|
2008
|
|
|
Aipatu dugun bezala, testu horretako gai garrantzitsuenetako bat artearen eta mitoaren arteko harremanak ziren. Mitoak dira gizarte edo kultura ezberdinek munduari begiratu eta interpretatzeko beharrezko dituzten tresnak, edo bestela esateko, gizakiok mitoen bitartez munduari zentzua eta esanahia ematen diogu, zentzu sakratua alegia, egunerokotasunari eta denboraren joan etorriaren monotoniari egitura bat ezarriz15 Mitoak
|
sortzea
eta, batez ere, mito horiek etengabe berritzea zen testu horretan Oteizarentzat benetako artearen zeregina: «Artistak gizartean duen garrantzia datza mito sortzaile izatea dagokion neurrian edo, baldin haien birsortzaile bada, haiek gauzatu behar dituen baldintzen sortzaile den heinean» (Oteiza, 2007b:
|
|
|
Alde horretan San Agustin eta San Andres deituriko kultura primitiboen aztarnak aurki daitezke, batez ere animalia eta gizaki formak nahasten dituzten eskulturak. Oteizak ikusi eta aztertu nahi zuen nola garatu ziren aldi berean kulturen adierazpide sinbolikoak eta eskulturaren ezaugarri formalak gizarte primitibo horietan, zeren, aurreko testuetan zioen bezala, kulturaren oinarriak arteak
|
sortzen
eta berritzen dituen mitoen bitartez sendotzen baitira. Ikerketa horien emaitzak 1948an Bilbora itzuli ondoren plazaratu zituen, 1952an Madrilen argitaratu zen Interpretacion estetica de la estatuaria megalitica americana testuan, Oteizak argitaratutako lehen liburuan17 Liburu hori, Quousque tandem?! en modura, zati ezberdinez osatu arren, osotasun bat bezala uler daiteke.
|
|
|
Esanahiari buruzko bestelako paradigma behar dugu; paradigma horrek kodeak eta, ondare adierazkorrak?
|
sortzeari
eta erabiltzeari eragiten dioten harremanetan eta baldintzetan jarri behar du esanahia. Izenak balio zeinuak dira, ondare sinbolikoak, inolaz ere materia huts edo izendatze neutroak.
|
|
|
Ez leihorretik, arroka biluzi gaitzengatik, desertu ikaragarriengatik, leku ilunengatik eta leku horietan aurkitzen diren munstroengatik. Eta uretik ere ez, ez baita ibaiez baliatzen ahal hara joateko, urek jaistean egiten duten jauzian izigarriko indarra hartzen baitute alimaleko uhainak
|
sortuz
eta nehor ez baitaiteke uraren kontra joan, luietan, Lurreko Parabisua den aldera. Gainera, urek egiten duten burrunba ezin sinetsizkoa denez, ontzian direnek ez lezakete elkar adi.
|
|
|
Ezagutza, hortaz, halako nahasketa moduko bat da, esperientzien, balioen, testuinguru jakin bati dagokion informazioaren eta adituikuspegiaren arteko nahasketa bat, alegia?, zeinak esperientzia eta informazio berri gehiago jaso eta ebaluatzeko eskema bat eskaintzen duen. Hori guztia ezagutzaren jabe direnen burmuinean
|
sortu
eta aplikatzen da. Antolakuntzari gagozkiola, ezagutza hori gordeta dago hala txosten eta bestelako paper eta elementu ukigarrietan, nola arau, praktika, prozesu eta ohitura ukiezinetan.
|
|
|
Enpresek prozesuen bidez kudeatzen dute ezagutza: prozesu horiei esker, enpresek balioa
|
sortu
eta eransteko faktoretzat darabilte ezagutza. Ezagutzaren kudeaketa, hortaz, datuak bildu eta manipulatze hutsetik askoz harago doa.
|
|
|
9 Enpresa txikietan, ezagutza enpresaren baitan
|
sortzea
eta kanpotik biltzea izaten da ezagutzaren kudeaketaren muina. Enpresa handietan, aldiz, komunikatzeko eta harreman pertsonalak lantzeko zailtasunak hagitz handiagoak dira eta, hartara, informazio eta komunikaziorako teknologia aurreratuak ezartzeari ematen zaio lehentasuna.
|
|
|
–Egitura kapitalari dagokionez, garatu egin behar dira berrikuntzarako prozesu eta sistemak, ezagutza
|
sortu
eta biltzeko mekanismoak, komunikazioa hedatzeko tresnak, eta abiarazi nahi diren estrategiekin bat datorren antolakuntza kultura malgu eta moldakorra.
|
|
|
c. Oinarrizko unitate autogestionatu eta talde autoantolatuei dagokie ideia berriak
|
sortu
eta garatzea (eurena da ekimena), bai zeregin arrunten atalean baita berrikuntzaren atalean ere.
|
|
|
Kudeaketa metodo aurreratu bat da, ezagutza antolakuntzaren funtsezko aktibotzat hartzen duena. Ezagutzaren kudeaketa, finean, ezagutza
|
sortu
eta antzolakuntzan barrena hedatzeko prozesu jakin batzuk aurrera eramatean datza, ezagutza hori antolakuntzaren atal eta prozesu orotan erabili eta berrerabili dadin.
|
|
|
Esparru horretan bereziki da interesgarria, halaber, enpresa kudeaketaren alorrean jakintza
|
sortzeko
eta zabaltzeko prozesua aztertzea; alegia, sorkuntza horretan parte hartzen duten agenteak eta jakintza horrentzako, merkatuaren, sorkuntza zertan diren aztertzea.
|
|
|
Horregatik, eguneroko lanerako kudeaketa tresnak eta ideiak behar dituzte, oso garrantzitsuak izan baitaitezke zuzendaritza eraginkorragoa eta lehiatzeko ahalmen handiagoa izan ditzaten. Ordea, kudeaketarako jakintza sortzaile nagusiek kudeaketa kontzeptu berriak
|
sortzeko
eta saltzeko dauzkaten interes komertzialak edo legitimitate kognitibo eta soziala direla-eta, askotan, Albizu eta Olazaranek dioten bezala, «agintzak eta errealitatea ez datoz bat, ezta ideien formulazio orokorra eta enpresa eta erakundeetan egiten den benetako ezarpena» (Albizu eta Olazaran, 2003). Gai hori ikertzen dutenen arabera, enpresek modei jarraitzen diete, batetik, egindako akatsak eta izandako frustrazioak gainditzeko premiagatik; eta bestetik, itxura berritzaile eta originala edukitzeagatik.
