|
2000
|
|
|
Leiendazko denbora eta tokiak dira, fabularen edo narrazio fantastikoen koordenadetan kokatzen dituelarik: " denbora eta lekua, beste bi ezaugarrirekin zorretan egonik, legendazkoak direla, hau da ez denbora eta ez lekua direla, egileak
|
sortuak
eta historiatik kronologiatik lekoratuak baitira." (9 or.)
|
|
|
Aipagarri da bestalde, nortasun literario horrek alde askotatik bere horretan aldagaitz dirauela oraindainoko liburugintza osoan, gero eta bereagoa delarik bere literatur lanen izaera delikatua, haien fintasun estetiko hain sentsoriala. Munduak
|
sortu
eta egoerak azaltzeko gaitasun berezia du, sakontasunez nahiz erliebez aurkeztuz aldi berean, tentsio narratiborik edo extasi poetikorik eragin gabe, intrigaren edo sentimenduen exaltazio pizgarriaren premiarik gabe, patxadaz eta neurriz aurrera eginez zabalera nahiz sakonera, leguntasunez eta dotoreziaz.
|
|
|
Erzillaren lana zehazteko datu bat jakitea komeni da: Federiko Krutwigek
|
sortu
eta gidatzen zuen Jakintza Baitha taldeko kidea dela (edo zela; ez dakit sortzailea hilez geroztik taldeak jarraitzen duen); horrek gutxienez hizkuntza modu jakin bat hautatzera eraman du: hizkuntza kultua, periodo luzeetakoa, mailegu anitz darabiltzana, zehaztasun lexikal eta sintaktikoaren onetan, euskara batuaren arauak betez nolanahi ere.
|
|
2001
|
|
|
Arrazoi estetiko desberdinak sortzen dira orduan, berriro Europatik at joan eta geografia berriak
|
sortu
eta ezagutzeko. Bizirik dago oraindik Erromantizismoak artisten bihotzean egunerokotasuna arbuiatzeko eta lur berria maitatzeko erein zuen hazia.
|
|
2002
|
|
|
Literatur ibilbideari dagokionez, esan dezagun Anaitasuna aldizkariko partaide izan zela, desagertu arte, eta Ttua ttua literatur aldizkaria
|
sortu
eta zuzendu zuela, Joanes Urkijorekin batera. Hainbat aldizkari, egunkari eta irratitan kolaboratu izan du, eta hitzaldi, mahai inguru eta kongresu ugaritan hartu du parte.
|
|
|
Kalkuluen arabera, 1876 eta 1936 artean 140 inguru aldizkako argitalpen sortu ziren (almanakak, astekariak, urtekariak...), garai hartako kultur bizitasunaren adierazgarri. Orduko zenbait aldizkari aipatzearren, hortxe dauzkagu, Euskal Erria(), Eskualduna(), lehen euskal astekaria, 30 urtean Jean Hiriart Urruti kazetari lapurtarra zuzendari izan zuena, Euskaltzale(), Ibaizabal(), Euskal Esnalea(), Euskalerriaren alde(), Euskera (1919), Yakintza(), Antzerti(), Euzko Deya(), Zeruko Argia(), Argia(), Gure Herria(), Euzkadi(; hiruhilabetekari gisa
|
sortu
eta hilabetekari bihurtu zen gerora), Ekin()... Deigarria da hainbat emakumezko idazlek parte hartu zuela argitalpen horietako batzuetan, hala nola Euskal Esnalea eta Euskalerriaren alde aldizkarietan.
|
|
|
" Ibaizabal" eta" Euskalzale" paperak
|
sortu
eta Bilbon ataraten zituan... diruak amaitu arte. Etzan sekula diruzale izan, eta orregaitik sarri be, trabesean ibilli oi zan txanpon kontuan.
|
|
|
Hasierako hitzaldia idazten jarri eta berehala, lurrikara eskerga izugarria somatu zuten. Inguruetako abere saldoak oro tarrapatan suntsitu ziren eta zuhaitzak eratsiak izan ziren eta ingurumen zabalean su handiak
|
sortu
eta baztarrak erre ziren.
|
|
|
Muturrak loditzen zaizkio, ezpainak gizentzen, eta sekulako indarra gorderik duenez, besoak eta bularra eta oinak hanpatu eta zelai paketsu hura, irakiten ari den eltzeko ura bezin dardaretsu eta borborkari bilakatzen da. Ur azalaren bagak eta uhinak
|
sortu
eta zerurantz hegaldatzen dira. Hura uraren indarra, kemena, orroa, Ekaitza duzu, eta kaioak eta antxetak ere, beldurrak jozten ditu, eta lehor alderantz abiarazten.
