|
2000
|
|
|
Hauen jatorria, ibaietatik datorren ur geza eta mareen bidez itsasadarretan gora eta behera dabilen ur gaziaren arteko nahasketan bilatu behar da. Nahasketa honen ondorioz, bai ibaietako urak,
|
bai
itsasokoak garraiatzen dituzten limo eta buztin kantitate handiak agregatu txikietan elkartzen dira eta estuario eta itsasadar hondoetan metatzen dira. Denborarekin, sedimentazio prozesu honek itsasbeheretan agerian gelditzen diren limo lautadak eratzen ditu.
|
|
|
Batzuetan gaueko behin behineko harreman hauen bidez, maitasuna eta desioen ezintasuna adierazten zaigu. Bestalde, gaueko giro honetan garrantzia berezia izango dute,
|
bai
itsasoak, bai marinel zaharrek. Gainera, honelako pertsonaiak taberna giroan tartekatuz, ametsen munduranzko ateak irekitzen ditu.
|
|
2001
|
|
|
Kalea zela eta, laster hasi nintzen irteera istorioak entzuten. Era guztietako menturak izan omen ziren, bai Kalaportuko kaleetan, bai inguruko baserrietan,
|
bai
itsasoaren bazterrean. Amodio istorio ugari, baina baimenik gabeko irtenaldietan hildako internoenak ere bai.
|
|
2002
|
|
|
Hanibalek, ikusirik hau ez zela hain indartsua bere baliabideetan, beste errege batzuk erakarri eta nazio gudulariekin bat egiten saiatzen zen. Eumenes, Pergamoko erregea, haren aurkakoa zen, erabat erromatarren aldekoa baitzen, eta euron artean borrokan ari ziren
|
bai
itsasoan eta baita lehorrean era. Baina, hala batean nola bestean Eumenesek indar handiagoz ziharduen erromatarrekin zuen itunari esker.
|
|
2004
|
|
|
izan du. Azken finean Euskal Herria, munduko beste hainbat toki bezala,
|
bai
itsasoz zein lurrez, auzoko zein urruneko herrialdeekin harremanetan egon izan da, eta euskal historia ezin uler daiteke lotura horiek aipatu gabe. Nolanahi ere, abiapuntua (ez helmuga) hiru osagai horiek (euskara, euskaldunak eta Euskal Herria) izan dute.
|
|
|
Baliteke hondartzetara zauriak edo erdi hilak iristen ziren baleak aprobetxatzea. Itsasoko otsoak ehizatzen zituzten,
|
bai
itsasoan bai lehorrean. Badakigu hainbat gezi dituzten otsoen eskeletoak aurkitu ditugulako, horietako bat itsasoan ehizatzeko arpoi berezi bat.
|
|
|
Ozeanoen etorkizuna arriskuan jartzen duten lau arazo handi daude munduan. Gehiegizko arrantza, kutsadura, bai kostaldekoa
|
bai
itsaso zabalekoa, gero eta trafiko handiagoa eta talde ekonomikoek eta gobernuek itsasora zuzenean sartzeko egiten dituzten presio politikoak. Erakunde eta instituzio zientifiko eta kontserbazionista ugarik katalogatu eta deskribatu dituzte denak, baina, Earloren iritziz, ez dira kezka handiena sortu behar luketenak.
|
|
2005
|
|
|
Egia esatearren, xume xumea da itsasoa eta lehorra banatzen dituen muga. Mugarik ez dagoela esan liteke, izan ere,
|
bai
itsasoan dabiltzanentzat bai lehorrean bizi direnentzat itsasoa heriotza eremua da, ez da ilusioz edo desiraz betetzen den lekua, itsasoak lehia dakar eta bere lege zorrotzak ezartzen ditu. Bateko zein besteko gorpuak itsasoak eraman eta aldian aldian itzultzen dizkigu, zeinek agintzen duen egundo ahantz ez dezagun.