|
|
|
Kulturizazioa indartze fenomeno bati deritzo7 Hizkuntza estandarraren ñabardurak eguneroko jardunean islatzen direnean, kulturizazioa gertatu dela esan daiteke. Deskulturizazioa, aldiz, kontrako fenomenoa genuke, hau da, ahultze fenomenoak
|
sortutakoa
eta kulturaedo bizimodu aldaketak eragindakoa: gaztelania edo beste hizkuntzetatik mailegatutako hitzak, kontzeptuen desagerpenak?
|
|
2009
|
|
|
Hirugarrenez, euskaraz hitz elkartu lexikalizatu asko aurki ditzakegu hiztegietan; Euskaltzaindiak bere 25 arauan «Hitz elkartuen osaera eta idazkera» eman du; hor agertzen dira hitz elkartuak
|
sortzeko
eta idazteko irizpideak; gure azterketan irizpide horiek erabili ditugu «4.1.1 he» baliabidea egokitzeko unean; hau da, hitz/ termino berri bat agertu bazaigu eta 25 arauaren irizpideen arabera osatua dela ikusi badugu, baliabide hori egokitu diogu. Esate baterako, aunizkai, banagai... hitz elkartutzat hartu ditugu.
|
|
|
Itsasotik
|
sortu
eta
|
|
|
Itsasotik
|
sortu
eta helduz! (17)
|
|
|
15 Berria egunkaria kaleratzen duen EKTk bere baitan zenbait enpresa ditu eta horietako bat Euskal Editorea da, Berria kaleratzeaz arduratzen dena. Hitzak
|
sortu
eta garatzeaz Bertako Hedabideak enpresa arduratzen da EKTren baitan. Azpienpresa bakoitzak bere langile ordezkariak ditu eta horiek guztiak EKTko langile batzordeko kide dira.
|
|
|
4.Baina euskal seneko hezkuntza bat hartzeko ez zen erabat beharrezkoa Euskal Herriratzea, horrek suposatzen zituen gastu eta arazoekin. Horrela, beraz, azkenengo talde batean, euskal kolektibitateak Amerikan bertan bere ikastetxeak
|
sortu
eta babestu zituen, hurrengo atalean aztertu eta sailkatuko ditugunak.
|
|
|
Ikusi dugunez, beraz, XVIII. eta XIX. mendeetan antolatu ziren bi eredu hauek ezaugarri komun garrantzitsu bat bazuten. Ikastetxe hauei euskal izaera aitortzen zaie, euskal herritarrek beraiek
|
sortuak
eta zuzenduak izateagatik edota euskal herritarrei zuzendurik egoteagatik. Haien helburua ez zen euskal irakaskuntza bat eskaintzea, edukiei begira?, baizik eta euskaldunei irakaskuntzarako bidea erraztea.
|
|
|
Azkenik 1911ko ekainaren 29an Centro Euskaro
|
sortu
eta beren estatutuak argitara eman zituzten. Bertatik atera daitezkeen ideia nagusiak hauek izango lirateke:
|
|
|
Ez da egia kultura ekonomiko neoliberal batean Estatuak bere konpetentziak galtzen dituela: ...bentzioa (edota gobernu erregionalena) funtsezkoa da, ongizate estatu batean bezainbesteko interbentzio graduarekin, soilik gobernu politikek lerrokatze bat dutela; era berean, ez zaio iruzur fiskalari aurre egiten, zergak lan errentaren gainekoak dira eta ez kapital errentaren gainekoak, neurri politikoak (ekonomikoak, sozialak, fiskalak, azpiegiturak, etab.) hartzen dira «testuinguru atsegina»
|
sortzeko
eta politika kapitalaren zerbitzura makurtzen da. Horrek kostu ugari ditu, eta horietako bat autoritateekiko sinesgarritasunaren galtzea da.
|
|
|
Parrokien jabetzaren auzia ulertzeko hauen sorrera jakin behar dugu, eta nola parrokia gehienak lehenago berezko elizak izan ziren. Berezko elizak eta berezko monasterioak beren jabeek (laikoak nahiz elizgizonak)
|
sortu
eta ornitu zituztenak izan ziren. Fundatzailearen finka partikularretan egiten ziren.
|
|
|
Ez dago ukatzerik ondare historikoa eta artistikoa gizateriaren adierazpen eta islarik kualifikatuena eta nabarmenena dela, baita
|
sortu
eta osatzen dituzten herri guztiena ere. Goethek zioenez, ondarean islatzen dira herrien espiritua eta arima.
|
|
2010
|
|
|
Adierazpen artistiko horretan, bertsolaria, nortasun emailea eta sortzailea da, nor bere baitatik ari denean, nortasun iturri banakoarentzat zein kolektiboarentzat, jarrera sortzailean kontzientziaeta autokontzientzia gune bat iragarriz eta proiektatuz, ebokazio/ gogoramenaren poetikak islatzen duen indar diskurtsiboan, unea eta gunea bere eta «berezko» egiten ditu, darabilen hitzaren erresonantzia jantzi kultural berariaz azaldu/ jaso egin ohi duen eremuan. Erresonantzia estetiko horrek iraganean ditu erroak, oinarrizko konfigurazio baten aldarrian hizkuntzaren oroimen muinak gureganatua, egun, aurrera proiketatzen ari dena
|
sortuz
eta birsortuz, eraldaketa eta balio sozialen ispilu. Esan liteke oinarrizko konfigurazio horrek ondasun kulturala pitzarazten duela kolektibo horren batura indarrean adierazle.
