|
2001
|
|
|
Teoriak aukeratzeko, bi irizpide hartu dira kontuan: 1) Irizpide kuantitatiboa, tradizio psikosozialean gehien erabili diren teoriak, eta 2) Irizpide kualitatiboa, ukipen egoeran dauden hizkuntzen erabilera azaltzeko zeintzuk izan diren teoriagarrantzitsuenak,
|
bai
tradizio psikosozialean, eta baita euskal testuinguruan ere. Biirizpide horien konbinazioak ondorengo esparru teorikoak hautatzera eraman gaitu: a) bizitasun etnolinguistikoarena; b) sare soziala; c) ukipen egoeran dauden hizkuntz eta hiztun taldeekiko jarrerak eta motibazioak; d) identitate etnolinguistikoa, eta e) sare sozialak.
|
|
2003
|
|
|
hizkuntza bat benetan suspertzeko haurrak hizkuntza horretan eskolatu behar direla. Horretaz ez ohartzeko erabakigarriak izan ziren, noski,
|
bai
tradizio falta, bai maisu maistren prestakuntza eskasa, bai lan gairik eza, eta gaztelaniaren baliagarritasuna bera; 1830eko hamarkadako euskaltzale batzuk (Agustin Pascual Iturriaga eta Jose Pablo Ulibarri), ordea, hutsune horiek betetzen hasiko ziren pixkanaka.
|
|
2007
|
|
|
biziaren esentzia edo esanahi metafisikoa atzeman gura du: hori, ordea, ez da kontsideratzen kontzeptu eta arrazoiketa bitartez atzeman ahal izatekoa, intuizioz baizik (gizakiaren funtsaren bilaketan positibismoa baztertuz,
|
bai
tradizio razionalistaren eta bai natur zientzien analogian eraikitakoa). Biziaren filosofotzat har ditzakegu Unamuno eta Ortega:
|
|
|
ALAIN: (OFF) Bai Islamean
|
bai
tradizio katolikoan, edertasunaren eta ongiaren arteko ekuazio moralak seriotasunez eta garrantziz jantzi du garai guztietako arkitektura. â? ¦ Jainkoa bera ulertzera ere hel gaitezke eraikinen bitartez.
|
|
|
1988tik, berak kontzeptu bat erabiltzen du, Gastronomia Molekularra, «sukaldaritza eta haren aldaketak aztertzen dituen zientzia» definitzen duena. Sortu zenetik, elikadurari buruzko 25.000 galdera egin dira, bizitza osoko trikimailuak, bai chefenak
|
bai
tradizio idatziak, modu zientifikoan frogatu edo ezeztatzeko. Hilabete honetan kimikariak aurkeztutako liburu bat erantzunak ematen hasi da.
|
|
2008
|
|
|
" Hizkuntza nahiak", hemen, kultura kezka bati erantzuten dio, eta identitate pertsonalarekin zerikusia du. Hau da, afektuen mailan, hiztun baten banakako aukeraketa adierazten du, talde baten berezko kultura ezaugarriak bereganatzeko,
|
bai
tradizioz talde horrekiko lotura duelako, bai nahita talde horrekin identifikatzen delako. Sozializazio elmentu horretan, banakoak, norberaren jardunaren bidez, kultura markak aurkitu eta dinamizatu nahi ditu; hizkuntza agerpenetan, elementu horrek zerikusia du hizkuntza beharrarekin; beraz, kontuan hartzekoa da, komunikazio instrumentaltasunaren ikuspegitik —are ekonomiainstrumentaltasunaren ikuspegitik— ez ezik, behar soziokulturalaren ikuspegitik.
|
|
|
Aurreko filosofia kritikoki aztertu ondoren, eta
|
bai
tradizio enpiriko joniarretik, bai tradizio idealista platonikotik aldendurik, Aristotelesek bi tradiziook sorturiko zailtasun filosofikoak(= aporiak) planteatzen ditu. Aporia haiek III eta XI 1 liburuetan daude adierazi eta garaturik.
|
|
|
Aurreko filosofia kritikoki aztertu ondoren, eta bai tradizio enpiriko joniarretik,
|
bai
tradizio idealista platonikotik aldendurik, Aristotelesek bi tradiziook sorturiko zailtasun filosofikoak(= aporiak) planteatzen ditu. Aporia haiek III eta XI 1 liburuetan daude adierazi eta garaturik.
|
|
2010
|
|
|
Legeak ez du eragozpenik ipintzen, baina
|
bai
tradizioak, batetik, eta merkatuaren lege zorrotzek, bestetik. Hildakoari behar bezalako omenaldia ez ematea leporatuko digutelakoan nonbait, hilkutxa" onena" aukeratzeko joera izaten dugu, edo behintzat ordaindu dezakegun onena.
|
|
2011
|
|
|
Gatazkaz ari diren kolore askotako ahotsak entzun daitezke, eta inguruan ikusgai, Euskal Herriko geografian ohikoak diren frontoi, amildegi, hondartza, mendi, portu, baserri eta hiriak. Hain justu, hainbatetan Ama Lur gogoratzen du, bai paisaia bukolikoak,
|
bai
tradizioari lotutako kirol eta jokoetan jartzen den arretak: kontraste bortitza egiten dute batetik Arkadia ederra osatzen duen Euskal Herriko paisaiak eta pilotarien, harri jasotzaileen, arraunlarien?
|
|
|
Hala ere, aldizkariaren hizkuntza erdara zen, gaztelania, hain zuzen. Buletinak ideologia desberdineko lankideak erakarri zituen, bai erregimenaren aldekoak,
|
bai
tradizio abertzalekoak (Mitxelena, Galindez, Labaien, Irigarai, Garate, Artetxe eta abar) baita militantzia politiko markaturik ez zutenak ere (adb. Caro Baroja).
