|
2000
|
|
|
Edorta Jimenez:
|
Azken
fusila (1993)
|
|
|
Iñaki Petxarromanen ustez," sinbologia eta errealitatearen arteko nahasketa eder batean,
|
Azken
fusila itxaropenaren sinboloa da; gerra galdu ostean, oraindik dena galduta ez dagoela adierazten duen sinboloa." (Hika) Sinbologia honekin bat etorriz gero, txapelokerrek garaipena irudikatuko lukete; burdinbidea eraikitzen ari diren presoak, berriz, galtzaileen mendearen irudia izango lirateke. Iruzkingile honek aipatzen duenez," bi arlo politikoa eta pertsonala elkarrengandik ezin aldendurik azaltzen zaizkigu."
|
|
|
1993
|
Azken
fusila, narrazioa, Susa.
|
|
|
– Nik Edorta Jimenez oso gustukoa dut.
|
Azken
fusila oso ondo dago, azken aldian irakurri dudan onenetakoa iruditu zait. Hau ere uste dut ona izango dela.
|
|
|
– Nik be irakurria dot
|
Azken
fusila –sartu zen solasaldian Lauaxeta– Eta niri be asko gustatu jatan. Horrelako nobela gehiago behar dauz euskal literaturak!
|
|
|
– Nik ez dut
|
Azken
fusila irakurri –aitortu behar izan nuen nik–, baina Jokin Muñozen aurreneko liburua bai, Hausturak. Gustatu zitzaidan.
|
|
2001
|
|
|
Burusi azpian geneuzkan
|
azken
fusil baldarrekin
|
|
2002
|
|
|
Edonola ere, aipagarria da eleberri hauetan gure arestiko historian garrantzia izan duten gertakari historiko politikoak etengabe azaltzen direla. Gerra Zibila eta gerraondoa, esaterako, hari ardatz komuna dira zenbait eleberritan, hala nola J. M. Iturralderen Izua hemen (1990), Edorta Jimenezen
|
Azken
fusila (1993), Luis Mari Mujikaren Loitzu herrian udapartean (1993) eta Bidean ihes... (1996), Patxi Zabaletaren Badena dena da (1995), Patri Urkizuren Zoazte hemendik!, Ramon Saizarbitoriaren Bihotz bi. Gerrako kronikak (1998), A. Egañaren Pausoa noiz luzatu (1998), edo I. Mujika Iraolaren Gerezi denbora (1999) lanetan.
|
|
|
Interesgarriagoa iruditzen zaigu autorearen bigarren eleberria,
|
Azken
fusila (Susa, 1993) [itz.: El último fusil, Ed. Hiru, 1994].
|
|
|
Lan horien inguruan sortzen diren adiskidetasunen eta gertakarien kontakizunaz gain, bigarren plano narratiboa ere agertzen du eleberriak, bere adiskide Onofre kapitainaren etxean bat batean agertzen den makiseko gerrillariarena, hain zuzen. Pertsonaien ezaugarri ongi adieraziak, batez ere narratzaileak Onofreren psikologian egiten duen murgilketa sakona, eleberriaren tempoa, bizkaieraren hainbat aldaeraren erabilera heteroglosikoa, obraren oinarrian dagoen dokumentazio bikaina... horra, besteak beste,
|
Azken
fusilaren lorpenetako batzuk.
|
|
|
La tau y el caldero, Grijalbo, 1985] eleberriaz gain, gehienetan, garai historiko baten lekukotza dokumentatua egin nahi ez duten testu modernoak aurkituko ditugu gurean, idazleek beraiek eleberri historiko kontsideratzeari uko egin diotenak. Talde honetan sartuko genituzke, besteren artean, Joxemari Iturralderen Nafarroako artizarra, Edorta Jimenezen
|
Azken
fusila (1993) eta Baleen berbaroa (1997), Andolin Eguzkitzaren Herioaren itzalpeetan (Elkar, 1999), Andoni Egañaren Pausoa noiz luzatu (Alberdania, 1999), Xabier Montoiaren Hezur gabeko hilak (Susa, 1999) edo Inazio Mujika Iraolaren Gerezi denbora (Alberdania, 1999). Azken honetan, esaterako, Gerezi denbora eleberri laburrean, Alberto Onandiaren oroitzapenliburua abiapuntutzat hartuta, gertakari harrigarri bat kontatu du, maisutasunez, I. Mujika Iraolak:
|
|
2005
|
|
|
Edorta Jimenez 1994an itzuli zen ipuinen argitalpenera Manhattan izeneko bildumarekin. Bitartean eleberri bi argitaratu zituen, Speed gauak (1991) eta
|
Azken
fusila (1993). Eleberri horietan antzematen dira lehenengo ipuin bilduman agerturiko ezaugarri bertsuak, ondoren ere errepikatu zirenak.
|
|
|
Atoiuntzia ipuinean agertzen zaigun giroa da Speed gauak eleberrian, gordinago, agertzen zaiguna. Lehengo bildumaren kostaldeko paisaia nagusi pean berriro ere iragan hurbilarekiko kezka ageri da
|
Azken
fusila eleberrian. Bertatik, Gernika Bermeo trenbidea eraiki zuten atxilo errepublikarren epopeia asmoaren haritik, Laudanoa eta sutautsa hirugarren ipuin bildumara helduko gara.