|
|
|
Estetika berritzaile horrek, belodromoko iragan hurbileko biribiltasuna elikagai, sortzaile eraberritzaile izateko irudimena memoriaren bidetik eratortzen duenez, memoria eta iragana, fikzioaren prozesu sortzailearekin elikatzen ditu, iragana eta oraina biziberritzeko prozesua hezurmamitu eta iruditegi kolektiboa biziberritu eta eguneratzeko. Estetika horrek mundu ikuskera eta ideia filosofikoak islatzen dituzten adierazleak baitaratzen ditu, hots, «zentzugintza» ekoitzi egiten du, egun,
|
sortzen
eta birsortzen ari denean, ibilbide kulturalaren adierazi eta mami baten garraiatzaile ageria dela nabarmenduz. Eraldaketa horretan, behaketa adierazle batzuk aipa genitzake:
|
|
|
Harreman esparru horretan ordezkatzen dituen balio eta kapital kulturala, haintzat hartuak izateko eraginak ditu, komunitateak aintzatetsi eta ordezkatzen duen onespenean. Horrek sustraitzen du eragile izateko eta eragiteko ahalmena, norberaren erabakien gidaritza eta ahalegina subjektu eraberrituaren jarrera sortzailetik
|
sortu
eta elikatuz. Sormen esparru hori ariketa estetiko hutsa baino harago, pertenentzia molde bat eta errealitate sozial zehatzagoa lotzen dituen ekimen bide eta praktika sozialaren «jolas estrategiko» gisa har liteke, txapelduna, aktore sozial bilakatzen duelarik, banako autokontzientzia eta talde autokontzientzia iragarriz, identitatea eta errepresentazioa, nortasun jarrera emaile batetik fikzio emarian sortuz eta birsortuz.
|
|
|
Horrek sustraitzen du eragile izateko eta eragiteko ahalmena, norberaren erabakien gidaritza eta ahalegina subjektu eraberrituaren jarrera sortzailetik sortu eta elikatuz. Sormen esparru hori ariketa estetiko hutsa baino harago, pertenentzia molde bat eta errealitate sozial zehatzagoa lotzen dituen ekimen bide eta praktika sozialaren «jolas estrategiko» gisa har liteke, txapelduna, aktore sozial bilakatzen duelarik, banako autokontzientzia eta talde autokontzientzia iragarriz, identitatea eta errepresentazioa, nortasun jarrera emaile batetik fikzio emarian
|
sortuz
eta birsortuz. Halaber, elkarkidetzaren txapel kolektiboa da, duen eraginaren ondorioan, horrela irudikatzen baita oholtzaren eszenan, bertsolari taldea besarkada sentituan, txalotzen eta txalotuak, kolektiboa zutik, emozio gorenaren une erdimagikoan.
|
|
|
Bertsolariak, interesak, pasioak, desirak... biluzik edota jantzi dotoreenaz, norbera bere baitatik bizituz eta sortuz, ekimenez, harremanez, elkarrekikotasunez hezurmamitzen baititu; eta jarrera horretan azaltzen da baitaratzen duen kapitala, komunitatearen zilegitasuna, kapital kultural horretan datzanez. Ondorioz, begirunezko harremanak elikatutako komunikazio prozesu kulturalean autokontzientzia
|
sortu
eta jokabide estilo iraungarriaren lekuko bilakatzen du.
|
|
|
12 Jone Miren Hernandez-ek (2008) bertsolaritzaz mintzo darabilen kontzeptua da, alabaina, identitatea osatzeko prozesuan, bertsolaritzak komunitatea irudikatzeko modu berri baten alde egindako bidea agerian jartzen du. Figura berriak eta diskurtso berriak daude osaketa horren erdigunean eta, ondorioz, errealitate berriak irudikatzeko kreazio eta fikzio espazioa
|
sortu
eta birsortu egiten du jardun horrek.
|
|
|
Ulrich Beck eta Elisabeth Beck Gernesheim ek (2003) hainbat artikulutan garatu dute gai hau. Diotenez, mende askotan komunitateari atxikita
|
sortu
eta bizi izan gara. Orduan, arriskuak taldearenak ziren.
|
|
|
Ikus entzunezko produktua
|
sortu
eta banatzeko lan errutinen eta profesionalen rolen gaineko ezagutza eta deskribapena bilatzen ditu atal honek. Lau galdera planteatzen ditu eta hamabi puntuko ebaluaziora errenditzen da.
|
|
|
4 Ikus entzunezko produktua
|
sortzeko
eta banatzeko lan errutinen eta bertan parte hartzen duten profesionalen eginkizunen gaineko ezagutza oso ahula dute.
|
|
|
Horrela, ikuspegi indibidualistaz harago, entitate kolektiboak usteen eta sinesmenen sistema arrazional eta zilegiak eraikitzeko gai badira, agerian geratzen da epistemologikoki aintzat hartzekoak direla. Baina ez soilik ikuspegi deskriptibotik, epistemologia sozialak ezagutza
|
sortu
eta kudeatzeko mekanismoak aztertzeaz gain, ezagutzaren sortze eta kudeaketa instituzionalerako desiragarriak diren mekanismoak proposatzeko oinarriak eskaintzen ditu, eta, beste batzuen artean, baina bereziki, erlatibismoaren arriskua baztertzeko inperatibo normatiboa berreskuratzen du (Fuller, 1988).
|
|
|
Horrela, ikuspegi indibidualistaz harago, entitate kolektiboak usteen eta sinesmenen sistema arrazional eta zilegiak eraikitzeko gai badira, agerian geratzen da epistemologikoki aintzat hartzekoak direla. Baina ez soilik ikuspegi deskriptibotik, epistemologia sozialak ezagutza sortu eta kudeatzeko mekanismoak aztertzeaz gain, ezagutzaren
|
sortze
eta kudeaketa instituzionalerako desiragarriak diren mekanismoak proposatzeko oinarriak eskaintzen ditu, eta, beste batzuen artean, baina bereziki, erlatibismoaren arriskua baztertzeko inperatibo normatiboa berreskuratzen du (Fuller, 1988).
|
|
|
Bigarrenak, errealistagoa, egungo sistema ahalik eta gutxien, hau da, minimoan, erabiltzea aldarrikatzen du. Bi teoriak bat datoz zigor justizia hobetzeko gatazkak ebazteko bide informalak
|
sortu
eta erabili behar direla esatean11.
