|
2013
|
|
|
(Lardizaval, 1724). Berriro ere, Larramendirenean Mikoletaren oihartzunak,
|
azken
honengandik bereizteko bada ere: presbiteroak Parnaso Cantabrico hartako modernoak erdeinuz aipatzen zituen euskal poesia beste Parnaso batetiko arau berri eta ezohikoetara makurrarazten zutelakoan; jesuitak ostera horixe bilatzen du nonbait, Parnaso gaztelauko arauetara moldatzeko euskarak duen gaitasuna erakustea.
|
|
|
Monarkia Hispanikoan izan zen jainkosaren etorrera Habsburgo dinastiaren heltzearekin parekatu zuenik, Austria eta Astrea hitzen antzekotasun fonikoa baliatuta (Armas, 1986, 48). Mitoaren arabera urrezko aroari zilarrezkoak jarraituko lioke, eta
|
azken
honi brontzezkoak eta burdin aroak, baten narriadura hurrengorako urratsa litzatekeela. XVI eta XVII. mendeetako elaborazio literarioetan, ostera, aldi horiek, edo horien arteko batzuk, batera irudikatzen zituzten simultaneoak balira legez.
|
|
|
(Larramendi, 1729, 385). Ikasle euskalduna idazlearen beraren alter ego izan daitekeen heinean,
|
azken
honi ere badagokio haren tricksterjaidura. Baina Andoaingo semearen lan erraldoiari bere osotasunean adituz gero, iruzurgile hutsarenaz baino hobe, sarritan tricksterhoriek aldi berean izan ohi diren kultur heroien itxuraz ere irudika daiteke Larramendi, San Martin berri baten antzera, azken hau denez gero euskal tradizioan tricksteramarruak dituen kultur heroia (Astigarraga, Kalzakorta, Pedrosa, 2008).
|
|
|
Ikasle euskalduna idazlearen beraren alter ego izan daitekeen heinean, azken honi ere badagokio haren tricksterjaidura. Baina Andoaingo semearen lan erraldoiari bere osotasunean adituz gero, iruzurgile hutsarenaz baino hobe, sarritan tricksterhoriek aldi berean izan ohi diren kultur heroien itxuraz ere irudika daiteke Larramendi, San Martin berri baten antzera,
|
azken
hau denez gero euskal tradizioan tricksteramarruak dituen kultur heroia (Astigarraga, Kalzakorta, Pedrosa, 2008). Kultur heroi horiek egin ohi dutenez, Larramendik ere bere herriaren esku jakintzaren sekretuak jarri nahi zituen, hizkuntza jakintzarenak batez ere, gramatika poetikari eta lexikografiari denbora eta ahalegina eskainita.
|
|
2014
|
|
|
Beharbada lege horren ezaugarririk nabariena da nafar herritarren hizkuntza eskubideak eratzen eta mugatzen dituela beren jarduneko hizkuntza eremuaren arabera. Horixe da ezaugarririk bereziena, kontraste handiena egiten duenaEAEko hizkuntza politikaren aldean,
|
azken
honetan pertsonak berak baitu eskubidea (Nafarroan, aldiz, lurraldetasun irizpidea aplikatzen da eta eskualdearen arabera pertsonak eskubide desberdinak ditu hizkuntzen alorrean).
|
|
2015
|
|
|
Eskualdeko telebistei dagokienez, Goiena Telebistak lortzen du ikus entzule kopururik handiena, urteetan zehar nahiko egonkorra dena, gainera [8.400 ikusle 2014an].
|
Azken
honengandik alde handira daude 28 kanala [2.600], Oizmendi Telebista [2.200] eta 2014an oso beherakada handia jasan zuen Goierri Telebista [1.600]. Azkenik, Erlo Telebistak oso emaitza apalak lortzen ditu [500 ikusle].
|
|
|
Ipar Euskal Herriari dagokionez,. Frantzia mailako neurketek nekez aintzat hartzen dituzte hiru herrialdeak datuen xeheketa unitate gisa, Médiamétrie ren Médialocales atalaren baitako Pays Basque lagin espezifikoa delarik ezagutzen dugun salbuespen bakarra. Tamalez,
|
azken
honek euskarazko bi irrati kateren (Irulegiko Irratiaren eta Gure Irratiaren) kontsumoaren berri baino ez digu ematen. Gainontzean, kulturaren eta hizkuntzaren arloko erakunde publikoek eta bertako euskarazko hedabideek beraiek egindako txosten bakanek baino ez gaituzte datuz hornitzen?
