|
2008
|
|
|
Egungo krisiaren jatorrian, azterlari gehienen iritziz, batez ere Estatu Batuetako ekonomian
|
azken
hamarraldi honetan gertatu diren hiru prozesu daude: higiezinen burbuila, hipoteka kredituen boom a eta finantza sektoreko teknologien aurrerapena.
|
|
2009
|
|
|
Betiere intimista, sakona eta desberdina, 80ko eta 90eko hamarraldiak kalitate goreneko diskorik atera gabe eman zituen, esperimentazioan behin eta berriz saiatu arren.
|
Azken
hamarraldia, ordea, inspirazio betean eman du, Glasgow Walker kaleratu zuenetik.
|
|
|
Iraganeko garai haietan euskal hiztun asko ziren, eskola erdaldunaren eraginez eta prestigio edo aitormen sozial eskasaren ondorioz, euskara gutxietsi eta erabiltzen ez zutenak. Egoera hura neurri handi batean iraultzea lortu da
|
azken
hamarraldiotan. Baina, nolanahi ere, bistakoa dirudi gaur egun etxetik euskaraz dakitenetatik gero eta gehiago direla, hainbat arrazoi tarteko, beren ama hizkuntza edo lehen hizkuntza euskara izan arren, berau esparru ez formaletan pixkanaka bigarren hizkuntza bihurtzen dutenak edo, onenean ere, gaztelaniaren parean jartzen dutenak.
|
|
|
Nolanahi ere, eta berriro ere Euskal Autonomia Erkidegoko perspektibatik begiratuta, euskararen bizi indarraren berri ematen diguten adierazleen argitan esan dezagun
|
azken
hamarraldiotan erabilerak ere goranzko bidea egin duela, hilzorian diren hizkuntzek ez bezala. Badakigu gauza bat dela euskaraz jakitea eta bestea euskaraz hitz egitea, eta horretan, geroago ikusiko dugunez, bada arduraz zeri erreparaturik; baina erabili ere lehen baino gehiago erabiltzen da, eta zenbait gune geografiko eta funtzionaletan asko erabiltzen da.
|
|
2010
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: paradigmaTiKoa eTa paradoXiKoa euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin
|
azken
hamarraldiotan garatutako prozesua, hiru bider da paradigmatikoa. lehenik, paradigmatikoa da azken hiru hamarkadetan euskarak bizi izan duen bilakaera sozialak erakusten duelako —argi asko erakutsi ere— hizkuntza ahuldu bat berrindartu daitekeela, hots, hegemonikoak ez diren hizkuntza guztiak ez daudela lehentxeago edo geroxeago desagertzera kondenatuta. bigarrenik, paradigmatikoa da er... euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
2011
|
|
|
Ikasle etorkinen kopurua hamar bider hazi da
|
azken
hamarraldian Hego Euskal Herriko eskoletan. Ez guztietan:
|
|
|
(06:40)
|
Azken
hamarraldian, tenperaturak gora egin du, eta haren
|
|
2012
|
|
|
2012ko urtarriletik uztailera bitarteko datuetan, iaz baino %18, 4 bidaiari gutxiago izan ditu Noainek, eta %6, 9 gutxiago Forondak. Miarritzeko egoera eta bilakaera guztiz bestelakoa izan da
|
azken
hamarraldian: 2004 urtetik 2008 urtera, goranzko bilakaera eduki zuen, bi urtez behera egin, eta iaz eta aurten goranzko joera hartu du.
|
|
|
Hego Euskal Herriko sare publikoan, 5,25 ikasleko irakasle bat dago; iazko ikasturteko datua da.
|
Azken
hamarraldiko zenbaki kaskarrena da: 2002, 5,07ko zegoen irakasle bat, eta 2010, 4,58ko.