|
|
|
Zigor bitartekaritza Alternative Dispute Resolutiondispute resolution mechanism diversification (ADR) mundu mugimenduaren magalean ulertu behar dugu. Ameriketako Estatu Batuetan (AEB)
|
sortu
eta garatu ondoren, planeta guztira hedatu den pentsamendu korronte horrek, jurisdikzioaren akatsei so eginez, liskar juridikoak ebazteko, epaileen eremutik at, tresna edo bide pribatu edo informalak sortu behar direla aldarrikatzen du. Argi gera bedi, mugimendu horrek ez duela jurisdikzioaren desagertzea defendatzen, epaibidea ahalik eta gutxien erabiltzea baino, gatazkaren alderdiei berau konpontzeko hainbat bide eman behar zaizkiola() adieraziz, alderdiek, kasuan kasuko, askatasun osoz, erabili nahi dutena erabaki ahal izateko12.
|
|
2011
|
|
|
Areago, sozialki berritzailea den kulturaren zabaltzean, lurraldeak berak du eragile papera. Azken finean, ezinezkoa zaigu pertsona eta erakundeak
|
sortu
eta garatu diren lurraldeak alboratzea, lurraldea bera baita askotariko eragileek beren jarduera garatzen duten harreman sarea.
|
|
|
Ideologia Erreala da, eguneroko praktika arruntetan
|
sortu
eta biziarazten dugun errealitatea. Eta hala egiten badugu ez da hala egitea erabaki dugulako, geure baitatik, geurez, ari garelako baizik.
|
|
|
Jendeak badaki hori, etengabeko lana egin behar baita ezarritakoari eta jasotakoari eusteko, Errealak erreal izaten jarrai dezan. Errealitatea, nahi gabean aldatzen dugu, sinbolizatzea, zeinu
|
sortzea
eta kodetzea jardunbide ilunak eta gaitzak direlako, eta, batez ere, kulturalak izaki, taldeka eta zatika egiten ditugulako jardun horiek. Erreala edo Ideologia, horrenbestez, gutxitan izan daiteke bat eta bera jendartean.
|
|
|
Baina atal hau bukatzeko, praktikarik arruntena aipatu behar dugu eta gure ustez adigarrien eta argigarriena. Nolabait esatearren, enpresa izenak
|
sortzeko
eta erabiltzeko lan banaketa linguistiko bat dugu: euskara izena sortzeko askotan erabiltzen bada ere, izenarekin batera doan informazio deskriptiboa erdaraz ematen da.
|
|
|
Bistan da, gure ustez xelebrea dena beste askoren iritziz egoki eta dotorea, normala eta eufonikoa izan daiteke. Jokoan dagoena ez baita inongo egokitasun objektiborik, izenak hautatzean,
|
sortzean
eta erabiltzean jokoan ari dena kultura da, edo zehatzago, ederra eta itsusia, egokia eta desegokia, ona eta txarra edo norberarena eta besterena bereizteko arauzko irizpideak, kodeak alegia. Horrela, bada, izenen kontu honetan kode horien erabilerak, balioa sortzeko indarra edota arauak ezartzeko eragimena aztertzeaz gain, haien arteko gatazkak, antagonismoak, mestizajeak, subordinazioak eta hierarkiak ikertzeko abagune ona topa genezakeela pentsatu genuen.
|
|
|
gizarte postindustrialean hirugarren sektorea da nagusi, hau da, zerbitzuak dira ekonomiaren jarduera sektore gidaria. Gaur gero, proiekzio handiena izango duten lanak «lan sinboliko analitikoak» dira, hau da, informazioa eta sinboloak (datuak, hitzak, ikus entzunezko produktuak)
|
sortu
eta komertzializatzen dituzten lanak. Produktuak edo materialak ekoizteak izandako nagusigoa galdu eta ondasun immaterialak ekoizteak hartu dio gaina (Hardt eta Negri, 2004).
|
|
|
Karga hori esanahi eta zentzu konnotatiboz osatuta dago eta ez da berdina jende guztientzat. Azken finean, jendea da (mezuaren hartzailea) mezua eratu behar duena eta hartara, kodeak erabili behar ditu edo zuzenago esan, kodeak
|
sortu
eta birsortu behar ditu. Adierazte praktikez eta adierazte logikez osatuta dago merkatu sinbolikoa, eta merkatu ekonomikoa ere logika horien mendean omen da kontsumoko mundu informazionalizatuan.
|
|
|
Anonimotasuna, pribatutasuna eta konfidentzialtasuna ziurtatu zaizkie, eta jakina, galderen bati uko egiteko eskubidea. Ez diegu elkarrizketa egiteko idatzizko baimena eskatu, formatu horrek gaizki ulertuak
|
sortu
eta elkarrizketa aurkezpenean azaldutakoaz ez beste helburuetarako erabil zitekeela pentsarazi diezaiekeelakoan.
|
|
2012
|
|
|
Valentziako Erkidegoko Hondakin Toxiko eta Arriskutsuen Ekoizle Txikien Erregistroa
|
sortu
eta arautzen da.
|
|
|
80 hamarkadetan sortu ziren mugimendu «alternatiboak»? ugariak izan ziren artean ere, instituzionalki onartutako arte mugimenduen aurrean, betiere 80ko hamarkadan
|
sortutako
eta gerora ondorioak luzatuko zituzten ekintzak izanik. Artista haiek, ohiko artearen aurrean beste arte adierazpide bat sortu eta eskaini nahi zuten.
|
|
|
ugariak izan ziren artean ere, instituzionalki onartutako arte mugimenduen aurrean, betiere 80ko hamarkadan sortutako eta gerora ondorioak luzatuko zituzten ekintzak izanik. Artista haiek, ohiko artearen aurrean beste arte adierazpide bat
|
sortu
eta eskaini nahi zuten. Jendearen artean harreman handia dagoen garaia dugu, jendea kalean bizi den garaia.
|
|
|
Gaitasun hori daukanak bere patua kontrolatzen du neurri handi batean. Ez da zain egoten aukera noiz etorriko, baizik eta aukerok
|
sortu
eta baliatzen ditu. Prest dago burokrazia eta araudia albo batera uzteko, etorkizuneko aukerak hobetzeko beharrezkoa dela baderitzo.
|
|
|
19 Saratxagaren iritziz (2007: 55), lankideen parte hartzea eta sormena sustatzeko, «gure organizazioetan askatasun guneak
|
sortu
eta erraztu behar dira», eta hori ez dago lortzerik «ez baditugu jartzen baliabideak pertsona bakoitzak duen sormen hori, nork bere neurrian, azalera dadin espontaneoki, ilusioz hartzen den proiektu erkide bat partekatzearen ondorio gisa.