|
|
|
Nobelagaileak, nordan horren inguru, fabula ziztatzailea ta ernagarria
|
sortu
eta jaso ahal izan dau.
|
|
2003
|
|
|
Baina, horrezaz ganera, fededunok, ikuspegi zabalagoa ta begirada sakonagoa dogu jaiotan; guk, isilik eta guztiz harrriturik, misterio handi bat adoratzen dogu: Jaungoikoak bere Seme bakarra bialdu dauala mundura, 4 Bizkaia Irratiak alkarrizketa, Gabonetan, 2000 urtean. eta bere Seme hori Ama Birjinearen bitartez
|
sortu
eta jaio jakula Belenen, orain dala bi mila urte. Urtero ospatzen dogu hau, baina aurton aparteko indarraz, amaitzear dogun Urte Santuan.
|
|
|
" Euskerazaleak Montiano da!". Ez eban gure Jose Antoniok euskerea berba egiteko bestean ikasi, baina ekian apurra besteei zelan irakatsi, ikasbide errez eta barriak nondik nora sortu ta zabaldu, euskereari legegizonen eta agintarien aurrean bide barriak zelan edegi, ikasle ugari
|
sortu
eta ikasleoi, behin sortutakoan, eustea: horra hor Montianoren asmoak eta ahalegin biziak hainbeste urtetan.
|
|
|
Hau gau santua: gorrotoak uxatu, bakea
|
sortu
eta haundikiak menperatzen dituan gaua!"
|
|
|
Agur, Aran, Zer, Euskerazaintza, Kardaberaz, Alkartasuna Concordia, Goiz Argi, Bermeo, Saski Naski eta beste aldizkari batzuetan dagoz sakabanatuta, ia beti Bizkaiko euskera jator, garbi ta argian idatziak. Aran, Arratiako aldizkaria, berak
|
sortu
eta zuzendu eban, Zeanurin abade egoala; Zer aldizkariaren zuzendari bera da hainbat urtetan; eta Mungiako Alkartasuna Concordia horrena be bai. Eta ez daiguzan ahaztuta itxi Bilboko Eleizearentzat egin izan dituan itzulpen ugariak, batez be Eleizbarrutiak eratutako Batzar Nagusi haren urte luzeetan.
|
|
|
Gure egunotan, euskerearen arloan, ahalegin eta gurari bizi batzuk gailendu dira: euskerea arau zehatzetan finkatzea," euskara batu" bakar bat
|
sortu
eta lehenbailehen danetan sartzea, hasi umetxuen ikastolatik eta goi mailako Unibersidaderaino, harako Lizardirena egi bihurtuz:
|
|
2004
|
|
|
Hara bestela nobela oso aurreratua, XII. kapitulu hasieran, iratxo idazleak, zelan azaleratzen dituen bere kezkak: " Ba, hemen nebilek nobela edo ipui luze hau idazten"(...)" Baina, egia esan, mozorrodun nobela bat duk hau, logikagabetasunaren logikaz
|
sortua
eta idatzia"(...)" Mozorroak, irudiak, sinboloak irakurtzen dakienarentzat, mozorroen barruan nor edo zer dagoen ikusten ahalegintzen denarentzat, ulerterreza izango dela uste diat". Osagai tartekatu eta justifikazio handi gabeko hauengatik, nobelaren azken kapituluan, ijitoen pasartean sarturiko hausnarketa baten ostean, honela zuritzen du bere burua:
|
|
2005
|
|
|
Jaio nintzanerako entzuna eban amak doinu gozo berbera, igarri egin eutsan bai herrena izango nintzala. Orduko ha laugarren haurdunaldia eban gure amak eta beste hiruretan susmau ez ebana susmau eban neu
|
sortu
eta lasterrera.
|
|
|
Egunsentia urratzear egoala amaitu zan idazle logabearen eta ezkutuko deigile ezagun samarraren arteko alkarrizketa ixila. ...une laburrean jazoera garrantzitsuak alkarregaz bizi izateak lagun birengan ixten dauan sentimentu gazi gozoaz aldendu be; gazia, jakin baekielako egunez gauzak beste modu batera ikusten dirana, egunerokotasunak bere gurpil errukibakoan garoazana, guk geuk gauza asko, hutsalak hainbat, egiten doguzala uste izan arren, beste horrenbeste ixten doguzalako egingai; gozoa, susmau susmetan ebelako gauez
|
sortu
eta erabilitako gaiek egunerantzako bere bidea aurkituko ebela, egunerokotasunaren sareko xularmenetatik iragaziko zirala.