|
|
|
Egoera garaikideari dagokion panoraman erabat zentratuta, aurrekari historiko batzuk gogora ekartzea ere halabeharrezkoa izan da Bilbo hiriak izan dituen bi momentu inportanterekin konparaketa egiteko. XIX. mendearen amaieran eta XX. mendeko
|
azken
hamarraldietan gertatutako hiri paisaiaren eraldaketa bortitzek, nola edo hala, paradigma berriak ezarri zituzten eta dituzte hiriko paisaiaren eta espazio urbanoaren ikuskeran. Horrek guztiak artean izan duen isla ulertzeko eta plazaratzeko bizpahiru atal edo kapitulu planteatzen ditugu, inflexio puntu gisa eta sintesi eran ematen ditugunak:
|
|
2013
|
|
|
Baina jakin behar dugu gizartearen funtzioak eta geruzak bereizten. Bereizketa horretan oso fin harilkatu behar dugu, beste behin oker handiak egin ez ditzagun,
|
azken
hamarraldiotan egin dugun oker errosarioarekin jarraituz. Euskarazko hedabideen esparrua sortzea eta pentsatzea da datozen hamarkadetako etxeko lanetako bat zure ustez.
|
|
|
Bestalde, XX. mendeko
|
azken
hamarraldietan modan izan ziren paisaia etnografikoak ere baditugu, kutsu kulturala omen zuen bidaiari eta bisitari klase berriaren korronteak nola edo hala posible eginez. Hauen artean ibai zabal batzuen bazterretako paisaia kulturalek eta industriaren ekomuseoek bereganatu zuten sona nabarmena.
|
|
|
4 Ez du gehiegi merezi 30 urtetan monokultiboaren eredua bultzatu izanaren arrazoiak bilatzen luzatzea. Masa kritiko txikia eta telebistaren kostua argudia litezke, baina, bereziki
|
azken
hamarraldietan, eztabaidatzeko moduko argudioak dira. Garbi dago euskal munduan bazegokeela telebistak sortzeko adina energia euskaltzale sozial, enpresa forma har zezaketenak, beste alor batzuetan gertatu den bezala.
|
|
|
Eta ez ziren gobernadoreak bakarrik izan. XVIII. mendearen
|
azken
hamarraldian, administrazio erlijiosoaren zein zibilaren postu nagusiak euskaldunen eskuetan egon ziren. Fermin Lasuen Kaliforniako misioen buru zen, eta Pablo de Mugartegui Mexikoko misioen zaindari eta zuzendari.
|
|
|
Zabalagoa behar du gure kanpo hedapeneko politikak. Hasteko, euskal lurraldeko erdal komunitateei, biztanle gehienei, euskal kulturgintzaren hedapen kualitatiboa helarazten motz gabiltza, eta atzera egin dugu
|
azken
hamarraldiotan. Mundu mailako presentzia lantzerakoan, berriz, teorian horretarako berariaz sortu den Institutu publikoak emandako lehen pausoak ikuspegi laburra erakutsi du.
|
|
|
Sustraien sare horri guztiorri eta begirunez begiratzea ez da beti erraza. Mozteko eta ukatzeko beharra izaten dute ideologia batzuk historiako une batzuetan, eta halako behar bat bizi dugu
|
azken
hamarraldietan progresismoaren aldarte honekin.
|
|
|
Horren zordun eta onuradun gara gu. Garapen honen ezintasunak eta albo kalteak ere gero eta nabarmenago diren honetan, sakonean duen pentsamolde matrizea bera zalantzan jartzen hasia da jende asko
|
azken
hamarraldietan.
|
|
|
Baliteke
|
azken
hamarraldiotan euskararen norabidean planteatu den proiektu estrategiko eta biderkatzaileenetako bat izatea zapuztutako hura.
|
|
|
‘Politika’ kontzeptuari ederra egin diogu
|
azken
hamarraldiotan. Laugarren kapituluan jardun dugu hitz horren inguruan.
|
|
|
Abertzaletasun progresistaren inguruan —momentuz euskaltzale gehien dagoen sentsibilitate politikoanilusio optikoena konstante bat izan da
|
azken
hamarraldiotan. Horregatik, pentsatzekoa da orain ere beste ilusio optiko batzuetan erortzeko arriskua erreala dela.
|
|
|
Arrasateko Kooperatiba Taldean
|
azken
hamarraldian lehia intelektual ezkutu bat gertatu da nolabait. Batetik, faktikoki erabat nagusi, kooperatibak garatzeko ikuspegi enpresarial eta garapenzalea.