|
|
|
|
Azken
honetan Ikusliarrabezala sinatzen zuen komentariogile anonimoak zioen:
|
|
2016
|
|
|
293).
|
Azken
honen kasuan, aukera horiek bi modutakoak izan daitezke. Hasteko, hizkuntza erabiltzeko aurrez aurreko aukera, erosoak?
|
|
2017
|
|
|
Eta
|
azken
honi dagokionez, Gasteizko eremuan ugari dira, molino, izena daramaten toponimoak eta, horietako baten iruzkinean, honela dio Martínez de Madinak (2010):
|
|
|
betetzeko erabiltzen dira (argumentu funtzioa betetzen dute oro har), eta mendian edo mendian zehar gauzatuta, aldiz, oso bestelako funtzioetara jotzen dugu: mendian soila, modifikatzaile edo predikatu funtzioa betetzeko erabiltzen da, eta mendian zehar egiturak ere modifikatzaile edo predikatu funtzioa betetzen du;
|
azken
honetan, mendian hori zehar postposizio buruaren osagarria da. Beste hitz batzuetan esanda, lehenengo hiru atzizkiek (kasu markek) ez diete izenari bere kategorian eragiten, sintaxian izena itxuratzerakoan.
|
|
2018
|
|
|
" Lo de asociar la dureza del hierro a la dureza del pas y de sus gentes, es un topico en Castilla[...]" (Caro Baroja, 2002, 79). Baina hiru multzoetako adibide ugari aurki daitezke zalantza izpirik gabe Caroren iturri aitortu gabea den Lo vizcaino en la literatura castellana ezagunean (Legarda, 1953), batez ere
|
azken
honen 21 eta 38 kapituluetan, besteak beste Carok berak aipaturiko adibideak.
|
|
|
Horretaz gain, tomoaren hitzaurreaz aparte (non nahiko luze hitz egiten duen Euskaldunakez), poemari beren beregi eginiko bi hitzaurre argitaratu ziren, lehen argitalpenekoa, eta argitalpen berrirako beste bat, hau ere Orixerena.
|
Azken
honetan batez ere espainierarako itzulpenaz jarduten da. Izan ere, bigarren argitalpenean, euskarazko originalaren alboan espainolezko itzulpena aurki liteke, Orixek berak eginikoa.
|
|
|
19). Mitxelenaren atea, beraz, itxia zitzaion jada eta antzekoa jazoko da Ibiñagabeitiarengandik ere,
|
azken
honek Salbatore Mitxelenari 1959ko azaroan bidalitako gutunetik erator daitekeenez, Miranderen lanak sortuko lukeen zalaparta medio. Eta horrenbestez, Venezuelan ere stand by batean geratu zen Haur besoetakoaren argitalpena.
|
|
2019
|
|
|
Mitxelenarengan biltzen dira Meilletek (1925) konparatista (hots, diakronista) bati eskatu bezalahizkuntza teoria garatuena eta momentuan eskura zitekeen filologiarik hoberena.
|
Azken
honi dagokionez, hark zuen lekukotasunen ezagutza aurreko eta ondoko edozein euskalarirena baino sakonagoa, inola ereakitaniar onomastikari (1954a), Erdi Arokoari, RS i (1954b) edo Oihenarti egokitu azterketa bikainetan gauzatzen da, eta baita, halaber, Betolatzaren dotrina, Viva Jesus, TAV edo Landuccioren Dictionarium Linguae Cantabricae ren argitalpen txukun eta beharrezkoetan, 50eko hamarkada... DLCrenak, bidenabar, dialektologia diakronikoarekiko ikerketak aldatu zituen errotik.
|
|
|
Batzuek, kontuan hartuta grezierazko eta sanskritozko poesian formula ihartu gisa okees hppoi eta asvah asavah ‘zaldi azkarrak’ agertzen direla,* h1kwoedo* h1ku‘zaldia’ gr. ®koç ‘azkar’ hitzarekin lotu dute,
|
azken
honen protoformatzat* h1ohft u proposatuz (Beekes 2010).
|
|
|
Izenordain zehaztugabeetan sistematikoki edocin eta edociñec dago (baina gero ceñetan). Lesakako 1857 sermoiek edocin dakarte, baita Berako 1863ko dotrinak ere, baina
|
azken
honetan edocein da ugariagoa. Zeinahi bezalakorik ez dago.