|
|
|
Errealismoa bai, baina beti bilatzen da ifrentzu ilun eta misteriotsua, narrazioa ezustekora eramateko. Mugimendu hau
|
sortu
eta 40ko hamarkadaz gero zabalduz joan da. Alejo Carpentier, Jorge Luis Borges, Juan Rulfo, Julio Cortazar eta Gabriel Garcia Marquez dira, besteak beste, genero hau landu izan dutenak.
|
|
|
Mantalina desagertu da isil isila gure elizetarik, mahomatarren beste mantalina batek egin duen ekaitza
|
sortu gabe
eta legerik gabe: nork utzi lezake orai komunionea eman gabe mantalinarik buruan ez daukan emaztea?
|
|
|
175 Zuzenketak egitean entzun dut apezpiku bat erraten, aita familiakoen apeztea onar lezakeela Aita Sainduak egitekotan. Frantziako apezpikuen biltzarretan sekulan ez dutela gai hori hunkitzen. bataiatu haurrak,
|
sortu
eta berehala egiten ohi zirelarik, ainitz hiltzen zelakotz. Badira 20, 30, berdin 40 kilometro oinez egin dutenak beren haurraren bataiatzeko.
|
|
|
1887an Eskualduna sortu zenetik, Herriak eman dion segidari esker, Iparraldeko kazetaritza tradizioak ez du etenik jasan, zorionez. Horrezaz gainera, beste aldizkari batzuk ere
|
sortu
eta bizi izan dira, kate luze eta iraunkorra osatzen zela. Aldizkariok berez berez bete dute eskolak bete ez duen zeregina jende euskalduna bere hizkuntzan eskolatzeko:
|
|
|
Zenbait dotzena mila urte hontan, lur honetako arraza guzietan, ezkontza bada tokian tokiko ñabardurekin, beti emazte eta gizonen artean, haurrak
|
sortzeko
eta hazteko. Zoazte Hego Afrikako boshimanetara ala Groelandeko eskimoetara.
|
|
|
Arzalluz ez da Rouco ez eta haren monagilloetarik! Eta haur bat egiteko ezkontza beharrezkoa da, ezkontzak irautea ere bai, haurra
|
sortu
eta ez baita egina. Euskal populua leher egiten ari da, ezkontzarekin josteta ari garelakotz baloi batekin bezala, bizian sinesten ez dugulakotz.
|
|
2007
|
|
|
Han, Atlantikoaz bestaldean, Euskal Herri berriak loratu eta garatu ziren: euskal etorkinek eta beren ondorengo amerikarrek
|
sortu
eta mantendu dituzten euskal erakundeak, aldizkariak, jaiak... Oro har, euskaltasunaren jarraipenaren adierazpide berri dira, eta euskal giro honetan murgildu zen gure pertsonaia; gaztetan bertsolaritzaren hasi masiak ikasi zituen familiako tradizioak bultzatuta, eta gero, urte askotan igeltsero, kapataz, soldadu, begirale eta
|
|
|
Koaderno hau, dirudienez, Ignaziok bere bizitza guztian
|
sortu
eta bildutako bertsoak elkarrekin gordetzeko eta sailkatzeko erabili zuen. Izan ere, orri solteetan edo Borrador koadernoan dauden bertso asko hemen errepikatu egiten dira, batzuetan aldaketa txikiekin.
|
|
|
Izan ere ez zaio euskal hizkuntzari senide edo ahaide jakinik ezagutzen, ez hurrean ez urrunetan. Aspalditik
|
sortu
eta garatu diren hipotesiek ez dute oraindino argirik ekarri auzi honi buruz.
|
|
2008
|
|
|
" Niretzat kalitatea testu batek zirrara eragiteko duen gaitasuna da, nagusiki. Zirrara eragin eta liburua itxi ostean zirrara horrekin jarraitzekoa, eztabaida
|
sortu
eta zer pentsa ematekoa, irakurleak zerbait" berria" irakurri duen ustea sortzen duena da kalitatezko literatura".
|
|
|
Orain arte esandakotik ondorioztatzen da literaturaren didaktikak ahalbidetu behar duela pedagogia berritzaileen arabera, betiereikasleek ikastea literatur diskurtsoa
|
sortzen
eta jasotzen (ulertzen, interpretatzen, aplikatzen eta baloratzen). Gorago ikusi dugun moduan, Cerisy La Sallen 1969an egindako kongresuak testua kokatu zuen literatur didaktikaren erdigunean, eta ondorioz, azken berrogei urteotan irakurle gaituak hezteko beharrak markatu du proposamen pedagogikoen norabidea.