|
|
|
Iragan historikoa Jimenezentzat ezinbesteko erreferentzia bihurtu da azken honetan, ildo horretatik jo baitzuen argitaratu zuen hurrengo liburuan, Baleen berbaroa eleberrian (1997) hain zuzen. Berriz, gertaera politikoetan oinarritutako narrazioak lehendik ezagunak genituen, batez ere
|
Azken
fusila eleberriak ekarritako atxilo errepublikarren gorabeherak Gernika Bermeo trenbidea 50eko hamarkadaren hasieran egiteko sasoian. Gaia eta pertsonaia berdinak ekartzen ditu ipuinetara.
|
|
|
90eko hamarkadan, berriz, poesia utzi eta narratibaren bidean abiatu zen, eleberrigintzan eta ipuingintzan batez ere: Atoiuntzia (Elkar, 1990), Speed gauak (Susa, 1991),
|
Azken
fusila (Susa, 1993), Manhattan (Elkar, 1994), Laudanoa eta sutautsa (Txalaparta, 1996), Baleen berbaroa (Txalaparta, 1997), Europako mugetan barrena (Txalaparta, 2000). Eleberrigintzan eta poesian Azkue saria irabazi izan du.
|
|
2009
|
|
|
Jimenez, E. (1993):
|
Azken
fusila, Susa argitaletxea, Iruñea.
|
|
|
Bestalde, Sukarrieta eta Bermeoarteko trenbidea dugu, gerra bukatu eta 14 urte beranduago egina, zeinean 60presok hartu zuten parte. Azken horri buruzko ikerketa monografikoa idatzi duJuanjo Olaizolak (2006), eta horretaz gain bere aitaren bizipenak erreferentziahartuta
|
Azken
fusila eleberria idatzia du Edorta Jimenez idazleak.
|
|
2010
|
|
|
– Itxialdi hau eta abenduaren 11ko greba dira gure
|
azken
fusilak. Burdina urtu arte ekin diezaiogun suari.
|
|
2011
|
|
|
Edorta Jimenez,
|
Azken
fusila, Susa, 1993
|
|
|
izenordaina saihesten saiatzen zen. Edorta Jimenezen
|
Azken
fusila n, berriz, ez da ia aurkaritzako juntagailurik ageri, dagoenak ez baitu bainarik. Izagirrek menderagailuak kendu eta alborakuntzaren eta koordinazioaren alde egingo du.
|
|
2015
|
|
|
Edorta Jimenezen
|
Azken
fusila n ere ez da ia aurkaritzako juntagailurik ageri, dagoenak ez baitu bainarik.
|
|
2020
|
|
|
Itoko ote ziren, bada, hantxe.
|
Azkenik
fusilak eta munizioak gorantz jaso eta igeriari eman zioten. Laino Gorrik airean zeramen Minnehaha neskatoa.
|
|
2021
|
|
|
Batua direnik ere ez gara konturatzen, sarritan. Gezurra dirudien arren, badago uste duenik Miren Amurizaren Basa eta Edorta Jimenezen
|
Azken
fusila bizkaieraz idatzita daudela, nahiz eta biak diren Bizkaiko idazleek batuaz idatzitako nobelak. Hau ez dut esaten sortzez bizkaitarra naizelako –nahiz eta banaizen– edo nafarren kontra ezer dudalako –ez guztien kontra, behintzat, eta ez bereziki nafarrak direlako–, edo batasunaren prozesuan hartu ziren erabakien kontra nagoelako –ez nago– edo Gipuzkoako herri hizkerei herra diedalako –ideia hori deprimentea iruditzen zait– edo probintzianismoetan denbora galdu gura dudalako –ez naiz horrekin dirua irabazten duen Vocento taldean akzionista–, eta ez da asko pentsatu ondoren Arestik arrazoi zuela iruditzen zaidalako eta verbo vizcaínoa hobea dela pentsatzen dudalako.
|
|
|
Edortaren literatur lanetan Busturialdeak leku zabala hartzen du. Hasi itsasoko kontakizunen bilduma den Atoiuntzia (1990) izenekoarekin, segi trena Bermeora iritsi zen urteetan giroturiko
|
Azken
Fusila (1993) nobelarekin, Piztien Itsasoa() trilogiarekin zein Mallona Mundakako legezko alkatearen fusilamenduaren nondik norakoak kontatzen dituen Kilkerren hotsak (2003) harekin, Ostadarrak lurra ukitzen duen lekua (2018) nobela beltzarekin amaitzeko. Hemen aipatzeak luzeegi joko ligukeen beste batzuen artean.
|
|
|
Baleen berbaroa (1999), Sukar ustelaren urtea (2004), Azeria eta Lehoia (2007), eta askotariko gaiak dituzten beste hainbat nobela: Speed gauak (1991),
|
Azken
fusila (1993), Kilkerren hotsak (2003), Ostadarrak lurra ukitzen duen lekua (2018). Kronikak, biografiak, gazteentzako kontakizunak eta saiakerak ere idatzi izan ditu, besteak beste, Hemingway eta euskaldunak zerbitzu sekretuetan (2003).
|