran geratuko baitzen. Ezetz esan nion.
|
|
|
Galdera lodia da hori. Galdera meheagoak ere badira,
|
baina
bere bizi energiaren zati handi bat euskararen orainean eta etorkizunean inbertitu behar duen hiztun komunitateak ezinbestean eta zintzotasunez, berandu baino lehen, erantzun lioke galdera lodi horri ere: erantzunak tankera politikoa, ideologikoa, soziolinguistikoa, filosofikoa edo agian emozionala izan lezake, nork erantzunen duen, eta agian erantzun molde guziek balio lezakete.
|
|
|
|
Baina
bera ez dago bakarrik, eta ez da lehena. Euskara batuak bide luzea egina du Euskaltzaindiaren baitan, lehen ordutik hasita.
|
|
|
Berak alde egitean, hortaz, Krutwigen eragina jaisten da, haren ereduak indarra galtzen du,
|
baina
bere ekarpen nagusi batzuek indarrean diraute. Koldo Zuazoren iritziz (1988, 360), hiru dira euskararen batasunari begira Krutwigek ekarri dituen berrikuntzarik aipagarrienak:
|
|
2015
|
|
|
ETAkoak, CCOOkoak, EAJkoak langile arruntak..." nengoela. Gero, bizitzan aurrera, berarekin topatu naizen bakoitzean gertaera hura atera dit,
|
baina
berak isilik gorde zuen.
|
|
|
bioaniztasuna, uraren kalitatea, ekoizteko ereduak... ELB sindikatuak sortu zuen Laborantza Ganbera,
|
baina
berari hurbiltzen diren laborariak ez dira bakarrik ELBn afiliatuak, haratago doa... Euskal Herriko Laborantza Ganbera erreferente bilakatu da Iparraldean laborarientzat, Batzuek pentsatzen dute Euskal Herri osoko nekazaritza sindikatu bakarra behar litekeela.
|
|
|
Euskadi bozaldi bakoitzean autodeterminatzen zela eta, euren programetan autodeterminazio eskubidearen aitorpena ezabatu zuten alderdiak kritikatzen ditu hain zuzen (651).
|
Baina
berari gehien interesatzen zaiona herriko lanaren maila da. Ideia politiko batean egunero aktiboki parte hartzea, egunero praktikaturiko autodeterminazioa," eguneroko plebiszitua" Renanen hitzetan (404, 651).
|
|
|
Kasi ezinbestekoa zirudien hor bi kontzeptuen topikoa aipatzeak,
|
baina
bera, definizioen kontua bazter utzi eta, bidean aurrera doa. Gellner solas kritiko baterako abiapuntua izan dizu, ez besterik.
|
|
|
Eta guk gure postura Egunkariaren aldekoa zela garbi adierazi izan diogu beti. Ez dugu inoiz engainatu,
|
baina
berak interes handia zuen guk Egunkariarekiko distantziak markatzeko eta eurenera hurbiltzeko.
|
|
|
Lan talde horiek lan eskerga egin zuten, ez pertsona guztiek baina bai talde guztiek. Egunkaria Sortzeneko kideak 75 ginen, batzuk ez ziren sekula agertu ere egin,
|
baina
bere izena ez zuten hortik kendu, alegia, euren izena emateko prest zeuden, eta eskatzen zitzaienean zerbait egiteko ere bai. Egoteko modu asko daude, batzuk aktiboago eta beste batzuk ez hainbeste, baina denenak balio du.
|
|
2016
|
|
|
Angela Davis beltz amerikar intelektualak hiru opresioak arrazakoa, klasekoa eta sexukoateorizatzen jakin zuen,
|
baina
bere denbora hartu zuen horraino heltzeko. Ez dakit gaurko feminismo derrigorrezko horrek zer dioen zapalketa hirukoitzaz, baina teorizazio mailan hurbilen eta gertuen, erabilgarrien ikusten dudanetako bat da.
|
|
|
Zergatik Larzabalek Pizkor deitzen du pertsonaia hori? Hiltzen da,
|
baina
bere baitatik beste zerbait ateratzen da. Hori zen gure bigarren bertsioaren hezurdura.
|
|
2017
|
|
|
Bai,
|
baina
bere letran, menturaz inportanteena da" lehen aldikotz" hori.
