|
2000
|
|
|
|
Azken
errege ordenantzak ikertzerakoan, kontuok gorde ditugu beren beregi: gizartearen funtsezko ordena, zintzotasun publikoa, ondareen segurtasuna eta aurrerakuntza orokorraren inguruko guztiak.
|
|
2001
|
|
|
Noizbait lorazainak eduki zituen hiri honek ere, agian
|
azken
erregearen garai urrun haietan. Eta haiek mimatutako arbola batzuek iraun dute bizirik, lehortearen eta sektakeria guztietako gizon armatuen suaren erdian zutik.
|
|
|
Luis V.a hil zen,
|
azken
errege karolingiarra. Hugo Kapeto Frantzia-ko (frankoen mendebaldeko zatiko) errege izendatu zuten.
|
|
2002
|
|
|
Madrilleko
|
azken
errege izan zana, Romanones kondeak ezik besteak, bakar bakarrik laga ebela be, ezin ba aaztu.
|
|
2003
|
|
|
Hala da, bai. Borboiak Espainiako errege bilakatzen direnean, hauek izan zirenez Nafarroako
|
azken
erregeen ondorengoak, historia berriz interpretatu behar zen jabe berriekin ongi egoteko, eta horri ekin zitzaion. Egunkarietan atzo gertatutakoaz ere ikusten da hori, bakoitzak ditu bere ikuspegiak eta bere interesak, eta interpretazioak horren arabera egiten dira.
|
|
|
Armen bildumako altxor nagusia ordea, beste bat da, arte ederren aretoan dagoena: Boabdil Granadako
|
azken
erregearenak izan omen ziren ezpata eta ezpata zorroa, hain zuzen. Okendo almirante donostiarraren ahaide batek, 1940an Museoari dohaintzan emandako hauek, tradizioaren arabera, 1492an Errege Katolikoek Granada konkistatu zutenean, Boabdilek errendizio gisa emandako armak dira.
|
|
2007
|
|
|
Legean oinordetza prozedura ezarri zen estatuburua hiltzen zenerako, Erregeordetza Kontseilu bat sortuta, baina Francok eskubidea zuen estatuaren buruzagitzan bere oinordekoa Gorteei proposatzeko, errege edo erregeorde gisa. Halaxe egin zen 1969an, oinordeko izendatu baitzuen errege tituluarekin ez Joan Borboi Battembergekoa, Bartzelonako kondea, Alfontso XIII.a Espainiako
|
azken
erregearen seme eta oinordeko zuzena, baizik eta Bartzelonako kondearen semea, hau da, Alfontso XIII.a erregearen biloba, Joan Karlos Borboikoa eta Borboikoa, erregimenak Espainiako printze izendatzen zuena, Espainiako gaur egungo erregea, Joan Karlos I.a hain zuzen.
|
|
|
Hain zuzen ere, Francori soilik zegokion Gorteetan proposatzea nor izango zen bere oinordekoa errege edo erregeorde tituluarekin, Oinordetza Legearen 6 artikuluak ezarritakoaren arabera, edo berak proposatu ahal zien Gorteei errege familiako nor utzi oinordetzatik kanpo, bai gobernatzeko gaitasun nahikorik ez zuelako, bai bere egintzengatik edo Estatuaren oinarrizko printzipioetatik ageri agerian desbideratzeagatik oinordetza eskubideak galtzea merezi bazuen, Lege horren 13 artikuluak ezarritakoaren arabera. Lege hori 1947an aldarrikatu zen, baina Francok 1969a arte itxaron zuen Gorteei bere oinordeko izango zena proposatzeko (orduan Espainiako printze deitzen zutena hautatu zuen, gaur egungo Joan Karlos Borboikoa eta Borboikoa erregea, horren aita, Bartzelonako kondea, Alfontso XIII.a Espainiako
|
azken
erregearen oinordeko zuzena, alde batera utzita, diktadoreari aurre egin baitzion). Esan gabe doa, Gorteek proposamena onetsi zuten, 1969ko uztailaren 22ko Legearen bidez, eta hautagaiak Mugimenduaren Oinarrizko Printzipioak eta Erresumako gainerako Oinarrizko Legeak zin egin zituen egun batzuk geroago.
|
|
|
1814an Napoleonen inperioa erori zenean, Luis XVIII.a errege izendatu zuten eta 1824an Carlos X.a anaia.