|
|
|
Guztira, ia 10 orduko corpusa dugu. Transkripzio fonemikoa erabili da(/ edan/) eta ez fonetikoa( [eðan],
|
sortzea
eta irakurtzea errazten duelako. Helburu berarekin, h a gorde da, Goizuetan hasperena ahoskatzen ez bada ere.
|
|
|
Apalauzaren iritziz taldearekin identifikatzeko behar handia izaten dugu gaztaroan; hau da, talde nortasuna oso indartsua da gazte denboran. Eta hizkuntza aldatzea edo gazteen hizkera
|
sortzea
eta garatzea da taldearekin identifikatzeko moduetako bat.
|
|
|
Kontsumitzaile batek kontsumi dezake ekoizle batek ekoitzitako produktu bat, baina produktua
|
sortzeko
eta kontsumitzeko errepertorio komun bat egon behar da; errepertorio horren erabilera bere transmisioa ahalbidetzen duten instituzioek eta merkatuak mugatu edo kontrolatzen dute. Batetik, aipatutako faktoreetako bat bera ere ezin da deskribatu modu isolatuan, eta bestetik, hautematen diren harreman motak eskemaren balizko ardatz guztietan gertatzen dira.
|
|
|
Lan honen helburu nagusia Martin Ugalde Kultur Parkea creative milieu edo «kultur distritu» gisa hauteman ahal izateko nahikoa elementuren jabe baden ebaztea izan da. Horrela, ekarpen teorikoetatik ondorioztatu da ezen mota horretako aglomerazio ekonomiek behar beharrezkoa dutela izaera ukiezineko elementuak
|
sortu
eta ustiatzea, hala nola konfiantzazko harreman sareetan egituratzea, kultur balio partekatuak ezartzea, lankidetzazko dinamikak ugaritzea, etab. Izaera ukiezineko elementu horiek indartzeko, berriz, lurraldeari loturiko beste zenbait aspekturen garrantzia ere azpimarratu da, hurbiltasun geografiko eta kulturala, berrikuntza sisteman parte hartzen duten eragileen gobernantza eredu berritzaileen e...
|
|
|
Berrikuntza eta lurraldeari buruzko azkenaldiko literaturan zabalkunde handiz garatu den beste ekarpen batek networks edo sareen kontzeptuaren gainean eraikitzen du bere analisia8 Sareek ezaguera tazitua bideratzen dute erakundeen barruan zein kanpoan sareen baitako harremanen bidez, eta horregatik behar izaten dute elkarren arteko konfiantza eta elkarrekikotasuna. Zentzu horretan, ikasketa prozesuak interaktiboak izanagatik, hurbiltasun espazial eta kulturalak lagun dezake ezaguera prozesuak
|
sortzen
eta sustatzen.
|
|
|
Ekintza kulturalek dituzten ezaugarriak direla-eta, indarrean dago haien aldeko hautua egitea lurralde baten garapenerako estrategien osagaiak zehaztean: (i) kultura da eskari gorakorra duen sektorea; (ii) kultura lan faktorean intentsiboa da; (iii) kultur sektoreetan egindako lanak ekonomiaren osotasunean egindakoak baino lan asebetetze maila hobeak sortzen ditu; (iv) oro har kultur sektorea ez da ingurumenaren suntsitzailea, ez ditu hondakinak
|
sortzen
eta gainera lekualdatzea erraz eragozten du (Rausell et al., 2007).
|
|
|
Portaera aldaketa erabaki hartze esplizitu, konprometitu, kontziente eta informatuarekin dago lotua, eta lortutako emaitzen gainean egiten diren kausa egozpenen menpe dago (Weiner, 1986). Era horretan, lortutako emaitza positiboak subjektuak egindako esfortzuari (elaborazio maila altua) egozten zaizkio, automotibazio efektua
|
sortuz
eta portaeran ere eragina izan dezake. Bestalde, helburuen arrakasta edo porroten zergatien arrazoiak aurkitzeko esfortzua egiten dutenengan, egoera horietan, oro har, emozio positiboak sortzen dira, barne pizgarri gisa funtzionatzen dute, eta subjektuen autoefikazia hobetzen da (Khul, 1986).
|
|
|
175). Gizaki sadomasokista egiazkoak, ironista den neurrian, idealismoak
|
sorturiko
eta ezarritako iruzur oro nahi du agerian utzi eta, kinikoa den neurrian, lotsagabekeria guztiarekin kanporatuko du oldarkortasun guztia beharrezkoa denean, sadomasokista faltsuak ez bezala, egiazkoak ez duelako oldarkortasuna erreprimitu nahi, mina modu erreaktiboan bizi beharrean onartu egiten duelako.
|
|
|
Hala eta guztiz, azpimarratzekoa da ez dela errepikatu 1980ko hamarkadaren amaieran eta 1990ekoaren hasieran jazotakoa. Orduan, euskarazko herri aldizkariak Euskal Herri osora zabaldu ziren, lehenengoak Debagoienean
|
sortu
eta sendotu ondoren. Haatik, orduan ez bezala, Goiena Komunikazio Taldeak landutako izaera multimediak ez du efektu biderkatzailerik izan oraingoan, taldearen eredua ez baita, gaur gauzkoz, beste inon errepikatu.
|
|
|
Interneteko lehen hedabidea, berriz, erakundea
|
sortu
eta hiru urtera sareratu zuten: 2003ko abenduaren 2an aurkeztu zen Goiena.net eskualdeko Interneteko ataria.
|
|
2013
|
|
|
Erregimen orokorrean fiskalki zamatzen diren ekintzak dira kooperatibek hirugarrenekin burutzen dituztenak; irabazi asmoz burutzen diren ekintzak. EAEko legediak normaltasunez onartzen du, enplegua
|
sortzeko
eta enpresa bideragarriak izateko kooperatibak merkatuan aritzea. Azken buruan, merkatuan gauzatzen da bazkideen beharrak asetzeko jarduera.
|
|
|
–Gaurdaino kooperatibismoak izan duen ibilbideak gehiegi baldintzatu dezake etorkizuneko kooperatibismoa. Orain arte OCBk izan duen paperak ez du tarterik uzten kooperatibismo aske eta independentea
|
sortzeko
eta garatzeko.