|
|
|
Umorez josia da eta aldi berean malenkoniaz ere... Emaztegaia hiltzen zaio eta ez du erraten minbizia duela,
|
baina
bere zitoria jana dela... Ikusten duzu zein zaila den horretaz mintzatzea?...
|
|
|
5 Gogora dezagun, berriro, Humboldten euskal bidaiak egitasmo antropologiko baten parte direla, hain zuzen, abiapuntu historizista bat eta helburu humanista bat duen egitasmo baten parte, non besteak beste ezinbestekotzat jotzen duen" karaktere nazional" ezberdinak aztertzea.
|
Baina
bera bertan bilaketa prozesu batean dago, alegia, ez daki ongi zertan zentratu behar duen; adibidez, 1798ko apirilean Euskal Herrira lehen aldiz etorri aurretikGoetheri bere zalantza adierazten dio: " Karaktere nazional baten nire kontzeptuarekin kontent geratu aurretik[...] zerbait aurkitu behar dut".
|
|
|
Euskal nazionalismoak ere demokrazia kontzeptuan sakondu du azkeneko urteotan, eta ezinbesteko ardatza da bere diskurtsoan zela 1947an, eta aurretik zuen kristau osagaiari demokraziarena gaineratu ziola bertan. Zenbait arazo zela-eta (PPren presioa gehienbat), 2000n utzi egin zuen taldea;
|
baina
bere diskurtsoak balio horiek aldezten jarraitu du, eta, gaur egun," alderdi demokratiko, anitz, parte hartzailea, ez konfesionala eta humanista" gisa aurkezten du bere burua (haien webgunetik jasoa, ikus www. eaj pnv.eus/nortzuk garen).
|
|
2018
|
|
|
Zenbait apunte besterik ez. Komunalen desagerpenari eta pribatizazioari dagokienez, Federiciren lana on ona eta zorrotza izan da, eta sorginen inguruko ikerketa bikaina eta erabilgarria izan da oso,
|
baina
bere oinarri ekonomikoak zenbait hutsune ugaritzen du. Kasu baterako, Caliban eta sorgina n hurrengoa bota duenean:
|
|
|
hiruzpalau hamarkadetan euskara hitz egiteko gai direnen kopurua bikoiztu egin du.
|
Baina
bere mugak ditu, eta beste tresna batzuk behar dira hark erdietsi ezin dituen helburuak erdiesteko: alegia, euskaldun berriak euskaraz sozializatu eta euskaldun zaharrei erabilera berrietarako eremuak zabaldu; hots, euskalduntze prozesua Txepetxek ulertu bezalaoso osorik burutzeko bidea eman.
|
|
2019
|
|
|
Begirada kokatu horrek Txillardegiren eta 56ko belaunaldiaren argazki egiazkoagoa dakarkigu, eta justuagoa, eta baita gaur egunerako baliagarriagoa eta erreskatagarriagoa ere. Begirada kokatu horretatik ikertzeak hau da, bere historikotasunean
|
baina
bere historian eta bere emantzipazio arrazoi eta helburuetan kokatuta aztertzeakbeste engainu batetik ere askatzen gaitu: menperatua den herri edo hizkuntza edo kultura edo komunitate baten azterketarako hegemoniaren pentsamenduaren betaurrekoak eta pribilegioak, jakinajanzteak eta ñabardurarik gabe, edozer berdinduz, argazkia egiteak argazki desenfokatua, eta, are, okerra, are justu negatiboa zuriak beltz eta beltzak zuriekar lezakeela.