|
|
|
Zenbat gezatze instalazio daude Espainian, eta zer ahalmen dute? Gaur egun, Espainian 900 bat instalazio daude gezatzeko, bai ur gazikarako
|
bai
itsasorako. Gaur egun, Espainian 900 bat instalazio daude gezatzeko, bai ur gazikarako bai itsasorako.
|
|
|
Gaur egun, Espainian 900 bat instalazio daude gezatzeko, bai ur gazikarako bai itsasorako. Gaur egun, Espainian 900 bat instalazio daude gezatzeko, bai ur gazikarako
|
bai
itsasorako. , eta edukiera m3/ egun bitartekoa, guztira 1,6 Hm3/ egun edo 500 Hm3/ urte.
|
|
2006
|
|
|
Kostako habitata suntsitzea eta horrekin lotutako sistema ekologikoak ere kezkagarriak dira, inguru horietan bizi diren herrien etorkizuna arriskuan jartzen baitute. Higadurak aldatu egiten ditu
|
bai
itsasoaren kontrako hesi naturalak, hala nola dunak, bai artifizialak, gizakiak eraikiak, eta horrek, adibidez, uholde larriak eragin ditzake. Norberaren giza beharrak asetzeko eta ingurumena zaintzeko irtenbideak bilatzea lan zaila da.
|
|
|
Eta bat uhartearen mendebalderantz mugitzen bada, Islandiako fiordorik ikusgarrienak. Luxuzko gastronomia Islandiara etortzen den turistak gastronomia gozatuko du luxuzkoak, batez ere herrialdeko elikagaiak oso giro garbia,
|
bai
itsasoan bai lurrean. Gastronomian askotan erabiltzen dira kontserbazio metodo batzuk esaterako, gatzuna, ketua, lehortzea edo adoboa.
|
|
|
Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) uste du, arlo horretan zailtasunak izan arren, garraioan badirela ingurumena zaintzeko moduak, kontsumitzaileei aldi berean mesede egiten dietenak. Adibidez, trenez eta itsasoz egiten diren joan etorriak ekologikoagoak direla uste du, baina garraio publikoko flotak berritu beharra dagoela azpimarratzen du, bai lehorrekoak,
|
bai
itsasokoak edo airekoak.
|
|
2007
|
|
|
Hegaluze eta hegalabur arrantzaldiek euskal arrantza sinbolizatzen dute orokorki. Eusko Labelak 1998 urteaz geroztik bereizten ditu espezie horien harrapaketak, eta bermatzen du arrain freskoa dela, kalitate handikoa dela eta arrantzatzeko teknikek aintzat hartzen dituztela
|
bai
itsasoa bai bertan bizi diren espezieak.
|
|
|
“Txinan, ur eskasia eta kutsadura dira erronka nagusiak. Uste dut Espainia interes handiko erreferentzia izan daitekeela, bai kutsadura murrizteko eta araztutako ura erabiltzeko teknologiak erabiltzeagatik,
|
bai
itsasoko ura gatzgabetzeagatik”, esan zuen Narbonak, erronka horiek erantzun partekatua eskatzen dutela. Gainera, “asko handitu ditugu milurtekoko helburuetarako funts bereziaren bidez lankidetzara bideratutako baliabideak” gehitu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Itsasoko elizakoak baitira Helena Tabernaren Berri Ona/ La Buena Nueva filmeko hainbat eszena, eta Ezkiokoak, berriz, Gutierrez Aragonen Visionarios filmeko batzuk; azken honek, hain zuzen, 1931n Anduagako zelaietan gertaturiko ikuskariei buruzkoak kontatzen ditu historia eta fikzioaren artean. Herri-guneetara iristen zarenean,
|
bai
Itsason eta bai Ezkion, hor dituzu Herri Ostatuak, mokadu goxo eta trago ederrak egiteko moduan. Itsason berriz, ostatutik hurbil, Pott zeramika lantegia, eta bertan" Itsasoko jainkosak" deitzen ditudan Jone eta Maite.
