|
2000
|
|
|
(Egan 51) Iban Zaldua ere iritzi berekoa da. (Hegats 23/ 24) Baina, bestalde,
|
azken
honen aburuz, ez da argi geratzen bi planoen arteko lotura. (Hegats 23/ 24)
|
|
|
besteak beste, Antzuola, Gasteiz, Paris,...
|
Azken
honetara ihes egingo du Mikelek atxiloketen berri izatean. Eta amaiera irekia duela esan daiteke, ez baitakigu Parisen Mikelek zer egingo duen.
|
|
|
bere maitalea Isabelekin izandako harremanak, bere arreben bizipenak, eta bereziki, osaba Antselmoren egunkariaren irakurketa.
|
Azken
honen irakurketarekin beste maila narratibo batera jauzi egiten du: maila metadiegetikora.
|
|
|
Idazleak sorturiko irudi iradokitzaileetan, paisaiak leku berezia du, eta batik bat euriak.
|
Azken
honen aipamena etengabea da, idazlearen egoera animikoarekin bat eginez.
|
|
|
Honek guztiak Aranbarriren eleberria gogora dakarkigu: aitzitik, gure aburuz, testu zati ezberdinak lotzeko urratsak Canoren eleberrian argiago adierazten dira Aranbarrirenean baino; gainera,
|
azken
honetan indeterminazio guneak ugariagoak dira.
|
|
|
Era berean, Javier Rojok Kerouac en estiloa gogora dakarkiola aipatu zuen:
|
azken
honen The Subterraneas liburua aipatu zuen erreferentzia moduan.
|
|
|
Eleberri liriko edo poematikoen artean aipatuko dugun
|
azken
honetan, Yolanda Arrieta testu labur ezberdinen eransketaren maila gorenera iritsi da. Dena den, hau guztia eleberrigileak egindako aukerari estuki lotzen zaiola azpimarratu behar dugu.
|
|
2001
|
|
|
Nobelako protagonista Zhivago doktorea bezala sentitzen bada Bioleta autobusetik ikusten duenean (126) antz gutxi du gizonezko honek B. Pasternak en nobelako protagonistarekin.
|
Azken
honek, Yuri Zhivagok, emakume batekin ezkondu ondoren beste batez maitemindu arren, ez du zitalkeriaz jokatzen. Horregatik, Floraren ahotan jartzen diren" ona zaude" etengabeak eta Hopper en Hoteleko logela (1931) koadroarekin egiten diren etengabeko konpareketak desolazioaren, abandonoaren erreferentzia plastikoak ditugu.
|
|
|
" Zine kamara" edo" narrazio objektiboa" ere deitu izan zaion teknika honen oinarrian, Teoria Konduktistaren ideiak zeudela ezin ukatuzkoa da.
|
Azken
honek psikearen barrubizitza ukatuz, instrospekzioa baztertu zuen ikerketa metodo bezala. Sartre-ren hitzetan:
|
|
|
" Gogoeta matematikoa"," Bakardade gogoeta";" Itsasoz gogoeta"," Itsas hondoko gogoeta"," Galkortasunaz gogoeta" eta" Marioneten atxakiarekin gogoeta".
|
Azken
honek Izuen gordelekuetan barrena liburuaren hasierarekin egingo luke bat, nahiz eta kontuan hartu litzatekeen Marinel zaharrak liburuan poema horri egindako aldaketa esanguratsua. Denetarik dago, baina ideia nagusia laburtu banuke, norbera eta denbora, norberaren izaeraz, norberaren etorkizunaz hitz egiten duela esango nuke.
|
|
|
Halaz ere badago beste forma bat.
|
Azken
honetan, narratzailearen hitzak zuka hitz egiten du, baina pertsonaia anonimoa da hitz egiten duena, ez idazlearen itzala eta ezta ere fikziozko edo historiako pertsonaia ezaguna. Pertsonaia anonimoa, idazlearen ideologiaren ahotsa, noski, baina ez formalki idazlea.
|
|
2002
|
|
|
Belandia alegiazko herriak trilogiaren azken bi nobelei batasuna ematen dien arren, nabarmenak dira haien arteko desberdintasun estilistikoak, batez ere lehenengoaren (Kcappo, autorearen eleberri bikainen eta irakurriena), eta Krisalida azkenaren artekoak.