|
|
|
Eta gehiago. Mundutxo horiek
|
azken
hamarraldiotan euskaraz bizitzeko hautua egin dugunon bizitzetan lekua izan dute. Gerora begira ere itxura hori dauka.
|
|
|
Beti komatxo artean jartzea ateratzen zaidan ‘garapenerako lankidetzan’ dirutza handiak joan dira
|
azken
hamarraldiotan, eta oraindik ere urteoro GKEek milioika euro kudeatzen dituzte. Hauen koordinakundearen arabera, EAEko hiru probintzietako dirulaguntzen eragin esparruan 400 profesional bizi dira horretatik.
|
|
|
Ez du gehiegi merezi 30 urtetan monokultiboaren eredua bultzatu izanaren arrazoiak bilatzen luzatzea. Masa kritiko txikia eta telebistaren kostua argudia litezke, baina, bereziki
|
azken
hamarraldietan, eztabaidatzeko moduko argudioak dira. Garbi dago euskal munduan bazegokeela telebistak sortzeko adina energia euskaltzale sozial, enpresa forma har zezaketenak, beste alor batzuetan gertatu den bezala.
|
|
|
|
Azken
hamarraldiotan bakoitzak izan duen posizio politikoaren arabera, batzuk lerra daitezke erakundeei esker ‘egin den guztia azpimarratzera, edota gauden estatuon barruan hizkuntzaren garapenak leku egokia izan dezakeela frogatzeko saiora. Beste batzuk lerra daitezke alderantzizkora, marko politikoa deslegitimatzeko bulkadatik, edo orain erakundeetan beraiek hobeto egingo dutela agertzeko beharretik, hizkuntzaren alorrean egin dena ilun marraztera.
|
|
|
" Gogoratu zu ere etorkin izan zinela...", Torah osoa zeharkatzen duen insistentzia da. Ildo horretatik,
|
azken
hamarraldi horretan etorkinen eskubideen eta hauekiko jarreraren gaian gogoeta, ikastaro eta paper mordotxoa sortu da gure inguruan, bereziki ertzeko ezker alternatiboaren eta elizaren inguruko ekintza taldeetatik.
|
|
|
Bertsolaritzak bere modura egin du trentza
|
azken
hamarraldiotan. Jarraiduraren eta irekiduraren arteko ariketak dentsitate propioa hartu du bat bateko kantuan.
|
|
|
Ikusia izatearen bila dabilenarentzat lurralde xamurra da, nahiko galbahe nasaia baita gurean izen bat lortzeko eskatzen den kalitate maila.
|
Azken
hamarraldietako subjektibitate motak, gainera, narzisoak abonatzeko joeratxoa areagotzen du.
|
|
|
|
Azken
hamarraldiotako euskal sorkuntza ideologia marko bertsuan dabilela esateak deseroso utzi izan nau ingurukoen artean. Dibertsitate itxura du euskal literaturak, artikulugintzak, bertsogintzak, zineak, antzerkiak.
|
|
|
Kalitatearen gaiak indarra hartu du
|
azken
hamarraldian, alarma puntu batekin hartu ere.
|
|
|
Arlo horretan, aspalditik datorren asmo aldarrikapena da Euskal Unibertsitatea.
|
Azken
hamarraldiotan ez da sortu berau egikaritzeko gaitasun nahiz baldintza soziopolitikorik, eta denetariko iritziak sor daitezke beronen beharrizanaren gaian.
|
|
|
euskaran ardaztuko den unibertsitatea sortzea. Ahaleginak egin dira
|
azken
hamarraldiotan, eta bizirik dagoen hipotesia da.
|
|
|
Gizarte ekimeneko euskal unibertsitatea sortzeko bi saio izan dira erdi serioak,
|
azken
hamarraldietan. Kale egin dute biek.
|
|
|
Horrelakorik sortu behar bada, eta hipotesi horretan kokatzen bagara, gizarte antolatu autoeratuan ditugun azpiegitura eta indarrak azpibaliatzen ari garela iruditzen zait arlo honetan. Pauso handi bat emateko aukerak galtzen utzi ditugu
|
azken
hamarraldian behintzat, hiztun komunitateak dituen tresnetan gertatu den ikuspegi estrategikoaren faltagatik.
