|
2007
|
|
|
2006ko Euskararen Erabileraren V. Kale Neurketak aurreko inkestetan agertutako joera nagusiak baieztatzen ditu, ipar Euskal Herriari dagokionez behintzat,
|
bai
erabileraren mailan, bai erabileraren bilakaeraren mailan. Aitzitik, berezitasun batzuk agertzen dira, udalerrietako biztanleriaren eta adin taldeen arabera, funtsean eraldaketa sozioekonomiko, jario migratorio eta hizkuntza politiken ondorioz.
|
|
|
2006ko Euskararen Erabileraren V. Kale Neurketak aurreko inkestetan agertutako joera nagusiak baieztatzen ditu, ipar Euskal Herriari dagokionez behintzat, bai erabileraren mailan,
|
bai
erabileraren bilakaeraren mailan. Aitzitik, berezitasun batzuk agertzen dira, udalerrietako biztanleriaren eta adin taldeen arabera, funtsean eraldaketa sozioekonomiko, jario migratorio eta hizkuntza politiken ondorioz.
|
|
2012
|
|
|
Azken 20 urteotan gora egin du EAEn bai euskararen ezagutzak (8 puntu),
|
bai
erabilerak (4 puntu) eta bai euskara sustatzearen aldeko aktitudeak ere (7 puntu).
|
|
|
Baina euskararen inguruko aktitudeei erreparatuz gero, biztanleen %62 dago euskararen erabilera sustatzearen alde, %26 ez alde ez aurka eta %12 aurka. Aipatzekoa da azken 20 urteotan gora egin duela EAEn bai euskararen ezagutzak (8 puntu),
|
bai
erabilerak (4 puntu) eta bai euskara sustatzearen aldeko aktitudeak ere (7 puntu).
|
|
2016
|
|
|
Jardunguneen ezaugarriek erabileraren indizean eragiten dutenez, bai inkestetan
|
bai
erabilera behaketetan, jardunguneak tipifikatu eta bereiz tratatzeak aukera ematen du analisi xeheagoak eta doituagoak egiteko, eta horien arabera interbentzio lehentasunak ordenatzeko, hizkuntzaplangintzak egiteko eta abar. Metodologikoki ez dago zalantzarik eta zentzu betea du horrela jokatzeak.
|
|
|
• Gaitasun mailak korrelazio estua du
|
bai
erabilera mailarekin bai eraginkortasun indizearekin.
|
|
|
• Euskaldunen dentsitatea atalase batera inguratzen denean,
|
bai
erabilerak bai eraginkortasun indizeak gorako joera areagotu egiten dute.
|
|
|
Ezinbestekoa ez bada ere, aski normala da neurbide hori demolinguistika alorrean:
|
bai
erabilera alorrean, bai hizkuntza gaitasunean eta bai, are, iritzi jarreren esparruan. Hiztunen erabilera maila ordez hiztunen gaitasun maila hizpide harturik ikus, adibidez, Jone Hernandez Garciaren 2010eko azalpen argia:
|
|
2017
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: ...saterako). eta zientziaren eskutik, euskalgintzak berak ekin zion euskaldunak eta euskararen erabilera zenbatzeari. hasierako lanek berdintzen zuten euskaraz hitz egiteko gaitasuna, hitz egitea eta euskalduna izatea. hirurak nahasten zituzten, hau da, herrikategoriak bere egin zituzten, gehienetan" euskaldun" etiketaz laburturik7 geroago, 70 hamarkadan, ezagutza gaitasunari gehitu zioten
|
bai
erabilera, bai jarrera ere (Juaristi, 2013: 51). horrenbestez, estatu administrazioek egin ez zuten lana, herri ekimenez eginda zegoelarik hasi ziren ikerketa soziolinguistikoak. kategoriak definituta zituzten hiztunek beraiek:
|
|
|
Geroago, 70 hamarkadan, ezagutzagaitasunari gehitu zioten
|
bai
erabilera, bai jarrera ere. hastapeneko kategoriak zuzen zuzenean izan ziren herri kategorien isla: euskaldun/ erdaldun ardatzeko elebidunak eta elebakarrak. bi komunitate bereizi gisa agertzen omen ziren:
|
|
|
erabilera praktikoa (ohikoa eta erosoa, bestela naturala deritzona) ez dela orain arteko metodo eta ikerlanetan ondo hartzen, ezta ematen ere19 baina honetan guztian nabarmendu nahi dugu ikerketa logika horien ondorioz, egiten ari diren interbentzio eta efektuak zein izan daitezkeen. gaitasunak galdetuta, hiztunak zenbatzen dituenak hiztunak ugaltzeko politikak eta interbentzioak egiteko beharra sumatu dezake eta hiztunak zenbatzen ebaluatuko ditu ekimen horiek. eta, oso egoera soziolinguistiko ezberdinetan bizi direnen pertzepzio subjektiboen bidez erabilera neurtzen bada, hizkuntza praktikak ugaltzeko ekimenak egiturazko eragileetatik banakoen disposizioetara desbideratzeko joera nagusitu daiteke. hala ere, euskara biziberritzeak erabilera du helburu, euskara normaltzea hura bizi jarioan ohikoa eta erosoa egitea den aldetik. horri ofizialtasunaren estatusa gehituz gero, argi dago hizkuntza politikei erabilera sustatzea eskatu behar zaiela. hori hainbat xedetan zehazten da: ...itatea (ergo ahalmena) handitzea. bestela esan, helburuak ez luke izan behar euskara dakien jendea, subjektiboki hartarako motibatua, baizik eta euskaraz egiten diren jarduerak eta horretarako aukera objektiboak. ikerketen eta interbentzioen helburua erabilera sustatzea bada, ikerketa gaia euskaraz egiten diren jarduerak eta horretarako aukera objektiboek lukete. horrela jakin eta zehaztu genezake
|
bai
erabilera predeterminaturako dispositiboak zein diren, bai tokian tokian zeinetan interbenitu behar den. izan ere, praktikak testuinguru jakinetan neurtu, zehaztu eta ebaluatu behar dira: praktika linguistikoak praktika sozialak direla ahaztu barik, jende artekoak eta tokian tokikoak. erabilera" efektiboa" neurtzea izan daiteke beste bidea. alegia, erabilera edo praktika inkesten bidez neurtu barik, erregistratu eta handik baliokideen serieak eta aldikako ebaluazioak sortu. horrez gain, erabilera efektiboa erregistratzen eta alderatzen denean, zeharka bainoago, zuzenean neurtzen eta ebaluatzen dira erabiltzeko aukerak eta politikak. horrela, ez litzateke zuzen zuzenean deskargatuko hiztunen gainean erabileraren" kausa" (hizkuntza bat erabiltzea borondatezko kontu bat izango balitz bezala).
|
|
2018
|
|
|
Bestetik, arlo kualitatiboagoetara jota, transmisioaren gaia dugu, batetik. Ondarroaren kasuan ikusi dugu indartsu eutsi zaiola euskalduntasunari;
|
bai
erabilerari, bai euskal identitateari. Oso harro eta identifikatuta sentitzen dira beraien hizkerarekin, eta ez dute inongo zalantzarik agertzen, gainera, sentipen hori adierazten dutenean.
|
|
2022
|
|
|
Ingurukoak euskaraz egiteko ohitura izateak beraiek euskaraz egitera bultzatzen ditu eta, beste alde batetik, beraiek euskaraz hitz egiteko ohitura hartzeak ere eragin du, bai gaitasunean eta
|
bai
erabileran.
|
|
|
Honekin lotuta, gainera, ohitura askotan aipatzen dute, Amorrortu eta besteren (2017) eta Goirigolzarri eta besteren (2019) lanetan gertatu bezala. Hau da, alde batetik ingurukoak euskaraz egiteko ohitura izateak beraiek euskaraz egitera bultzatzen ditu (33) eta, beste alde batetik, beraiek euskaraz hitz egiteko ohitura hartzeak ere eragin du, bai gaitasunean eta
|
bai
erabileran (34).
|