|
Azken
honen tonua errealismo fantastikotik hurbilago dago, autoreak, alegia estilo petoa erabiliz, mintzatzen diren pertsonaia animaliak agerrarazten baititu bertan. Harri jasotzaile baten hilketa misteriotsu baten ondoko ikerkuntza korapilatsua ironia handiz kontatzen du, eta horixe da obra honek irakurlea liluratzeko duen ezaugarri erakargarrietako bat.
|
|
|
110), Miranderen euskaltasun heterodoxoak baditu aitzindariak, hala nola Xaho eta La leyenda de Jaun de Alzate idatzi zuen garaiko Baroja.
|
Azken
honekin bat dator, esaterako, kristautasunak eta latinitateak bizitasuna itzali dioten Baskonia pagano baten mina adieraztean.
|
|
|
Lafon ordezkatu zuena. Haritschelharren zuzendaritzapean eginak dira Iparraldeko ikerlarien tesi gehienak, hala nola, Peillen, Orpustan, Xarriton, Oronoz, Oihartzabal, Arkotxa edo Videgainenak(
|
azken
honek Faussat katedraduna ere izan zuen zuzendari).
|
|
|
Talde honetan sartuko genituzke, besteren artean, Joxemari Iturralderen Nafarroako artizarra, Edorta Jimenezen Azken fusila (1993) eta Baleen berbaroa (1997), Andolin Eguzkitzaren Herioaren itzalpeetan (Elkar, 1999), Andoni Egañaren Pausoa noiz luzatu (Alberdania, 1999), Xabier Montoiaren Hezur gabeko hilak (Susa, 1999) edo Inazio Mujika Iraolaren Gerezi denbora (Alberdania, 1999).
|
Azken
honetan, esaterako, Gerezi denbora eleberri laburrean, Alberto Onandiaren oroitzapenliburua abiapuntutzat hartuta, gertakari harrigarri bat kontatu du, maisutasunez, I. Mujika Iraolak: anarkista talde batek artzapezpiku bat askatzeko egiten duen bidaiarena.
|
|
2003
|
|
|
Baina saiatzeko astirik eman gabe, laga egin zuten, gerritik heltzen zionak izan ezik.
|
Azken
honek askatu nahi ez, eta masailak bero gorri zituela begiratzen zion behetik.
|
|
2005
|
|
|
Gauza bi egiaztatu gura zituan bere begirada atzera bota ebaneko une hartantxe: bata, atzean itxitakoa benetan atzean gelditzen zala, ez joakola atzetik eta, bestea, atzean itxitakoaren eta bere arteko tartea aurreko geldiunekoa baino handiagoa zala,
|
azken
honegaz beste gauza bi be frogatu gurean, batetik, ahaztu gura zituan hainbat gauza han, urrinean, gelditzen zirala betirako eta, bestetik, berak egindako bide barria aurrerantzako bidea zala, urrinerako bidea.
|
|
|
Lehenengoek iragan mitiko baten berri ematen digute (lamiak, zaldunak, erromesak, kostaldeko fraideak...). Iragan historikoa Jimenezentzat ezinbesteko erreferentzia bihurtu da
|
azken
honetan, ildo horretatik jo baitzuen argitaratu zuen hurrengo liburuan, Baleen berbaroa eleberrian (1997) hain zuzen. Berriz, gertaera politikoetan oinarritutako narrazioak lehendik ezagunak genituen, batez ere Azken fusila eleberriak ekarritako atxilo errepublikarren gorabeherak Gernika Bermeo trenbidea 50eko hamarkadaren hasieran egiteko sasoian.
|
|
|
(1979) eta Bilbo irribarrez (1980).
|
Azken
hau bera hil eta urtebetegarrenean argitaratu zen. Zalantzarik gabe lehenengoa, Ipuin antzeko alegi mingotsak, izan da denetarik ospetsuena eta Zarateren literaturari sona handia eman diona.
|
|
|
Frantzian ere Elizak badaki tokian tokikoa izendatzen Pariskoaz bestalde ere: Hérault departamenduko Guy Thomazeau, okzitaniarra mintzo duen apeza, Montpelierren berean azkenik.285 Estrasburgoko apezpiku guziak altzaziarrak izan dira
|
azken
hau arte. Eta honen izendatzeak arazoak sortu ditu.