|
|
2014
|
|
|
nobelek baino. Eta zeintzuk diren euskal ipuingintzaren sendotasun oro har handixeagoaren kausak, inguruko herrialde eta literaturetan izan ohi duenarekin konparatuta, gehi dezadan ez naizela guztiz xaloa, kontu horri dagokionean, eta ondo dakidala nobelak gurean lortu duen nagusigoa,
|
azken
hamarraldiotan, joera orokor bezain tamalgarri baten erakusle dela?. Edonola ere, orduan egin nuen topo testu honen hizpide eta abiapuntu izan den Rodrigo Fresán idazle argentinarraren idatzi batekin.
|
|
|
" Aspaldian langile asko etortzen ziren;, baina, dirudienez, orain horiek beste tokiren batean erosten dituzte erremintak". Gorabeheratsua izan da
|
azken
hamarraldia ere. " Duela bost hamar urte jendeak makinak erosten zituen, zulatzeko makinak, lisatzaileak eta horrelakoak.
|
|
2015
|
|
|
Herritarren %58, 2 dira euskaraz mintzatzeko gai. " Ikerketa makrosoziologikoek joerak erakusten dituzte, eta, handi handika,
|
azken
hamarraldian euskararen ezagutzak eta erabilerak ez dute Nafarroako Mendialdean garapen positiborik izan. Hori kezkabide hartzea zentzuzkoa da", dio Kasaresek.
|
|
|
|
Azken
hamarraldian loratu da, bai behintzat modu antolatuan. 2003an eman zuen euskaratik beste hizkuntzetara itzultzeko lehen diru-laguntza Eusko Jaurlaritzak.
|
|
|
Gauza jakina zen bisitariok zezenzale porrokatuak zirela, eta horretarako, feria taurinoari abiada berezia ematea erabaki zuen. Hazi ere, feria hazten ari zen
|
azken
hamarraldi hartan, Miserikordia Etxearen eskutik, Urmeneta bera patronatuko burua zela. 1959az geroztik" Zezenaren Feria" izendapena finkatu zen, eta handik aurrera ez ziren onartuko torero eta ganaderia txipirik.
|
|
|
Kontakizuna deitzen dut, ez baita, bistan dena, historia liburua —egilearen asmo eta, areago, ahalmenetik oso aparte legokeena—; memoriak ere ez dira —hutsa edo oso txikia izan baita kontatzen diren gehienetan egileak izan duen parte hartzea—; memoria liburua, bai, badela esango nuke, memoria kolektiboa jaso nahi baitu kontakizunak, neure erara kontatua: inork ELAren
|
azken
hamarraldietako kontuak nola izan diren galdetuko balit, horrela kontatuko nizkioke.
|
|
|
ELAren agiriak ukatu egiten du estatua denik politika aurrerakoiaren garantia; hori topiko faltsua baino ez da,
|
azken
hamarraldian agintean dagoen PSOE Estatutuak agindutako eskumen sozialak transferitu ez izana zuritzeko darabilena.
|
|
|
LABen igoerarekin, lau dira %10eko langa gainditu duten sindikatuak; lau erakunde nagusiz osatutako mapa sindikalak nahiko finkatua dirudi. Agerian geratzen da errealitate honek Espainiako biko sindikalismoarekin duen aldea; areago oraindik,
|
azken
hamarraldiko joerak bi konfederazio espainolen geldotzea erakusten du, bi sindikatu abertzaleen goranzko joera agerikoa den bitartean: hamarraldian LABen ordezkaritzak 8 puntu egin du gora eta ELArenak, 12 Hala ere, egoera oso diferenteak dira EAEn eta Nafarroan:
|
|
|
[...] Son troskistas, pero son lo mds reaccionario que hay". Ekuador
|
azken
hamarraldietan nahiko gobernagaitza izan da, gobernuek ez dute ia batere iraun izan, eta Correak bestelako oinarri batzuk jarri nahi izan ditu," revolucion ciudadana" delakoa egiteko eta herrialdea modernizatzeko. Hasieratik estrategia garbia eta nahiko arrakastatsua izan du interes taldeak ahultzeko, bere politika egiteko oztopoak kenduz.