|
|
|
gaztaroan, neurri kosmetiko eskasak hartu zituen! ...dirik ez duenak ezinbestean hartu behar ditu etorkizunerako neurriak. brigittek bularretakoak josten ditu. jostura laburrak eginez gero, halako asko egin beharra dago; edonola ere, berrogei jostura dira hitzarmen kolektiboan ezarritako minimoa. jostura luze eta konplexuak eginez gero, gutxiago egin behar dira. hori oso da gizatiarra eta bidezkoa. brigittek erraz asko lor zitzakeen hamaika langile,
|
baina
berak heinz lortu nahi du, heinz bat eta bakarra, zeina enpresa gizon bihurtuko baita. materiala honakoa da: nailonezko parpaila, eta, azpian, goma apar fina. brigitteren lantegiak hainbat partizipazio ditu atzerrian, bai eta atzerritik etorritako hainbat jostun ere. jostun askok erretiroa hartzen dute ezkontzean, ama izatean edo hiltzean. brigittek espero du berak ere utziko duela lana ezkontzean edo ama izatean. brigittek espero du heinzek aterako duela handik. hori ez beste guztia heriotza izango litzateke, bizirik iraunda ere. momentuz, b. k ez dauka bere abizena besterik, baina historiak aurrera egin ahala, heinzen abizena hartuko du brigittek, eta hori garrantzitsuagoa da dirua eta jabetzak baino; horrek berarekin ekar baititzake dirua eta jabetza. egiazko bizitza, inork galdetuz gero hizpidera ekar daitekeen bizitza, lanaren osteko bizitza da. brigitterentzat, gaua eta eguna bezain ezberdinak dira lana eta bizitza. hemen, hortaz, gehiago hitz egingo dugu aisialdiaz lanaldiaz baino. kasu zehatz honetan, gauza bera dira heinz eta bizitza. egiazko bizitza eta heinz baliokideak izateaz gainera, heinz bera da egiazko bizitza. heinzetik aparte, ez dago ezer. brigitteri guztiz ezinezkoa zaio heinz baino hobeagorik lortzea, eta heinz baino okerragorik, berriz, ez du nahi. brigitte jo eta fuego borrokatzen da beherakadaren kontra, heinz galtzeak ekarriko lukeen beherakadaren aurka. baina brigittek badaki, orobat, berarentzat ez dagoela igotzeko aukerarik batere, soilik heinz edo hura baino gauza okerrago bat, heinz edo hil arte jardutea bularretakoak josten. gaur gaurkoz, heinzik gabe bularretakoak jostea hiltzearen parekoa da, izan (1975:
|
|
|
Gizarte arau behinenek... esaten dutenez, gizonek, emakumeen maitasun, zaintza eta dedikaziorako eskubidea izateaz gain, beren emakume premiei libreki heltzeko eskubidea eta beren baitarako gordetzeko askatasuna ere badute. Emakumeek, bestetik, beren burua libreki emateko eskubidea dute,
|
baina
beren baitara gordetzeko askatasun oso mugatua dute. Horrenbestez, gizonek emakumeen bizi indar eta gaitasuna beregana dezakete etengabe, berengandik emakumeei itzultzen dietena baino askoz ere neurri esanguratsuagoan[...] Kapitala lan alienatuaren metaketa baldin bada, autoritate maskulinoa (emakumeen eraginaren aurrean) maitasun alienatuaren metaketa da (1993:
|
|
|
Playboy gizona beste animalia mota bat zen, ordea. Ehiztaria ere bazen,
|
baina
bere
|
|
2020
|
|
|
Pentsamendua, pentsamendu den heinean, beti egiteko dago osatzeneta, aldi berean, besteekin elkarrizketan. Azurmendiren pentsamenduak bere belaunaldiarena eta ondorengoena, nolabait, baldintzatu eta moldatu du;
|
baina
bere pentsamendua ere bere belaunaldiarekin eta aurrekoekin elkarrizketan osatu da. Bada, idatzi honek azken hori nabarmendu nahi luke, adibide jakin bat aitzakiatzat harturik.
|
|
|
V. mendeakrisi garaia da, bai politikoki bai kulturalki. Atenaseko gizarteak Periklesekin biziko du bere loraldia,
|
baina
bere gainbehera ere harekin hasiko da. Peloponesoko gudak Atenas kanpoaldetik kolpatu eta xahutuko du; Atenaseko alderdi aurrerakoi eta kontserbadoreen arteko barne liskarrak, aldiz, gizartea barrutik astinduko du.
|
|
|
" Txominena ez da, jakina, sozialismoa, eta berak ere badaki.
|
Baina
berak herriarentzat zoriontasuna nahi du, eta hori ere ez dago gaizki".