|
|
2008
|
|
|
kritika dibulgatzailea, zeinak irizpideak eman behar dizkien irakurleei jakin dezaten zein lan mota irakurriko duten, beraren bertuteak, estiloa eta kalitatea; bestea akademikoa.
|
Azken
honek denboraldiak zehazteko irizpideak ezarri, korronteak identifikatu, joerak definitu, mugimenduak erlazionatu, liburua idazlearen traiektorian kokatu, berritasunak identifikatu, irakurketa ezberdinak eskaini eta kalitatea zehazteko nondik norakoak azaldu lituzke. Gainera, iritzi emaile baten arabera, lana artistikoki baloratu behar da, arteak bizitzarekin, zientziarekin, ekonomiarekin, etikarekin... dituen harremanen zantzuak emanez.
|
|
|
Programa horren arabera, ekartzen ahal da maila bakoitzeko bat. Bueno, ekartzen ahal ziren;
|
azken
honetan murrizketak etorri dira, eta orduan lehen agian ailegatzen ginen sei izatera, azken honetan bi onartzen dituzte bakarrik. Orduan, batzuk sartzen dira programa horretan, eta beste batzuk guk proposatzen ditugu Kontseilu Eskolarrean.
|
|
|
Programa horren arabera, ekartzen ahal da maila bakoitzeko bat. Bueno, ekartzen ahal ziren; azken honetan murrizketak etorri dira, eta orduan lehen agian ailegatzen ginen sei izatera,
|
azken
honetan bi onartzen dituzte bakarrik. Orduan, batzuk sartzen dira programa horretan, eta beste batzuk guk proposatzen ditugu Kontseilu Eskolarrean.
|
|
|
Irakaskuntzan, lurralde zabala beteko dau, Zornotzako Berriotxoa Akademian, Lekeitioko Enrique Antonen akademian zeinetan Andres Urrutia euskaltzainburua ikasle izan eban, Eibarko ikastolan lehenengo, Elgoibarko ikastolan ostean, Institutuan jarraian;
|
azken
honetan 25 urtez. Izanez, ganera, bertoko zuzendari 1993tik 1998ra eta arterago beste urte bitan Elgoibarko ikastolan.
|
|
|
Txutxita zan bat eta atso katarrua bestea. Halakoxe ahots erlaztua eukan
|
azken
honek.
|
|
|
batzuetan Armiñara, hurrengoan Ardinerrotara eta inoz, baita Gizaburuko Eresara be.
|
Azken
honetara egindako osterea daukat gogoan. Juanita eta biok ginan.
|
|
2011
|
|
|
Bai lehen aitatutako ekinaldian, bai
|
azken
honetan, abestu eben oraindino ia ume zala hil jakun Etxezaharreko Maria Isabel Badiolak eta handik urte gitxira, irakasle eginda gero, joan jakun Trazolako Amaia Gorroñok be.
|
|
2012
|
|
|
Auzo honetan ermita bi dagoz; Llonan Madalena, garagarrilaren 22an ospatzen dabe berorren jaieguna, eta Atelan San Anton orain urte batzuk guztiz barriztauta dago.
|
Azken
honetan Eneperi eguna zelebretan dabe abuztuaren 31n eta irailaren lean; lehen, Llona eta Atela auzokoek, Iturbaltzakoek bere jai egiten eben eta bertara parajetuten ziran solorik solo. Konbidadutzea egun horretan egiten zan.
|
|
|
Txomiñene (orain Aritxi dana), eleizondoko Erritxene, Durione, Abaroana eta Parra.
|
Azken
honetan, etxeetan telefonoa egon baino lehenago, telefono zentrala egoan eta hara joaten zan jentea, deiren bat egin behar zanean edo errekaduren bat hartu.
|
|
2015
|
|
|
Bigarrenean, berriz, Wolfdietrich Schnurre eta Hans Magnus Enzensberger. Bide batez esanda,
|
azken
honen poema bat musikatuko zuen Ordorikak 1985ean, Bihotzerreak diskoan: Berreziketaren zailtasunari buruz.
|
|
|
Damian Bayon arte kritikariaren ikuspuntu positiboa eta Jean Baudrillarden iritzi kritikoagoa.