|
|
|
Herrialdeko" indar faktiko eta baldintzatzaileak" ahultzeko estrategia horretan, mugimendu indigenari ere bere partea tokatu zaio. Mugimendu indigena izan da
|
azken
hamarraldietan Ekuadorreko indar sozial eragileetako bat. Handiena.
|
|
|
Mugimendu indigena iraganeko eskemetan kateaturik ikusten du. Diskurtso iraultzaile eta aldarrikatzailedun" kontrabotere" horrek bere funtzioa bete omen zuen hogeigarren mendeko
|
azken
hamarraldietan, eta neurri batean bi milako lehen urteetan. Lurraren eta bizimodu tradizionalerako baliabideen defentsa egin zuten, eta mobilizazioen bidez estatua neurri batean behartu.
|
|
|
Lehen baino kemen gutxiago daukat talde lanerako, elkarlanerako. Ibilbide osoan horretan arituta gero, eta
|
azken
hamarraldian esperientzia heavy xamarretan murgilduta gero, nekatuago eta uzkurrago nago multzotasunaz, eskuzabaltasunaz, zirkulartasunaz. Han eta hemen, taldetasunean norberaren hutsuneak, kalitate arazoak eta ezinak ezkutatzeko koartada ere ikusten dut batzuetan.
|
|
|
Kolonbiako indigenek, eta bereziki Caucako hauek,
|
azken
hamarraldietan lorpen handiak izan dituzte. Nolabaiteko lurralde autonomia, osasuna, hezkuntza, kultura eta hainbat eskubide modu autonomoan kudeatzen dituztela esan dugu lehen.
|
|
2016
|
|
|
Euskararen biziraupena genuen urte haietan helburu; gaur egun, baina, bizi indarra dugu erronka. Beheranzko joerari ateak itxi, hazkunde jarraituari leihoak ireki eta, korapiloak korapilo, biziraupenetik bizi indarrerako bidea egiten daramatzagu etenik gabe
|
azken
hamarraldiok, gaur egun aurreratuago eta seguruago hasierako urteetan baino. Non geunden eta non gaude galdetu eta ikertzea beharrezkoa dugu; hiru hamarkadotan egindako aurrerakadaz jabetzea eta gozatzea osasuntsua da indarberritzeko.
|
|
2017
|
|
|
Mexikon bizi zaren arren, gertutik jarraitu dituzu
|
azken
hamarraldian Bolivian gertatu direnak. Zer iritzi duzu?
|
|
|
83; Etxeberria, 2016). Beste herrialdeen datuak eguneratu beharra dago, baina
|
azken
hamarraldian ez da aldaketa nabarmenik gertatu, besteak beste langabeziak gora egin duelako eta estatuaren egitura publikoak murriztu.
|
|
2018
|
|
|
Eta jarrera ere hor da, jarrera positiboa esan nahi dut, edo Koldo Mitxelenak behin esan zuen" optimismo kritikoa" zela berea. Euskarak
|
azken
hamarraldietan egin duen bidea ikusi eta optimista izan behar dugu! Aldi berean, bide horixe ikusi eta kritiko izan behar dugu.
|
|
|
Aipa daiteke nola erabili zuen Virginia Woolfek Three Guineas lanean patriarkatu terminoa, eta Weberri ere aitortza egin zaio, baina eztabaida feministetan apenas islatzen den zenbateraino zabalak eta konplexuak diren patriarkatuaren inguruko desadostasun modernoak.