|
|
|
Gure ustez, funtzio hau egin luke elkarte bakoitzak, kooperatibak libre dira, nahi duten elkarteetan afiliatzeko edo ez afiliatzeko, baina izatekotan, funtzio hau elkarte bakoitzaren esku egon litzateke. Horrekin erlazionatuta dago, kooperatiben funtzionamenduaren eta egituratzearen inguruko ezagutza
|
sortzea
eta sustatzea. EAEn ezagutza zabaltzeko ardura Kooperatiben Goren Kontseiluak dauka.
|
|
|
Gure enuntziatuek, bada, datozen edo etor daitezkeen enuntziatuak eskatzen dituzte, hots, etor daitezkeen enuntziatuen erantzuna aurresuposatzen dute. Bestela esan, guk enuntziatua
|
sortzen
eta igortzen dugunean, norentzakoak (balizkoak nahiz errealak) eman liezazkiokeen erantzun eta kontrako arrazoiak ere aintzat hartzen ditugu; beren erantzunaren arabera doitzen ditugu. Beraz, diskurtsoa zuzentzen zaion horrek eman diezazkiokeen erantzunek esatariaren enuntziatua (eta diskurtsoa, noski) baldintza dezakete eta haren antolamenduan eragin.
|
|
|
Grize k (1982: 246) «objecteur en puissance» deritzo; izan ere, norentzakoak, esatariak
|
sortu
eta igorritakoari eragozpenak jar diezazkioke eta kontrako arrazoiak bideratu. Ondorioz, esatariak sortzen duen berbaldia ez du komunikatu nahi duen horren gainean bakarrik sortzen; horrez gain, norentzakoaren arabera ere doituko du, norentzakoaren balizko diskurtsoa bere diskurtsoan aurreratu eta birsortuz8.
|
|
|
Honenbestez, ezin dezakegu, inolaz ere, norentzakoa parte hartzaile pasiboa bailitzan aztertu, esatariari entzutera mugatzen den osagaia bailitzan. Honek, izan ere, aditu duenari erantzuteko eskubidea eta jarrera aktiboa du, eta esatariak norentzakoaren jarrera erantzule hori espero du bere enuntziatua eta berbaldia
|
sortu
eta kanporatzen duenean. Erantzunak, jakina, ez du zertan berehalakoa izan, ez eta hitzezkoa ere.
|
|
|
Zaratustra mamuari esker, Nietzsche-k
|
sortu
eta birsortu dezake bere errealitatea, mamua Nietzsche-ren eta sortu nahi duen errealitatearen arteko zubia baita, hutsunea bete behar duena. Zaratustra-ri esker, Nietzsche iragana, oraina eta geroa da, mamua ez baita bakarrik Nietzsche-ren eta errealitatearen arteko zubia, denbora haria ere badelako.
|
|
|
Eta hori guztia, gerrarako beharrezkoak ziren egiturak
|
sortzen
eta zaintzen zituen bitartean.
|
|
|
Foru Berreskurapena, katolizismoa eta tradizioa izango ditu ideologia ezaugarri behinenak, hain zuzen ere, karlismoaren txingarretatik altxatu zen alderdi berriak. Lehenengo aldiz formulatu zen euzkotarron aberria Euzkadi dela; sinbolo aldetik ere, iruditeria abertzalea
|
sortu
eta hornitu egin zen5 Ideologia esparru berri bati eman zitzaion hasiera, gerora funtsezkoa izango zena gure herriaren historia ulertzeko: abertzaletasuna.
|
|
|
Epe laburreko zinema da, egun, ikuspegi zinematografiko batetik, behintzat, erronkak eta bide berriak bilatzen dituen formatua». Narrazioaren mugekin esperimentatzen du eskuarki intriga
|
sortu
eta ikuslea gatibatzeko. Hibridoak, dramatikoak eta iradokitzaileak dira haren obrak eta usu molde poetikoz daude dohaturik.
|
|
|
1 Lars Von Trier eta Thomas Vinterberg zinemagile daniarrek
|
sortu
eta garatutako zinemamugimendu abangoardista bat izan zen Dogma95Dogme 95(). Zinema garaikidea araztea eta ekoizpen handietatik jasotako bizioez askatzea zuen helburu.
|
|
|
Azkenik, adimena zenbait trebetasunez osaturiko gaitasun konplexua zela azpimarratu zuen. Besteak beste, mugitzeko eta sentitzeko trebetasunak, munduaren ezagutza orokorra, oroimena, kontzeptuak
|
sortzea
eta arazo konplexuak bideratzea. Halaber, aldarrikatu zuen beharrezkoa zela gaitasun horiek guztiak neurtzeko modu bat.
|
|
|
Giza garapenarekiko kezka garapenaren psikologiari eskertu behar zaio, hori izan baita pertsonak bizi zikloan pairatzen dituen aldaketa psikologikoen deskribapena, azalpena eta optimizazioa sustatu dituen diziplina. Artikuluan azaldu den ibilbide historiko luzearen ondorioz
|
sortu
eta finkatu zen garapenaren psikologia. Hain zuzen ere, lau izan ziren garapenaren psikologiaren sorreran eragina izan zuten gertakari nagusiak:
|
|
|
1965ean ETAren IV. asanbladan Bases teóricas de la guerra revolucionaria txostena onartu zenetik 1966ko V. asanbladako I. zatia burutu arteko denboraldia ideologikoki oso liskartsua izan zen erakundearen baitan. Zenbait atxiloketa eta ihesaldiren ondorioz
|
sortutako
ETAren Bulego Politiko berriak kolokan jarri zituen IV. asanbladan onartutako gerra iraultzailearen inguruko oinarri ideologiko eta estrategikoak. Konkretuki, nazio arazoa azaltzeko ikuspegi kolonialista eta ekintza errepresio ekintza aukera estrategikoa alboratuak izan ziren ETAren diskurtso ofizialetik.
|
|
2014
|
|
|
Horrela, bada, Paulo Agirrebaltzategiren eta beste askoren ustez, honako hau izan zen II. UEUren ondoriorik bikainena: «Horrelako lan taldeak
|
sortzea
eta finkatzea. Geroak erakutsiko du nolako fruitua dakarren taldekako lan honek, datorren urteko Unibertsitaterako eta euskal kulturaren bizitzarako eta hedakuntzarako».