|
|
|
hizkuntza ulerterraza, gai nerabeak, idazkera arina (automatikoa?), egitura laua, idazlearen aldetik anbizio gutxikoa. Erraz
|
sortu
eta erraz kontsumitzen da. Lehen motako irakurleek kalitatezkoa irakurtzen dute, baina nekez lortzen dute salmenta indizeetan kopuruak igoaraztea.
|
|
2009
|
|
|
Gazte piña ziñanean, gazte piña ziñanean, sekulan ez zaitzun palta galayik aldamenean. dugu ezagutzeko moduko pertsonarik produkzio horren atzean. Norbait horrek
|
sortua
eta jalgia, entzuleek entzun eta gogoan gorde izan dute; memoria, oroimena da sorkuntza horren gordelekua. Eta transmisioa ahotik belarrira egin da, gero hurrengo beste batzuek errepikatu dutenean egingo den moduan, belaunik
|
|
|
Hamazortzigarren mende amaieran Alemanian
|
sortu
eta hemeretzigarrenean barrena garatu zen Erromantizismo mugimenduak ahozko literaturari balio berezia aitortu zion, herrien berezko jeinu eta izatearen adierazgarri legez. Orduan hasi ziren folklorea eta ahozko literatura balioa hartzen.
|
|
|
herria. Hitz berria sortu ez ezik, sentiberatasun berri bat ere
|
sortu
eta hedatu zen Europa osoko literaturazaleen artean. Literaturaren ederra, idatziz ezarritako sorkariei ez eze, beste era bateko sorkariei ere ondo zetorkien, zorionez.
|
|
|
Egun, mendiko lurren ustiakuntza ereduaren aldaketaren ondorioz, suari aurre egiteko bitartekoak sortzeko berreskuratu dute auzolana. Hala ere, joera geroz eta nabarmenagoa dago, auzokoek lan egin beharrean, diru poltsa bat
|
sortu
eta basoetako lanak enpresa pribatuei esleitzeko. Bai behintzat Aldundiak beregain hartzen ez dituen zereginetan.
|
|
|
Aldea etxe edo baserri munduan, auzunea
|
sortzeko
eta elkarbizitza arau komun batzuen inguruan egituratu dadin, ezinbestekoa da gizatalde hori lurrari lotuta egotea, leku finko batean; higiezinen jabetza antolatzea, herri ondasunak zehaztea eta baliabide natural eta produktiboen gozamen arautua izatea.
|
|
|
Askok pentsatzen du olgeta denbora pasa, astiunea betetzeko eta pozteko bide bat baino ez dela. Baina olgeta ikasteko, esperimentatzeko, antzeratzeko, antzezteko, sinboloak
|
sortzeko
eta rolak betetzeko jardunbide ordezkaezina da.
|
|
|
Pertsona helduak, egokitzen ona izan arren, umearentzat gehiegi jakin eta kontrolatzen du. Seinak seina behar du
|
sortzeko
eta umeen mundu horretan baino du lortu bere buruarengan eduki beharreko konfiantza. Umeen gizartean leku bat izanda baino ez ditu bereganatuko gizarte guztietan ematen diren ordena, hierarkia, elkartasun eta komunikazioaren kontzeptuak.
|
|
|
Sugeen haginkada edo usigien aurrean esnea edatea eta haginkada hartutako inguru guztia gogor lotzea, odolak korri eta gorputz guztia pozoitu ez zezan, izaten ziren herritarren erremedioak. Batez ere sube egune denean, egun sargoritsuaren ondorioz justuriak
|
sortu
eta behea bustita dagoenean, kontu handiz ibili beharra ei dago. Orduan ateratzen ei dira sugeak, eta egun horietan izaten dute haginka egiteko joerarik handiena.
|
|
2011
|
|
|
Orain dala lau urte gu talde moduan Udal honetara sartu ginanean, lehenengo osoko batzarrean
|
sortu
eta onartu zan proiektuetariko bat dozue honako hau, amaituta eskuartean dozuena. Hasieratik argi geunkan, gure herri honek daukan ondasunik preziatuena eta gure arbasoakandik jaso dogun oinordekotzarik onena zala geure hizkuntza, Morgako euskerea.