|
|
2013
|
|
|
ez da orakulu bat izan behar aurreikusteko aurrerantzean ere egongo direla batik bat sistemara bideratutako ikerketa linguistikoak, jabetze prozesuan eta ezagutzan arreta jartzen duten ikerketak, eta ideologietan eta jokabideetan enfasia jartzen duten ikertzaileak. Horretara bultzatzen dute
|
bai
tradizioak bai unibertsitate egiturak. Dena den, aditzera emandako ikuspegiak, berez bereizezinak diren fenomenoen arteko elkartasun saihestezina irudikatzen duen heinean, abantaila bat du:
|
|
2014
|
|
|
maskulinoa aktiboarekin eta indartsuarekin lotu izan da, beroa izanik harenezaugarri bereizgarriena; femeninoa, aldiz, pasibotasunarekin eta ahuleziarekin lotuizan da, hotza izanik haren ezaugarririk aipatuena. Beraien artean diferentziak daudenarren,
|
bai
tradizio hipokratikoa bai eta naturari buruzko testu aristotelikoak ere ErdiAroan zehar errotuko ziren eta egun arte iritsi diren misoginia eredu diferenteakoinarritu zituzten beren ideien bidez. Tradizio aristotelikoarengandik jaso genuenemakumeen balioaren gutxiespen fisiko eta morala, hotzak, ahulak eta pasiboakzirelako. Testu hipokratikoek eskainitako ideietatik jaso genuen misoginiaren ereduakhilekoan eta umetokianjarri zuen atentzioa:
|
|
2015
|
|
|
Prozesu guztiak aldagarriak dira, eta euskal nazionalismoa espainiartasun edo frantziartasunarekin bateragarri bihurtzera berbidera liteke. Ez litzateke izango proiektu berria, bestalde, teorian beti baztertua eta gaizki ikusia izan bada ere (ez hainbeste praktikan, ordea), eta
|
bai
tradizio, mugatu, luzekoa, Suduperen esanetan, XVIII. mendean Muniberekin hasi, XX. mende hasierako foruzale liberal edo nazionalista heterodoxo deituekin jarraitu, eta 80ko hamarkadako EEren proiekturaino heltzen baita (1997:
|
|
|
nazioa tradizionalki komunitate linguistiko, kultural bat da. Hizkuntza eta ethnos (gr.) edo hizkuntza eta natio edo gens (lat.) berdinketa ohikoa da bai antzinate klasikoan eta
|
bai
tradizio judu biblikoan. Hala transmititu du Erdi Arora San Isidoro Sevillakoak:
|
|
|
Bestela bizitzeko saio horietan aurka egiten diote ziniko ustez sinesgabeari, eta aurka ere
|
bai
tradizio edota marketinaren ikonoen kontsumitzaile akritikoari. Badute federik, elkarren artean jardunez plazerak sorberrituko dituztelakoan, eta ez dute ontzat ematen plazer bikarioa, ezta ikono kosifikatu eta itxien nagusitasuna ere.
|
|
2021
|
|
|
Dena dela, merezi luke gaurko corpusetako erabilerak xehekiago aztertzea bigarren moldea lehenari nagusitu zaion ikusteko. Izen arrunta oinarri duen tar adjektiboa, ostera, beti izenaren eskuinean ematen omen dugu, bai orain eta
|
bai
tradizioan ere (Odriozola eta Cantero 1992; Artiagoitia 2002a: 446):
|
|
|
Kasu absolutiboan ze da beste aldaera bat aski erabilia, bai hitz egitean eta
|
bai
tradizioan (betiere zer aise gehiago) edo egungo literaturan ere: Ze esan duzu?
|
|
|
22.6.5b Halaxe da gehien ageri dena, desberdintasun handiarekin,
|
bai
tradizioan eta bai gaurko testuetan ere: Etxera dijoa artez, burumakur eta gogoa goibel.
|
|
|
Baina baita ikusi, gogoratu, jakin eta" ezagutza" adierazten duten gobernatzaileekin ere. Horrelako adibide ugari aurkituko dugu
|
bai
tradizioan eta bai gaur egun ere; baina horren lekuan inoiz entzun edo irakurtzen den nola... (e) la egiturak ez dirudi aski den adinako onarpena duenik: –Entzun duzu nola, baserria erre zenean, herriko gazteek jaialdi handi bat antolatu zutela haren alde dirua biltzeko?
|
|
|
Baina batez ere hain erabili izan da literaturan, eta hain da egun ere gehien erabiltzen dena. Berez, hiru mailatakoak badira ere, eta teorian hirurek balukete toki,
|
bai
tradizioan eta bai gaur egun hain aldaera da maizen ikusten dena.
|
|
|
Joera nagusia hori izanik ere,
|
bai
tradizioan bai gaurko literaturan badira adibide asko non burua pluralean ere ageri den: Zer gauza espantagarria siriar haientzat aurkitzeaz, ustekaberik, bere buruak etsaien artean!
|
|
2022
|
|
|
Eratorkuntza tipo hau guztiz da emankorra euskaran,
|
bai
tradizio idatzian, bai berbetan, eta berdin gaur egungo hitz sorkuntzan ere: zientzia gaie tan zein edozein arlotako kontzeptu berri askoren terminologian.
|
|
|
Nazioarteko laguntza kopuru aipagarria sartzen da herrialdean 2010eko lurrikaraz geroztik. Eta estatu handi batzuen enbaxadek pisu handia dute erabakiak hartzerakoan, Frantzia eta Estatu Batuak buru,
|
bai
tradizioz, eta bai orain nazioarteko diru sarreren norabidean esku hartzen dutelako.
|