|
Azken
honek Pompidou gunea bere kultur teoria orokorragoarekin lotzen zuen, arteak kontsumo gizartean duen izaerarekin. Horrek ere situazionismoak Potten izan zuen eraginera garamatza, Baudrillard situazionista izan ez arren, haien teorien sakontzaile eta jarraitzaile izan baitzen neurri handi batean.
|
|
|
Bertan, Bragan argitaratutako materialak eta Iturralde eta Sarrionandiaren The Waste Landen (Lur eremua) 40 itzulpena agertu ziren.
|
Azken
honen lehen zatia, Hilen ehorzketa, Oh! Euzkadin argitaratua izan zen, 11 zenbakian, 1981ean.
|
|
|
Horrekin batera, garaiko politiko ugariei egindako erreferentzien artean bi gailentzen direla esan daiteke: Telesforo Monzon, zeinaren defentsa argia egiten duten eta Josep Tarradellas, zeinaren lepotik burla egingo duten behin baino gehiagotan57
|
Azken
honen mitin baterako bidaia kontatu zuten Catalunya for you II testuan, elementu autofikzional agerikoak dituen beste batean. Oro har jeltzaleei egindako kritikak ia etengabe azaltzen zaizkigu, ezker abertzaleko posizioetatik eginak beti ere aurretik aipatutako zentzuan eta burlaizez ia beti.
|
|
|
Batez ere edo gogorrenak El Diario Vascori eta El Paísi, baina baita sortu berria zen Egini ere.
|
Azken
honi, adibidez, Ogro Operazioari buruzko serie baten harira, non, tratamendu horiegia eskaini zioten Izagirre eta Saizarbitoriaren ustez. Zaila da imajinatzen egun, egia esan, beste medio bati buruzko halakoak inongo komunikabidetan agertzea, horietako gehienek auzoari buruz ez idazteko konpromezua hartu dutelako.
|
|
|
Nori eman ez jakin eta Verdes liburu dendako langileei utzi zien Borobila eta puntua. Handik ibiltzen zen Anjel Zelaietak lana hartu eta Arestiri pasa zion;
|
azken
honek erabaki zuen argitaratzea. Honenbestez, bakarrik zegoen orduan Atxaga, eta zerotik abiatu zuen bere ibilbidea.
|
|
2017
|
|
|
Zentzu horretan, literatura modernista eta postmodernistaren arteko funtsezko aldea errealitatearen zerizan ez esentziala ukatzean edo onartzean datzala esan daiteke. Oinarrian duen mundu ikuskera modernoari jarraiki, modernismo literarioak esentziak aurkitu nahi ditu errealitatean,
|
azken
honen gainean eredu ideal bat proiektatzen duelarik. Horrela, errealitatea itxita suertatzen da, proiekzio horren barruan tokirik ez duenari ezikusia egiten zaiolarik.
|
|
|
Azken hitzaren bila ko istorioa hiru argumentu hari nagusiko bilbea da.125 Lehenik, narratzaileak eta bere osaba literaturzaleak,
|
azken
honen Obabako etxean bilduta, hilero egin ohi duten irakurketa literarioaren saio bat dugu kontagai, zeinera, oraingo honetan, narratzaileak lagun mediku bat gonbidatu duen. Horrela, irakurketa saioan bertan zein bezperatik elkartuta narratzaileak eta bere lagun medikuak eginiko txango laburrean zehar aletuko diren ipuinen kontaketarako marko narratiboa eratzen da, Erdi Aroko literaturan zabaldu zen narrazio egitura berezia gogoraraziz.126 Bigarrenik, narratzailea obsesionaturik daukan fantasia itxurako misterioa eta berori argitzeko ahaleginak biltzen dituen argumentu haria dugu, Atxagak, esan bezala, aurrekoarekin bilbaturik eskaini diguna.