|
Azken
hamarraldian edo, feministek, itxuraz oharkabean, sarri laburbildu dituzte azken hirurehun urteetako eztabaidarik behinenen alderdi funtsezkoetako batzuk. Patriarkatuaren inguruko eztabaidan, hain zuzen, hiru garai nagusi izan dira:
|
|
|
‘Guda kultural’ adierazpenak arrakasta izan badu, hipotesi bategatik izan da: hipotesi horren arabera,
|
azken
hamarraldietan eskuinak bere ideiak inposatu ditu, neoliberalismo ekonomiko eta moral kontserbadorearen arteko nahasketan, non orain murgilduta gauden. Baina, Keucheyanen aburuz, eskuinak ez zuen benetan ‘guda kulturala’ irabazi beharrik izan, bere sorreratik bertatik datozen kategoriak, hala ekoizteko bitartekoen jabetza pribatua nola merkatu ekonomia, ez baitira funtsean zalantzan jarri 70eko hamarraldi erditik hona.
|
|
|
Aitzitik, hona hemen ahozko historiari esker zabaltzen den eremu zabala, iturri ezin oparoagoa baita aldi hori aztertzeko, artxiboen munduko politika orokorrean aldaketa garrantzitsuak gertatzen diren arte, ikerlariek dokumentazioa eskuratzeko aukera izan dezaten arte eta hamarraldi horietan gertatutakoak argitzeko ikerkuntza kolektiboko proiektuak sustatzen diren arte. Bildutako informazioaren arabera, laneko zigorrak, zigor ekonomikoak, kaleratzeak, atxiloketak, torturak, espetxealdiak eta gisakoak izan ziren gerra amaitu eta berehala erakunde antifaxisten berrantolaketan esku hartu izanagatik eta geroago, diktaduraren
|
azken
hamarraldietan, laneko baldintzak hobetzeko eta gizarte bidezkoago eta solidarioagoa lortzeko langileen mugimenduaren borroketan parte hartu izanagatik aplikatu zituzten errepresio bide batzuk.
|
|
|
Udalari aurkeztutako zerrenda behin betikotzat hartzerik ez badago ere agian ez da berehalakoan osatuko errepresioak hirian izan zituen ezaugarriak kontuan baditugu, biztanleria mugikorraren benetako ehunekoa zehaztu gabe dagoela kontuan badugu eta eraildakoei buruzko izaera polizialeko, judizialeko edo militarreko dokumentaziorik ez dagoela kontuan badugu, urrats handiak egin ditugu doikuntzaren bidean. Izan ere, gero eta gehiago izan dira eta gero eta baliotsuagoak batik bat gerra zibilean zehar eta frankismoak iraun zuen bitartean Nafarroan aplikatutako errepresioari buruz
|
azken
hamarraldietan egindako ikerkuntza lanak. Horixe uzten du agerian lan honetara ekarri dugun bibliografiak.
|
|
|
Historiari buruzko ikerlanetan erruz erabili da
|
azken
hamarraldietan ahozko historia. Ahozko iturrien aplikazioaren adibide adierazgarriena lehendik ere aipatu dugun Altaffaylla Kultur Taldearen argitalpenean topatzen dugu, izan ere, lan horri heldu ziotenean, gertaera haietan zuzeneko protagonistak eta beren familia gertukoenak izan zirenen lekukotasun asko eta asko erabili ziren.
|
|
|
Beste datu batzuk
|
azken
hamarraldietan argitaratu diren lan monografiko eta memoria garrantzitsuetatik lortuak dira, lan horien artean besteak beste Galo Vierge, Manuel Martorell, Angel Garcia Sanz Marcotegui, Fernando Mikelarena eta Miguel Sanchez Ostiz egileenak aipagarri.
|
|
|
Ez dakigu nolakoa zen Erdi Aroko hiria XI. mendearen
|
azken
hamarraldietan. Agiri gutxi dago halako garai goiztiarretan Iruñearen gainean argia egin dezaketenak, eta irudi bakar bat ere ez, baina, dakigunetik abiatuta, zenbait ezaugarri asma genitzake hala ere.