|
Azken
errege horren politika, hasiera baten, moderatua izan bazen ere, absolutismorantz jo zuen gero, 1830eko Iraultza liberala erakarriz. Luis dOrleans izan zen errege berria, 1848an II. Errepublika ezarria izan zen arte; 1852an, Estatu kolpe batez, II. Errepublikaren presidentea zen Luis Napoleon Bonaparte, Napoleon III.a enperadore bilakatu zen.
|
|
2008
|
|
|
1833an, 1812an hasitako ziklo politikoa bukatu zen, absolutistek eta konstituzionalistek estatu mailan hasitako lehia, bigarrenen alde erabaki baitzen. Fernando VII.a izan zen Espainiako
|
azken
errege absolutista, bere alabak. Isabel II.ak, konstituzioaren arabera gobernatu baitzuen.
|
|
|
sei, cuarto, ko zergak ordaintzen ziren: bi gastu normaletarako, beste bi, errege bidearen eraikuntzarako; beste bat, erosi behar ziren garau edo aleak ordaintzeko; eta
|
azkena
erregeari ordaintzen zitzaion, alcabala fogueral, a biltzeko (Mugica, 1990: 224).
|
|
2009
|
|
|
eitb.com:
|
Azken
Errege Kopa irabazi zuen taldean jokatu zenuen. 1984 urtean izan zen hori.
|
|
|
Jerusalemgo San Joan ordenaren inguruko Isabel II.aren
|
azken
Errege Dekretua 1848ko maiatzaren 1ekoa dugu8.
|
|
2010
|
|
|
Momia anonimoetako batzuei izena jartzea ahalbidetu du azterketak, besteak beste, KV35EL momia Tiye gisa identifikatu dute, Akenatonen ama eta Tutankamonen amona; KV55 misteriotsua Akenaton izango litzateke, XVIII dinastiako
|
azken
errege legitimoaren aita.
|
|
|
18. Boabdil, Abu Abdalah, Granadako
|
azken
errege nazaria izan zen. Aitaren kontra heldu zen tronura, 1482an.
|
|
|
Eta moroak Afrikara desterratu eta gero ere bai. Errege Erregina Katolikoek Granada konkistatu ondoren, 1492an, Iñigo Artieta lekeitiar marinela izan zen bere ontzian Boabdil Granadako
|
azken
errege moroa eta honen familia eta segizioa, mila ehun eta hogeita hamar lagun guzira, Afrika iparraldeko itsasertzera eraman zituena. Ez zen bakarra izan.
|
|
2011
|
|
|
Baina Zelinos tematu egin zen eta
|
azkenean
erregeak onartu zuen gonbitea. Jan, ederki jan zuten denek, eta hori nahiko ez eta, bi zezen atera zituen bere abere taldetik eta erregearen aurrean txuliatu zituzten.
|
|
|
Zenbaitek dioenez, Ganboa eta Oñez leinuen arteko gudu hauek Espainiako Roderico erregea,
|
azken
errege godoa, galdu zen garaian sortu omen ziren, 711 urtearen inguruan. Garai hartan arabarrak elizan biltzen omen ziren meza entzutera egun jakin batez, Ullibarri izeneko herrian, egun Ganboa Ullibarri deitua.
|
|
2012
|
|
|
Bai. Azken euskal printzesa egitasmoa beste lan handiago baten zati bat da, Nafarroako
|
azken
erregea izenekoaren zati bat. Hainbat testu eta orduko musika bildu ditugu programa horretan.
|
|
|
Musika klasikoa baino errazagoa da entzuteko antzinako musika, folklorearekin lotura handia duelako. Honek arrakasta badu, astia izango duzue 2012an Nafarroako
|
azken
erregea egitasmoa gauzatzeko? 2012ko urtetik harago joan behar dugula uste dut.
|
|
2013
|
|
|
Horren parean da Derdoy Oihenart etxe noblea," Buruen etxea" ere deitua. Atarian izan ere, Nafarroako
|
azken
erregeen zizelak ezagun baitira. Baina deabruarena eta emankortasunarena ere.
|
|
|
Egoera haren ondorioz, Aliatuen tropak urte bat eta erdiz geldirik zeudela esplikatu zuen, Greziaren oldarraren beldurrez.