|
|
|
Arrazoi sortzailearen jomuga gertaera baldin bada, bertsolaria ez da azaleratze horretan gertatzen dena baino, bertsolariaren «ahozko jolas»aren irudi zaharberritua zoladura estetikoaren azal berrian. Bere izaera performatiboa,
|
sortu
eta azaldu, biak batera egiten ditu, ethos idiosinkrasia sakonagoaren agerkeran, estetika (egon eta izan erro metaforikoa) baten kokapenezko jarrerak ikonizatuphatos egiten du. Irudi ikonikoa da berea.
|
|
|
Gainera hainbat euskal aldizkaritan kolaboratzaile suharra izan zen: Bulletin du Musée Basque, Egan, Hegats, Lapurdum, Enbata eta bereziki aita Lafittek
|
sortu
eta luzez kudeaturiko Herrian. Azken horretan astero bi artikulu argitaratzen ari zen urte anitz hauetan heriotzak harrapatu duen arte.
|
|
|
2) Dokumentazio zerbitzua elikatzen du, gaur egun 21.000 liburu, bideokasete, CD, CD ROM eta DVD bilduz, oroz gainetik euskaraz ari diren ikasleentzat eta irakasleentzat erabilgarri egiten dituelarik. 3) Ikasmaterialgintza propioa du gaur egun. 1996az gero 140 obra
|
sortu
eta argitaratuak ditu. Azken urteetan, 15 obra inguru argitaratzen ditu urteko.
|
|
|
Hiru ezaugarriok bete behar ditu erakunde bateko gardentasunak. Esan berri dugun moduan, beharrezkoa da gardentasuna neurtzea, alderdien arteko konfiantza
|
sortu
eta berreraikitzeko. Alderdiek parte hartzeko behar duten informazioak egiazkoa, garrantzitsua eta erabilgarria izan behar du.
|
|
|
Herritarrak boterea izan behar du eta ahaldunduta egon behar du, eta hartzen diren erabaki guztiek arrazoituta egon behar dute. Horrela
|
sortu
eta areagotuko dira konfiantza eta inplikazioa. Horrek berekin dakar erabaki oro egon dela publikoki deklaratua eta ebaluatua.
|
|
|
«nola aurkeztu informazio turistikoa ibilbideak sortzen dituzten programek modu errazean interpreta dezaten» (ibid.). Edo, bestela esanda, horrela posible litzateke ibilbide turistikoak
|
sortzea
eta kontsumitzaileei puntu zehatzen inguruko datu egokiak ematea. Bide hori berori aplika dakioke turismo etnokulturalari, gutxiengo taldeak, ijitoak nabarmenki, IKTen erabiltzaile direla jakinik.
|
|
|
Herriratu eta handik lasterrera etxea eraikitzeari ekin zion emaztearekin batera. Emaztea Severina Fuertes Larequi andere euskalduna zen(), Xapateroko Domingo Fuertesen eta Elizaldeko María Santos Larequiren alaba, Elizalde etxean bertan
|
sortua
eta hil, aldiz, aipatutako La Santan hil zena.
|
|
|
ETB euskal etxeetan sartu zenean, euskarak jauzi izugarria egin zuen ikus entzunezkoen arloan, komunikazio garai modernoen ikonoa den eremuan, hain zuzen. Hori hala izanik ere, Joan Mari Torrealdaik argi utzi zuen, telebista
|
sortu
eta hamar urtera, EITB legean islatutako jatorrizko asmo hori lausotzen hasia zela. Haren ustez, euskarari eskainitako eremua, horren jorraketa eta berezitasunak ez ziren nahikoa euskal hizkuntza eta euskal hiztunak normaltasun eremu horretara tinko eramateko.
|
|
|
Errepublikanoez gain, liberal monarkiko askok ere irakurri zuten (Belaustegi, 2014). Egunkaria
|
sortu
eta II. Errepublika aldarrikatu arte, gipuzkoar errepublikanismoaren ideologo nagusia eta errepublikanismoa egituratzeko ezinbesteko elementua izan zen La Voz, baina 46 urte horietan zehar ez zen euskaraz prosan idatzitako albiste edo kronikarik agertu4 Euskaraz kaleratutako idatzi bakarrak, bertso eta olerkiak izan ziren. Eta aipatu denez, La Voz i egotz dakiokeen euskara falta hori bera egotz dakieke gainontzeko egunkari errepublikanoei ere.
|
|
|
Euskara hezkuntza sisteman sartzea ametsa zen abertzale eta euskaltzaleentzat; ikastolen bidez, haurrak euskaraz hezteko eta euskaraz gizarteratzeko (nolabait nazionalizatzeko) aukera ikusten baitzuten. XX. mendearen hasieran saiakeraren bat edo beste izan bazen ere, 1936ko gerrak eskola elebiduna
|
sortzeko
eta zabaltzeko ekimen oro zapuztu zuen. Baina guraso askoren ekinaren ekinaz, 1957 urtean egia bihurtu zen ametsa; orduan sortu baitzen gerraondoko lehen ikastola (gai horretaz, ik. Fernandez, 1994).
|
|
2015
|
|
|
Eraginkorrak izan dira? Zer nolako eragin emozionala
|
sortu
eta zenbat lagundu dute erakundeekiko konfiantza hobetzen. Barkamen eskaerak egiazaletasunez eginak eta eraginkorrak izan direla uste al dute biztanleek?
|
|
|
Haren jatorria Bigarren Mundu Gerraren ostean aurki dezakegu: Nurenbergeko Nazioarteko Tribunal Militarra
|
sortu
eta Hitleren laguntzaile asko zigortuak izan ziren. Gertakizun horiek giza eskubideen defentsaren gorakada eragin zuten:
|
|
|
Adibidez, nahiz eta leku askotan Egiaren Batzordeak
|
sortu
eta bortxaketen arduradunak ezagutarazi, haiek ez dute zigorrak jartzeko ahalmenik izan. Herrialde batzuetan soilik izan dira horrelako epaiketak, Argentinan eta Txilen batik bat.