|
|
2019
|
|
|
Are gehiago, kasu honetan gatazkaren ondoren idatzi zen literatura frantziar askok baino balio ez soilik literario, baizik eta balio historiko gehiago daukala esatera ausartuko nintzateke, gerraosteko literatura horren zati handi bat filmek eta abarrek bezala" Frantzia erresistentearen" mitoa finkatzera bideratuta egon zen neurrian edo, beste hitz batzuetan esateko, frantziar nazionalismoaren berreraikuntzan laguntzera, Vercorsen" Verdungo inprimeria" ipuinean horren kaltetuta sumatzen dugun nazionalismo hura hain justu ere. Izan ere, soilik berriki,
|
azken
hamarraldiotan hasi da paradigma hori berraztertzen, eta azaleratzen frantziar guztiak ez zirela, ezta gutxiago ere, erresistenteak edo matxinoak izan, kolaborazionismoa uste baino hedatuago egon zela, eta frantziarren erantzukizuna, juduen deportazioan eta, ondorioz, Holokaustoan, ez zela hutsaren hurrengoa izan. Hots, ikuspegi ilunago bat, Patrick Modiano bezalako egileen obran behin eta berriro aldarrikatu dena, gauza erlatiboki berria balitz bezala:
|
|
|
Ez dira arraroak
|
azken
hamarraldian izandako krisi ekonomikoa gainditu dugula dioten ahotsak.Datuek, ordea, bestelako argazkia erakusten digute, gehiengoarentzat bizitza geroz eta prekarioagoaden bitartean gutxiengo baten aberastasuna gorantz doala1, hain zuzen. Egoeraren gordintasunazjakitun, bestelako jendarte eredu baten alde aktibo mantentzen diren norbanakoak biltzeko kolektibougari daude Euskal Herrian.
|
|
|
Eredu horren ondorioz, emakumeek besteei ematen eta besteengandik jasotzen dutenaren artean desoreka nabarmena sortzen da; baina, halere, berariazko konpromisoa hartu behar dute maitasunarekiko. Beraz, maitasuna, kultur kategoria izateaz batera, genero, etnia arraza, klase eta ahaidetasun kategoria ere litzateke, eta, maitasuna aztertzeko, nahitaezkoa da gogoa, emozioa eta ekintza elkar lotzen dituen eredu konplexu legez irudikatzea4 eta gure analisia feminismoak
|
azken
hamarraldietan sortutako tradizio kritiko oparoan txertatzea.5
|
|
|
Alexandra Kollontai (1976 [1927]), Simone de Beauvoir (1998 [1949]), Kate Millet (1969) eta Shulamit Firestone (1976).
|
Azken
hamarraldiei dagokienez, niretzat erreferente diren beste zenbait autore, hauek: Wendy Langford (1999), Anna Jonasdottir (1993), bell hooks (2001), Clara Coria (2001), Marcela Lagarde (2005), Eva Illouz (2007, 2012) eta Brigitte Vasallo (2018).
|
|
|
Mundu merkatuarekin eta estatuarekin hausturan dagoen lurralde komun bat sortzeko saiakera handia da Zad, eskala eta iraupen harrigarrikoak,
|
azken
hamarraldietan, Okzidentean.
|
|
2020
|
|
|
Gomuta etorri zait. Paradigma aldaketa bat izan dela
|
azken
hamarraldian, lehenagotik bazetorrena, musika egin, entzun, zabaldu eta kontsumitzeko orduan. Neure buruari agindua nion albait gutxienetan erabiliko nuela kontsumitu hitza kulturari zein musikari lotuta.
|
|
|
Hiztun komunitate batek hitz egiteari uztea ekar lezake, baina egoera hori irauli ere egin daiteke, eta hilzorian zegoena biziberritu. Argi dago hitanoaren kasuan eta bereziki nokako formen kasuan
|
azken
hamarraldi luzeetan kontrako haizea izan dutela, baina teoriaren atalean aipatu moduan, noka berreskuratzeko egitasmoak loratzen ari dira eta, beren txikitasunean, komunitatearen onarpena jasotzen ari dira. Beraz, batek jakin hitanoarekin eta nokako formekin zer gertatuko den.
|
|
2022
|
|
|
Duela urte asko, Gasteizera bizitzera etorri nintzenean, gehien harritu ninduen gauzetako bat udalak eskaintzen zituen gizarte eta kultura zerbitzuen kantitatea eta kalitatea izan zen. Ez zuelako zerikusi handirik garai hartan nire jatorrizko hiriak, Donostiak, eskaintzen zituen urriagoekin; Donostia oso polita da, eta nahi duzuen guztia, baina turistentzako hiri bat zen orduan ere, bertako biztanleentzako baino gehiago, eta aldea nabaria zen —orain, irudipena daukat, agian ez hainbeste,
|
azken
hamarraldietan Donostiak ere aurrera egin duelako zerbitzu sozial eta kulturalen arloan, eta azken urteotan geldialdi sintomak nabaritzen direlako Gasteizen alor horietan ere—.