|
Azkenean
erregea kanpo ezarri izanaz kontent agertu zen Adéma.
|
|
2014
|
|
|
Eta ez ziren esklaboak; askatasunez ziharduten beren lanbidean. Behinola, Teherango gortearen ospakizunetan parte hartzen zuten modu ofizialean; baina,
|
azken
errege familia tronura iritsi zelarik, erresumatik deserritu zituzten kasik, eta beste leku batzuetara joan behar irabazpide bila. Janzkera nazionala zeramaten eta bitxiz apaintzen ziren erruz.
|
|
2015
|
|
|
Arkaengel koroa! Arkaniako
|
azken
erregeari lapurtu ziotenean, herrialdea gainbehera amildu zen. Orain, koroa itzulita, Arkaniak indarra berreskuratuko zuen.
|
|
|
Eskolak ez zuela ezertarako balio berretsi zuen saio haren ondoren. Zertarako jakin nahi zuen Boris III.a izan zela
|
azken
erregea edo Rilako monasterioa arte obra zoragarritzat jotzen dela. Behin galdetu zion nongoa zen, eta errepikatzen jakingo ez zuen izen bat esan zuen Heidik.
|
|
|
Sarrionandiaren liburuko parte handi bat berbere edo amazig herriaren historia mingarriro beltza errepasatzeko da: konkista eta arabizazioa, batez ere azkeneko ehun urteko gerra eta zanpaketa kolonialak, historia horretan euskaldunak ibili direna artoski gogoratuz, Iñigo Arrieta marinel lekeitiarrarekin hasita, horrek bere untzian Granadako
|
azken
errege Boabdil (Abu Abd ALlah) desterruko kosta afrikarrera eraman zuen. Historia ikaragarri bat amaiera negargarriarekin, guztiz justifikatzen duena alegia filosofikoaren morala:
|
|
|
Beste gauza sinbolikoen artean, nahi dituzte Albretarren hezurrak Iruñeko katedralera ekarri. Bizkitartean, badirudi jakobinoek gure
|
azken
errege erreginen hezurrak edo errautsak haizaratu egin dituztela.
|
|
2016
|
|
|
Aidanez, bere postua jarri ohi zuen jauregiraino zeramaten burdinazko ateetatik hurbil, eta nola haren gurutzeak makina bat lagunen begia jo baitzuen, makina bat jendek ere nik egin galdera bera egina zion. Istorio berdina kontatu zien guztiei, eta okasio guztietan hain apaltasun handiarekin eta hain zentzu onarekin kontatu ere, non
|
azkenean
erregearen belarrietara heldu baitzen, eta erregeak entzun zuen zalduna ofizial kementsua izan zela, eta errejimentu osoak itzal handia ziola gizon ohorezkoa eta zuzena zen aldetik, eta erregeak haren negozio txikia bertan behera uztera behartu zuen, urtean mila eta bostehun librako pentsioa emanez.
|
|
2017
|
|
|
erregea edo erregina gizakume arruntak dira, beste denak bezalakoak, baina, era berean, boterea dutela suposatzen den subjektu dira, hori zergatik den ez badakigu ere. Familia berezi bateko oinordeko izatea ez da esplikazioa, horren justifikazioa baizik,
|
azkenean
erregeak agortzen direnean erabaki arbitrario baten bidez bilatzen baitira errege berriak. Pentsa, adibidez, Ingalaterrako Henrike VII.a, zeinaren errege jatorria oso den iluna, bere ama Eduardo III.aren laugarren semearen eta bere amorante ez ezkonduaren birbiloba baitzen; aitaren partetik ere lehenaldi ez oso garbi bat dago, ez baitago argi aita Henrike V.aren alargunaren semea zen.
|
|
|
XVI. mendearen azkenerat, Nafarrako Estatuko
|
azken
erregeak (Henri IV) Frantziako korona eskuratzean(" Frantzia Nafarroari datxekolarik."), ofizialki finkatu zuen antzinako nafar fueroak jarraitzen zirela Benafarroan. Politikoen hitzemanak!