|
|
|
San Bartolomeko barriemoileen arabera bi dira Busturiko errekak: Mapekoa, San Kristobalera doana, eta Axpeko errekea, Artetxe baino gorago
|
sortu
eta Kobako kobeagaz (leizearen ondoko etxeari be Kobie esaten deutsie) bat egiten dauena; beste batzuek Amunategiko errekea deitzen deutsiena.
|
|
|
Auzoa bere oinarrian nekazaritza jarduerei zuzen lotuta dago. Gure tradizinoko gizartean, auzo bat
|
sortzeko
eta alkarbizitzako arau komun batzuen inguruan egituratzeko, oinarrizko baldintza da gizatalde hori lurrari lotuta egotea, leku finko baten; ondasun higiezinen erabilera antolatzea, herri ondasunak zehaztea eta baliabide natural eta produktiboen gozamen arautua izatea.
|
|
|
Hor agertu jakun bizi bizirik, eta goian esan doguna aintzat harturik, Herri Gaztedia eleiz mobimentua. Izan ziran, Jainkoari eskerrak, buru argidun batzuk eta ausart batzuk hemen behar genduan eleiz mobimentua, gazteena behintzat,
|
sortu
eta bideratu ebenak.
|
|
|
Gure abade idazleagan ez eban eraginik txikiena izango, Julian Olazabalaga asmogile eta eragileak: beti asmo eta bide barriak
|
sortzen
eta bideratzen, ekimen barriak bultzatzen edo eragiten. Baserri ustiakuntza, irakaskuntza, baserri edo kontsumo kooperatibak, lanpostu barrien sorrera bultzatzea, munduan zeharreko ibilerak, euskerearen inguruko jarrerak...
|
|
2013
|
|
|
Urte batzuk geroago, 1950ean, Franco diktadorearen zentzura zorrotzaz trufatuz, Joxek hartu zuen Antonioren lekua, eta semeak heriotza kaperan zela idatzi zuen bertsoa oinarri hartuta, aitak bertso berria
|
sortu
eta argitaratu zuen.91 Ondoko bertso hauek Joxek idatzi zituen, eta semeen ahotan irudikatu zituen fusilamendu ordua noiz iritsiko zain zeudela. Aitak bereganatu egiten ditu Jose Ramonek eta Antoniok izan zitzaketen beldur eta nahiak:
|
|
|
Gizonezkoen jaia zen horretan, azken hamarkadetan neskek laminen taldea
|
sortu
eta hala ateratzen dira. Honezkero errotuta dago ohihrra hori ere.
|
|
|
Antolatzaileak poz pozik dagoz herrian ohitura honek izan dauen harrera eta erantzunagaz. Euren ustez, tradizinoetan basamortu zan inguru horretan, herriko nortasuna
|
sortu
eta zabaltzeko balio izan dau; norberaren ezaugarritzat hartzen dan neurrian herritarren artean hartu emonak estutzeko balio izan dauelakoan.
|
|
2015
|
|
|
Euzkadiko erredakzioan itzuli zuten euskarara. Garikoitz Zabala Tomas Goikoetxea Flanaganen izengoitia zen, ETA (pm) ko kide historikoa, besteak beste Hordago argitaletxea
|
sortu
eta Euskadi Siouxekin kolaboratu zuena. Nobela bat zuen argitaratua 1980an, La venganza de vivir.
|
|
|
hartu, babestu eta bultzatu aurretiaz hasitako ekintzak. Ez zan Labayru idea hutsetik
|
sortu
eta gero ekintzak egiten hasi. Ekintza batzuk martxan egozan eta gero Labayru sortu zan, ekintza horreek babesteko.
|
|
|
Labayru
|
sortu
eta laster, ni gaurkotze ikasketa batzuk egiten joan nintzan Gasteizera, hango seminariora, eta hile batzuetan han egon nintzan" birziklatzea" esaten jakon ikastaro bat egiten. Baina ezin leiteke euki burua han eta hankak hemen, edo hemen burua eta hankak han.
|
|
2017
|
|
|
Umiltasun kognitibo hori iraultzailetzat ere har daiteke, oso bestelako harremanak ezartzea ahalbidetu egin bailezake errealitatearekiko, geure buarekiko zein besteekiko, zeinetan lañotasuna, estimazioa eta harmonia egungo munduan baino ohikoagoak izan litezkeen, akaso. Antiesentzialismo horren garrantzia da, azken batean, postmodernismoari buruz gaur egun hitz egiteari zentzua ematen diona, nahiz eta eremu non terminoa
|
sortu
eta bere inguruko eztabaida gehiena garatu baitzen XX. mendearen azken bi hamarkadetan postmodernismoa ez den jada ia apenas jorratzen. Debate akademikoetarako hiltzat jo badaiteke ere, postmodernismoaren eskutik zabaldu zitzaigun mundu ikuskera antiesentzialistak bizi bizirik jarraitu du gerora ere gailendu diren eztabaiden segida osoan multikulturalismoa, globalizazioa eta abar.