|
|
|
Lurrak kanporatzen duen erradiazioa handitzeko aukeren artean, oinarrizko ideia atmosferako gehiegizko CO 2 a desagerraraztea eta berriro ez agertzea litzateke. Horretarako, planetak berezkoak dituen karbono biltegiak areagotzea edo biltegi artifizialak egitea proposatzen da, bai lurrean, eta
|
bai
itsasoan.
|
|
|
garaipenaren eguzkia!?? uko eginez, behin eta berriro; Domingo harritzen zuena, beraz, ez zen buruzagiaren iritzia, baizik eta iritzi hura taldekide anitzen aurkakoa zela, haietako asko eta asko sinetsita baitzeuden, artean ere, egoerari aurre eginez gero, eutsi ahal izango ziotela; matxinatuen erasoak, ordea, gero eta eraginkorragoak ziren,
|
bai
itsasotik eta bai lehorretik ere: lehorreko aurrerabidea, batez ere, geldiezina zen, halako eran, non hiriko atarian zeudela ziurta baitzitekeen, setioari ekiteko prest; hura, baina, ez zen bat bateko ezustekoa izan, talde politikoek bost bat egun lehenago planteatu baitzuten hiriaren ebakuazioa, gauzak gaizki zihoazen seinale:
|
|
|
Hona erantzuna: Nabigatzeko ere lan handia egin behar da aurretik, eta antza dute ipini beharreko maitasunean, egiten dituzun gauza guztietan legez,
|
bai
itsasoan, bai porturatu eta txakolina edateko tarte bat hartzen duzunean ere.
|
|
|
Albisteak bi zati zituen; lehenengoari dagokionez –" Guztia galduta zagok" –, iritzi bertsukoa zen Domingo, Chaplini ez zion besterik esaten, gureak egin dik eta gureak egin dik, Chaplinek erakusten ziòn argudio inozo bezain funsgabekoari –" Ziur nagok gure ahaleginak bere fruitua emango duela, zerumugan bateko urrea nagusi: garaipenaren eguzkia!" – uko eginez, behin eta berriro; Domingo harritzen zuena, beraz, ez zen buruzagiaren iritzia, baizik eta iritzi hura taldekide anitzen aurkakoa zela, haietako asko eta asko sinetsita baitzeuden, artean ere, egoerari aurre eginez gero, eutsi ahal izango ziotela; matxinatuen erasoak, ordea, gero eta eraginkorragoak ziren,
|
bai
itsasotik eta bai lehorretik ere: lehorreko aurrerabidea, batez ere, geldiezina zen, halako eran, non hiriko atarian zeudela ziurta baitzitekeen, setioari ekiteko prest; hura, baina, ez zen bat bateko ezustekoa izan, talde politikoek bost bat egun lehenago planteatu baitzuten hiriaren ebakuazioa, gauzak gaizki zihoazen seinale:
|
|
2010
|
|
|
Halaber, “anbizio handiko helburu ertaina” ezarri da (2020), biodibertsitatea galtzea eta ekosistemen zerbitzuak degradatzea geldiarazteko eta horiek leheneratzeko. Sinatutako dokumentuaren arabera, biodibertsitatea babestea eta zerbitzu ekosistemikoak mantentzea eremu babestuetatik eta sare ekologikoetatik askoz haratago doa, eta hegaztiei eta habitatei buruzko zuzentarauak erabat aplikatu eta Natura sarearen amaiera bizkortzeko beharra azpimarratzen da, bai lurrean
|
bai
itsasoan. Beste politika sektorial batzuen garapenean eta aplikazioan biodibertsitatea integratzeko ahaleginak areagotzeko beharra ere azpimarratzen da.