|
|
|
Txundidura beteko egoeran, Andonik kolokan dauzka begi bistakoentzat hartu ohi ditugun faktuak ere, norberaren existentzia, kasu. Izan ere, honelaxe bukatu dute nantuen gaineko solasaldia Andonik eta Maribelek,
|
azken
honek kontatuta:
|
|
|
68 Esteban Werfell ek berak deritzo memoranduma bere idazkiari. Ikus Obabakoak, 108 or. horren kolapsoa arazo larri modura bizi duena, bere aita baizik, baina
|
azken
honen amarrua dela medio, Esteban ere gatazka horretan sartuko da subjektu pasibo modura izan arren," kultura" eremuan kokatuta geratuko delarik.69 Han bezala, ordea, hemen ere kontrako polo horiek nahasturik gertatzen diren une giltzarri bat topatzen dugu, fantasiaren eremuan barneratzen gaituena, Esteban mutikoak izandako haluzinazio esperientzian gorpuzturik dagoelarik.... Bietan ere, azkenik, gertakari fantastiko horren azalpen arrazionala eskaintzen zaigu irakurleoi amaieran," basoa vs. kultura" edota" fantasia vs. errealitatea" bikoteen baitan behin behinean agerturiko lausotasuna uxatu eta hasieran zorrotz marrazturiko muga berreskuratu egiten delarik.
|
|
|
Oroz gain, modernitatearen diskurtsoek nahikeria intelektual bat dute bereizgarri, alegia, arlo sozialaren zimenduez jabetzeko asmoa, historiaren bukaeraren nozioari testuinguru arrazional bat ematekoa eta
|
azken
honen gainean giza burujabetze global baten proiektua oinarritzekoa. Berez, esentziei eta ageri ageriko identitateei buruzko diskurtsoak izan dira, nola edo hala gizartea garden gerta dakigukeelako mitoan oinarrituak.9
|
|
2019
|
|
|
Eleberriko bikoteaz gain, haien maitale diren Adolfo eta Bioleta ere agertuko zaizkigu.
|
Azken
honen amona Mikele de Abandoren irudiak, aurrerago ikusiko dugun moduan, garrantzia handia izanen du eleberrian. Samuel, Ino, Nikolas, Beltran, Benito eta Klaudia adiskide adinduak Hanbre izeneko sagardotegian elkartzen dira Flora eta Senarrarekin batera, eta gerrari buruzko oroitzapen eta istorioak kontatzen dituzte.
|
|
|
Batetik, ekfrasi mimetikoa legoke, deskribatzen den objektuaren itzulpen zuzena egiten duena; bestetik ekfrasi interpretatiboa, non behatzaileak bere sen kritikoa erabiliko duen obra interpretatzeko, eta azkenik, dibertimenduzko ekfrasia azpimarratu behar da, literatura helburu duena.
|
Azken
honetan, poeta eta idazleek artista bisualei egindako gorazarreak, edota idazle horri obra bisual edo plastiko batek sorrarazten dion efektua ere atal honetan koka genezake (90). Redondok (2008) zentzu honetan, mota honi buruz hurrengoa esaten du:
|
|
|
Hau da, bat egiten zutela biktimarekin eta" taldearen etika" indartzen zutela antzinako handikien familietako gertaera hartan ahulenaren edo biktimaren aldeko jarrera hartuz, baladetako narratzaileak egiten duen moduan.
|
Azken
honetaz ari da Antonio Cid esaten duenean kantu horiek kontzientzia fenomenoen eta etika kolektiboaren" sedimentación privilegiada" dela, hots, literaturak gizartearen balio etikoen gordailu eta transmisore gisa jokatzen duela.
|
|
2021
|
|
|
Hortaz, horrelako tesi batek hizkuntzaren nahiz literaturaren didaktikaren ikuspegi jakin bat eskatzen du, hots, ikuspegi soziokulturaletik irakastea; eta, aldi berean, gramatikalistatik urruntzea (DGIR1). Dioenez,
|
azken
hau indarrean eta oso presente dagoen ikuspegia da, eta horixe bera da bi arloen didaktikak modu bateratuan ez lantzeko eragozpen handienetako bat. DGIR1 ek eta IE5 ek azaltzen dutenez, testu generoetatik abiatuz gero, biak batera landu daitezke horretarako topagune gisa funtziona dezaketelako.
|
|
|
Horri lotuta, bi elementu aipatu dira, funtsean, ikasleen gaitasunei dagokienez: euskarazko hizkuntza eta komunikaziorako gaitasunetan dituzten gabeziak, bata, eta irakurritakoaren ulermenean dituzten zailtasunak, bestea, nahiz eta
|
azken
honek lehenengoarekin lotura zuzena duen. Eta, biak ala biak heziketa literarioarekin lotura eta eragin zuzena duten trebetasunak dira, bistan dena.
