|
2022
|
|
|
Euskararen aurkariak, gaur egun, agerian
|
azaltzera
ez direla ausartzen erran dut lehenago. Ez da osoki egia, toki jakin batzuetan menturatzen bai ti ra euskaltasunari arbuio egiten edo behintzat politika jokaerazkotzat ematen duten euskaltasunaren kontra azaltzen.
|
|
|
Euskararen aurkariak, gaur egun, agerian azaltzera ez direla ausartzen erran dut lehenago. Ez da osoki egia, toki jakin batzuetan menturatzen bai ti ra euskaltasunari arbuio egiten edo behintzat politika jokaerazkotzat ematen duten euskaltasunaren kontra
|
azaltzen
. Eta hara beste paradoxa bat, euskararen etsaigo hori euskaldun petto pettoak direnek aldarrikatzea.
|
|
|
Jean Fabien Lexardoi errejentak hartu eta jendeari ongi
|
azaldutako
jarrerak izan ziren, duda barik, giro horren hazle. Horrek agerian uzten du beste behin ere Ipar Euskal Herriak pairatzen duen diglosia egoera oso larria.
|
|
|
Gai honetaz harekin sarritan hitz eginik, uste dut Jean Mixel Bedaxagar Urdi ñarbeko arotz kantari adiskideak ere nik hementxe
|
azaltzen
ditudan kezka hauekin, gutxi edo aski, bat egiten duela. Hortaz, ikusmin handia sortu behar luke Bedaxagarrek aurtengo apiril amaiera inguruan oholtzara eramango duen Akitaniako Alienor trajeriak.
|
|
|
Horrek, dakigunez, buhame edo ijitoen gaia du pastoralera egokituko. Aurretik
|
azaldutakoaren
il dotik, ez naiz batere ziur trajeria bat den gai horren biziarazteko modurik ego kiena, baina aurreiritziz ez jokatzeko, horretan geldituko naiz, behinik behin. Ziurtzat eman daitekeena da, ordea, Pier Pol Berzaitzek ikusgarri oso aberats eta koloretsu bat onduko duela, orain arte, pastoraletan eta beste ikusgarri moldeetan egin izan duen bidetik.
|
|
|
Argi geratu da, beraz, bai errejentak, bai kantarien trebatzaileak, zein ere dan tzarien eskolatzaile Margot Fauriek egin duten lana denen begikoa gertatu dela. Jendeak harrera ona egin die pastoral honetan
|
azaldu
diren berezitasunei, ho rietarik nabariena izanik Abdelkader musulmana ate urdinetik atera zedin. Ho riek horrela, ezin zitezkeen multzo honetakoak kiristi gisa izendatu, ezta ere ate gorritik jalgitzen ziren frantsesak türk gisara jo.
|
|
|
Bi alditan bederen, gorriek hainbeste zuten suharki jokatu, non mikrofonoak makilekin nahigabe jo zituzten. Biziagoa izatea merezi izan go zuena, berriz, soinularien taldean jelkaldiaren zenbakia
|
azaltzen
duten pane len ezarlea zen, behin baino gehiagotan oso berandu ibili baitzen jarduera ho rre tan.
|
|
|
Asko ez dira harrituko eta nolabait ohizkotzat joko dute ere aukera hori. Haatik, Jakin entzat egin dudan lehendabiziko idazlan honekin asmoa daukat zuberotar gisako gure berezi tasunak ez duela bereizkuntza erran nahi
|
azaltzeko
. Horretarako, bizpahiru gairen aipatzetik eta aztertzetik joko dut.
|
|
|
Aurretik zehaztu ditudan sailetan gabiltzan euskaldunontzat ulergaitza, tamalgarria eta onartezina ere zela erran nezake, Euskaltzaindiak, gure bere zitasuna bereizkuntza bihurtu zuela hautemateak. Nola besterik
|
azaldu
zitekeen Euskal Herriko beste herrialde guztietan idazkera arau bezala finkatuak di renak, guk, Zuberoan, jarraitu ez beharra. Hizkuntza aditu eta arau egile gi sa, nola ontzat eman, Zuberoan, ahomintzozko H-ak atxiki beharra edota ea idatzi beharrean ia izkiriatzea?
|
|
|
Hirugarren artikuluan, 2021eko uztailaren 27koa denean, Ürrüstoin emanik izan zen Jean Louis Davanten Abdelkader pastorala aipatzen zuen, hor ere pas torala (trajeria da izen zaharra eta testuaren izena) ongi ezagutzen ez dutenei xehetasun anitz emanez, baina bai ere bere ikusmoldea
|
azalduz
. Hori izanen da Allandek hainbeste maitatzen zituen pastoraletarik azkena.
|
|
|
Lehen artikuluan 2019ko Pagolako Domingo Garat pastoralaren azken mustraka
|
azaltzen
du, beti irakurleari pastorala ikusteko gogoa ematen eta kasu hone tan Domingo Garat pertsonaia nagusiaren bi aldeak erakusten, euskalduna eta frantsesa.
|
|
|
Lehenbiziko artikuluan, 1998koan, beretzat biziki garrantzitsua zen Zuberoari buruzko ikusmoldea irakurleari ohartarazten zion: " lehendabiziko idazlan honekin asmoa daukat zuberotar gisako gure berezitasunak ez duela be reizkuntza erran nahi
|
azaltzeko
". Hau da, Zuberoak eta zubererak berezitasu nak baldin badituzte, Euskal Herriko eta euskararen parte dira.