|
|
2018
|
|
|
Gainera, askotarikoak izan dira bitariko paralelismoak, baina denetan bi nagusitu dira: ingeniaria eta alkatearen artekoa, zelan ez, eta Francisco Pizarro eta Atahualpa
|
azken
errege inkaren artekoa. Argi dago azken konparazio hori oso aberasgarria izan dela eta benetako esangura eman diola lanari, batez ere Pizarroren beraren testuek eta hitzek bat egin dutenean oraingo meatzari enpresaren diskurtso eta jokabide ustel eta bortitzekin.
|
|
|
Iruñearen papera ezinbestekoa da Nafarroako historian, nahiz eta erresumaren benetako hiriburua, edo, hobe esanda, Nafarroako errege erreginen egoitza, ez izan ia erresumaren konkistaren bezperara arte, Foix Albret
|
azken
errege erreginekin. Bestalde, Nafarroaren eta Iruñearen konkista eta XV. eta XVI. mendeetako gertakariak ondo ulertzeko, atzera luze jo behar da, XI. mendera arte.
|
|
|
Urte asko pasatuak ziren horrez geroztik, eta gizarteko sektore bakoitzak denbora eta aukera izan zuen aldaketa horien aurrean bere burua kokatzeko, erreformen artean komenigarrienak aukeratzeko edota erritmo ezberdinak proposatzeko. Fernando VII.a
|
azken
errege absolutista hil ondoren, liberalek gobernua eskuratu zuten haren alaba Isabelen aldeko hautua eginez. Urte horietan martxan jarri zituzten neurri iraultzaileek Antzinako Erregimenaren gizartearen zenbait egitura hankaz gora jarri zituzten, baina aldi berean, eta kontraesankorra badirudi ere, Antzinako Erregimenaren goi klaseen sostengua izan zuten.
|
|
|
Nafarroako
|
azken
erregeek ahalegin franko egin zuten Nafarroa Garaiko lurrak berreskuratu beharrez. Une batean Frantziaren babesa izan zuten, baina Gaztelak ituna izenpetu zuen Frantziarekin 1514an, azken honek uko egin ziezaion Nafarroa laguntzeari.
|
|
|
Don Carlos Lehenengoa ere, Portugaleko
|
azken
erregea," terrorismoaren martiri" gisa aipatu zen auzi hartan.
|
|
2019
|
|
|
Bohemiako estatuek galdu egin zituzten antzinako eskubide eta askatasun gutunez bermatuak.
|
Azken
errege bohemiarra, Neguko Errege deitua, ihesean joana zen, eta Pragako gazteluan enperadorearen komisario batek zuen egoitza. Protestanteei eta anaia bohemiarrei kendutako elizen disputan zebiltzan jesuitak domingotarrekin eta agustindarrekin.
|
|
2020
|
|
|
Guadalete ibaia (Betika), 711 Guadeleteko guduan musulmanek bisigodoak mendean hartu zituzten. Roderiko Iberiar penintsulako
|
azken
errege bisigodoa hil zen eta musulmanen agintaldia abiatu zen horrenbestez. Eta, kondairaren arabera, Septemeko (egungo Ceuta) Don Julian kondearen alaba Florinda La Cava k eragina izan zuen gertakizun horretan.
|
|
|
Barroko hispaniarreko artistentzat posatu zuen pertsonaia horietako bat, Austriarren etxeko
|
azken
erregearen erregealdian, Karlos II.aren erregealdian, kargu garrantzitsuak izan zituen gortesau ospetsu bat izan zen; Juan de Andicano Monterrongo lehen kondea. Joan etorri askoren ondoren, Europako hainbat hirietara bidaiatu eta gero eta era guztietako lekuetara bisitak egin ondoren, azkenik, Juan de Andicanoren erretratua aurkitu dut eta, behingoz, Arrasateko bisita gidatuetan aipatzen dudan pertsonaietako bati aurpegia jarri diot.
|
|
|
Aspaldian mendietako gizonek zin egin zuten Gondorreko
|
azken
erregeari laguntzera joango zirela borrokara.
|
|
2021
|
|
|
1492an sortu zen, Anguleman (Frantzia), eta 1527an Nafarroako erregina bihurtu zen, Enrike Albretekin ezkondu baitzen. Nafarroa osoko
|
azken
errege erreginen semea zen Enrike: Joan Albreten eta Katalina Foixkoaren ondorengoa.