|
|
|
Adibidez, Thebergek (1995), izotz hockeyaren gaineko lan batean, dio taldea kezka eta interesak partekatzearen ondorioz osatzen dela, kideekin konprometitu eta gainerako emakumeekin elkartuz identitate, pasio eta bizipen komunen bidez. Talde bateko kide sentitzea eta komunitatean sartzea areagotu egiten dira (Kinsel, 2005), zeinak babesa eta erosotasuna eragiten dituen taldeko kide sentitzean. Laguntza eman eta bizitza gainerakoekin partekatzeak pertsonengan sentimendu baikorrak eragiteaz gain, taldekideengan konfiantza
|
sortu
eta talde zein familia sentimenduak garatzen laguntzen du, harreman sareak sortzen amaitzeko (Migliaccio eta Berg, 2007; Roster, 2007). Elkarrekikotasun orokortua (generalized reciprocity) garatzen da, «gu» kolektibo bat sortu eta elkarri babes soziala eskaintzen zaio helburu, arau, balio eta interesak partekatzean batuta mantentzeko, trukean ezer ere espero gabe (Walseth, 2008).
|
|
|
Laguntza eman eta bizitza gainerakoekin partekatzeak pertsonengan sentimendu baikorrak eragiteaz gain, taldekideengan konfiantza sortu eta talde zein familia sentimenduak garatzen laguntzen du, harreman sareak sortzen amaitzeko (Migliaccio eta Berg, 2007; Roster, 2007). Elkarrekikotasun orokortua (generalized reciprocity) garatzen da, «gu» kolektibo bat
|
sortu
eta elkarri babes soziala eskaintzen zaio helburu, arau, balio eta interesak partekatzean batuta mantentzeko, trukean ezer ere espero gabe (Walseth, 2008). Gainera, emakumeek euren esperientziak, hartu emanen indarra eta sakontasuna, munduan emakume izanez egoteko nahia elkarrekin banatzen dituzte, affidamento erlazio esanguratsuak sortuz eta ezberdintasunak errespetatuz (Martín, 2006).
|
|
|
Elkarrekikotasun orokortua (generalized reciprocity) garatzen da, «gu» kolektibo bat sortu eta elkarri babes soziala eskaintzen zaio helburu, arau, balio eta interesak partekatzean batuta mantentzeko, trukean ezer ere espero gabe (Walseth, 2008). Gainera, emakumeek euren esperientziak, hartu emanen indarra eta sakontasuna, munduan emakume izanez egoteko nahia elkarrekin banatzen dituzte, affidamento erlazio esanguratsuak
|
sortuz
eta ezberdintasunak errespetatuz (Martín, 2006).
|
|
|
Testuinguru horrekin, agerikoa da erakundeek urratsak eman dituztela emakume eta gizonen presentzia berdintze aldera I+Gko jardueretan. Gainera, ekintza guztien abiapuntu da adierazleak
|
sortu
eta horien bidez emakumearen egoera zein den aztertzea. Hortaz, beharrezkotzat jotzen da emakumearen presentziak, oro har, I+Gko jardueretan, eta konkretuki, goi mailako irakaskuntzan izandako bilakaera modu enpirikoan aztertzea.
|
|
|
«Eguzki hedabideak» (Ramoneten terminologiari jarraiki) lausotzen ari dira. Haien ondoan, ehunka, milaka hedabide txiki ertain loratzen,
|
sortzen
eta birsortzen ari dira tai gabe («hauts hedabideak»), teknologia berriek eta sare sozialek eraginda.
|
|
|
– Zertan lagun dezake horrelako plataforma batek Pirinioetako euskal komunitatean ehun soziala
|
sortzen
eta garatzen eta lurraldea kohesionatzen?
|
|
|
«Nola sentitzen zarete zuen lanean, eta zein aukera ikusten duzue elkarlanerako? Denek batera plataforma digital bat
|
sortzeko
eta zuek sortzen dituzuen edukiak horra igotzeko?».
|
|
|
2 Ikerketa galdera: Zertan lagun dezake horrelako plataforma batek Pirinioetako euskal komunitatean ehun soziala
|
sortzen
eta garatzen eta lurraldea kohesionatzen?
|
|
|
Eta nola ez, hausnarketarako abiapuntua izan nahi du lan honek, beraz, eztabaida
|
sortu
eta ekarpenak jasotzearekin batera, bertsolaritza eta generoari loturiko beste ikerlan batzuen pizgarri izatea ere badu xede.
|
|
|
espetxeko egunerokotasunaren zertzeladak eta jarduera fisikoaren esanahiak eta eraginak. Datuak sailkatu ahala, gaietan azpigaiak
|
sortuz
eta kodifikatuz, sailkapen batera iritsi zen. Bigarren pauso horretan ideien arteko loturak argiago ikusi eta ordenatu ziren hirugarren faseari bide emateko.
|
|
|
Hori horrela izanik, lo egiteko ordutegian lo egitea garrantzitsua da presoentzat, deskantsatu ezean hurrengo egunak are eta gogorragoak suertatu ahal baitzaizkie, gaixo erortzeko arriskua handitzen delarik. Praktika motorren bidez, gorputza mugitzean neke fisikoa
|
sortu
eta erlaxatu egin ohi dira. Hori horrela izanik, jarduera fisikoa egiteko arrazoietako bat da nekea elkarrizketetan, lo egitea errazten ziela argudiatuz, egunerokotasunean lagungarri izanik.
|
|
|
New York Times egunkaria ikus entzunezko produkzioan behin eta berriz ari da gauza berriak
|
sortzen
eta idatzizko produkzioarekin batera uztartzen. Gaur egun, gainerako hedabideentzako erreferente da arlo horretan.
|
|
|
Lanketa gehiago behar duelako, aipatzekoa da erreportaje kopurua ere; bideoen% 11,57 dira erreportaje erakoak, New York Times eta Argia hedabideek sareratu dituzte gehien. Hala ere, New York Timesenak produkzio propiokoak diren bitartean, Argiak kanpoko lanak erakusten ditu, hedabidearen webgunea erakusleiho gisa erabiltzen baitute, ez hainbeste ikus entzunezko produkzio propioa
|
sortzeko
eta erakusteko, ikerketarako aukeratu diren egunetan ez zen ekoizpen propioko bideo bakar bat aurkitu, nahiz eta lantzen duten ekoizpen propioa?. Berriak ere egin izan ditu erreportajeak, baina lagina jaso den egunetan ez da horrelakorik aurkitu.
|