|
|
|
Hala ere, 80ko hamarkadatik aurrera, sistema teknologiko berriei esker, sakonera handiko sareak erabiltzen dituzte arraste ontziek. Sare horiek era guztietako hondoetara iristeko gai dira, eta 2.000 metro ere
|
bai
itsaso azpian. Horregatik, itsas hondo sentikorretan eragindako kalteak handitu egin dira mundu osoan, zenbait ikerketak adierazi dutenez.
|
|
|
Kontatzen zen, halaber, moroak Gurugu mendiaren jabe zeudela, mendi hori gure Aiako Harriaren antzekoa dela, bai handitasunean eta
|
bai
itsasotik hurbil dagoelako. Espainolak, euren aldetik, gudagaiak eta gizonak biltzen ari zirela Melillara, hiria defendatzeko eta, gero, moroen kontrako mendekua hartzeko.
|
|
2011
|
|
|
Korridorearen proposamenean aurkeztu den mapa ofiziala. Berdez, Natura sarean sartuta dauden eremu babestuak,
|
bai
itsasokoak, bai kostakoak; laranjaz, OCEANAk eta EBEOk babesteko proposatzen dituzten eremu gehigarriak. Itsasoan marraztutako lerroek Espainiaren eta Frantziaren urak noraino iristen diren adierazten dute.
|
|
2012
|
|
|
Britaniarren ezaguna da gaur 48 urte dituen Halls. Ingalaterrako marineetan militar aritua, biologiako ikasketak egin zituen eta azken urteotan telebistarako saio famatuak ekoiztu ditu, bai ibilaldiez (Escape seriea),
|
bai
itsasoko izakiez. Espedizioen gidari ere ibili da eta zenbait elkarte filantropiko sortu edo babesten du, militar erretiratuen aldeko bat ere bai tartean.
|
|
|
Pixkanakako egokitzapena: urarekiko kontaktua,
|
bai
itsasokoa bai igerilekukoa, urrats txikietan egin behar da. Haurra bat batean uretan sartu beharrean, hobe da urertzean jolastea, edo zintarrian eserita, lehenengo sentsazioak senti ditzan.
|
|
|
Hondarra genitalekin zuzenean ukitzeak infekzioak eta, orobat, marruskadurak eragin ditzake. Kasu guztietan, bai harean,
|
bai
itsasoan, funtsezkoa da ez ikustea. Gainera, sorosle akreditatuak dituzten hondartzak aukeratzea komeni da, ondo komunikatuta badaude, ezinbesteko zerbitzuak gertu badituzte (dutxak, ur freskoa edo janaria erosteko lekua, etab.). eta seinale onak.
|
|
|
Ez zen premiazkoa baina deia egin zuen eta Bilboko San Nikolas elizan Bizkaiko ehun herriren ordezkari bildu ziren 1812ko urrian. Erresuma Batuko laguntza militarra giltzarria gertatu zen,
|
bai
itsasoz zein lehorrean, frantsesen armadari aurre egiteko. 1808ko urriaren 29an Britaniar armadako ingeniari taldeko kapitain burua zen Charles Lefebvrek Batzar Nagusi baten ondoko ikuspegia idatzi zuen:
|
|
2013
|
|
|
Tripulaziorik gabeko itsasontzi bat alokatzen bada, pertsona bere kabuz nabigatzeko gai dela frogatzen duten ziurtagiri, baimen eta dokumentu guztiak eduki behar dira. Patroirik gabe nabigatzean, alokairua merkeagoa da, baina tripulazio bat osatu behar da bidaiarien artean, eta, hala, lanak txandaka banatu behar dira,
|
bai
itsasoko guardiak, bai sukaldeko, garbiketako eta abarretako lanak. Partida aurretik janaria erosi behar da, eta guardiak banatu, bakoitzaren esperientziaren arabera.
|
|
2014
|
|
|
Euskal Herria mailan haize kopurua oso kaxkarra da eta eguzki ordu gutxiago dugu; Nafarroan berriz, haize eta eguzkia daude, beraz, baliabideak dituzte. Gure baliabidea ura da
|
bai
itsaso ura edo ibaietako ur saltoak dira. Etorkizuna itsasotik etorri behar da.