|
|
|
K.a. 168an, Emilio Paulo jeneralak Mazedoniako
|
azken
erregea garaitu zuen. Eta baimena eman zien Eszipion Emilianori eta bere beste seme bati —biak jakitezaleak— Mazedoniako errege etxeko, hots, Alexandrorena izandako errege etxeko liburu guztiak eraman zitzaten Erromara.
|
|
2022
|
|
|
Ez zen Piankhyren semea baina bere anaia eta Piankhyren alabaren senarra (ohidurazkoa zen hori Egiptoko errege familietan). Orduan, Chabataka Kusheko bi
|
azken
erregeen seme eta anaia zen. " Chabaren semea" bezala presentatua zen.
|
|
|
Anaia zenduaren ondotik, Nafarroako Erresumari jarraipena eman zion() Joan Albret senarrarekin, hau Ségur herrian sortua 1469an. Leskarreko katedral ede rrean ezkonduak ospe handitan 1484an, azkenean koroatu zituzten 1494ko ur tarrilaren 12an Iruñeko katedralean, Nafarroako
|
azken
erregeak ditugu ohore hori ukan zutenak. Zeremoniaren ondotik, jai handiak ospatu zituzten.
|
|
|
Antso Azkarra
|
azken
errege baskoia izan zen, hots euskalduna, zorigaiztokoa gainera. Gaztelako erregeak mendebaldeko hiru lurralde hartu zizkion:
|
|
|
Anaia zenduaren ondotik, Nafarroako erreinuari jarraipena emango dio() Joan Albret senarrarekin, hau Segur herrian sortua 1469an. Lescar/ Laskorreko katedral ederrean ezkonduak ospe handitan 1484an, azkenean koroatuak dirate 1594ko urtarrilaren 12an Iruñeko katedralean, Nafarroako
|
azken
erregeak ditugu ohore hori ukanen dutenak. Zeremoniaren ondotik, jai handiak ospatzen dira.
|
|
|
Louis XVIII eta Charles X deituriko Louis XVI zenaren bi anaiek" Roi de France et de Navarre" titulua dakarte, baina izen hutsa da, Nafarroarik ez baitago jadanik iparraldetik. Gainera 1830ko iraultza burgesaren ondorioz, bourbontarren beste adar batetik dator Frantziako
|
azken
erregea, Louis Philippe," Roi des Français" (Frantsesen Erregea) tituluarekin(): II. Errepublikak haizatuko du 1848ko iraultzaz.
|
|
|
Nafarroako
|
azken
errege erreginak
|
|
|
Nafarroako
|
azken
errege erreginak 113
|
|
|
Eta egiaz, baskoiekin nekez ariko dira bururaino. Iruñe hartu baitzuten 476an, betiko porrota hor berean ezagutuko dute, haatik ez arras baskoien eskutik. 711an Rodrigo
|
azken
errege bisigodoak Iruñe setiatzen du, baina lan hori bazter utzi du etsai berri bati buru emateko: Marokotik etorriz, Tarik berebera musulman armada batekin lurreratu da Jibraltarren (Djebel Tariken).
|
|
2023
|
|
|
Karlomagno izan zen Europako kristautasuna bultzatzeko eragile nagu sia, oinarrizko Frantzia, Europan zehar gudak eraman zituenak, sortu zue na, eremu desberdinak lotuz. Baina XII. mendetik Frantziako erregeek be reganatu zuten Karolus profezia,
|
azken
erregea, azken enperadorearen mitoa, Jainkoaren itzulera baino lehen, bakea ekarriko zuena. Karlomagno subi ranoak, bere agintean jakintsu agintzen zuelarik, haren mugak debekatu zituen inbaditzaileen aurka, eta haren goratze moral, erlijioso eta intelektualari lagun du zion errege gisa gogoratzen zuten.
|
|
|
José María Jimeno Juriok Erdi Aroa landu du obra zabal batean (JIMENO JURÍO 2006). Nafarroako
|
azken
erregeak aipatzen dizkigu. Harentzat XV. mendeko Nafarroan iragan zen krisia buruzagiengatik sortu zen.
|
|
|
Dena dela, 1700 urtean hil egin zen
|
azken
errege Austriarra, Karlos II.a, ordura arte Espainian antolamendu juridiko batzuk aplikatzen zirela. Bere oinordekoak, lehen Borboiak (Felipe V.ak) politika hori aldatu eta Estatu bateratua sortu nahi izan zuen, sasoi hartako Frantziako jarrera
|