|
|
|
Izan ere, postmodernismoa, lan honetan zehar, filosofia zein teoria kritiko garaikideetan postestrukturalismoa deitu ohi den teoria multzoarekin berdinduko dut, biak ala biak baliokidetzat joz. Inplizitua bada ere, parekatze hori orokor samarra da gaiaren inguruko bibliografian, esplizitua delarik, gainera, literatur kritika arloko ekarpen funtsezko batzuen kasuan.11 Gauzak horrela, postestrukturalismoaren barruan kokatu ohi den pentsabide estrategia batera joko dugu finean postmodernismoaren oinarri ontologiko epistemologikoak argitzeko, Jacques Derrida ospetsuak
|
sortu
eta garaturiko dekonstrukziora, hain zuzen.
|
|
|
Derridak, beraz," indar" bikoitz batean inskribaturik dakusa lengoaia: batetik, gure pentsamenduaren masa formagabe eta bereizigabean diferentziak ezarriz, esanahiak
|
sortu
eta sistemari eutsi egiten dion" indarra" dago; bestetik, behin betiko finkatuak izan daitezela galaraziz, esanahiak geroratze amaigabe batean proiektatzen dituen" indarra". " Indar" bikoitz horixe da
|
|
|
Ikusmolde horren arabera, antzinako nekazariek euren bizitokiaren inguru naturaleko osagai guztiak elkartzen zituzten: mendiko materiala ganaduarenarekin nahasten zen, materia emankorra
|
sortzeko
eta, horrela, nekazarientzat eta abereentzat mantenu gisa baliagarria zen laborea hazteko, eta, hartara, bizitzak aurrera egin ahal izateko.
|
|
2019
|
|
|
Gerrako kronikak nobelan izenik ez duen narratzaile bat dago, La Jalousie eleberrian bezalaxe. Bietan emaztearen amoranteak sortuko dizkion zeloak izanen dira oinarri, batean Franck izenekoak
|
sorturikoak
eta bestean Adolfo izenekoak19 Ikusmena izanen da zentzurik garrantzitsuena eta deskribapen bisuala izanen da narratzaileak erabiliko duena: " La Jalousie (1957) nobelako protagonistaren kasuan bezala, emaztearen eta amoranteen obserbazioa eragingo du, ezaugarri optikoz soilik transkribatzen diren eskenen errepikapena bultzatuz" (Olaziregi 1997).
|
|
|
2 Literatura lanak interpretatzea eta kritikoki balioestea, haien arteizaera osatzen duten elementuak identifikatzea, eta kultura tradizioarekin eta
|
sortzeko
eta jasotzeko gizarte baldintzekin erlazionatzea, gizakion banakako nahiz taldeko proiekzioa antzemateko lan horietan.
|
|
2021
|
|
|
Egia da inguruko lankide edota eragileekiko iritzia esperientziak moldatzen duela neurri handi batean, eta pertzepzio hori ez dela beti positiboa izaten. ...gez, bestelako faktore batzuk ere sartzen dira elkarrekintzan horien definizioan eta eraikuntzan, are gehiago ikastetxeen moduko ekosistema sozialetan; hala nola, komunikazioa, asebetetze maila, konfiantza, konpromisoa edota ikastetxearen antolaketa zein funtzionamendu elementu objektiboak50 Baina egia da, halaber, urkoarekiko pertzepzio positibo batek eta egiten den lana balioan jartzeak saretzea
|
sortzea
eta indartzea sustatzen duela. Horretan ere inertziak sortzen direla ematen du eta ikastetxe/ erakunde barruko kultura edo Gellermanen klima organizazionala eraikitzen dela51 Horrek berekin dakarren ondorioetako bat kolaboraziorako espazio zabalak eraikitzeko baldintza egokiak sortzea da, antolaketari dagozkion egokitzapenak edo
|
|
|
Era berean, proposamen berritzaileak eta ahalik eta malguenak
|
sortzen
eta proposatzen saiatzen direla adierazten dute EIAE1, EIAE2 eta EIAE3 k, eta une honetan erronketan oinarritutako proposamen bat ikastetxeetara eraman berri dutela. Diotenez, ahalegin berezia egiten ari dira literatura beste arlo batzuekin batera landu daitekeela erakusteko, zientziekin, adibidez.