|
|
|
Filosofia behar du aroztegiak, baina filosofoa ez da arotza: ezagutzaren tresna guztiak ditu eskura,
|
baina
bere zeregina ez da tresnen erregea edo liderra izatea; hori bederen badakigu Platonen garaietatik. Ez:
|
|
|
Pandemiak aurrez aurre jarri gaitu mende honetako dilema zinez korapilatsuarekin: kapitalismoaren geldialdiak sufrimendua tonaka barreiatu (ko) du,
|
baina
bere jarduera osasuntsuak hazkunde esponentzial etengabearen logika gidarilotzen gaitu are sufrimendu handiagoa dakarren bide ekozida, genozida eta suizidara (hurrenez hurren). Kapitalismoa da distopiarik handiena, bizitzaren kontrako inoizko eraso antolaturik handiena.10
|
|
|
Berez, saduzear tranparena frankismoaren amaierako debate politikoan ospetsu bihurtutako formula bihurtu zen. 1972an Torcuato Fernandez de Miranda politikariak erabili zuen, joera frankista integristenekoek Gorteetan galdetu ziotenean ea elkarte politikoak ontzat ematen zituen; izan ere, zurrumurruak zeuden Franco hildakoan demokrazia ezartzerako legeak prestatzen ziharduela,
|
baina
berak, erretorikaz baliatuz, erantzuna ekidin zuen. Geroztik, konnotazioz zamaturiko formula da, eta Torrealdaik erabiltzeak politika garaikideko eztabaidaren jarraitzaile bizia zela iradokitzen du.
|
|
2021
|
|
|
Oso langile soilak izan arren, euskararekiko zaletasun berezia zuten. Adibidez, eskola bateko guraso gazte batek, erdalduna zenak, etxetik hurbil zeukan A ereduko ikastetxe bat,
|
baina
berak ez zituen alabak han sartu nahi, ez behintzat A ereduan. Horregatik, ikastetxeko arduradunengana joan, eta eredua eskatu zuen.
|
|
2022
|
|
|
Maitasun nobleari/ erabat eman diot nire burua/ galdu edo irabazi/ dena da berea edozein kasutan./ Zer gertatu zait?/ Jada nire baitan ez bainago?/ Nire adimenaren substantzia zurrupatu zuen./
|
Baina
bere izaerak ziurtatzen dit/ maitasunaren penak altxor bat direla.
|
|
|
Liburuak sortutako iskanbilak bigarren edizioan ‘Post scriptum’ kapitulua idatzarazi zion, jasotako kritikei erantzuteko. Bertan, aipatutakoa laburtzeaz gain, azpimarratuko du Eichmann epaitu beharra zegoela,
|
baina
berak egindako delituengatik. Horren inguruan zera dio Arendtek:
|
|
|
Lehen Hezkuntza, Bigarren Hezkuntza eta unibertsitate ikasketak (gradu, graduondoko eta doktorego mailan) euskaraz egitea posible da kasu askotan egun. Esparru akademiko eta zientifiko guztietan ikerketa euskaraz diseinatu, egin eta argitaraideiak loreak eman ditu, baina arrakaletan jaiotako landareetatik. Egia da euskarak sarbidea lortu duela goi mailako hezkuntza eta ikerketera,
|
baina
bere zalantzazko egoera, bere prekaritatea urtez urte mantendu da tzea ere gauza egingarria da. Egungo Euskal Herriko unibertsitateetan gertatu eta egiten diren gauzak dira, posibilitate eta gertakizun praktikoak, ez paper gainean marraztutako asmo eroak.
|
|
|
Amuriza aitak abestutako ur, haize, lur eta tontorrak hartu ditugu, baina onenean ere modu konpartitu, badaezpadako eta etengabe probisionalean. Egia da euskarak sarbidea lortu duela goi mailako hezkuntza eta ikerketara,
|
baina
bere zalantzazko egoera, bere prekaritatea urtez urte mantendu da, prekaritate horrek hainbat izen eta tankera hartu dituen arren.
|
|
2023
|
|
|
Jainko Jaunak, landako abere guztiak eta zeruko hegazti guztiak lurrez moldatu eta gizonari eraman zizkion zein izen ezartzen zien ikusteko; honela, bizidun orok gizonak ezarritako izena izango zuen. Beren izena jarri zien, beraz, abere guztiei, zeruko hegaztiei eta piztiei;
|
baina
berari zegokion lagunik ez zuen aurkitu. Orduan, Jainko Jaunak lozorroan murgilarazi zuen gizona.
|