|
|
|
XVII. mendean, hiru ezkontza ospatu ziren han. Jauregi hortarik gaitzeko bista zen, bai Landesetarat buruz,
|
bai
itsasorat buruz. Duela 50 bat urte, jauregi hori ikusten ahal zen oraino bere teilatu ederrarekilan, barne haundi eta zabalekin, eskaler zabal eta ospetsuarekin.
|
|
2015
|
|
|
Estatuko berrietara pasatuz, Muga Ministerioko iturri ofizial batek deklaratu duenez, gizatxar uholde berriak ari dira heltzen Eurusako mugetara, bai lurrez,
|
bai
itsasoz. Ez dago kezkatzeko motibo txikienik ere, gure muga eta itsasertz guztiak inguratzen dituzten laser sare ikustezinetan bizigabetuak gelditzen baitira gurera sartu aurretik.
|
|
2017
|
|
|
Dena bare zegoen
|
bai
itsaso zein kolonietan eta inongo iskanbilarik ez zuten antzeman lehen zati horretan, kostaldetik zein itsasotik, halako eskuadra indartsu bat ikusita inor ez baitzen ausartuko aurre egitera.
|
|
|
Hurbildu dira bakarrik bainan ez sartu. Egia erran, hiri horietan sartzea biziki neke da, bai lehorretik eta
|
bai
itsasotik. Lehorraldean, bi hirien mugaren hegiz hegi bada ikaragarriko zerrakia eraikia, nehor ez dadien hiribarnerat heldu.
|
|
2018
|
|
|
Ez da ale handikoa eta azal guria izaten du; zapore sendokoa da, eta ezin egokiagoa bai haragiak laguntzeko eta
|
bai
itsasoko produktuak eta begetalak.
|
|
|
Herriko eta eskualdeko historia gordetzea eta bertoko zein kanpokoei ezagutaraztea,
|
bai
itsasoarekiko harremanari dagokionez bai orokorrean ere.
|
|
2019
|
|
|
familia horretako kideren batek bere jatorria aldarrikatzen zuenean, gainontzeko etxeetako ateak zabaltzen zitzaizkion, eta erregeek hainbat pribilegio eskaintzen zizkien. Gizon eta emakume leialak ziren, eta
|
bai
itsasoan eta bai lehorrean borrokalari ausartak ziren. Hori dela eta, nobleek estimu handitan edukitzen zuten kostaldeko familia.
|
|
|
Indartsuagoa bada, ez da lainorik ez lanbrorik formatuko, era honetakorik behinik behin; baina itsas aldetik haize gehiago egotea ez litzateke batere seinale ona: ez luke bertako lainoberarik osatzen utziko, baina
|
bai
itsasotik aire masa umel hezeak ekarri, eta hori okerragoa izango genuke. Beraz, adbekzio laino hauek eguraldi egonkor baten seinale dira bere horretan.
|
|
2020
|
|
|
Azken 140 urteetako beroena izan da 2020ko urtarrila planeta osoan,
|
bai
itsasoko tenperaturari dagokionez eta baita aireari dagokionez ere, AEBetako Atmosferaren eta Ozeanoen Administrazio Nazionalak (NOAA) emandako datuen arabera. Europan inoizko negurik beroena izan da, datuak daudenetik, Copernicus Klima Aldaketarako Europako Zerbitzuak iragarri zuenez.
|
|
2023
|
|
|
«Beste urte batzuetan faltan izan dugun erregulartasuna izan dugu aurten. Taldeak konfiantza zeukan, eta erakutsi dugu goian egoteko moduko taldea garela
|
bai
itsaso zakarrean eta bai barean». Ospatzeko modua ere ez du ahaztu nahi izan.
|
|
|
Izan ere, euskal hiztunak ziren denak. Horrek asko erraztu dizkit lanak,
|
bai
itsasoan, bai hortik kanpo.
|