|
|
|
Duela urte asko, Gasteizera bizitzera etorri nintzenean, gehien harritu ninduen gauzetako bat udalak eskaintzen zituen gizarte eta kultura zerbitzuen kantitatea eta kalitatea izan zen. Ez zuelako zerikusi handirik garai hartan nire jatorrizko hiriak, Donostiak, eskaintzen zituen urriagoekin; Donostia oso polita da, eta nahi duzuen guztia, baina turistentzako hiri bat zen orduan ere, bertako biztanleentzako baino, eta aldea nabaria zen –orain, irudipena daukat, agian ez hainbeste,
|
azken
hamarraldietan Donostiak ere aurrera egin duelako zerbitzu sozial eta kulturalen arloan, eta azken urteotan geldialdi sintomak nabaritzen direlako Gasteizen alor horietan ere–.
|
|
|
Gertakariek halako bolumen epikoa dute, eta epika horretan, beste leku gehienetan ez bezala, hizkuntzak eta kulturak leku aipagarria daukate. Munduko hizkuntza baztertu guztien sutondoetan kontatzeko moduko istorioak dira Kabilian
|
azken
hamarraldietan gertatutakoak. Ez zapalkuntzaren istorioak direlako, horrelakoak denok ditugu kontatzeko.
|
|
|
Hori behintzat ikasia zuen, kontatu nahi duenak kontatuko du, edozein aitzakia edo zirrikitu baliatuko du horretarako eta kontatu nahi ez duenarentzat alferrikakoak dira galderak. Ez zuen jakin non eta zertan jardun zuen
|
azken
hamarralditan, baina berehala igarri zuen etekina atera ziola bizitzari.
|
|
2023
|
|
|
Antolatzaileen esanetan, euskal herrigintzak, hainbat arlotan, ekimen eta meritu handiko aroa bizi izan du
|
azken
hamarraldi askotan. Badira, baina, arrazoiak pentsatzeko ibilbidean" sartu zaigula", iparra lausotzen duten faktore berriak gurutzatu direla.
|
|
|
Pantailak ohera joan aurretik erabiltzeak eragin zuzena du loaren kalitatean eta kantitatean83 Ikerketa esanguratsu batek zenak 42 ikerketen metaanalisia jasotzen duen, ez du zalantzarik uzten: ...eta kantitatean eta ondorioak (osasun mentalean, kognitiboan...) latzak izaten ari dira.84 Gazteen herenak gauerditik haratago ematen du telefonora itsatsita85 Datu tamalgarria, batez ere aintzat hartzen badugu, mugikorraren argia begietatik horren gertu izateak, bereziki ilunpetan erabiltzen direnean, logelan esaterako, ez da soilik erabakigarria izan gazteen artean miopia magna motaren igoeran(
|
azken
hamarraldian sei aldiz handiagoa izatera iritsi da) 86, baizik eta baita aztoragarria ere melatoninaren produkzioan, eta, ondorioz, lo gutxiago egiten dugu eta kalitate eskasagokoa gainera.
|
|
|
Gure burua gurea bezalako hizkuntza gutxituen ligan kokatzen badugu, hiztun kopuruz legokigukeena baino presentzia handiagoa dugu Interneten, hedabide digital dezente daukagu, eta ikus entzunezko ekoizpen eta kontsumo handi samarra. Badugu zer aitortua
|
azken
hamarraldietako biziberritze ibilbideari.
|
|
|
2021 urtean, 2782 langabetu eta
|
azken
hamarraldietako krisi guztiak jasan izan dituen langile herri batean hurrengo goizean, Trintxerako hesian, zuen hirigintza gure memoriaren aurka pintada agertu da udal brigadak berehala ezabatu du
|