|
|
|
2005eko Euskal Kultura sailean deitzen zuen euskararen" paradoxa"
|
azaltzen
zuen, besteak beste. Hau da, euskararen onarpena gero eta handiago da Ipar Euskal Herrian, erabilpena gero eta beherago doalarik.
|
|
|
Hirugarren kapituluan, Laborantxa: herriaren bizi seinale egon dena deitzen denean, laborantzaz Zuberoan zuen arrangura
|
azaltzen
zuen etxal deen kopurua txikitzen zelarik, halaber hektara landuena eta laborantzako langileena. Ohart gaitezen Allande laborari seme zela.
|
|
|
Ohart gaitezen Allande laborari seme zela. Halere, itxaropena ematen zuten esperientza arrakastatsuak
|
azalduz
, Azkorria gaztandegiarena aurkez ten zuen. 2006an Zuberoako hamazazpi ardi hazlek langune berri hori sor tu zuten beraien gazta egiteko, gaztandegi handiei ardi esnea saldu baino.
|
|
|
Allandek erraten du hor ez zuela uler tzen nola geroztik latinisatu ziren. Orduko" xuri" en eta" gorri" en arteko bo rrokaren testuinguru politiko eta erlijiosoa
|
azaltzen
du, almanak horiek xuriek idatziak zirela, hots hizkuntzaren sustatzale zorrotzak ziren euskaldunfe dedunek idatziak. Azken zatian Paris ondoan bizi zen Jean Félix Larrieu me diku mauletar eta euskaltzain urgazlea aurkezten zuen, hura izan baitzen almanakaren arduraduna kasik denbora osoan.
|
|
|
Kur kur kur!". Züberoa Herria liburua aipatzearekin bere ikusmoldea zubererari eta euskara batuari buruz ematen zuen, lexikoaz, ortografiaz, bilakaeraz, Zuberoako konplexutasuna
|
azalduz
gaine ra.
|
|
|
Allanderen he rriarekiko maitasuna eta euskal kulturarekiko engaiamendua azpimarratzen di tu lekukotasunean. Haren ibilbide politikoa
|
azaltzen
digu nagusiki, Iparretarrak taldean armarik gabeko sailean egin zuen lana eta gero hautetsi gisa 2001etik 2017a arte. " Autonomiaren aldeko borroka izan da Allanderen egiazko aportazioa".
|
|
|
Jean Claude Séhébiague zuberotar irakasleak Allande Socarrosen beste alde garrantzitsua
|
azaltzen
du bere lekukotasunean: mendizale suharra.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Elfen pribatizazio honetan nabaritutako arrakastagatik, hartzaile bakoitzak 12 akzio baino ez ditu eskuratuko, hasiera batean 30 akzio erosteko aukera izan bazen ere. Zehazki, 3.098.000 akzio erosle
|
azaldu
dira.
|
|
|
Allande Socarrosen bizitza biziki aberatsa izan zen, nahiz euskaltzale gisa, nahiz abertzale gisa. Hemen euskaltzalearen ekarpenak
|
azalduko
di tugu nagusiki, baina abertzalearen ikusmoldeak eta egintzak ez ahanzteko Allan deri egin zizkioten elkarrizketa batzuk berrargitaratzen ditugu, bai eta ezagutu zuten lankide eta adiskide zenbaiten lekukotasunak ematen ditugu. Ho riei esker, egin duenaz gain, Allanderen nortasun konplexu, nekaezin eta hunkigarria deskubrituko dugu.
|
|
|
Bigarren zatian dauden lekukotasunek argibide anitz emanen dizkigute he men
|
azaltzen
ez diren Allanderen lanei, kolaborazioei eta ekimenei buruz. Mil itante abertzale izan zen bizi osoan, Iparretarrak taldean, gero Etxebarre he rriko zinegotzi eta Xiberoa Herri Alkargoako presidenteorde hamabost bat ur tez, nahiz politika instituzionalean ez zuen anitz sinesten.
|
|
|
Gero Euskaldunon Egunkaria eta segidan Berria egunkarietan hemezortzi urtez lan egin zuen, Es tatuak sailean bereziki, Frantziako eta nazioarteko berriez arduratuz (19902008). Haren idazteko moldea kalifikatzeko, erran nezake egoerak, ekintzak, gertakariak zorrozki eta zehazki
|
azaltzen
zituela, ongi menderatzen baitzituen.
|
|
|
Baina bere ikusmoldea han hor ematen zuen umorea baliatuz edo deskribatzen zuenaren gogortasuna edo injustizia
|
azalduz
.
|
|
|
Chirac Frantziako presidenteari, hau iritsi zelarik Faa' ako aireportura, os tiralean. Kantu eta dantza polinesiarrak, lepoko lore sortak eta Frantziako zein Po linesiako ikurrak astintzen zituzten 4.000 lagunen harrera oparitu zizkion Flossek Frantziako Estatuburuari," Polinesiarentzat egin duen guztiarengatik herritarren esker ona"
|
azaltzeko
.
|
|
|
Lehenean Polinesia Frantziarra du aipagai. Frantziaren aldeko diren alderdikoen eta alderdi abertzaleen ikusmoldeak
|
azaltzen
ditu eta proba nuklearren sal aketa egiten du. Allandek hurbiletik jarraikitzen zituen mundu zabalean herriek eramaten zituzten autonomia edo independentziaren aldeko borrokak.
|