|
|
|
Abaniko zabalagoa eskaini behar diegu, eta literatura ez dela bakarrik eleberria. Literatura edo poesia aipatzen duzu eta txarto hartzen dute; baina jartzen dituzu poesia bat
|
sortzen
eta gai dira poesia sortzeko. Sorpresa ona hartzen dute, gainera.
|
|
|
Berak sortutakoa nola erakusten duen. Ez guk
|
sortu
eta berak irakurri, baizik eta bi aldetik ze sentitzen den edo ze sortzen den.
|
|
|
" Bourdieu ri jarraiki, bi kanon mota bereiz daitezke: merkatuak
|
sortutakoa
eta arte irizpideen araberakoa. Bigarrena litzateke transmititu beharrekoa, horrek komunitate identitatea eraikitzen laguntzan duelako; hau da, nondik gatozen, nor garen eta mundua nola irudikatu izan dugun.
|
|
|
Azken bi aste hauek aurrekoetatik bereiziko dira dinamikari dagokionez, sorkuntzarako,
|
sortutakoaz
eta prozesuaz hausnartzeko eta hori guztia komunikatzeko espazio izango direlako aste hau eta hurrengoa. Esaerak dioena apur bat egokituz, artez edo moldez ez, artez eta moldez astinduko ditugu barruak.
|
|
|
Gainera, ikasleak engantxatzeko eta erakartzeko modua izan daiteke, eta hau literaturak behar du. Hortaz, literaturak izan denari eta den horri muzin egin gabe, halakoetara ere begiratuz garatu lukeela pentsatzen dute, nerabeak dagoeneko errealitate horretan
|
sortu
eta hazten ari direlako, baina, euren esanetan, ez literaturak, ez hezkuntzak ez diete errealitate horretan dauden erronkei aurre egiteko behar adinako baliabiderik eskaintzen. Hala eta guztiz ere, formatu, genero nahiz adierazpide berrietara jotzeak ez dakar, haien esanetan, liburu bat edo poema bat irakurtzeko, ulertzeko, interpretatzeko eta horietaz gozatzeko gai izatea xede gisa edukitzeari uko egin behar zaionik, baina beharbada, helburuak eta prozesuak berrikus daitezke.
|
|
|
Izan ere, mikroipuinen generoa ezezaguna egiten zaie ikasle askori, baina duen laburtasuna lagungarri izan ohi da narrazioaren munduan modu kolektiboan sartzeko. Izan ere, adinak aurrera egin ahala, irakurketa ekintza gero eta indibidualagoa eta isolatuagoa bihurtzen da, eta zail gertatzen da narrazioak taldean
|
sortzea
eta irakurtzea. Hori horrela, irakurketa eta sormena kolektibizatzea eta irakurketarekin transmititzen ikastea (alegia, testuaren esanahia antzeman eta horren araberako erritmoa eta tonua) izango ditugu helburu aste honetan.
|
|
|
Izan ere, zuek ere sortzaile bihurtuko zarete errutinaren amaieran, eta horretarako garrantzitsua da hitzak bere indarra nola lortzen duen ikustea. Bada, idazleek zer transmititu nahi zuten ikusita, guri zer sentiarazi diguten, edo zein baliabiderekin sortu diren ikusi ostean, orain, hitzak nola
|
sortu
eta irakurri ikusiko dugu. Gogoratzen duzue egin genuen poemen errezitaldia?
|
|
|
Norbaitek irakurri du Teresa Colomer? Ez dakit nori dagokion hori
|
sortzen
eta osatzen joatea: unibertsitateari, guri...".
|
|
|
Irakurketaren edota, modu zabalago batean, literaturaren beharra eta derrigortasuna euskararenaren derrigortasun legalarekin eta filosofikoarekin estuki lotzen ditu IE5 ek, eta behar hori
|
sortu
eta bultzatu ordez, administraziotik nahiz hezkuntzatik jarrera amore emailerako joera dagoela dio, eta horrek bere ondorioak dituela:
|
|
|
Bere esanetan, esperientzia literarioa off line ere gertatu behar da, eta horretarako, nerabeek inguruan duten gainestimulazio hori alde batera utzi behar da tarteka marteka liburu bat, poemaren bat, ipuinen bat irakurri ahal izateko. Edo, kontatzeko ere bai; ez gaueko testuinguru horietan soilik, partekatutako esperientzia literarioak
|
sortzeko
eta bizitzeko baizik. Hori lortzeko, ereduak eskaini behar zaizkiela etxean baieztatzen du IE3 k, argudiatzen duenaren arabera, etxean liburuak ez badaude edota gurasoek irakurtzen ez badute, nekez hartuko baitu gazte batek liburu bat.