|
|
|
Egia bada Bidadorrek zioena (alegia, azken edizio hau" es de la que mayor numero de ejemplares se conoce" 70), argi legoke aurreko edizioak indukzioz desagertu hots, desagerrarazizirela eta
|
azken
honi egokitu zitzaiola jendearen artean, begirada inkisitorialen beldurrik gabe edo, irauten segitzea.
|
|
|
8), ortzaquin (11), gauzaquin (111)...] 95, eta zehaztapen bat behar duen datibo pluralean, bestetik.
|
Azken
honetan A, B, C eta Z edizioek ai darabilte kasu marka ohiko gisara (apostolai, lurrai, gañeracoai), eta X edizioa da salbuespena, ei hartzen baitu markatzat (lurrei, gañeracoei, etsaiei...). Jokamolde bateratzaile horrek
|
|
|
Edizioen arteko dibergentzia guztien berri emateko ezintasunaren aurrean, inoiz, testuak argitze aldera, ukituren bat edo beste eman izan zaie puntuazioari eta tipografiari.
|
Azken
honetan, adibidez, era homogeneoagoan jarri dira lerroburuak, eta letrakera beltzez nabarmendu atal
|
|
|
19 Jatorrizkoan," Palka" eta" Palma" ageri dira;
|
azken
hau akats ortografikotzat hartu behar dela uste dut.
|
|
|
Oharra: Ikusten denez, XVI. mendean Tipulaçe edo Tipulaze zena, XVII.etik aitzina Tipulaz bilakatu zen, eta
|
azken
hau da gaur egun ahoz erabiltzen dena ere.
|
|
2020
|
|
|
Aipatu behar dira Kepa Altonagak (2006) idatzi biografia eta Jon Casenaveren (2002) tesia ere.
|
Azken
honen lanekin, Etxeparez aparte, Etxepareren belaunaldiaz hainbat xehetasun jakiteko parada dago. Halaber, Patri Urkizuk Jean Elizalde Zerbitzariren lanekin osatutako bildumaren sarrera (Urkizu 1995) ere aurrekarien zerrendan sartu behar da.
|
|
|
partitiboaren atzizkia, (r) ik eta ablatiboaren tik ere lotzen ditu, bai eta leku kasuetako pluraletan ageri den etaeta toponimian ageri den eta (Pagoeta, Arantzeta...).
|
Azken
honi loturik, nabarmentzekoa da hitz eraketari, eta, bereziki, eratorpenari, eskaintzen dion arreta eta lekua.
|
|
2021
|
|
|
50).
|
Azken
honen kasuan, ikastolak 20tik 30era igaro dira. Prozesu horrek aurrera darrai, zeren 5 irekitze berri gertatu baitira irakaskuntza publikoan 2016 ikasturtean.
|
|
|
Esaterako, Baionako Jules Ferry eskolan izena eman duten ikasleek beraien ikasketak hurbil dagoen Albert Camus kolegioan egin lituzkete. Baina,
|
azken
honek ez daukanez sail elebidunik, Marracq kolegiora joan behar dira. Egoera horrek gurasoak derrigortzen ditu Akademia Ikuskaritzari derogazioak eskatzera, eta honek eragina du eskoletako aniztasun sozialean.
|
|
2022
|
|
|
Karlisten ostean Anton Imazi egozten zaio euskaldunen gaztelaniazko dialektoa: " Bilboko eliza baten Bajo de Capilla ta organista ajunto egin nenduen" (29)," Sertamen de Orfeones" (29)," beintisinco" (156)," asoluto" (156), eta behin edo behin arauaren agindupean," Sacristan, cantor, organista" (29)," Orfeon Bilbaino" (29)," Yo soy elector de Gatika" (70), nahiz eta
|
azken
honetan badagoen zalantzaren bat, besterik erantzuten diolako Busturik, Viñasek galdetzen dionean zelango izena den Adona:
|
|
2023
|
|
|
Zuloagaren (2022: 692, 706) iritzian, funtsean, Bizkaian, Araban (eta,
|
azken
honi loturik, Errioxa Garaian) eta Gipuzkoa gehienean edo osoan zegokeen hedatuta MEZ. Ekialdeko mugak lausoagoak ziren, antza.
|