|
|
|
Guk ez diogu horri helduko lan honetan, baina gaian sakontzeko García, Bartlett eta Kleifgen (2008) edo Meyer eta besteak (2015) lanetara jo daiteke.
|
Azken
honetan nahiz Meyer-en eta Coyleren (2017) lanean, orobat, Content and Language Integrated Learning (CLIL) markoa osatzeko beharraz ere ari dira. batetik, jakintza arloari dagozkion prozedura, gaitasun eta estrategien automatizaziora, eta, bestetik, edukiaren ezagutza kontzeptualaren jabekuntzara iritsiko litzatekeelako. Ez hori soilik; Meyer eta besteen (2018: 239) arabera," Ikaskuntza sakonagoa gertatzen da" ikasleak kontzienteki aukeratzen duenean lehendik dituen ezagutza berriak integratzea", eta berekin dakarrenean" kontzeptuen txertaketa substantiboak eta ez arbitrarioak egitea egitura kognitiboan" (Novak 2002, 549 or.), eta, azkenik, ezagutza eta trebetasun transferigarriak garatzea ekar dezakeenean".
|
|
|
Irudiaren kasuan, Haur eta Gazte Literaturan garapen esanguratsua izan duela adierazten du IE7 k, irudigintza bera eta bere funtzioak, baina baita irudigileei edo artistei dagokienez ere, eta apaingarri izatetik osagai literarioa izatera igaro dela eransten du IE2 k. Bide horretan, materialgintzan irudiari lotutako gero eta gauza gehiago daudela zehazten du
|
azken
honek, baina material didaktikoetan ia ez dela irudiaren lanketa" sakon eta koherenterik" egiten uste du eta jarduera zehatzetara mugatzen dela azaltzen du. IE7 ere norabide berean mintzatzen da, eta irudiaren lanketa" anekdotikoa" dela irizten dio hizkuntza eta literaturaren didaktikari dagokionez, eta IE6 k eransten duen legez, publizitatea ikasterakoan ia besterik ez dela lantzen.
|
|
|
irakurtzea, baliabide literarioen ezagutza eta sorkuntza.
|
Azken
hau gehien kostatzen den zeregina dela aitortzen du, baina horri aurre egiteko sorkuntza ariketa" ahalik eta modurik ludikoenean" proposatzen saiatzen da. Horretarako, musikagintzara jotzen duela onartzen du, ikasleengandik hurbil dagoen kultur adierazpidea izanik, eurak poesiara, adibidez," erakarri" ahal izateko:
|
|
|
Baina, hori guztia aldatuz joan dela onartu du; izan ere, literatura pisu soziala galduz joan dela uste du NE1 ek, baita euskal kulturan zuen zentralitate hori ere, edo gutxienez, ezin duela berdin aldarrikatu. Hala ere,
|
azken
hau ez du modu negatiboan baloratzen hor irabazi duten beste esparru batzuk daudelako, musika, bertsolaritza edota antzerki mundua, besteren artean. Bere ustetan, aipatutako diziplina horiek zein beste batzuek ere lehen literaturarena zentzu hertsian ulertuta soilik zen espazioa okupatu dute, dioenez" zorionez"," aberastu delako panorama".
|
|
|
Modu horretan, eraikitako pedagogiak aldatzeko, egokitzeko edo berritzeko beste urrats bat emanez. Horrexegatik, BHko ibilmoldea ezagututa, ohiko gelatik ateratzeak behar den giroa sortzen lagun dezake, eta, horrela, ikastetxeko aretoa, musika gela, psikomotrizitate gela edo liburutegia, beste batzuen artean, errutina aurrera eramateko kokaleku egokia izan daitezke,
|
azken
honen kasuan, ikasleek behar dituzten gaitasunak garatzeko, baita ezarritako xede pedagogikoak erdiesteko ere berezko lekua baita (Buil eta besteak, 2008). Kanpoko eremuak dituen balio pedagogikoak ere balia daitezke, nahi izanez gero (Sanz eta besteak, 2020).
|