|
|
|
Jakintza arlo edo ikasgai gehienak lehian daudelako ideia agertu da aurretik ere, lehian oinarritutako hezkuntza sistema meritokratikoa sustatzen delako eredu sozio-ekonomiko kapitalistaren egituraren baitan. Hori horrela, batetik humanitate, kultur eta giza zientzien, eta bestetik, natur eta teknologia zientzien arteko dualtasun zaharrak letrak eta zientziak garai bateko terminologian indarrean jarraitzen duela uste du HIR1 ek, eta lehia nahiz banaketarako irizpide eta baldintza izaten segitzeaz gain, horrek irakaskuntzaren ideia manikeo horren inguruan ikasle profil zehatzak
|
sortzen
eta sustatzen dituela baieztatzen du. Hortaz, horrek merkatuan sortzen diren beharrak asetzeko bultzatzen diren profilak eta lehiak dira, eta hainbat ondorio dakartza:
|
|
|
Bideoa ikusi eta gero, ikasleak grafiti literarioekin, nolabait, sortzen jarriko ditugu, ondoko saioetan haien kabuz egingo dutenaren aurretiko lanketa, sorkuntzan ere konplexutasunean gora egingo dugunez, egitekoan euren burua kokatu dezaten. Hartara, grafiti errealen irudiak banatuko zaizkie, 5 orotara, eta ikusi ditugun ereduei jarraiki, testua
|
sortu
eta gehitzea izango da asmoa. Horretarako, aurreko atalean aurkeztutako aipuren bat ekar dezakete, edo, bestela, haiek sortu.
|
|
|
Bakoitzak bana hartuko du eta bizpahiru minutu hartuko ditu arretaz aztertzeko. Gero, interpretatzen duena kontuan hartuta, testua
|
sortuko
eta gehituko diozue. Gogoan izan lehen aztertu dugun adibidea, bai eta joan den asteko aipuen estiloa ere, ez baitaude urruti.
|
|
|
Hala, lurrean kuxinetan edo alfonbra/ tapiz baten gainean eserita lor daiteke, edo, behinik behin, zirkuluan eta maila berean egotea bermatzen duen antzeko egituraketa batera joz. Horrez gain, argia apalduta, pertsianak apur bat jaitsita egonda, horrelako elementuek giroa
|
sortzen
eta ohiko antolaketatik eta espaziotik urruntzen lagunduko dutela uste dugu. Era berean, errutinetarako momentua edo giroa irudikatzen duen objektu batek ere lagun dezake:
|
|
|
Horrek edo beste hainbat faktorek duten harrera ona baldintza dezakeen arren, bere ustetan, eskolen arrakasta sorkuntzan dago. Bertsolari kanonikoak nor diren ezagutaraziko zaie eta haiek ekoitzitako bertsoak aztertuko dituzte, edota errimak eta neurri diferenteetako bertsoak nola eraikitzen diren ikasi dira, baina lanketa bertsoak
|
sortzera
eta kantatzera, bertsolari izatera, bideratuta dago. Dioenez, ikasleak erdigunean jartzen dituzten prozesuak proposatzen dira, zerbait praktikorako, sortzeko ikasten baitute, hizkuntzarekin eta literaturarekin jolastuz eta esperimentatuz, eta horrek motibazioan eragin oso positiboa du.
|
|
2022
|
|
|
Artisauen gremio baten aurrean gaude. Gremio horrek," itzalita" egon arren, herritarren oroimenean bizirik jarraitu nahi du; harrotasuna
|
sortzen
eta identitate izaten jarraitu nahi du aurrerantzean ere.
|
|
2023
|
|
|
Lehentxoago esan dogunez, etxean jaioten ziran umeak eta etxean hilten ziran zahar eta gaixoak; etxean
|
sortu
eta etxean hilten zan norbanakoa. Baina denporearen joanean, jaiotzearen eta heriotzearen esparru naturala aldatu egin da, atera egin doguz etxetik bai jaiotzea bai heriotzea.
|
|
|
|
Sortu
eta lasterrera pandemia etorri zanez, ekintzak geldi egon dira, baina barriro gogoeta egiten hasita dagoz ia ze premina daukiezan herriko edadekoek, herritarren laurena osotzen dabe eta.
|